Θεάσεις: 10.101
Η περίπτωση συνεργασίας μαθητών της τετάρτης τάξης του Δημοτικού Σχολείου
Σωτήρης Τερζίδης, Γρηγόρης Φιλιππιάδης
Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών αποτελούν ένα πολυδιάστατο μέσο που καλείται να διαδραματίσει ποικίλους ρόλους στη διαδικασία της διδασκαλίας και της μάθησης στο Δημοτικό Σχολείο. Το ιστολόγιο (weblog) είναι μια υπηρεσία του Παγκόσμιου Ιστού 2.0, που χαρακτηρίζεται από τις διαδραστικές δυνατότητές του. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης τεχνολογίας δείχνουν ότι μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την ενεργοποίηση συνεργατικών σχημάτων στη σχολική τάξη με την ενεργό συμμετοχή των μαθητών, κάτι που την καθιστά αξιοποιήσιμη στο μάθημα του σχολείου. Στην εργασία αυτή καταγράφονται τα στοιχεία που αναδει-κνύουν το ιστολόγιο ως εργαλείο μάθησης και παρουσιάζεται η προσπάθεια αξιοποίησής του μέσα από τη συνεργασία μαθητών της τετάρτης τάξης δύο Δημοτικών Σχολείων, στο πλαίσιο του προγράμματος συνεργασίας σχολείων «το Χουχουνάκι μας».
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Εδώ και αρκετά χρόνια έχει ξεκινήσει μια ευρεία συζήτηση για την ανάγκη αλλαγής πλεύσης της εκπαίδευσης από τα παραδοσιακά πρότυπα διδασκαλίας προς την κατεύθυνση της ολιστικής διδασκαλίας και μάθησης (Brumfit κ.ά., 2001, Tulodziecki, 1996). Σε ένα τέτοιο πλαίσιο μαθητοκεντρικής προσέγγισης της μάθησης λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες των μαθητών και η εκπαιδευτική διαδικασία χωρίς να είναι αποκομμένη από την καθημερινότητα των παιδιών, αξιοποιεί τις εμπειρίες τους στο μάθημα με δράσεις που ανταποκρίνονται στο επίπεδο της ψυχοκοινωνικής τους ανάπτυξης και παράλληλα το προάγουν (Tulodziecki, 1996).
Εδώ και αρκετά χρόνια οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) αποτελούν αντικείμενο ενδιαφέροντος των Επιστημών της Αγωγής. Η συνύπαρξη ποικίλων μορφών πληροφορίας (κειμένου, ήχου, εικόνας, βίντεο κλπ.) στα πολυμέσα, οι διαδραστικές και επικοινωνιακές δυνατότητές τους, η πρόσβαση στην πληροφορία και πολλά άλλα χαρακτηριστικά τους τις ανέδειξαν σε πρωτοποριακά μέσα στο χώρο της εκπαίδευσης. Η ένταξή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις δείχνει ότι μπορούν να συμβάλλουν με θετικό τρόπο στο πλαίσιο της μαθητοκεντρικής προσέγγισης της γνώσης.
Οι σύγχρονες θεωρίες μάθησης εμπνευσμένες από τη θεωρία του εποικοδομητισμού με την ερμηνεία της σταδιακής οικοδόμησης της γνώσης μέσω τις διάδρασης νου και εμπειρίας (Βιβίτσου 2005) θέτουν τις προϋποθέσεις για την επιτυχή αξιοποίηση των ΤΠΕ στο μάθημα. Θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχημένη ένταξή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία θεωρείται σήμερα η δημιουργία ενός κατάλληλου μαθησιακού περιβάλλοντος στο πλαίσιο του οποίου οι μαθητές μελετούν με συνεργατικό τρόπο και μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες σύνθετα ζητήματα, τα οποία είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον πραγματικό τους κόσμο, ενώ τους δίνεται η δυνατότητα έκφρασης και αναστοχασμού (Mandl κ.ά. 2002). Στο πλαίσιο αυτό καταλυτικός είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Από μεταδότης της γνώσης οργανώνει το κατάλληλο μαθησιακό περιβάλλον, και μέσα σε αυτό διαδραματίζει ένα ρόλο συμβουλευτικό, υποστηρικτικό και εμψυχωτικό.
Σήμερα το διαδίκτυο και οι υπηρεσίες του (παγκόσμιος ιστός (web), ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email), ομάδες συζητήσεων (usenet) κλπ.) αποτελούν πλέον μέσα που κάτω από τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις μπορούν να ενσωματωθούν στο μάθημα του Δημοτικού Σχολείου, προωθώντας την ενεργό συμμετοχή και τη συνεργατική μάθηση.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος για τον Παγκόσμιο ιστό 2.0 (Web 2.0) και τα συνεργατικά του εργαλεία, μεταξύ των οποίων και τα ιστολόγια (weblogs). Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης τεχνολογίας δείχνουν ότι μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την ενεργοποίηση συνεργατικών σχημάτων στη σχολική τάξη με την ενεργό συμμετοχή των μαθητών καθιστώντας έτσι δυνατή την αξιοποίησή της στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά εκείνα που καθιστούν το ιστολόγιο εκπαιδευτικό μέσο και πώς μπορεί να αξιοποιηθεί στο ελληνικό Δημοτικό Σχολείο;
Η εργασία αυτή προσπαθεί να δώσει απάντηση στα ανωτέρω ερωτήματα καταγράφοντας κατ’ αρχήν τα στοιχεία εκείνα που αναδεικνύουν το ιστολόγιο ως αποτελεσματικό εργαλείο μάθησης και παρουσιάζοντας στη συνέχεια την προσπάθεια αξιοποίησης μέρους των δυνατοτήτων του στο πλαίσιο της συνεργασίας μαθητών της τετάρτης τάξης δύο Δημοτικών Σχολείων. Μέσα από την παρουσίαση της συνεργασίας αυτής γίνεται μια κριτική καταγραφή της αξιοποίησης της εν λόγω τεχνολογίας και των προοπτικών που ανοίγονται για την ευρύτερη αξιοποίησή του στο Δημοτικό Σχολείο.
ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ (WEBLOG)
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Το weblog ή blog είναι ένα νέο σχετικά εργαλείο που εντάσσεται στις υπηρεσίες του παγκόσμιου ιστού 2.0 (Web 2.0). Στον ελληνικό χώρο εμφανίζεται κυρίως με τον όρο ιστολόγιο, (από τη μετάφραση των όρων web και log) (http://el.wikipedia.org/wiki).
Πρόκειται για μια υπηρεσία που δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη να κατασκευάσει με απλά βήματα μια ιδιότυπη ιστοσελίδα στην οποία μπορεί στη συνέχεια να καταχωρεί πολυμεσικό υλικό (κείμενα, εικόνες, ήχους κλπ.). Οι καταχωρήσεις παρουσιάζονται κατά χρονολογική σειρά με τις πρόσφατες προσθήκες να εμφανίζονται πρώτες. Οι επισκέπτες του δικτυακού τόπου μπορούν να διαβάσουν αλλά και να σχολιάσουν με κείμενο τις καταχωρήσεις του δημιουργού του ιστολογίου, ενισχύοντας έτσι την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ του δημιουργού και των αναγνωστών/επισκεπτών του. Η δυνατότητα αυτή δικαιολογεί και τον όρο διαδικτυακό διαδραστικό ημερολόγιο (Βιβίτσου 2005).
Ένα ιστολόγιο προσφέρει γρήγορα και χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες τη δυνατότητα δημοσιοποίησης κειμένων στον παγκόσμιο ιστό. Δεν έχει ουσιαστικά κανένα κόστος και μπορεί να επικαιροποιηθεί από οποιοδήποτε υπολογιστή με πρόσβαση στο διαδίκτυο, ακόμη και από ένα κινητό τηλέφωνο.
Πέρα από τα βασικά χαρακτηριστικά του (ανάρτηση πληροφοριών και σχολιασμός) παρέχει και περαιτέρω δυνατότητες όπως:
- ημερολόγιο μέσω του οποίου επιλέγει κανείς τις αναρτήσεις μιας συγκεκριμένης μέρας.
- αναζήτηση σε όλα τα περιεχόμενα του ιστολογίου
- παρουσίαση λίστας από άλλα ιστολόγια που επιθυμεί ο δημιουργός (Blogroll)
- τo WeblogAPI (Application Programming Interface) που παρέχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει και να επεξεργαστεί κανείς το πληροφοριακό υλικό ενός ιστολογίου μέσω τρίτων εφαρμογών (επεξεργαστή κειμένου κλπ.).
- την αυτόματη συλλογή και παρουσίαση των περιεχομένων ενός ιστολογίου σε άλλο διαδικτυακό τόπο ή σε αναγνώστες της υπηρεσίας RSS (RSS Feeds).
Συγκρίνοντας ένα ιστολόγιο με άλλες μορφές διαδικτυακής επικοινωνίας διαπιστώνουμε ότι αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας. Η ανταλλαγή μικρών κειμένων που κυριαρχεί στην πλειοψηφία των ιστολογίων, μπορεί να επιτευχθεί και με άλλα τεχνολογικά μέσα/υπηρεσίες του διαδικτύου, όπως η πληκτρολόγηση/ανταλλαγή κειμένου σε πραγματικό χρόνο (chat). Το πλεονέκτημά του όμως είναι ότι η επικοινωνία εξελίσσεται ασύγχρονα παρέχοντας τη δυνατότητα του στοχασμού πριν τη δημοσίευση ενός κειμένου. Οι ομάδες συζήτησης (forum) και οι λίστες ηλεκτρονικής αλληλογραφίας (Mailinglists) δίνουν ως ασύγχρονα μέσα τη δυνατότητα του αναστοχασμού και παρέχουν τη δυνατότητα ανάπτυξης συζητήσεων. Το ιστολόγιο όμως παρέχει, πλέον τη σειριακής, πρόσβαση μέσα από την ημερολογιακή καταχώρηση των περιεχομένων του (Stangl, 2007).
ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ
Η ύπαρξη εκατομμυρίων ιστολογίων στον κυβερνοχώρο κάνει δύσκολη την κατάταξή τους σε κατηγορίες.
Συναντούμε κατηγοριοποιήσεις:
α) ανάλογα με τον τρόπο παρουσίασης των περιεχομένων (Reichmayr, I. 2005), ιστολόγια:
• με κείμενο,
• με ήχο (Audioblogs ή Podcasts),
• με φωτογραφίες,
• κινητών συσκευών (δημιουργούνται/επικαιροποιούνται από κινητό τηλέφωνο ή υπολογιστή παλάμης),
• με βίντεο (videocasts).
