Απρ 30 2007

H Ψυχολογική Yγεία στον Eργασιακό Xώρο

Θεάσεις: 7.802

THACE (The Hellenic Association of Continuing Education) – Βίκυ Γκόλτση, MSc, Psychology Lecturer

ergasiakosxvros
Το θέμα της ψυχολογικής υγείας στον εργασιακό χώρο είχε ξεχαστεί για αρκετά χρόνια από τις επιχειρήσεις. Το αβάσταχτο κόστος για θέματα υγείας, ο παγκόσμιος ανταγωνισμός και η το αβέβαιο μέλλον πολλών επιχειρήσεων, έχει οδηγήσει πολλές στην ανεύρεση πλεονεκτημάτων έναντι των ανταγωνιστικών τους.
Η Αμερικανική Ψυχολογική Ενωση (American Psychological Association) εισήγαγε τον βραβείο «ψυχολογικής υγείας στον εργασιακό χώρο» και βραβεύει τις επιχειρήσεις που έχουν θεσπίσει πρακτικές προώθησης της υγείας των εργαζομένων.

Η έμφαση στον εργαζόμενο –άνθρωπο, αποτελεί ουσιαστική ανάγκη καθώς συνειδητοποιείται πως οι «άνθρωποι είναι αυτοί που φτιάχνουν μια επιχείρηση». Η έμφαση αυτή δεν είναι απλά, όπως στο παρελθόν, αναφορά σε τρόπους και πρακτικές βελτίωσης της απόδοσης και της παραγωγικότητας.

Το μοντέλο της οργανωτικής αλλαγής σε συνδυασμό με την προώθηση της απόδοσης, φαίνεται πως δεν μπορεί να αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, από τη στιγμή που οι επιχειρήσεις ξέχασαν τον άνθρωπο (είναι χαρακτηριστική η χρήση του όρου ανθρώπινο δυναμικό που αντιμετωπίζει τους εργαζόμενους ως σύνολο, με κοινές ανάγκες αλλά και επιτρέπει στους εργοδότες να εφαρμόζουν γενικευμένα συστήματα «διαχείρισης»). Το σύνολο αντικατέστησε το άτομο, με την μοναδικότητα του, και τις προσωπικές ξεχωριστές του ανάγκες.

