ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: 51-52. Ταξίδι στην Τουρκία και στη Συρία

του Δρ Δημητρίου Κουτάντου – Εκπαιδευτικού, Διδάκτορα Ειδικής Αγωγής

Συνέχεια στο «Ταξίδι» – μετά τις 50 χώρες στις ηπείρους της Ανταρκτικής, της Αμερικής και της Αφρικής – σε χώρες της Ασίας. Στη Μικρά Ασία και στη Μέση Ανατολή επισκεφτήκαμε πριν δυο χρόνια τη Συρία και την Τουρκία. Δυο φίλοι ακαδημαϊκοί από τη γείτονα Τουρκία, οι Δρ Ouzir Ok και Δρ Abdullah Sahin συζητούν μαζί μας ιστορικά, θρησκευτικά και εκπαιδευτικά θέματα άμεσου ενδιαφέροντος. Όταν επισκεφτήκαμε τη Συρία ήταν μια ειρηνική και φιλόξενη χώρα, με πολλά μνημεία χαμένα μέσα στις ερήμους όπως είναι η αρχαία πόλη «Έδεσσα»/Παλμύρα και άλλα στεγασμένα στο Εθνικό Μουσείο στη Δαμασκό (βλ. βίντεο). Σήμερα σπαράζεται από τον εμφύλιο, σχεδόν δυο εκατομμύρια πρόσφυγες, εβδομήντα χιλιάδες νεκρούς και από αυτούς το ένα τέταρτο μικρά παιδιά. Δυστυχώς η Διεθνής Κοινότητα μέχρι σήμερα αδυνατεί να βοηθήσει, εγκλωβισμένη στα δικά της συμφέροντα.

52. Ταξίδι στην Τουρκία, του Ναζίμ Χικμέτ
«ΤΟ ΠΕΣΙΜΟ ΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ/ Πενήντα χιλιάδες ποιήματα και μυθιστορήματα κλπ/ διάβασα που μιλούν για το πέσιμο των φύλλων/ πενήντα χιλιάδες ταινίες είδα που δείχνουν το πέσιμο των φύλλων/ πενήντα χιλιάδες φορές είδα να πέφτουν τα φύλλα/ να πέφτουν να κυλούν να σαπίζουν τα φύλλα/ πενήντα χιλιάδες φορές άκουσα το πεθαμένο θρόισμα τους/ κάτω απ’ τα παπούτσια μου/ στη χούφτα μου κι ανάμεσα στα δάχτυλα μου/ αλλά όταν τύχω σε πέσιμο των φύλλων η καρδιά μου/ ραγίζει/ κυρίως αν πέφτουν τα φύλλα στους μεγάλους δρόμους/ κυρίως αν είναι από καστανιές/ κυρίως αν περνούν παιδιά από κει/ κυρίως αν ο καιρός είναι ηλιόλουστος/ κυρίως αν τη μέρα εκείνη είχα νέα καλά για τη/ φιλία/ κυρίως αν τη μέρα εκείνη δεν έχω πόνο στην καρδιά/ κυρίως αν πιστεύω ότι η αγαπημένη μου μ’ αγαπάει εκείνη τη μέρα/ κυρίως αν τη μέρα εκείνη τα ‘χω καλά με τους/ ανθρώπους και με τον εαυτό μου/ ραγίζει η καρδιά μου όταν τύχω σε πέσιμο των φύλλων/ κυρίως αν πέφτουν τα φύλλα σε μεγάλους δρόμους/ κυρίως αν είναι από καστανιές» (Χικμέτ, Ν., 1987, Ο Νεκρός της Πλατείας Μπεγιαζίτ, Mετ. Τ. Ιορδάνογλου. Αθήνα: Ελληνικές Εκδόσεις, σελ. 68).