β) σε σχέση με τη θεματολογία των περιεχομένων τους (Reichmayr, I. 2005) ιστολόγια:
• γενικού ενδιαφέροντος,
• δημοσιογραφικά,
• πολιτικά,
• θρησκευτικά κλπ.
γ) με βάση τον αριθμό των δημιουργών τους:
• προσωπικό ημερολόγιο,
• ιστολόγιο μιας ομάδας χρηστών (groupblog).
δ) ανάλογα με το κατά πόσο είναι ανοικτό ή κλειστό στην ανάρτηση σχολίων (Mosel 2005).
ε) ανάλογα με τη χρήση τους (Przepiorka 2003):
• προσωπικό ημερολόγιο,
• πλατφόρμα επικοινωνίας,
• μέσο παρουσίασης ενός πρότζεκτ,
• χώρος συλλογής διευθύνσεων στον παγκόσμιο ιστό κλπ.
ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΜΑΘΗΣΗΣ
Σύμφωνα με τους Βιβίτσου Μ. κ.ά. (2007), το ίδιο το περιβάλλον ενός ιστολογίου αποτελεί προϊόν γνωστικής επεξεργασίας, μέσα στο οποίο κατατίθενται με δυναμικό τρόπο επιχειρήματα, θέσεις και αντιθέσεις προωθώντας έτσι την κριτική σκέψη και καθιστώντας το δυναμικό εργαλείο μάθησης του Παγκόσμιου Ιστού 2.0 (Web 2.0). Ως ασύγχρονο εργαλείο δε, ενθαρρύνει τον αναστοχασμό επί του περιεχομένου και μέσω της αλληλεπίδρασης του δημιουργού με τους χρήστες υποστηρίζει τη διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης σε κοινωνικό πλαίσιο.
Η Βιβίτσου (2005) επιχειρεί μια ανάλυση και αξιολόγηση τριών ιστολογίωνπαραδειγμάτων, και καταγράφει στοιχεία που αναδεικνύουν το ιστολόγιο ως αποτελεσματικό εργαλείο μάθησης:
• Η παρουσίαση πολυμεσικού υλικού δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής των μαθητών μέσω της πολυαισθητηριακής προσέγγισης.
• Η εμπλοκή των χρηστών με τη ανάγνωση και συγγραφή κειμένων, βελτιώνει τη γλωσσική τους ανάπτυξη και τις δεξιότητες παραγωγής και κατανόησης του γραπτού λόγου.
• Η δημοσίευση ατομικών εργασιών ενισχύει το θετικό κίνητρο και την ενεργή συμμετοχή των μαθητών.
• Ενθαρρύνεται η συνεργασία σε ομάδες.
• Συνδέεται το περιεχόμενο του ιστολογίου με αυτό του μαθήματος στην τάξη.
• Παρέχεται η δυνατότητα της εξατομικευμένης αντιμετώπισης των μαθητών και των αναγκών τους.
• Ενθαρρύνεται η επικοινωνία με ασύγχρονο περιεχόμενο δασκάλου – μαθητή.
• Ενθαρρύνεται η συμμετοχή – παραγωγή συνθετικών εργασιών ατομικά ή ομαδικά.
• Βελτιώνονται οι δεξιότητες χρήσης του υπολογιστή και της πλοήγησης στο διαδίκτυο για συγκεκριμένους λόγους.
• Η δυνατότητα καταγραφής σχολίων από τους επισκέπτες ενισχύει το δημιουργό να επιστρέψει και να αξιολογήσει την πορεία του.
Με βάση τις τεχνικές δυνατότητες και τα διαδραστικά χαρακτηριστικά του ιστολογίου, η χρήση του στο σχολείο μπορεί να ποικίλλει (Reichmayr, I. 2005). Ένα ιστολόγιο μπορεί να λειτουργήσει ως:
• σημειωματάριο και ημερολόγιο καταγραφής ιστοσελίδων που βρέθηκαν στον παγκόσμιο ιστό.
• συλλέκτης ιδεών και ιστοσελίδων ενδιαφέροντος.
• φόρουμ συζήτησης για επίκαιρα θέματα.
• χώρος παρουσίαση των δραστηριοτήτων ενός σχολείου (εκδρομές, εκδηλώσεις).
• παρουσίαση σχεδίων εργασίας που πραγματοποιήθηκαν ή πραγματοποιούνται.
• δημιουργία Portofolios: Τα ιστολόγια μπορούν να αναδείξουν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί για ένα χρονικό διάστημα σε κάποιο τομέα.
• πόρταλ μιας τάξης, όπου ο εκπαιδευτικός καταχωρεί εργασίες, τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα αξιολογήσεων που πραγματοποιεί στο μάθημα κλπ. Οι μαθητές καταχωρούν απαντήσεις, σε ερωτήσεις κλπ.
• εργαλείο στο μάθημα ξένης γλώσσας: Το ιστολόγιο γράφεται στην ξένη γλώσσα και στοχεύει στην ενεργοποίηση των μαθητών προς την κατεύθυνση της χρήσης της. Παρέχεται η δυνατότητα δημιουργίας Podcast.
• εργαλείο στο μάθημα εικαστικών: Σε συνδυασμό με το μάθημα της Πληροφορικής κατά τη δημιουργία ενός ιστολογίου μπορεί να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στο αισθητικό μέρος του σχεδιασμού.
• εργαλείο στο μάθημα Γλώσσας: Με τη γραφή και ανάρτηση κειμένων καλλιεργείται η γραπτή έκφραση. Τα ιστολόγια αποτελούν ένα καλό μέσο για την παρουσίαση ιστοριών με φωτογραφίες και τα videocasts για τη δημιουργία μικρών ταινιών.
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΤΩΝ «ΤΟ ΧΟΥΧΟΥΝΑΚΙ ΜΑΣ»
Το χουχουνάκι είναι ένα πρόγραμμα συνεργασίας μαθητών Δημοτικών Σχολείων που ξεκίνησε από ένα μικρό πυρήνα εκπαιδευτικών. Η ιδέα για το «χουχουνάκι» προέρχεται από το Teddy Bear Project του I*EARN (International Education and Resource Network) και προσαρμόστηκε στις ανάγκες των ελληνικών σχολείων και που συμμετέχουν. Προσπαθεί να συνδυάσει την ταχύτητα στην επικοινωνία και την επαφή των μαθητών που βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας μέσα από το διαδίκτυο, αλλά σε συνδυασμό με ένα απτό και υπαρκτό αντικείμενο (το «χουχουνάκι»), το οποίο δρα σαν συνδετικός κρίκος και φορέας ανταλλαγής πληροφοριών ανάμεσα στους μαθητές (Γιακμογλίδου 2003).
Οι σημαντικότεροι γενικοί στόχοι του προγράμματος είναι η καλλιέργεια του γραπτού λόγου από τα παιδιά, η εξοικείωση με τη μεθοδολογία της έρευνας και η επικοινωνία με μαθητές πέρα από το χώρο του σχολείου (Τσουλής 2001).
Το «χουχουνάκι» είναι ένα χνουδωτό κουκλάκι, συνήθως ζωάκι, και σκοπό έχει να ταξιδέψει σε όσα περισσότερα μέρη γίνεται, και να κάνει όσο περισσότερους φίλους μπορεί. Η κάθε τάξη που συμμετέχει στο πρόγραμμα, διαλέγει και αγοράζει ένα τέτοιο κουκλάκι. Το κάθε «χουχουνάκι» έχει το τετράδιο/ημερολόγιο του στο οποίο καταγράφει τις περιπέτειες και τις εντυπώσεις του από τα μέρη που επισκέπτεται.
Το «χουχουνάκι» που στέλνει η εκάστοτε τάξη συνοδεύεται από:
• πληροφοριακό υλικό για τον τόπο των παιδιών, που συλλέγεται μετά από έρευνα που πραγματοποιούν τα παιδιά και καταγράφεται συνήθως στο ημερολόγιο.
• ζωγραφιές και κάρτες που στέλνουν τα παιδιά ως δώρο στους συμμαθητές τους.
• τοπικά προϊόντα/λιχουδιές, που είναι αντιπροσωπευτικά για τον τόπο τους.
Κάθε παιδί φιλοξενεί για μια βραδιά το «χουχουνάκι» στο σπίτι του και καταγράφει στο ημερολόγιο πώς πέρασε τη μέρα μαζί του. Παράλληλα οι τάξεις επικοινωνούν μεταξύ τους χρησιμοποιώντας κυρίως ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Μέσα από τις δραστηριότητες αυτές τα παιδιά γνωρίζουν έναν άλλο τόπο και τις συνήθειές του μέσα από τις περιγραφές των συνομηλίκων τους αλλά γνωρίζονται και μεταξύ τους και αποκτούν φίλους για αλληλογραφία ανάλογα με τα χόμπι και τις δραστηριότητες που αρέσουν στο καθένα. Συνήθως ενθουσιάζονται με την ανταλλαγή προϊόντων, με το να γνωρίζουν νέες γεύσεις και αρώματα, ενώ παράλληλα συμμετέχουν ενεργά με το να προβάλλουν και αυτά του τόπου τους (Γιακμογλίδου 2003).
Κατά το σχολικό έτος 2006/2007, στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος, συνεργάστηκαν οι μαθητές της τετάρτης τάξης του 3ου Δημ. Σχολείου Παλλήνης Αττικής και του 3ου Δημ. Σχολείου Σταυρούπολης Θεσσαλονίκης. Κατά τη συνεργασία αυτή, πέρα από το τετράδιο/ημερολόγιο, δημιουργήθηκε και χρησιμοποιήθηκε ιστολόγιο.
YΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ
3ο Δημοτικό Σχολείο Παλλήνης:
• Εργαστήριο Η/Υ με κεντρικό διακομιστή και 11 σταθμούς εργασίας με σύνδεση στο διαδίκτυο.
• Λογισμικά: Internet Explorer 6, Google Earth, Google maps και Ms Word.
3ο Δημοτικό Σχολείο Σταυρούπολης:
• Γωνιά υπολογιστή στην τάξη με ένα σταθμό εργασίας (Pentium Ι), με σύνδεση στο διαδίκτυο μέσω του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου (ADSL). Το Σχολείο δε διέθετε σχολικό εργαστήριο υπολογιστών ούτε και άλλους υπολογιστές.
• Λογισμικό: Mozilla Firefox, Google Earth.
ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ
Από τον εκπαιδευτικό της κάθε τάξης δημιουργήθηκαν στο «Blogger» (http://www.blogger.com/) δύο ιστολόγια, ένα για κάθε «χουχουνάκι»:
• Παλληνέας ο Αθηναίος (http://pallineosathineos.blogspot.com/)
• Σταυροπούλης ο Θεσσαλονικιός (http://stavropoulis.blogspot.com/)
Σε κάθε ιστολόγιο υπήρχε η δυνατότητα καταχώρησης του άρθρου που έγραφε το παιδί που φιλοξενούσε το «χουχουνάκι». Η καταγραφή σχολίων ήταν απενεργοποιημένη. Η πρόσβαση στο αρχείο των καταχωρήσεων γινόταν ημερολογιακά, σε επίπεδο έτους ή μήνα. Η θέαση και των δύο ιστολογίων ήταν ανοιχτή σε όλους. Για λόγους ασφαλείας δεν καταχωρήθηκε κανένα επώνυμο μαθητή ενώ όλες οι φωτογραφίες που περιείχαν πρόσωπα παιδιών παραποιήθηκαν ώστε να μην είναι διακριτά.
Οι καταχωρήσεις που πραγματοποιήθηκαν παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα 1.
Ιστολόγιο
|
Κείμενα
|
Εικόνες |
Σύνδεσμοι |
|
Μαθητών Δασκάλων |
|
|
| Παλληνέας |
27 4 |
10 |
6 |
| Σταυροπούλης |
17 5 |
11 |
1 |
Πίνακας 1: Ποσοτική παρουσίαση καταχωρήσεων στα ιστολόγια.
3ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΛΗΝΗΣ
Αριθμός μαθητών: 17
Αρχικά παρουσιάστηκε στο εργαστήρι το project «χουχουνάκι». Συμφωνήθηκε η τάξη να συνεργαστεί με το σχολείο της Θεσσαλονίκης, αγοράστηκε κουκλάκι και του δόθηκε όνομα.
Στην επόμενη φάση αναζητήθηκε υλικό για την περιοχή που κατοικούν οι μαθητές (Κάντζα Παλλήνης). Με τη συνδρομή τοπικού εκδότη συγκεντρώθηκε πλούσιο φωτογραφικό υλικό του περασμένου αιώνα, αγοράστηκαν τοπικά προϊόντα και στάλθηκαν στη Θεσσαλονίκη.
Στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου παρουσιάστηκε το ιστολόγιο και συζητήθηκαν τα χαρακτηριστικά του. Το ενδιαφέρον των μαθητών επικεντρώθηκε στην άμεση κοινοποίηση των εργασιών στην παγκόσμια κοινότητα. Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις τους συμφωνήθηκε η ψηφιοποίηση και καταχώριση των κειμένων τους να γίνεται από το δάσκαλο.
Οι μαθητές φιλοξένησαν το «χουχουνάκι» εθελοντικά από τη Δευτέρα μέχρι την Παρασκευή τηρώντας παράλληλα το ημερολόγιο. Η ανάγνωση των ιστολογίων γινόταν καθημερινά από τα παιδιά. Άλλοτε ως ομάδες κι άλλοτε ολόκληρο το τμήμα, επισκέπτονταν το εργαστήριο και διάβαζαν το ημερολόγιο του Παλληνέα.
3o ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗΣ
Αριθμός μαθητών 28.
Οι μαθητές του Σχολείου της Σταυρούπολης είχαν την εμπειρία της συμμετοχής στο πρόγραμμα από την προηγούμενη σχολική χρονιά. Το ημερολόγιο είχε ήδη καταγραφές από μαθητές της Χίου ενώ υπήρχε έτοιμο υλικό για την παρουσίαση του τόπου τους (Θεσσαλονίκη), το οποίο εμπλουτίστηκε στο πλαίσιο του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος. Η αγορά των προϊόντων καθώς και η επιλογή της εταιρείας με την οποία στάλθηκε το δέμα στην Παλλήνη αποτέλεσαν αντικείμενο μελέτης υπό μορφή προβλήματος στο πλαίσιο του μαθήματος των Μαθηματικών.
Έννοιες από το χώρο των «νέων μέσων» (υπολογιστής, διαδίκτυο κλπ.) αποτέλεσαν αντικείμενο μελέτης τόσο στο πλαίσιο του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος (Ενότητα 7: Επικοινωνία και ενημέρωση) όσο και στο πλαίσιο εκπόνησης σχεδίου εργασίας που είχε ως αντικείμενο τα μέσα (Medien) και τη χρήση τους (Φιλιππιάδης 2007). Το ιστολόγιο ως εργαλείο του παγκόσμιου ιστού παρουσιάστηκε στον υπολογιστή της τάξης με τη χρήση βιντεοπροβολέα. Οι μαθητές είχαν τη δυνατότητα να δουν παραδείγματα, μεταξύ των οποίων και τα δύο ιστολόγια από τα «χουχουνάκια» και να συζητήσουν για τα χαρακτηριστικά τους και τις δυνατότητες που προσφέρουν για παρουσίαση και σχολιασμό πολυμεσικού υλικού (κειμένων, φωτογραφιών, βίντεο κλπ.).
Κάθε μαθητής φιλοξενούσε στο σπίτι του για μια βραδιά το «χουχουνάκι» περιγράφοντας στο ημερολόγιο πώς περνούσε μαζί του. Η καταχώρηση των κειμένων των μαθητών στο ιστολόγιο συμφωνήθηκε να γίνεται από το δάσκαλο σε καθημερινή βάση, ενώ η ανάγνωση των κειμένων της άλλης τάξης γινόταν καθημερινά από την οθόνη του υπολογιστή μέσα στην τάξη. Στις περισσότερες περιπτώσεις η ανάγνωση γινόταν μπροστά σε όλη την τάξη και συνήθως ακολουθούσε συζήτηση από τους μαθητές. Κάποιες φορές χρησιμοποιήθηκε και βιντεοπροβολέας.
Μετά την ολοκλήρωση του πρότζεκτ οι καταχωρίσεις των ημερολογίων εκτυπώθηκαν σε μορφή μικρού τόμου, μοιράστηκαν σε κάθε παιδί και καταχωρήθηκαν στη σχολική βιβλιοθήκη και των δύο σχολείων.
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Στα ιστολόγια των δύο τάξεων καταχωρήθηκαν κείμενα των μαθητών που περιγράφουν την καθημερινότητά τους παρέα με το «χουχουνάκι». Ο τρόπος με τον οποίο αξιοποιήθηκαν τα ιστολόγια αυτά τα κατατάσσει στην κατηγορία των διαδικτυακών ημερολογίων.
Η δυνατότητα για καταχώριση σχολίων δεν αξιοποιήθηκε γιατί κατ’ αρχήν υπήρχε έλλειψη στην υλικοτεχνική υποδομή του 3ου Δημοτικού Σχολείου Σταυρούπολης. Η γωνιά του υπολογιστή στην τάξη πρόσφερε τη δυνατότητα για την καταγραφή σχολίων από τα ίδια τα παιδιά, διαπιστώθηκε όμως ότι ελάχιστοι μαθητές ήταν εξοικειωμένοι με τη χρήση υπολογιστή και μπορούσαν να πληκτρολογήσουν κείμενο. Η έλλειψη «εργαστηρίου νέων τεχνολογιών» δεν καθιστούσε δυνατή την εξάσκηση όλων των μαθητών στη δεξιότητα της πληκτρολόγησης κειμένου, δραστηριότητα που δε μπορούσε να πραγματοποιηθεί και για τους 28 μαθητές στον ένα υπολογιστή του σχολείου. Εκτιμήθηκε ότι η κατοχή της απαιτούμενης δεξιότητας από τους λίγους μαθητές της τάξης θα αναδείκνυε ανισότητες στο μαθητικό δυναμικό της τάξης. Ανάλογες δυσκολίες καταγράφηκαν και στο 3ο Δημοτικό Σχολείο της Παλλήνης, αφού η ύπαρξη αντίστοιχου εργαστηρίου δεν έδειξε να λύνει το πρόβλημα. Μόνο οι δυοτρεις μαθητές που παρακολουθούσαν το απογευματινό πρόγραμμα του ολοήμερου ήταν εξοικειωμένοι με τον υπολογιστή, ενώ δεν υπήρχε διαθέσιμος χρόνος για την εξάσκηση των παιδιών στον πρωινό κύκλο μαθημάτων.
Στην πορεία αξιοποίησης του ιστολογίου φάνηκε ότι η καταγραφή σχολίων θα ήταν καλό να είχε ενεργοποιηθεί (με την αντίστοιχη οργάνωση εξάσκησης των απαιτούμενων δεξιοτήτων των μαθητών) αφού τις περισσότερες φορές την ανάγνωση των κειμένων ακολουθούσαν εύστοχα προφορικά σχόλια η καταγραφή των οποίων στο ιστολόγιο θα ενίσχυε σημαντικά τον επικοινωνιακό χαρακτήρα του πρότζεκτ.
Στην περίπτωση του Σχολείου της Θεσσαλονίκης, το γεγονός της ύπαρξης του υπολογιστή μέσα στην τάξη με το ιστολόγιο ενεργοποιημένο στο παράθυρο του φυλλομετρητή έκανε εύκολη την πρόσβαση όλων των μαθητών στα περιεχόμενά του. Έτσι έδωσε την ευκαιρία σε πολλά παιδιά να έρθουν σε επαφή με τον υπολογιστή και συνήθως με τη βοήθεια πιο έμπειρων συμμαθητών τους σχεδόν όλα τα παιδιά χρησιμοποίησαν το ποντίκι και το πληκτρολόγιο για να περιηγηθούν κάποια στιγμή μόνα τους στο περιβάλλον του ιστολογίου. Αντίστοιχα τα παιδιά του Σχολείου της Παλλήνης είχαν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν το εργαστήριο υπολογιστών προκειμένου να διαβάσουν τις καταχωρήσεις εξασκώντας έτσι με πιο συστηματικό τρόπο τις δεξιότητες χρήσης του υπολογιστή.
Η δυνατότητα ενός ιστολογίου για γρήγορη και χωρίς πολλές διαδικασίες ανάρτηση υλικού στον παγκόσμιο ιστό βοήθησε καταλυτικά στο να υπάρχουν σχεδόν κάθε μέρα διαθέσιμα κείμενα. Η καθημερινή ανάγνωση των καταχωρίσεων και η ενημέρωση των παιδιών για δράσεις που προηγήθηκαν ακόμη και λίγες ώρες πριν έδειξε τελικά ότι το ιστολόγιο μπορεί να εξελιχθεί σε εργαλείο ενημέρωσης μέσα στη σχολική αίθουσα.