Οι ειδικοί ανακάλυψαν μοντέλα διαχείρισης του συνόλου και τα εφάρμοσαν σε κάθε είδους επιχείρηση αλλά και παγκοσμίως, αγνοώντας τη διαφορετικότητα των σημερινών επιχειρήσεων.
Η τάση και η πίεση για απόδοση οδήγησε πολλούς εργαζόμενους σε απογοήτευση, εξουθένωση και εργασιακό στρες που κοστίζει σε αμερικανικές επιχειρήσεις περίπου 300 δις δολάρια – (πηγή: The American Institute of Stress) – το χρόνο σε παράπλευρες συνέπειες όπως, συχνές απουσίες από τη δουλειά, αποχώρηση από την επιχείρηση, μειωμένη παραγωγικότητα καθώς και χρήματα για ιατρικές, νομικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες. Σύμφωνα με έρευνα των Zellars, Tepper & Duffy (2002) πολλοί προιστάμενοι «κακοποιούν» τους υφιστάμενους τους, όταν φωνάζουν, εκφοβίζουν και μειώνουν τους εργαζομένους για να κάνουν τη δουλειά τους και να προλάβουν προθεσμίες. Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα είναι η σταδιακή απόσυρση του εργαζόμενου από τους στόχους της επιχείρησης, την αδιαφορία για τους συνεργάτες και την δυσφήμιση της επιχείρησης προς τα έξω.
Οι επιχειρήσεις υποφέρουν όταν οι εργαζόμενοι υποφέρουν, και για αυτό αρκετές προσπαθούν τελευταία να χτίσουν μια δυναμική οργανωτική κουλτούρα και ένα ψυχολογικά υγιές εργασιακό περιβάλλον για τους ανθρώπους τους.
Σύμφωνα με έρευνες, οι Αμερικανοί συνδέουν περίπου το ένα τέταρτο της ικανοποίησης τους με την εργασιακή τους ευτυχία (The Consulting Psychology Journal: Practice and research, 58 (3) p. 129-147).
Το ψυχολογικά υγιές εργασιακό περιβάλλον συνίσταται σε 5 βασικές αρχές και αξίες:
  1. εμπλοκή των εργαζομένων
  2. υγεία και ασφάλεια
  3. εξέλιξη και προσωπική ανάπτυξη των εργαζομένων
  4. εξισορρόπηση εργασιακής και προσωπικής ζωής
  5. αναγνώριση
Μερικές δημοφιλείς πρακτικές που οδηγούν στην δημιουργία ψυχολογικά υγιούς περιβάλλοντος είναι:
  1. η συμμετοχή των εργαζομένων στη λήψη αποφάσεων και η αυτονομία
  2. η συνεχής εκπαίδευση των εργαζομένων για την απόκτηση νέων δεξιοτήτων και η ανάπτυξη των ηγετικών τους ικανοτήτων
  3. τα ευέλικτα ωράρια και ευέλικτοι τρόποι εργασίας για να μπορεί ο εργαζόμενος να ανταπεξέρχεται περισσότερο αποτελεσματικά στα εργασιακά καθήκοντα του αλλά και στις ανάγκες της προσωπικής και οικογενειακής του ζωής.
  4. τα προγράμματα που προωθούν ένα υγιή τρόπο ζωής και υγιείς συμπεριφορές, όπως προγράμματα απώλειας βάρους, υγιεινής διατροφής και διακοπής καπνίσματος
  5. τα προγράμματα πρόληψης και διαχείρισης του εργασιακού στρες
  6. η προτεραιότητα στην υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων
  7. η αναγνώριση της ατομικής και ομαδικής απόδοσης με χρηματικά και μη-χρηματικά έπαθλα ή ακόμη πολύ απλά λέγοντας οι εργοδότες «ευχαριστώ» για τη συμβολή των εργαζομένων σε ένα έργο.
  8. οι ασφαλιστικές παροχές που επιτρέπουν και τη χρήση υπηρεσιών ψυχολογικής υγείας

Πολλοί εργοδότες δεν θεωρούν τέτοια προγράμματα ως αναγκαία. Πιστεύουν πως η χρηματική αποζημίωση των εργαζομένων είναι αρκετή στο να δώσει κίνητρα και διάθεση στους εργαζομένους. Όμως, ενώ η έρευνα αποδεικνύει την αξία τους, αρκετοί εργοδότες στρέφονται στους ειδικούς για βοήθεια, από το να διδάξουν στους εργαζόμενους δεξιότητες επικοινωνίας μέχρι στο να ερευνήσουν τις επιδράσεις των τεχνικών χαλάρωσης και διαχείρισης στρες, στην απουσία από την εργασία. Η καθηγήτρια ψυχολογίας Ivonne Moreno-Velazquez στο Πανεπιστήμιο του Πόρτο Ρίκο, η οποία εφάρμοσε μια σειρά από προγράμματα ψυχολογικής υγείας σε επιχειρήσεις, αναφέρει χαρακτηριστικά: «όταν μπαίνεις σε μια επιχείρηση που είναι ψυχολογικά υγιής, μπορείς να το νιώσεις αμέσως. Κάποιες επιχειρήσεις δεν μπορούν να δουν τις οικονομικές συνέπειες αυτών των πρακτικών επειδή απλά δεν τις υπολογίζουν. Πρέπει να δείξουμε στις επιχειρήσεις πώς το να χτίσουν ένα ψυχολογικά υγιές εργασιακό περιβάλλον είναι ότι πιο έξυπνο μπορούν να κάνουν. Σχετίζεται δε, άμεσα με την παραγωγικότητα και την κοινωνική ευθύνη τους».

Πηγές:

  • The American Psychological Association (2005). Six U.S. organisations receive national psychologically healthy workplace award. The American Psychological Association Media Room. http://apahelpcenter.mediaroom.com, retrieved 19/03/2007
  • Zellars, K.L., Tepper, B.J. & Duffy, M.K. (2002). Abusive Supervision and Subordinates’ Organisational Citizenship Behaviour. Journal of Applied Psychology, 87 (6).

By • Αγωγή Υγείας • 0 • Tags: ,