Συνέντευξη με τον Δρ. Abdullah Sahin, Επικεφαλής της Έρευνας Ισλαμικών Σπουδών στο Τμήμα Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου του Birmingham

Σκιαγράφησέ μας μια εικόνα της γείτονας Τουρκίας…
Σε ευχαριστώ Δημήτρη για την πρόσκληση και τη συζήτηση που θα κάνουμε… Ο πληθυσμός της Τουρκίας είναι περίπου εβδομήντα πέντε εκατομμύρια και χωρίζεται σε επτά γεωγραφικές περιοχές, καθεμία με διαφορετική ιστορία, διαφορετικό πολιτισμό και διαφορετικό κλίμα. Για να διασχίσεις την Τουρκία οδικώς χρειάζεσαι περισσότερες από εικοσιπέντε ώρες, καταλαβαίνεις λοιπόν για την πολυμορφία των πολιτισμών και των παραδόσεων μας συζητάμε. Εγώ γεννήθηκα νοτιοανατολικά, στην πόλη Χαρράν, κοντά στους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη, όπου αναπτύχθηκαν σημαντικοί πολιτισμοί. Στην αρχαιότητα το εμπόριο προς την Αλεξάνδρεια γινόταν μέσα από τα ποτάμια, έτσι σήμερα κοντά στις κοίτες αυτών των ποταμών ανακαλύπτουμε ρωμαϊκά και ελληνικά μνημεία.
Η Ανατολία κατακτήθηκε από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Πριν από αυτούς εκεί ζούσαν οι Σουμέριοι, οι Κούρδοι, οι Αρμένιοι… Η ονομασία της χώρας, «Τουρκία», προέρχεται από την ομάδα των «Τούρκων» που άκμασαν τον 7ο-8ο αιώνα μ.Χ., σχεδόν ταυτόχρονα με την εμφάνιση του ισλαμισμού στη γειτονική Συρία. Το Ισλάμ συμπιέστηκε ανάμεσα στις κουρασμένες αυτοκρατορίες, τη Ρωμαϊκή και την Περσική, και στράφηκε προς το Βυζάντιο με στόχο την Κωνσταντινούπολη, ένα στρατηγικό σημείο για το εμπόριο και την εξάπλωση των ιδεών. Η κατάκτηση της έγινε από την οικογένεια Οσμάν, εξού και Οθωμανική αυτοκρατορία, και έφτασε ως την Αυστρία. Στη συνέχεια η Οθωμανική αυτοκρατορία ηττήθηκε και συρρικνώθηκε με τους Παγκόσμιους πόλεμους.
Θα ήθελα σε αυτό το σημείο να κάνω μια χρονική αντιπαραβολή ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και την αποικιοκρατία των δυτικών χωρών. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν μια σχετικά ελαστική αυτοκρατορία με την έννοια ότι οι κατακτημένοι λαοί διέσωσαν τις γλώσσες τους. Αντίθετα, οι δυτικοευρωπαίοι άποικοι άλλαξαν τις γλώσσες των λαών της Αμερικής, της Αφρικής, της Ασίας και της Ωκεανίας, και ισοπέδωσαν τους αξιόλογους πολιτισμούς των Ατζέκων, των Μάγια, των Ίνκας… Από την άλλη, η πτώση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας οφείλεται στην φτώχεια, στην εξαθλίωση των μαζών, στους υψηλούς φόρους και στο σκοταδισμό της εκκλησίας. Ενώ την ίδια περίοδο στη δυτική Ευρώπη, αναδύεται η κριτική σκέψη, η ελευθερία, η ισοτιμία και η δημοκρατία, αξιοποιώντας το πνεύμα των αρχαίων ελληνικών κειμένων που είχαν διασωθεί από τους Άραβες.
Το 19ο αιώνα ο Κεμάλ, «Ατατούρκ», δηλαδή ο «Πατέρας των Τούρκων», αποδέχτηκε την ήττα του Α’ Παγκόσμιου και προσπάθησε να δυτικοποιήσει την χώρα. Όλα άλλαξαν, υιοθετήθηκε το λατινικό αλφάβητο, απαγορεύτηκε η χρήση της μαντίλας, καταργήθηκε η πολυγαμία, τα θρησκευτικά τάγματα και ο «ιερός ισλαμικός νόμος».