Σε πολλές περιπτώσεις οι αναρτήσεις της άλλης τάξης έδωσαν την ευκαιρία για εμπλοκή στο μάθημα με θέματα όπως η καθημερινή ζωή σε μια άλλη πόλη, τα ενδιαφέροντα των παιδιών, οι μαθητικές τους υποχρεώσεις και η διαχείριση του ελεύθερου χρόνου τους. Χάρη στο ιστολόγιο η ενασχόληση με τα προαναφερθέντα θέματα σημειώθηκε σε διάφορες χρονικές περιόδους, αρκετές φορές αυθόρμητα, δίνοντας έτσι ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις συζητήσεις, κάτι που δε θα είχε συμβεί αν το ημερολόγιο είχε μείνει στη συμβατική του μορφή, αφού η πρόσβαση στα κείμενα θα ήταν δυνατή όταν πια θα είχε ολοκληρωθεί το πρότζεκτ. Σημειώνουμε ότι δυο φορές κρίθηκε επιτακτική η αναπροσαρμογή του ημερήσιου προγραμματισμού, αφού οι αυθόρμητες συζητήσεις που αναπτύχθηκαν εξελίχθηκαν σε ενδιαφέρουσες αφορμές για την εκπόνηση μη προγραμματισμένων δραστηριότητων (παραγωγή γραπτού λόγου, αναζήτηση πληροφοριών κλπ.) ενώ σε μια περίπτωση λειτούργησαν με αρνητικό τρόπο στην προγραμματισμένη διαχείριση του χρόνου.
Όλα τα προς συζήτηση θέματα που ανέδειξαν τα ιστολόγια αξιοποιήθηκαν επίσης σε συγκεκριμένες ενότητες στο πλαίσιο του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος, επιτυγχάνοντας με τον τρόπο αυτό τη σύνδεση του περιεχομένου του ιστολογίου με το μάθημα της τάξης. Δόθηκε επίσης η αφορμή να χρησιμοποιηθούν και άλλα λογισμικά όπως το Google Earth με τη χρήση βιντεοπροβολέα (στην περίπτωση του Σχολείου της Θεσσαλονίκης) ή στο σχολικό εργαστήριο πληροφορικής (στην περίπτωση του Σχολείου της Παλλήνης) προκειμένου να εντοπιστούν πληροφορίες που περιέχονταν στα κείμενα των ιστολογίων.
Η ημερολογιακή καταχώριση των κειμένων των μαθητών δεν έδειξε να διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο στο ξεκίνημα του πρότζεκτ. Αντίθετα, όταν πλέον ο αριθμός των καταχωρίσεων έγινε μεγάλος, διαπιστώθηκε ότι η χρήση του αρχείου καταχωρίσεων από τα παιδιά έγινε συχνή, καθώς ενδιαφέρονταν πάντα για την ανάγνωση παλαιότερων καταχωρίσεων. Ιδιαίτερα χρήσιμη φάνηκε και στο τέλος όταν πραγματοποιήθηκε μια ανασκόπηση των κειμένων των παιδιών.
Δε θα πρέπει επίσης να παραβλέψουμε το γεγονός ότι και στις δύο τάξεις υπήρχαν μαθητές που πρόβαλλαν διάφορους λόγους για τη μη συμμετοχή τους στη συγγραφή του ημερολογίου. Στην πορεία του προγράμματος και σε συνδυασμό με τη δημοσιοποίηση των κειμένων τους στο διαδίκτυο, ενεργοποιήθηκαν συμμετέχοντας με ιδιαίτερο ζήλο. Το ιστολόγο ενίσχυσε με τον τρόπο αυτό το θετικό κίνητρο για την εμπλοκή όλων των μαθητών στη συγγραφή κειμένου. Προς αυτή την κατεύθυνση λειτούργησε το γεγονός ότι η ανάγνωση των κειμένων ήταν ανοικτή σε όλους τους επισκέπτες, και έτσι είχαν την ευκαιρία να τα διαβάσουν γνωστοί και φίλοι, έξω από τη σχολική κοινότητα.
Τέλος η αξιοποίηση του ιστολογίου ανέδειξε και θέματα ασφάλειας του διαδικτύου. Όταν ξεκίνησε η ανάρτηση φωτογραφιών και εργασιών των μαθητών, δόθηκε η ευκαιρία στα παιδιά να συζητήσουν για μια ακόμη φορά το θέμα αυτό (είχε προηγηθεί συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της αντίστοιχης ενότητας στο μάθημα της Μελέτης του Περιβάλλοντος). Το ιστολόγιο προσέδωσε στην κουβέντα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί γινόταν πλέον επί πραγματικών καταστάσεων που αφορούσαν στα ίδια τα παιδιά (παραποιημένες φωτογραφίες τους, κείμενα που τα υπέγραφαν χωρίς επώνυμο).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Ανακεφαλαιώνοντας διαπιστώνουμε τελικά ότι το ιστολόγιο ως διαδικτυακό ημερολόγιο μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο στο χώρο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Δίνει με απλό, γρήγορο και εύχρηστο τρόπο την ευκαιρία να έρθουν ακόμη και άπειροι μαθητές σε επαφή με τις Τ.Π.Ε. στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας και συγκεκριμένα μέσα από δραστηριότητες που άπτονται των ενδιαφερόντων τους. Ενισχύει το θετικό κίνητρο γα την εμπλοκή των μαθητών στην παραγωγή γραπτού λόγου βελτιώνοντας τη γλωσσική τους ανάπτυξη και τις δεξιότητες παραγωγής τόσο γραπτού όσο και προφορικού λόγου. Δίνει την ευκαιρία σύνδεσης των περιεχομένων του ιστολογίου με το μάθημα στην τάξη.
Ο περιορισμός τους διαδραστικού χαρακτήρα του με τη μη καταγραφή σχολίων περιόρισε, στην περίπτωση των δύο Σχολείων, στο ελάχιστο δυνατό το επίπεδο αλληλεπίδρασης μεταξύ των παιδιών στο ρόλο τους τόσο ως συγγραφείς όσο και ως χρήστες/αναγνώστες. Μετά την πρώτη αυτή εμπειρία χρήσης του ιστολογίου στο Δημοτικό Σχολείο κρίνουμε πλέον απαραίτητη την αξιοποίηση αυτής της σημαντικής δυνατότητας από τα ίδια τα παιδιά, εφόσον υπάρχει η κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή για την καλλιέργεια των απαραίτητων δεξιοτήτων.
Τέλος, το γεγονός ότι η εν λόγω υπηρεσία του Παγκόσμιου Ιστού 2.0 δείχνει να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στο χώρο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης καθιστά επιτακτική την παροχή ανάλογης υπηρεσίας από το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο ώστε να διασφαλιστεί τόσο η ποιότητα όσο και η μέγιστη δυνατή ασφάλεια.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Βιβίτσου Μ. (2005): Τα μυστικά της μπλογκόσφαιρας: Τα διαδικτυακά διαδραστικά «ημερολόγια» και ο ρόλος τους στη μάθηση, στο: Aspects Today, τ. 8, 5966, Αθήνα: ΠΕΚΑΔΕ.
2. Βιβίτσου, Μ., Γκίκας, Α., Μηνάογλου, Ν., Κονετάς, Δ., Οικονομάκος, Η., Λαμπροπούλου, Ν. & Παρασκευάς, Μ. (2007) . Τα ιστολόγια ως εργαλεία συνεργασίας και μάθησης στο πλαίσιο της διαδικτυακής κοινότητας Ελλήνων εκπαιδευτικών του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου. Πρακτικά 4ου Συνεδρίου ΕΕΕΠΔΤΠΕ.
Διαθέσιμο: http://www.intelligenesis.eu/nikiweb/pubdocs/07/VivitsouetalEEEP07+.doc.
Ανασύρθηκε: 05/11/2007
3. Γιακμογλίδου, Σ. (2003). Το χουχουνάκι μας!
Διαθέσιμο: http://www.de.sch.gr/~sgiakmog/houhounaki/gr/description.htm
Ανασύρθηκε: 29/11/2007.
4. Τσουλής, Μ. (2001). Χουχουνάκι.
Διαθέσιμο: http://dimtrikal.ima.sch.gr/sch_p.htm
Ανασύρθηκε: 29/11/2007
5. Φιλιππιάδης, Γ. (2007). Οργανώνουμε τις διακοπές μας στη Σκιάθο.
Διαθέσιμο: http://users.sch.gr/grfilip/media/skiathos.html
Ανασύρθηκε: 30/11/2007
6. Apel, H. (2003): Online Journal – Lernreflexionen online, In: Kerres M., de Witt C. (Hrsg.). Medien in Erziehungswissenschaft. Themenheft 7. MedienPaedagogik. Zeitschrift fuer Theorie und Praxis der Medienbildung.
Διαθέσιμο: http://www.medienpaed.com
Ανασύρθηκε: 19/11/2007
7. Brumfit, C., Byram, M. (2001). Routledge Encyclopedia of language teaching and learning. Routledge.
8. I*EARN 2007, The Teddy Bear Project.
Διαθέσιμο: http://www.iearn.org.au/tbear/
Ανασύρθηκε: 29/11/2007.
9. Mandl, H., Gruber, H., Renkl., A. (2002). Situiertes Lernen in multimedialen Lernumgebungen. In: Issing, L., Klimsa, P. (Hrsg). Information und Lernen mit Multimedia und Internet. Lehrbuch fur Studium und Praxis., σελ. 139148, Weinheim: Betz.
10. Mosel S. (2005): Praktiken selbstgesteuerten Lernens anhand der Nutzung von webbasierten PersonalPublishingSystemen (Diplomarneit). Giessen: Justus Liebig Universitaet.
Διαθέσιμο: http://weblog.plasticthinking.org/media/1/diplomarbeitweblogslernen.pdf
Ανασύρθηκε: 09/11/2007.
11. Przepiorka, S. (2003): Weblogs und deren technische Umsetzung (Diplomarbeit). Ulm: Universitaet Ulm.
Διαθέσιμο: http://www.tzwaen.com/download/diplomarbeitweblogpdf.
Ανασύρθηκε: 14/11/2007
12. Reichmayr, I. (2005): Das Weblog manual
Διαθέσιμο: http://www.mediamanual.at/mediamanual/workshop/pdf/medienkultur/Weblogmanual.pdf
Ανασύρθηκε: 03/11/2007.
13. Stangl, W. (2007): Weblogs, Blogs als Werkzeuge fuer selbstorganisiertes Lernen, In Werner Stangls Arbeitsblaetter.
Διαθέσιμο: http://arbeitsblaetter.stangltaller.at/LERNTECHNIK/Weblogs.shtml
Ανασύρθηκε: 03/11/2007.