«Ταξίδι στην Τουρκία», 60 Φωτογραφίες διάρκειας 5’ λεπτών): Κωνσταντινούπολη “Istanbul”, Το “Misir Carsisi” & Το Αιγυπτιακό παζάρι, ‘Η γέφυρα του Βοσπόρου ενώνει την Ευρώπη με την Ασία, Κεράτιος κόλπος – Η γέφυρα του Γαλατά, “Dolma Bache Palace”, Η Μεγάλη του Γένους Σχολή, Η Αγιά Σοφιά, “Kapali Carsi’, Το Μπλε Τζαμί – “Sultanahmet”, Οrtakoy, Τοπ Καπί – ακρόπολη του Βυζαντίου, αργότερα κατοικία των σουλτάνων μέχρι το 1853, Εκπαίδευση

(«Ταξίδι στην Τουρκία», Βίντεο διάρκειας 24’ λεπτών): “Βυζάντιο”-“Κωνσταντινούπολη”-” Ιστάνμπουλ”, «εις την πόλη», Αγιά Σοφιά, Ανάκτορο Τοπ Καπί, Το Χαρέμι, Μπλε Τζαμί (Σουλτάν Αχμέτ Τζαμί), Το Μεγάλο Παζάρι (Kapalı Çarşı), Βαρκάδα στο Βόσπορο, Από την Ευρώπη στην Ασία – Γέφυρα του Βοσπόρου, 19+2 ώρες με το λεωφορείο για το Batum/Γεωργία

Η ιστορία δημιούργησε εχθρότητες ανάμεσα στις πατρίδες μας…
Και βέβαια, υπάρχουν ιστορικοί λόγοι και προκαταλήψεις. Οι Οθωμανοί μπορεί να μην ισοπέδωσαν τις χώρες που κατέκτησαν, αλλά ήταν κατακτητές, και ως κατακτητές ασκούσαν καταπίεση. Χρησιμοποιούσαν τη λέξη «Γκιαούρηδες» για αυτούς που δεν ήταν μουσουλμάνοι, δηλαδή τους «υποτελείς», τους «κατακτημένους χριστιανούς»… Ο 20ος αιώνας χαρακτηρίζεται από την χάραξη των συνόρων και την έξαρση του εθνικού φρονήματος, τα κράτη ισχυροποιούνται και σφυρηλατούνται οι κυρίαρχες εθνικές ταυτότητες. Όμως για το σχηματισμό της εθνικής ταυτότητας, «εμείς», χρειάζεται η διαφοροποίηση από τους «άλλους», είτε πρόκειται για χριστιανούς, είτε πρόκειται για μουσουλμάνους. Αυτή η εθνική τάση υποδαύλισε την εχθρότητα, το μίσος και την υποτίμηση, ιδιαίτερα ανάμεσα στις χώρες που βρέθηκαν στις παρυφές των ηπείρων και των θρησκειών του ισλαμισμού και του χριστιανισμού. Άλλωστε, η ιστορία στα σχολεία των χωρών μας διδάσκεται εθνικιστικά, στους στρατούς μας υπάρχει φανατισμός, όμως υπάρχει και το πρόβλημα της Κύπρου που δυσχεραίνει τις σχέσεις μας. Σήμερα όμως αν θέλουμε να πάμε μπροστά χρειάζεται να ξεπεράσουμε τις διαφορές μας.
Η αίτηση σας για ένταξη στην Ευρώπη βελτιώνει τις σχέσεις μας;
Πιστεύω πως ναι, άρχισαν να αναπτύσσονται πολιτισμικές, εμπορικές και πολιτικές  σχέσεις, οι Υπουργοί Εξωτερικών των χωρών μας έχουν μεσολαβήσει από κοινού ακόμη και για το Παλαιστινιακό ζήτημα.
Τι χαρακτηρίζει την ταυτότητα του σημερινού Τούρκου, η ισλαμική παράδοση ή η δυτική κοσμικότητα;
Ο Κεμάλ έστρεψε τη χώρα μας στη δύση. Ακόμη και αν σήμερα θέλουμε να ξανακαλύψουμε τις παραδοσιακές μας ρίζες, θέλουμε αυτό να γίνει μέσα από μια ευρωπαϊκή πορεία. Αντίστοιχα στις εκπαιδευτικές μου έρευνες μελετώ τον τρόπο με τον οποίο οι νέοι μουσουλμάνοι που ζουν στην Ευρώπη δομούν την ταυτότητά τους. Πιστεύω ότι αν θέλουμε να τους εντάξουμε στις δυτικές κοινωνίες, χρειάζεται να τους ακούσουμε. Στη Βρετανία η διδασκαλία της θρησκείας είναι προαιρετική, «circular system» (κοσμικότητα), ενώ για τους μουσουλμάνους η θρησκεία αποτελεί το θεμέλιο λίθο και στην εκπαίδευση τους.
Όπως και εμείς έχουμε το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας …και Θρησκευμάτων.
Με καταλαβαίνεις. Για τους νέους μουσουλμάνους η θρησκεία είναι θεμελιώδης γιατί διδάσκονται το Κοράνι και τα λόγια του προφήτη στο σχολείο, αυτό ονομάζεται «madresa system» (θρησκευτικότητα). Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ενδιαφέρεται για την ένταξη των μουσουλμάνων μεταναστών μέσα στις δυτικές κοινωνίες, γιατί διαφορετικά μαζεύονται στα γκέτο ως μειονότητες, εκεί απομονωμένοι γίνονται επιθετικοί γιατί οι «άλλοι» είναι εναντίον τους. Αυτό δε βοηθάει κανένα.
Μπορείς να μας μιλήσεις για την εκπαίδευση στην Τουρκία;
Ιστορικά το εκπαιδευτικό μας σύστημα αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο δημόσιο κοσμικό σχολείο (circular system) και στο θρησκευτικό μουσουλμανικό σχολείο (madresa system). Η πρωτοβάθμια και η δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι δωρεάν και υποχρεωτική. Δεν υπάρχουν πολλά ειδικά σχολεία, ήξερα μόνο ένα για τυφλά παιδιά στην Άγκυρα. Στην κοινωνία μας προσπαθούν να βοηθήσουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες, αλλά δεν τους αναγνωρίζουν την αυτονομία και την ανεξαρτησία που σημαίνει εκπαίδευση και εργασία και όχι τα συναισθήματα της λύπης και του οίκτου.
Τι επιχειρεί η πολιτεία και τι συμβαίνει στο τουρκικό σχολείο;
Η βασική εκπαιδευτική διακήρυξη είναι η μοντερνικότητα στην εκπαίδευση δηλαδή να προλάβουμε την Ευρώπη. Όμως η πραγματικότητα είναι ότι, επειδή υπάρχει έλλειψη υλικής υποδομής και εκπαιδευτικών, τα πράγματα δεν προχωρούν. Υπάρχει η τάση της «μεταφοράς» της γνώσης παρά η «κριτική σκέψη» όπου οι μαθητές μπορούν να σκεφτούν για τους εαυτούς τους. Αντίθετα, γίνεται η μεταφορά εθνικιστικών αξιών. Αν κοιτάξεις σε όλες τις γνωστικές περιοχές οι μαθητές απέτυχαν γιατί διατηρούμε ένα αυταρχικό εκπαιδευτικό σύστημα ελέγχου. Οι άνθρωποι απλά πετυχαίνουν στις εγχώριες εξετάσεις.
Τι εννοείς «μεταφερόμενη» και τι «κριτική» εκπαίδευση;
Η μεταφερομένη γνώση είναι η παθητική μεταφορά της πληροφορίας. Όμως η «κριτική» γνώση κάνει τη διαφορά στη ζωή του μαθητευόμενου. Όλα τα χρόνια της εκπαίδευσης μου στην Τουρκία, σπάνια συνάντησα ένα δάσκαλο να με κάνει αληθινά να σκεφτώ, και ας ήμουν ο πρώτος μαθητής σε όλες τις βαθμίδες. Είχα καλή μνήμη και μπορούσα να απομνημονεύω αλλά δεν κατείχα γνώση. Όμως το κλειδί της εκπαίδευσης είναι να επιφέρει θετική αλλαγή στη ζωή του ανθρώπου, αν δεν τα καταφέρει τότε είναι άχρηστη. Στην Τουρκία καλλιεργείται η πειθαρχεία και όχι η «κριτική συνείδηση». Εγώ ως μουσουλμάνος εκπαιδευτικός, πιστεύω στην κριτική στάση ώστε να μοιραζόμαστε τις διαφορές μας και να φτιάξουμε την ανθρωπότητα που δεν θα έχει μόνο δυτικές αξίες.
Υπάρχουν αποσπάσματα στο Κοράνι που εκφράζουν επιθετικότητα;
Φυσικά υπάρχουν, αλλά χρειάζεται να μελετήσουμε την ιστορικότητά τους. Όταν εμφανίσθηκε ο προφήτης Μωχάμετ, οι Εβραίοι και οι χριστιανοί δεν τον αποδέχτηκαν, η μια εχθρότητα έφερε την άλλη. Ωστόσο ο θεός είναι Μέγας, «Αλλάχ Αμπακάρ», «Τίποτα δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από το Θεό». Όταν υπάρχει διάλογος υπάρχει και έδαφος συνεννόησης. Στο Κοράνι μου αρέσει ένα απόσπασμα για την ενότητα: «ας καλέσουμε όλες τις φυλές να ενωθούν με βάση τα δικά τους πιστεύω για τον ένα θεό, όλοι ανήκουμε σε έναν θεό και έτσι δεν πρέπει να πράττουμε άδικα αλλά δίκαια. Σε ότι αφορά τις διαφορές μας, ας τις αφήσουμε στον θεό».
Τι θα ήθελες να πεις στους Έλληνες αναγνώστες;
Ναι, θα τους έλεγα πρώτα πρώτα ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ που ένας Έλληνας έγινε το μέσο για έναν όμορφο διαπολιτισμικό διάλογο. Πραγματικά θέλω μέσα από εσένα να ευχαριστήσω όλους τους Έλληνες που είναι έτοιμοι να ακούσουν τη φωνή ενός Τούρκου μουσουλμάνου. Ως γείτονες έχουμε πάρα πολλά κοινά, τους χορούς, τις μουσικές, τα μουσικά όργανα και το φαγητό. Ας τα μοιραστούμε, και ας αφήσουμε τις ακρότητες. Ελπίζω να βελτιωθούν οι γραφειοκρατικές μας σχέσεις ώστε να μπορέσω να επισκεφτώ την Ελλάδα!