14. Tulodziecki, G. (1996). Unterricht mit Jugendlichen. Eine hanldungsorientierte Didaktik mit Unterrichtsbeispielen. 3. Aufl., Bad Heilbrunn/Hamburg: Klinkhardt.
Σχετικά
Φορτώνει...
Δεκ 17 2010
Αξιοποιώντας το ιστολόγιο (weblog) στο Δημοτικό Σχολείο
Η περίπτωση συνεργασίας μαθητών της τετάρτης τάξης του Δημοτικού Σχολείου
Σωτήρης Τερζίδης, Γρηγόρης Φιλιππιάδης
Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών αποτελούν ένα πολυδιάστατο μέσο που καλείται να διαδραματίσει ποικίλους ρόλους στη διαδικασία της διδασκαλίας και της μάθησης στο Δημοτικό Σχολείο. Το ιστολόγιο (weblog) είναι μια υπηρεσία του Παγκόσμιου Ιστού 2.0, που χαρακτηρίζεται από τις διαδραστικές δυνατότητές του. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης τεχνολογίας δείχνουν ότι μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την ενεργοποίηση συνεργατικών σχημάτων στη σχολική τάξη με την ενεργό συμμετοχή των μαθητών, κάτι που την καθιστά αξιοποιήσιμη στο μάθημα του σχολείου. Στην εργασία αυτή καταγράφονται τα στοιχεία που αναδει-κνύουν το ιστολόγιο ως εργαλείο μάθησης και παρουσιάζεται η προσπάθεια αξιοποίησής του μέσα από τη συνεργασία μαθητών της τετάρτης τάξης δύο Δημοτικών Σχολείων, στο πλαίσιο του προγράμματος συνεργασίας σχολείων «το Χουχουνάκι μας».
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Εδώ και αρκετά χρόνια έχει ξεκινήσει μια ευρεία συζήτηση για την ανάγκη αλλαγής πλεύσης της εκπαίδευσης από τα παραδοσιακά πρότυπα διδασκαλίας προς την κατεύθυνση της ολιστικής διδασκαλίας και μάθησης (Brumfit κ.ά., 2001, Tulodziecki, 1996). Σε ένα τέτοιο πλαίσιο μαθητοκεντρικής προσέγγισης της μάθησης λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες των μαθητών και η εκπαιδευτική διαδικασία χωρίς να είναι αποκομμένη από την καθημερινότητα των παιδιών, αξιοποιεί τις εμπειρίες τους στο μάθημα με δράσεις που ανταποκρίνονται στο επίπεδο της ψυχοκοινωνικής τους ανάπτυξης και παράλληλα το προάγουν (Tulodziecki, 1996).
Εδώ και αρκετά χρόνια οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) αποτελούν αντικείμενο ενδιαφέροντος των Επιστημών της Αγωγής. Η συνύπαρξη ποικίλων μορφών πληροφορίας (κειμένου, ήχου, εικόνας, βίντεο κλπ.) στα πολυμέσα, οι διαδραστικές και επικοινωνιακές δυνατότητές τους, η πρόσβαση στην πληροφορία και πολλά άλλα χαρακτηριστικά τους τις ανέδειξαν σε πρωτοποριακά μέσα στο χώρο της εκπαίδευσης. Η ένταξή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις δείχνει ότι μπορούν να συμβάλλουν με θετικό τρόπο στο πλαίσιο της μαθητοκεντρικής προσέγγισης της γνώσης.
Οι σύγχρονες θεωρίες μάθησης εμπνευσμένες από τη θεωρία του εποικοδομητισμού με την ερμηνεία της σταδιακής οικοδόμησης της γνώσης μέσω τις διάδρασης νου και εμπειρίας (Βιβίτσου 2005) θέτουν τις προϋποθέσεις για την επιτυχή αξιοποίηση των ΤΠΕ στο μάθημα. Θεμελιώδη στοιχεία για την επιτυχημένη ένταξή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία θεωρείται σήμερα η δημιουργία ενός κατάλληλου μαθησιακού περιβάλλοντος στο πλαίσιο του οποίου οι μαθητές μελετούν με συνεργατικό τρόπο και μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες σύνθετα ζητήματα, τα οποία είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον πραγματικό τους κόσμο, ενώ τους δίνεται η δυνατότητα έκφρασης και αναστοχασμού (Mandl κ.ά. 2002). Στο πλαίσιο αυτό καταλυτικός είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Από μεταδότης της γνώσης οργανώνει το κατάλληλο μαθησιακό περιβάλλον, και μέσα σε αυτό διαδραματίζει ένα ρόλο συμβουλευτικό, υποστηρικτικό και εμψυχωτικό.
Σήμερα το διαδίκτυο και οι υπηρεσίες του (παγκόσμιος ιστός (web), ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email), ομάδες συζητήσεων (usenet) κλπ.) αποτελούν πλέον μέσα που κάτω από τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις μπορούν να ενσωματωθούν στο μάθημα του Δημοτικού Σχολείου, προωθώντας την ενεργό συμμετοχή και τη συνεργατική μάθηση.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος για τον Παγκόσμιο ιστό 2.0 (Web 2.0) και τα συνεργατικά του εργαλεία, μεταξύ των οποίων και τα ιστολόγια (weblogs). Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης τεχνολογίας δείχνουν ότι μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την ενεργοποίηση συνεργατικών σχημάτων στη σχολική τάξη με την ενεργό συμμετοχή των μαθητών καθιστώντας έτσι δυνατή την αξιοποίησή της στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά εκείνα που καθιστούν το ιστολόγιο εκπαιδευτικό μέσο και πώς μπορεί να αξιοποιηθεί στο ελληνικό Δημοτικό Σχολείο;
Η εργασία αυτή προσπαθεί να δώσει απάντηση στα ανωτέρω ερωτήματα καταγράφοντας κατ’ αρχήν τα στοιχεία εκείνα που αναδεικνύουν το ιστολόγιο ως αποτελεσματικό εργαλείο μάθησης και παρουσιάζοντας στη συνέχεια την προσπάθεια αξιοποίησης μέρους των δυνατοτήτων του στο πλαίσιο της συνεργασίας μαθητών της τετάρτης τάξης δύο Δημοτικών Σχολείων. Μέσα από την παρουσίαση της συνεργασίας αυτής γίνεται μια κριτική καταγραφή της αξιοποίησης της εν λόγω τεχνολογίας και των προοπτικών που ανοίγονται για την ευρύτερη αξιοποίησή του στο Δημοτικό Σχολείο.
ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ (WEBLOG)
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Το weblog ή blog είναι ένα νέο σχετικά εργαλείο που εντάσσεται στις υπηρεσίες του παγκόσμιου ιστού 2.0 (Web 2.0). Στον ελληνικό χώρο εμφανίζεται κυρίως με τον όρο ιστολόγιο, (από τη μετάφραση των όρων web και log) (http://el.wikipedia.org/wiki).
Πρόκειται για μια υπηρεσία που δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη να κατασκευάσει με απλά βήματα μια ιδιότυπη ιστοσελίδα στην οποία μπορεί στη συνέχεια να καταχωρεί πολυμεσικό υλικό (κείμενα, εικόνες, ήχους κλπ.). Οι καταχωρήσεις παρουσιάζονται κατά χρονολογική σειρά με τις πρόσφατες προσθήκες να εμφανίζονται πρώτες. Οι επισκέπτες του δικτυακού τόπου μπορούν να διαβάσουν αλλά και να σχολιάσουν με κείμενο τις καταχωρήσεις του δημιουργού του ιστολογίου, ενισχύοντας έτσι την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ του δημιουργού και των αναγνωστών/επισκεπτών του. Η δυνατότητα αυτή δικαιολογεί και τον όρο διαδικτυακό διαδραστικό ημερολόγιο (Βιβίτσου 2005).
Ένα ιστολόγιο προσφέρει γρήγορα και χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες τη δυνατότητα δημοσιοποίησης κειμένων στον παγκόσμιο ιστό. Δεν έχει ουσιαστικά κανένα κόστος και μπορεί να επικαιροποιηθεί από οποιοδήποτε υπολογιστή με πρόσβαση στο διαδίκτυο, ακόμη και από ένα κινητό τηλέφωνο.
Πέρα από τα βασικά χαρακτηριστικά του (ανάρτηση πληροφοριών και σχολιασμός) παρέχει και περαιτέρω δυνατότητες όπως:
Συγκρίνοντας ένα ιστολόγιο με άλλες μορφές διαδικτυακής επικοινωνίας διαπιστώνουμε ότι αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας. Η ανταλλαγή μικρών κειμένων που κυριαρχεί στην πλειοψηφία των ιστολογίων, μπορεί να επιτευχθεί και με άλλα τεχνολογικά μέσα/υπηρεσίες του διαδικτύου, όπως η πληκτρολόγηση/ανταλλαγή κειμένου σε πραγματικό χρόνο (chat). Το πλεονέκτημά του όμως είναι ότι η επικοινωνία εξελίσσεται ασύγχρονα παρέχοντας τη δυνατότητα του στοχασμού πριν τη δημοσίευση ενός κειμένου. Οι ομάδες συζήτησης (forum) και οι λίστες ηλεκτρονικής αλληλογραφίας (Mailinglists) δίνουν ως ασύγχρονα μέσα τη δυνατότητα του αναστοχασμού και παρέχουν τη δυνατότητα ανάπτυξης συζητήσεων. Το ιστολόγιο όμως παρέχει, πλέον τη σειριακής, πρόσβαση μέσα από την ημερολογιακή καταχώρηση των περιεχομένων του (Stangl, 2007).
ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ
Η ύπαρξη εκατομμυρίων ιστολογίων στον κυβερνοχώρο κάνει δύσκολη την κατάταξή τους σε κατηγορίες.
Συναντούμε κατηγοριοποιήσεις:
α) ανάλογα με τον τρόπο παρουσίασης των περιεχομένων (Reichmayr, I. 2005), ιστολόγια:
• με κείμενο,
• με ήχο (Audioblogs ή Podcasts),
• με φωτογραφίες,
• κινητών συσκευών (δημιουργούνται/επικαιροποιούνται από κινητό τηλέφωνο ή υπολογιστή παλάμης),
• με βίντεο (videocasts).
β) σε σχέση με τη θεματολογία των περιεχομένων τους (Reichmayr, I. 2005) ιστολόγια:
• γενικού ενδιαφέροντος,
• δημοσιογραφικά,
• πολιτικά,
• θρησκευτικά κλπ.