Συνέντευξη με τον Δρ. Ouzir Ok, Λέκτορας στο Τμήμα Θεολογίας και Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου στην Τραπεζούντα

Ουζίρ, ποια είναι η ταυτότητα της Τουρκίας;

Υπάρχουν δυο τάσεις στην Τουρκία, ο εξευρωπαϊσμός και η ανατολική παράδοση. Η χώρα μου είναι στραμμένη προς την Ευρώπη. Προσπαθούμε να ενισχύσουμε τις υποδομές εκείνες που θα μας συνδέσουν ακόμη περισσότερο με τους ευρωπαίους, όπως είναι η νέα εθνική αρτηρία και το τρένο που ενώνουν την κεντρική Ευρώπη με την Ινσταμπούλ, την Άγκυρα και τη Βαγδάτη. Όμως αν έχουμε προβλήματα στην ένταξή μας, θα πρέπει να φτιάξουμε το δικό μας συνασπισμό με τα ανατολικά κράτη. Αν και προσπαθούμε να ενταχθούμε στην Ευρώπη, δε νομίζω ότι θα επιτρέψουν την ένταξη μιας μουσουλμανικής χώρας σε ένα χριστιανικό συνασπισμό.
Τι θα έλεγες για τα δικά μας προβλήματα στο Αιγαίο;
Θυμάμαι τι έγινε σε κάποιες βραχονησίδες, τα προβλήματά μας είναι μια πραγματικότητα. Υπάρχει όμως αρκετή προπαγάνδα στα Μ.Μ.Ε. αλλά η εκπαίδευση έχει τη δυνατότητα να αναλάβει την ουσιαστική μόρφωση, διαπαιδαγώγηση και ανάπτυξη των ανθρωπίνων αξιών όπως είναι η ειρήνη και η συνεργασία.
Πώς οργανώνεται το εκπαιδευτικό σας σύστημα;
Έχουμε οχτώ χρόνια δημοτικής εκπαίδευσης, δεν ξέρω γιατί τόσα χρόνια, και άλλα πέντε χρόνια πριν από το πανεπιστήμιο. Οι εξετάσεις είναι δύσκολες και το σύστημα μας ανταγωνιστικό. Σε κάποιες τάξεις συναντάς 50-60 μαθητές, ο μέσος όρος μπορεί να είναι 40 μαθητές σε κάθε τάξη. Το σχολείο χρειάζεται να είναι παιδαγωγικό και δημοκρατικό, όμως κατά κάποιο τρόπο αδυνατεί να επιλύσει τις ασθένειες του καπιταλισμού…
Μπορείς να μας μιλήσεις για την έρευνά σου;
Ερευνώ το άγχος που έχουν οι φοιτητές της Θεολογίας στα Τουρκικά πανεπιστήμια. Με ποιο τρόπο αυτοί οι φοιτητές, βιώνουν τις συγκρούσεις ανάμεσα στο Κοράνι και την κοσμικότητα, τον ισλαμισμό και τη δυτικοποίηση, την ανατολή και τη δύση, την παράδοση και τη μοντερνικότητα, την ευημερία και τη φτώχεια. Σήμερα η τουρκική κοινωνία μετασχηματίζεται συνεχώς και οι συνεχόμενες αλλαγές γεννούν μια σειρά διλημμάτων, ιδιαίτερα στους φοιτητές των θεολογικών σχολών. Η τελευταία μου έρευνα καταγράφει ότι σε σύνολο 382 ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων, το 70% των ερωτώμενων φοιτητών, ζει υπό αυτά τα διλήμματα. Σήμερα όμως υπάρχει έντονα το ζητούμενο για καλύτερες σχέσεις με τους γείτονές μας. Η σύγχρονη εθνική μας ταυτότητα μορφοποιείται και έξω από τα σύνορα μας, ο καλός Τούρκος μπορεί να κολυμπήσει στα νερά της παγκοσμιοποίησης.
Θα ήθελες να πεις λίγα λόγια στους Έλληνες αναγνώστες;
Θα πρέπει να αναπτύξουμε καλύτερες σχέσεις και κοινωνίες και να ανταλλάξουμε πολιτισμικές και εκπαιδευτικές επισκέψεις μεταξύ μας. Τα προβλήματα «μας» δεν είναι μόνο δικά μας, στην πολιτική υπάρχουν παρεμβάσεις και από τρίτους.