γ) με βάση τον αριθμό των δημιουργών τους:
• προσωπικό ημερολόγιο,
• ιστολόγιο μιας ομάδας χρηστών (groupblog).
δ) ανάλογα με το κατά πόσο είναι ανοικτό ή κλειστό στην ανάρτηση σχολίων (Mosel 2005).
ε) ανάλογα με τη χρήση τους (Przepiorka 2003):
• προσωπικό ημερολόγιο,
• πλατφόρμα επικοινωνίας,
• μέσο παρουσίασης ενός πρότζεκτ,
• χώρος συλλογής διευθύνσεων στον παγκόσμιο ιστό κλπ.
ΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΜΑΘΗΣΗΣ
Σύμφωνα με τους Βιβίτσου Μ. κ.ά. (2007), το ίδιο το περιβάλλον ενός ιστολογίου αποτελεί προϊόν γνωστικής επεξεργασίας, μέσα στο οποίο κατατίθενται με δυναμικό τρόπο επιχειρήματα, θέσεις και αντιθέσεις προωθώντας έτσι την κριτική σκέψη και καθιστώντας το δυναμικό εργαλείο μάθησης του Παγκόσμιου Ιστού 2.0 (Web 2.0). Ως ασύγχρονο εργαλείο δε, ενθαρρύνει τον αναστοχασμό επί του περιεχομένου και μέσω της αλληλεπίδρασης του δημιουργού με τους χρήστες υποστηρίζει τη διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης σε κοινωνικό πλαίσιο.
Η Βιβίτσου (2005) επιχειρεί μια ανάλυση και αξιολόγηση τριών ιστολογίωνπαραδειγμάτων, και καταγράφει στοιχεία που αναδεικνύουν το ιστολόγιο ως αποτελεσματικό εργαλείο μάθησης:
• Η παρουσίαση πολυμεσικού υλικού δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής των μαθητών μέσω της πολυαισθητηριακής προσέγγισης.
• Η εμπλοκή των χρηστών με τη ανάγνωση και συγγραφή κειμένων, βελτιώνει τη γλωσσική τους ανάπτυξη και τις δεξιότητες παραγωγής και κατανόησης του γραπτού λόγου.
• Η δημοσίευση ατομικών εργασιών ενισχύει το θετικό κίνητρο και την ενεργή συμμετοχή των μαθητών.
• Ενθαρρύνεται η συνεργασία σε ομάδες.
• Συνδέεται το περιεχόμενο του ιστολογίου με αυτό του μαθήματος στην τάξη.
• Παρέχεται η δυνατότητα της εξατομικευμένης αντιμετώπισης των μαθητών και των αναγκών τους.
• Ενθαρρύνεται η επικοινωνία με ασύγχρονο περιεχόμενο δασκάλου – μαθητή.
• Ενθαρρύνεται η συμμετοχή – παραγωγή συνθετικών εργασιών ατομικά ή ομαδικά.
• Βελτιώνονται οι δεξιότητες χρήσης του υπολογιστή και της πλοήγησης στο διαδίκτυο για συγκεκριμένους λόγους.
• Η δυνατότητα καταγραφής σχολίων από τους επισκέπτες ενισχύει το δημιουργό να επιστρέψει και να αξιολογήσει την πορεία του.
Με βάση τις τεχνικές δυνατότητες και τα διαδραστικά χαρακτηριστικά του ιστολογίου, η χρήση του στο σχολείο μπορεί να ποικίλλει (Reichmayr, I. 2005). Ένα ιστολόγιο μπορεί να λειτουργήσει ως:
• σημειωματάριο και ημερολόγιο καταγραφής ιστοσελίδων που βρέθηκαν στον παγκόσμιο ιστό.
• συλλέκτης ιδεών και ιστοσελίδων ενδιαφέροντος.
• φόρουμ συζήτησης για επίκαιρα θέματα.
• χώρος παρουσίαση των δραστηριοτήτων ενός σχολείου (εκδρομές, εκδηλώσεις).
• παρουσίαση σχεδίων εργασίας που πραγματοποιήθηκαν ή πραγματοποιούνται.
• δημιουργία Portofolios: Τα ιστολόγια μπορούν να αναδείξουν την πρόοδο που έχει επιτευχθεί για ένα χρονικό διάστημα σε κάποιο τομέα.
• πόρταλ μιας τάξης, όπου ο εκπαιδευτικός καταχωρεί εργασίες, τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα αξιολογήσεων που πραγματοποιεί στο μάθημα κλπ. Οι μαθητές καταχωρούν απαντήσεις, σε ερωτήσεις κλπ.
• εργαλείο στο μάθημα ξένης γλώσσας: Το ιστολόγιο γράφεται στην ξένη γλώσσα και στοχεύει στην ενεργοποίηση των μαθητών προς την κατεύθυνση της χρήσης της. Παρέχεται η δυνατότητα δημιουργίας Podcast.
• εργαλείο στο μάθημα εικαστικών: Σε συνδυασμό με το μάθημα της Πληροφορικής κατά τη δημιουργία ενός ιστολογίου μπορεί να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στο αισθητικό μέρος του σχεδιασμού.
• εργαλείο στο μάθημα Γλώσσας: Με τη γραφή και ανάρτηση κειμένων καλλιεργείται η γραπτή έκφραση. Τα ιστολόγια αποτελούν ένα καλό μέσο για την παρουσίαση ιστοριών με φωτογραφίες και τα videocasts για τη δημιουργία μικρών ταινιών.
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΤΩΝ «ΤΟ ΧΟΥΧΟΥΝΑΚΙ ΜΑΣ»
Το χουχουνάκι είναι ένα πρόγραμμα συνεργασίας μαθητών Δημοτικών Σχολείων που ξεκίνησε από ένα μικρό πυρήνα εκπαιδευτικών. Η ιδέα για το «χουχουνάκι» προέρχεται από το Teddy Bear Project του I*EARN (International Education and Resource Network) και προσαρμόστηκε στις ανάγκες των ελληνικών σχολείων και που συμμετέχουν. Προσπαθεί να συνδυάσει την ταχύτητα στην επικοινωνία και την επαφή των μαθητών που βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας μέσα από το διαδίκτυο, αλλά σε συνδυασμό με ένα απτό και υπαρκτό αντικείμενο (το «χουχουνάκι»), το οποίο δρα σαν συνδετικός κρίκος και φορέας ανταλλαγής πληροφοριών ανάμεσα στους μαθητές (Γιακμογλίδου 2003).
Οι σημαντικότεροι γενικοί στόχοι του προγράμματος είναι η καλλιέργεια του γραπτού λόγου από τα παιδιά, η εξοικείωση με τη μεθοδολογία της έρευνας και η επικοινωνία με μαθητές πέρα από το χώρο του σχολείου (Τσουλής 2001).
Το «χουχουνάκι» είναι ένα χνουδωτό κουκλάκι, συνήθως ζωάκι, και σκοπό έχει να ταξιδέψει σε όσα περισσότερα μέρη γίνεται, και να κάνει όσο περισσότερους φίλους μπορεί. Η κάθε τάξη που συμμετέχει στο πρόγραμμα, διαλέγει και αγοράζει ένα τέτοιο κουκλάκι. Το κάθε «χουχουνάκι» έχει το τετράδιο/ημερολόγιο του στο οποίο καταγράφει τις περιπέτειες και τις εντυπώσεις του από τα μέρη που επισκέπτεται.
Το «χουχουνάκι» που στέλνει η εκάστοτε τάξη συνοδεύεται από:
• πληροφοριακό υλικό για τον τόπο των παιδιών, που συλλέγεται μετά από έρευνα που πραγματοποιούν τα παιδιά και καταγράφεται συνήθως στο ημερολόγιο.
• ζωγραφιές και κάρτες που στέλνουν τα παιδιά ως δώρο στους συμμαθητές τους.
• τοπικά προϊόντα/λιχουδιές, που είναι αντιπροσωπευτικά για τον τόπο τους.
Κάθε παιδί φιλοξενεί για μια βραδιά το «χουχουνάκι» στο σπίτι του και καταγράφει στο ημερολόγιο πώς πέρασε τη μέρα μαζί του. Παράλληλα οι τάξεις επικοινωνούν μεταξύ τους χρησιμοποιώντας κυρίως ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Μέσα από τις δραστηριότητες αυτές τα παιδιά γνωρίζουν έναν άλλο τόπο και τις συνήθειές του μέσα από τις περιγραφές των συνομηλίκων τους αλλά γνωρίζονται και μεταξύ τους και αποκτούν φίλους για αλληλογραφία ανάλογα με τα χόμπι και τις δραστηριότητες που αρέσουν στο καθένα. Συνήθως ενθουσιάζονται με την ανταλλαγή προϊόντων, με το να γνωρίζουν νέες γεύσεις και αρώματα, ενώ παράλληλα συμμετέχουν ενεργά με το να προβάλλουν και αυτά του τόπου τους (Γιακμογλίδου 2003).
Κατά το σχολικό έτος 2006/2007, στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος, συνεργάστηκαν οι μαθητές της τετάρτης τάξης του 3ου Δημ. Σχολείου Παλλήνης Αττικής και του 3ου Δημ. Σχολείου Σταυρούπολης Θεσσαλονίκης. Κατά τη συνεργασία αυτή, πέρα από το τετράδιο/ημερολόγιο, δημιουργήθηκε και χρησιμοποιήθηκε ιστολόγιο.
YΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ
3ο Δημοτικό Σχολείο Παλλήνης:
• Εργαστήριο Η/Υ με κεντρικό διακομιστή και 11 σταθμούς εργασίας με σύνδεση στο διαδίκτυο.
• Λογισμικά: Internet Explorer 6, Google Earth, Google maps και Ms Word.
3ο Δημοτικό Σχολείο Σταυρούπολης:
• Γωνιά υπολογιστή στην τάξη με ένα σταθμό εργασίας (Pentium Ι), με σύνδεση στο διαδίκτυο μέσω του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου (ADSL). Το Σχολείο δε διέθετε σχολικό εργαστήριο υπολογιστών ούτε και άλλους υπολογιστές.
• Λογισμικό: Mozilla Firefox, Google Earth.
ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ
Από τον εκπαιδευτικό της κάθε τάξης δημιουργήθηκαν στο «Blogger» (http://www.blogger.com/) δύο ιστολόγια, ένα για κάθε «χουχουνάκι»:
• Παλληνέας ο Αθηναίος (http://pallineosathineos.blogspot.com/)
• Σταυροπούλης ο Θεσσαλονικιός (http://stavropoulis.blogspot.com/)
Σε κάθε ιστολόγιο υπήρχε η δυνατότητα καταχώρησης του άρθρου που έγραφε το παιδί που φιλοξενούσε το «χουχουνάκι». Η καταγραφή σχολίων ήταν απενεργοποιημένη. Η πρόσβαση στο αρχείο των καταχωρήσεων γινόταν ημερολογιακά, σε επίπεδο έτους ή μήνα. Η θέαση και των δύο ιστολογίων ήταν ανοιχτή σε όλους. Για λόγους ασφαλείας δεν καταχωρήθηκε κανένα επώνυμο μαθητή ενώ όλες οι φωτογραφίες που περιείχαν πρόσωπα παιδιών παραποιήθηκαν ώστε να μην είναι διακριτά.
Οι καταχωρήσεις που πραγματοποιήθηκαν παρουσιάζονται συνοπτικά στον πίνακα 1.
3ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΛΛΗΝΗΣ
Αριθμός μαθητών: 17
Αρχικά παρουσιάστηκε στο εργαστήρι το project «χουχουνάκι». Συμφωνήθηκε η τάξη να συνεργαστεί με το σχολείο της Θεσσαλονίκης, αγοράστηκε κουκλάκι και του δόθηκε όνομα.
Στην επόμενη φάση αναζητήθηκε υλικό για την περιοχή που κατοικούν οι μαθητές (Κάντζα Παλλήνης). Με τη συνδρομή τοπικού εκδότη συγκεντρώθηκε πλούσιο φωτογραφικό υλικό του περασμένου αιώνα, αγοράστηκαν τοπικά προϊόντα και στάλθηκαν στη Θεσσαλονίκη.
Στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου παρουσιάστηκε το ιστολόγιο και συζητήθηκαν τα χαρακτηριστικά του. Το ενδιαφέρον των μαθητών επικεντρώθηκε στην άμεση κοινοποίηση των εργασιών στην παγκόσμια κοινότητα. Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις τους συμφωνήθηκε η ψηφιοποίηση και καταχώριση των κειμένων τους να γίνεται από το δάσκαλο.
Οι μαθητές φιλοξένησαν το «χουχουνάκι» εθελοντικά από τη Δευτέρα μέχρι την Παρασκευή τηρώντας παράλληλα το ημερολόγιο. Η ανάγνωση των ιστολογίων γινόταν καθημερινά από τα παιδιά. Άλλοτε ως ομάδες κι άλλοτε ολόκληρο το τμήμα, επισκέπτονταν το εργαστήριο και διάβαζαν το ημερολόγιο του Παλληνέα.
3o ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗΣ
Αριθμός μαθητών 28.
Οι μαθητές του Σχολείου της Σταυρούπολης είχαν την εμπειρία της συμμετοχής στο πρόγραμμα από την προηγούμενη σχολική χρονιά. Το ημερολόγιο είχε ήδη καταγραφές από μαθητές της Χίου ενώ υπήρχε έτοιμο υλικό για την παρουσίαση του τόπου τους (Θεσσαλονίκη), το οποίο εμπλουτίστηκε στο πλαίσιο του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος. Η αγορά των προϊόντων καθώς και η επιλογή της εταιρείας με την οποία στάλθηκε το δέμα στην Παλλήνη αποτέλεσαν αντικείμενο μελέτης υπό μορφή προβλήματος στο πλαίσιο του μαθήματος των Μαθηματικών.
Έννοιες από το χώρο των «νέων μέσων» (υπολογιστής, διαδίκτυο κλπ.) αποτέλεσαν αντικείμενο μελέτης τόσο στο πλαίσιο του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος (Ενότητα 7: Επικοινωνία και ενημέρωση) όσο και στο πλαίσιο εκπόνησης σχεδίου εργασίας που είχε ως αντικείμενο τα μέσα (Medien) και τη χρήση τους (Φιλιππιάδης 2007). Το ιστολόγιο ως εργαλείο του παγκόσμιου ιστού παρουσιάστηκε στον υπολογιστή της τάξης με τη χρήση βιντεοπροβολέα. Οι μαθητές είχαν τη δυνατότητα να δουν παραδείγματα, μεταξύ των οποίων και τα δύο ιστολόγια από τα «χουχουνάκια» και να συζητήσουν για τα χαρακτηριστικά τους και τις δυνατότητες που προσφέρουν για παρουσίαση και σχολιασμό πολυμεσικού υλικού (κειμένων, φωτογραφιών, βίντεο κλπ.).
Κάθε μαθητής φιλοξενούσε στο σπίτι του για μια βραδιά το «χουχουνάκι» περιγράφοντας στο ημερολόγιο πώς περνούσε μαζί του. Η καταχώρηση των κειμένων των μαθητών στο ιστολόγιο συμφωνήθηκε να γίνεται από το δάσκαλο σε καθημερινή βάση, ενώ η ανάγνωση των κειμένων της άλλης τάξης γινόταν καθημερινά από την οθόνη του υπολογιστή μέσα στην τάξη. Στις περισσότερες περιπτώσεις η ανάγνωση γινόταν μπροστά σε όλη την τάξη και συνήθως ακολουθούσε συζήτηση από τους μαθητές. Κάποιες φορές χρησιμοποιήθηκε και βιντεοπροβολέας.
Μετά την ολοκλήρωση του πρότζεκτ οι καταχωρίσεις των ημερολογίων εκτυπώθηκαν σε μορφή μικρού τόμου, μοιράστηκαν σε κάθε παιδί και καταχωρήθηκαν στη σχολική βιβλιοθήκη και των δύο σχολείων.
ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Στα ιστολόγια των δύο τάξεων καταχωρήθηκαν κείμενα των μαθητών που περιγράφουν την καθημερινότητά τους παρέα με το «χουχουνάκι». Ο τρόπος με τον οποίο αξιοποιήθηκαν τα ιστολόγια αυτά τα κατατάσσει στην κατηγορία των διαδικτυακών ημερολογίων.
Η δυνατότητα για καταχώριση σχολίων δεν αξιοποιήθηκε γιατί κατ’ αρχήν υπήρχε έλλειψη στην υλικοτεχνική υποδομή του 3ου Δημοτικού Σχολείου Σταυρούπολης. Η γωνιά του υπολογιστή στην τάξη πρόσφερε τη δυνατότητα για την καταγραφή σχολίων από τα ίδια τα παιδιά, διαπιστώθηκε όμως ότι ελάχιστοι μαθητές ήταν εξοικειωμένοι με τη χρήση υπολογιστή και μπορούσαν να πληκτρολογήσουν κείμενο. Η έλλειψη «εργαστηρίου νέων τεχνολογιών» δεν καθιστούσε δυνατή την εξάσκηση όλων των μαθητών στη δεξιότητα της πληκτρολόγησης κειμένου, δραστηριότητα που δε μπορούσε να πραγματοποιηθεί και για τους 28 μαθητές στον ένα υπολογιστή του σχολείου. Εκτιμήθηκε ότι η κατοχή της απαιτούμενης δεξιότητας από τους λίγους μαθητές της τάξης θα αναδείκνυε ανισότητες στο μαθητικό δυναμικό της τάξης. Ανάλογες δυσκολίες καταγράφηκαν και στο 3ο Δημοτικό Σχολείο της Παλλήνης, αφού η ύπαρξη αντίστοιχου εργαστηρίου δεν έδειξε να λύνει το πρόβλημα. Μόνο οι δυοτρεις μαθητές που παρακολουθούσαν το απογευματινό πρόγραμμα του ολοήμερου ήταν εξοικειωμένοι με τον υπολογιστή, ενώ δεν υπήρχε διαθέσιμος χρόνος για την εξάσκηση των παιδιών στον πρωινό κύκλο μαθημάτων.
Στην πορεία αξιοποίησης του ιστολογίου φάνηκε ότι η καταγραφή σχολίων θα ήταν καλό να είχε ενεργοποιηθεί (με την αντίστοιχη οργάνωση εξάσκησης των απαιτούμενων δεξιοτήτων των μαθητών) αφού τις περισσότερες φορές την ανάγνωση των κειμένων ακολουθούσαν εύστοχα προφορικά σχόλια η καταγραφή των οποίων στο ιστολόγιο θα ενίσχυε σημαντικά τον επικοινωνιακό χαρακτήρα του πρότζεκτ.
Στην περίπτωση του Σχολείου της Θεσσαλονίκης, το γεγονός της ύπαρξης του υπολογιστή μέσα στην τάξη με το ιστολόγιο ενεργοποιημένο στο παράθυρο του φυλλομετρητή έκανε εύκολη την πρόσβαση όλων των μαθητών στα περιεχόμενά του. Έτσι έδωσε την ευκαιρία σε πολλά παιδιά να έρθουν σε επαφή με τον υπολογιστή και συνήθως με τη βοήθεια πιο έμπειρων συμμαθητών τους σχεδόν όλα τα παιδιά χρησιμοποίησαν το ποντίκι και το πληκτρολόγιο για να περιηγηθούν κάποια στιγμή μόνα τους στο περιβάλλον του ιστολογίου. Αντίστοιχα τα παιδιά του Σχολείου της Παλλήνης είχαν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν το εργαστήριο υπολογιστών προκειμένου να διαβάσουν τις καταχωρήσεις εξασκώντας έτσι με πιο συστηματικό τρόπο τις δεξιότητες χρήσης του υπολογιστή.
Η δυνατότητα ενός ιστολογίου για γρήγορη και χωρίς πολλές διαδικασίες ανάρτηση υλικού στον παγκόσμιο ιστό βοήθησε καταλυτικά στο να υπάρχουν σχεδόν κάθε μέρα διαθέσιμα κείμενα. Η καθημερινή ανάγνωση των καταχωρίσεων και η ενημέρωση των παιδιών για δράσεις που προηγήθηκαν ακόμη και λίγες ώρες πριν έδειξε τελικά ότι το ιστολόγιο μπορεί να εξελιχθεί σε εργαλείο ενημέρωσης μέσα στη σχολική αίθουσα.
Σε πολλές περιπτώσεις οι αναρτήσεις της άλλης τάξης έδωσαν την ευκαιρία για εμπλοκή στο μάθημα με θέματα όπως η καθημερινή ζωή σε μια άλλη πόλη, τα ενδιαφέροντα των παιδιών, οι μαθητικές τους υποχρεώσεις και η διαχείριση του ελεύθερου χρόνου τους. Χάρη στο ιστολόγιο η ενασχόληση με τα προαναφερθέντα θέματα σημειώθηκε σε διάφορες χρονικές περιόδους, αρκετές φορές αυθόρμητα, δίνοντας έτσι ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις συζητήσεις, κάτι που δε θα είχε συμβεί αν το ημερολόγιο είχε μείνει στη συμβατική του μορφή, αφού η πρόσβαση στα κείμενα θα ήταν δυνατή όταν πια θα είχε ολοκληρωθεί το πρότζεκτ. Σημειώνουμε ότι δυο φορές κρίθηκε επιτακτική η αναπροσαρμογή του ημερήσιου προγραμματισμού, αφού οι αυθόρμητες συζητήσεις που αναπτύχθηκαν εξελίχθηκαν σε ενδιαφέρουσες αφορμές για την εκπόνηση μη προγραμματισμένων δραστηριότητων (παραγωγή γραπτού λόγου, αναζήτηση πληροφοριών κλπ.) ενώ σε μια περίπτωση λειτούργησαν με αρνητικό τρόπο στην προγραμματισμένη διαχείριση του χρόνου.
Όλα τα προς συζήτηση θέματα που ανέδειξαν τα ιστολόγια αξιοποιήθηκαν επίσης σε συγκεκριμένες ενότητες στο πλαίσιο του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος, επιτυγχάνοντας με τον τρόπο αυτό τη σύνδεση του περιεχομένου του ιστολογίου με το μάθημα της τάξης. Δόθηκε επίσης η αφορμή να χρησιμοποιηθούν και άλλα λογισμικά όπως το Google Earth με τη χρήση βιντεοπροβολέα (στην περίπτωση του Σχολείου της Θεσσαλονίκης) ή στο σχολικό εργαστήριο πληροφορικής (στην περίπτωση του Σχολείου της Παλλήνης) προκειμένου να εντοπιστούν πληροφορίες που περιέχονταν στα κείμενα των ιστολογίων.
Η ημερολογιακή καταχώριση των κειμένων των μαθητών δεν έδειξε να διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο στο ξεκίνημα του πρότζεκτ. Αντίθετα, όταν πλέον ο αριθμός των καταχωρίσεων έγινε μεγάλος, διαπιστώθηκε ότι η χρήση του αρχείου καταχωρίσεων από τα παιδιά έγινε συχνή, καθώς ενδιαφέρονταν πάντα για την ανάγνωση παλαιότερων καταχωρίσεων. Ιδιαίτερα χρήσιμη φάνηκε και στο τέλος όταν πραγματοποιήθηκε μια ανασκόπηση των κειμένων των παιδιών.
Δε θα πρέπει επίσης να παραβλέψουμε το γεγονός ότι και στις δύο τάξεις υπήρχαν μαθητές που πρόβαλλαν διάφορους λόγους για τη μη συμμετοχή τους στη συγγραφή του ημερολογίου. Στην πορεία του προγράμματος και σε συνδυασμό με τη δημοσιοποίηση των κειμένων τους στο διαδίκτυο, ενεργοποιήθηκαν συμμετέχοντας με ιδιαίτερο ζήλο. Το ιστολόγο ενίσχυσε με τον τρόπο αυτό το θετικό κίνητρο για την εμπλοκή όλων των μαθητών στη συγγραφή κειμένου. Προς αυτή την κατεύθυνση λειτούργησε το γεγονός ότι η ανάγνωση των κειμένων ήταν ανοικτή σε όλους τους επισκέπτες, και έτσι είχαν την ευκαιρία να τα διαβάσουν γνωστοί και φίλοι, έξω από τη σχολική κοινότητα.
Τέλος η αξιοποίηση του ιστολογίου ανέδειξε και θέματα ασφάλειας του διαδικτύου. Όταν ξεκίνησε η ανάρτηση φωτογραφιών και εργασιών των μαθητών, δόθηκε η ευκαιρία στα παιδιά να συζητήσουν για μια ακόμη φορά το θέμα αυτό (είχε προηγηθεί συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της αντίστοιχης ενότητας στο μάθημα της Μελέτης του Περιβάλλοντος). Το ιστολόγιο προσέδωσε στην κουβέντα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί γινόταν πλέον επί πραγματικών καταστάσεων που αφορούσαν στα ίδια τα παιδιά (παραποιημένες φωτογραφίες τους, κείμενα που τα υπέγραφαν χωρίς επώνυμο).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Ανακεφαλαιώνοντας διαπιστώνουμε τελικά ότι το ιστολόγιο ως διαδικτυακό ημερολόγιο μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο στο χώρο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Δίνει με απλό, γρήγορο και εύχρηστο τρόπο την ευκαιρία να έρθουν ακόμη και άπειροι μαθητές σε επαφή με τις Τ.Π.Ε. στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας και συγκεκριμένα μέσα από δραστηριότητες που άπτονται των ενδιαφερόντων τους. Ενισχύει το θετικό κίνητρο γα την εμπλοκή των μαθητών στην παραγωγή γραπτού λόγου βελτιώνοντας τη γλωσσική τους ανάπτυξη και τις δεξιότητες παραγωγής τόσο γραπτού όσο και προφορικού λόγου. Δίνει την ευκαιρία σύνδεσης των περιεχομένων του ιστολογίου με το μάθημα στην τάξη.
Ο περιορισμός τους διαδραστικού χαρακτήρα του με τη μη καταγραφή σχολίων περιόρισε, στην περίπτωση των δύο Σχολείων, στο ελάχιστο δυνατό το επίπεδο αλληλεπίδρασης μεταξύ των παιδιών στο ρόλο τους τόσο ως συγγραφείς όσο και ως χρήστες/αναγνώστες. Μετά την πρώτη αυτή εμπειρία χρήσης του ιστολογίου στο Δημοτικό Σχολείο κρίνουμε πλέον απαραίτητη την αξιοποίηση αυτής της σημαντικής δυνατότητας από τα ίδια τα παιδιά, εφόσον υπάρχει η κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή για την καλλιέργεια των απαραίτητων δεξιοτήτων.
Τέλος, το γεγονός ότι η εν λόγω υπηρεσία του Παγκόσμιου Ιστού 2.0 δείχνει να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στο χώρο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης καθιστά επιτακτική την παροχή ανάλογης υπηρεσίας από το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο ώστε να διασφαλιστεί τόσο η ποιότητα όσο και η μέγιστη δυνατή ασφάλεια.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Βιβίτσου Μ. (2005): Τα μυστικά της μπλογκόσφαιρας: Τα διαδικτυακά διαδραστικά «ημερολόγια» και ο ρόλος τους στη μάθηση, στο: Aspects Today, τ. 8, 5966, Αθήνα: ΠΕΚΑΔΕ.
2. Βιβίτσου, Μ., Γκίκας, Α., Μηνάογλου, Ν., Κονετάς, Δ., Οικονομάκος, Η., Λαμπροπούλου, Ν. & Παρασκευάς, Μ. (2007) . Τα ιστολόγια ως εργαλεία συνεργασίας και μάθησης στο πλαίσιο της διαδικτυακής κοινότητας Ελλήνων εκπαιδευτικών του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου. Πρακτικά 4ου Συνεδρίου ΕΕΕΠΔΤΠΕ.
Διαθέσιμο: http://www.intelligenesis.eu/nikiweb/pubdocs/07/VivitsouetalEEEP07+.doc.
Ανασύρθηκε: 05/11/2007
3. Γιακμογλίδου, Σ. (2003). Το χουχουνάκι μας!
Διαθέσιμο: http://www.de.sch.gr/~sgiakmog/houhounaki/gr/description.htm
Ανασύρθηκε: 29/11/2007.
4. Τσουλής, Μ. (2001). Χουχουνάκι.
Διαθέσιμο: http://dimtrikal.ima.sch.gr/sch_p.htm
Ανασύρθηκε: 29/11/2007
5. Φιλιππιάδης, Γ. (2007). Οργανώνουμε τις διακοπές μας στη Σκιάθο.
Διαθέσιμο: http://users.sch.gr/grfilip/media/skiathos.html
Ανασύρθηκε: 30/11/2007
6. Apel, H. (2003): Online Journal – Lernreflexionen online, In: Kerres M., de Witt C. (Hrsg.). Medien in Erziehungswissenschaft. Themenheft 7. MedienPaedagogik. Zeitschrift fuer Theorie und Praxis der Medienbildung.
Διαθέσιμο: http://www.medienpaed.com
Ανασύρθηκε: 19/11/2007
7. Brumfit, C., Byram, M. (2001). Routledge Encyclopedia of language teaching and learning. Routledge.
8. I*EARN 2007, The Teddy Bear Project.
Διαθέσιμο: http://www.iearn.org.au/tbear/
Ανασύρθηκε: 29/11/2007.
9. Mandl, H., Gruber, H., Renkl., A. (2002). Situiertes Lernen in multimedialen Lernumgebungen. In: Issing, L., Klimsa, P. (Hrsg). Information und Lernen mit Multimedia und Internet. Lehrbuch fur Studium und Praxis., σελ. 139148, Weinheim: Betz.
10. Mosel S. (2005): Praktiken selbstgesteuerten Lernens anhand der Nutzung von webbasierten PersonalPublishingSystemen (Diplomarneit). Giessen: Justus Liebig Universitaet.
Διαθέσιμο: http://weblog.plasticthinking.org/media/1/diplomarbeitweblogslernen.pdf
Ανασύρθηκε: 09/11/2007.
11. Przepiorka, S. (2003): Weblogs und deren technische Umsetzung (Diplomarbeit). Ulm: Universitaet Ulm.
Διαθέσιμο: http://www.tzwaen.com/download/diplomarbeitweblogpdf.
Ανασύρθηκε: 14/11/2007
12. Reichmayr, I. (2005): Das Weblog manual
Διαθέσιμο: http://www.mediamanual.at/mediamanual/workshop/pdf/medienkultur/Weblogmanual.pdf
Ανασύρθηκε: 03/11/2007.
13. Stangl, W. (2007): Weblogs, Blogs als Werkzeuge fuer selbstorganisiertes Lernen, In Werner Stangls Arbeitsblaetter.
Διαθέσιμο: http://arbeitsblaetter.stangltaller.at/LERNTECHNIK/Weblogs.shtml
Ανασύρθηκε: 03/11/2007.
14. Tulodziecki, G. (1996). Unterricht mit Jugendlichen. Eine hanldungsorientierte Didaktik mit Unterrichtsbeispielen. 3. Aufl., Bad Heilbrunn/Hamburg: Klinkhardt.
Κοινοποιήστε:
Σχετικά
By eduportal • Web 2.0 • 0 • Tags: blog, Ιστολόγιο