51. Ταξίδι στη Συρία, τη σπαραζόμενη
Σύμφωνα με την πιο γνωστή εκδοχή το όνομα «Συρία» προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό όνομα για τους «Σύριους»/«Σύροι» και αφορούσε όλους τους Ασσύριους. Σχεδόν δέκα χιλιάδες χρόνια π.Χ. ήταν ένα από τα κέντρα της Νεολιθικής Εποχής (Pre-Pottery Neolithic A). Η Συρία απλώνεται ανάμεσα στην Αραβία και τη Μικρά Ασία στην ανατολική Μεσόγειο. Είναι μια χώρα με εύφορες πεδιάδες, ψηλά βουνά και ερήμους, και το σπίτι διαφόρων εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων συμπεριλαμβανομένων: Κούρδων, Αρμενίων, Ασσυρίων, Τούρκων, Χριστιανών, Δρούζων, Αλεβιτών Σιιτών και Σουνιτών. Απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη γαλλική κυριαρχία το 1946. Από το 1963 κυβερνάται από το Αραβικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Μπάαθ η κυρίαρχη θέση του οποίου προβλέπεται από το Σύνταγμα. Το 2011 ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος. Ξεκίνησε με τη μορφή των διαδηλώσεων της «Αραβικής Άνοιξης» αλλά μετά από την βίαιη καταστολή τους εξελίχθηκαν σε ένοπλη σύγκρουση.

«Ταξίδι στη Συρία», 360 Φωτογραφίες διάρκειας 18’ λεπτών): Δαμασκός Εθνικό Μουσείο: “Ελληνικά, Ρωμαϊκά και Αραβικά εκθέματα”, “Σύγχρονη αραβική ζωγραφική”, “Υφαντές και ζωγράφοι”, Χαλέπι ή Αλέπο: “Η προσευχή, το κάστρο και τo Suq/παζάρι”, “Παιδική εργασία – δουλεύοντας με το μόλυβδο”, “Σφυρήλατα”, “Η νεκρή πόλη Παλμύρα”, “Πίσω στη Δαμασκό”

Μέχρι να ξεσπάσει ο εμφύλιος η Συρία είχε ένα αυξανόμενο πληθυσμό και με ένα καλό σύστημα βασικής εκπαίδευσης. Η αραβική γλώσσα είναι η επίσημη και ως ξένες γλώσσες διδάσκονται τα αγγλικά και τα γαλλικά. Σύμφωνα με την απογραφή του 2007, το 98% των συριακών σχολείων είναι ιδιωτικά και το 2% δημόσια. Την ίδια περίοδο φοιτούσαν οκτώ εκατομμύρια μαθητές στις τρεις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Στη βασική εκπαίδευση αν και οι εγγραφές έχουν αυξηθεί η εγγραφή των κοριτσιών παραμένει χαμηλότερη από των αγοριών ενώ υπάρχουν και μεγάλες περιφερειακές ανισότητες. Στη δευτεροβάθμια οι τελικές εξετάσεις διεξάγονται σε εθνικό επίπεδο την ίδια στιγμή και τα αποτελέσματα καθορίζουν ποιοι μαθητές πηγαίνουν στα «γενικά» σχολεία ή στα τεχνικά. Το Υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης ιδρύθηκε το 1966 για να επιβλέπει τα επιστημονικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα. Μέχρι πρόσφατα έχουν δοθεί άδεις σε είκοσι ιδιωτικά πανεπιστήμια. Τον Σεπτέμβριο του 2002 ιδρύθηκε το πρώτο εικονικό πανεπιστήμιο της χώρας («Syrian Virtual University») μέσω του οποίου οι μαθητές μπορούν να αποκτήσουν πτυχία από τους διεθνείς οργανισμούς. Το μέτρο αυτό και άλλα, όπως η ενίσχυση της εξοικείωσης με την πληροφορική, η υποχρεωτική διδασκαλία στα δημοτικά σχολεία της αγγλικής και της γαλλικής γλώσσας, έχουν ως στόχο να εφοδιάσουν τους μαθητές με τον υπολογιστή και τις γλωσσικές δεξιότητες για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας μέσω της εκπαιδευτικού συστήματος.

Οι προκλήσεις που αντιμετώπιζε η συριακή εκπαίδευση αφορούσαν στην επέκταση των σχολείων, ιδίως σε υπο-εξυπηρετούμενες περιοχές με ευπαθείς πληθυσμούς και η βελτίωση της ποιότητας του συστήματος εκπαίδευσης. Η χρήση του διαδικτύου ήταν χαμηλή σε σύγκριση με τις γειτονικές χώρες και πολύ χαμηλότερη από το μέσο όρο των χωρών με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα. Μαζί με το υψηλό ποσοστό των μαθητών που επαναλαμβάνουν τις τάξεις αλλά και εγκαταλείπουν τα σχολειά, η χαμηλή αναλογία μαθητή-δασκάλου σηματοδοτούσε την εσωτερική αναποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος. Στη συνέχεια το αυξανόμενο ποσοστό ανεργίας, ιδίως μεταξύ των νέων, συνεπάγονταν κακή ποιότητα της εκπαίδευσης σε συνδυασμό με την έλλειψη υποδομής για να απορροφήσει την αύξηση του πληθυσμού.

Σύμφωνα με τα στοιχεία των Διεθνών Οργανισμών και της UNICEF o εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των ανταρτών και του κυβερνητικού στρατού έχει κοστίσει τις ζωές σχεδόν σε δεκαπέντε χιλιάδες παιδιά. Το 20% των σχολείων στη χώρα έχουν ισοπεδωθεί, στερώντας από τα παιδιά το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Τουλάχιστον 2.400 σχολεία έχουν πληγεί, κάποια έχουν καταστραφεί, ενώ άλλα έχουν καταληφθεί από εκτοπισμένες οικογένειες. Στο Χαλέπι μόλις το 6% των σχολείων λειτουργεί. Καθημερινά οκτώ χιλιάδες άνθρωποι διασχίζουν τα σύνορα μέσα από τα βουνά, κάποιοι από αυτούς φτάνουν και στη χώρα μας. Τον Απρίλιο του 2013 με απόφαση του Ελληνικού Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, αναστέλλεται η απέλαση των Σύριων πολιτών από τη χώρα μας εξαιτίας της δραματικής κατάστασης στη Συρία. Περισσότερα για τα ψηφίσματα και την ανάληψη δράσεων για τους πληγέντες στη Συρία στην Ελληνική Εθνική Επιτροπή UNICEF www.unicef.gr