ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: 59-60. Ταξίδι στο Ιράν και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα

του Δρ Δημητρίου Κουτάντου – Εκπαιδευτικού, Διδάκτορα Ειδικής Αγωγής

Η σειρά «Το Ταξίδι» επισκέπτεται πολιτισμικές και εκπαιδευτικές ενότητες. Η επίσκεψή μας στις μουσουλμανικές αραβικές χώρες ολοκληρώνεται στο Ιράν και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η επόμενη παρουσίαση αφορά στην Ινδία και στο Νεπάλ του ινδουισμού. Το Ιράν αναδύεται μέσα από μεγάλες παραδόσεις, αυτές των Αρχαίων Περσών και μεταγενέστερα των «Σιιτών» μουσουλμάνων, δηλαδή των αφοσιωμένων στην οικογένεια του προφήτη Μωάμεθ και στην εξ αίματος διαδοχή του παρά στο λόγο του (Σουνίτες). Η χώρα ισορροπεί στα δυο άκρα της διελκυστίνδας, στη μια άκρη η παράδοση, η γη, η οικογένεια, η μουσουλμανική εκπαίδευση, οι τοπικές παραδόσεις και στην άλλη άκρη, η ανάγκη για ανταγωνιστική τεχνολογική ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Δρ Hassan Asadzadeh Dahraei αναλαμβάνει «ξεναγός» μας. Στην απέναντι μεριά του Περσικού Κόλπου, τα επτά Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα πλέουν στην έρημο της ενεργειακής σπατάλης προετοιμάζοντας το επόμενο βήμα τους στη μετά-πετρελαίου εποχή.

59. Ταξίδι στο Ιράν, Ισλαμική Δημοκρατία
Οι Έλληνες πληροφορήθηκαν εγκαίρως τις κινήσεις του περσικού στόλου στη Μάχη της Σαλαμίνας, όταν, σύμφωνα με την περιγραφή του Αισχύλου, άκουσαν ξαφνικά με την ανατολή του ηλίου τους ήχους της σάλπιγγας και τον παιάνα να αντηχεί από όλα τα Ελληνικά πλοία: «Ω, παίδες Ελλήνων, ίτε ελευθερούτε πατρίδ’ ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη, θήκας τε προγόνων, νύν υπέρ παντών αγών» (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος Β’, 1971).

Συνέντευξη με τον Δρ Hassan Asadzadeh Dahraei, καθηγητής στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Allameh Tabatabaei στην Τεχεράνη

Οι πρώτες εικόνες που είχα για το Ιράν ήταν οι περσικοί πόλεμοι στην Αρχαία Ελλάδα… αργότερα η γνωριμία μου με τον καθηγητή Mehdi Divandari, με κέρδισε η απλότητα και η καλοσύνη του, και οι εικόνες από τις ταινίες των Abbas Kiarostami και Majid Majidi. Μίλησε μας για τη χώρα σου!
(Γελάει) Ναι, εμείς οι δυο πολεμήσαμε στο παρελθόν. Το Ιράν έχει μεγάλη έκταση, δύο-τρεις φορές όση είναι η έκταση της Γαλλίας και σχεδόν εβδομήντα εκατομμύρια κατοίκους. Η ονομασία της χώρας άλλαξε το 1935 από «Περσία» [αρχαία ελληνική ονομασία για τη «γη των Περσών»] σε «Ιράν» [αρχαία ονομασία από τη λέξη «Aryana», «η γη των Αρίων»]. Η χώρα μου γενικά έχει ξηρό κλίμα αν και από περιοχή σε περιοχή διαφέρει. Θα έλεγα ότι ένα σοβαρό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι η έλλειψη νερού. Δεν υπάρχουν μεγάλα ποτάμια,  ενώ οι δύο μεγάλες λίμνες, η Ουρμία και η Χαμούντ, είναι αλμυρές. Ωστόσο έχουμε πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αέριου που μπορούν να βοηθήσουν την οικονομία μας. Εγώ εργάζομαι στην Τεχεράνη αλλά το πατρικό μου βρίσκεται στα βόρεια της χώρας.

«Ταξίδι στο Ιράν», Βίντεο διάρκειας 9’ λεπτών): Τεχεράνη, Ένα ορεινό σχολείο, Palangan στην Επαρχία Κουρδιστάν, Kashan, Qom, Taq-e Bostan – Kermanshah, Ισφαχάν, Περσέπολη 518 π.Χ. (Κύρος Μέγας, Δαρείος Α’ και Ξέρξης Α’

Με τι ασχολείται ο λαός του Ιράν;
Το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού ασχολείται με την καλλιέργεια της γης και κάποιοι με την κτηνοτροφία. Οι σκηνοθέτες που ανέφερες προηγουμένως, ο Abbas Kiarostami και ο Majid Majidi, έχουν καταγράψει πολλές όμορφες εικόνες από την ζωή στην ιρανική ύπαιθρο. Από την άποψη των τεχνικών μεθόδων για την καλλιέργεια της γης είμαστε αρκετά πίσω και η απόδοση είναι σχετικά μικρή. Μόλις το ένα πέμπτο της συνολικής έκτασης της χώρας είναι καλλιεργήσιμη γη στο οποίο απασχολείται το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Οι άνθρωποι καλλιεργούν με απλά μέσα, παράγουν δημητριακά, ρύζι, βαμβάκι, σταφύλια, καπνό, χουρμάδες.
Τι χαρακτηριστικό έχει η χώρα σου;
Τη φιλοξενία! Οι άνθρωποι ανοίγουν τα σπίτια τους για σένα. Δεχόμαστε τον ξένο. Είμαστε ζεστοί άνθρωποι. Η Ιρανική φιλοξενία πηγάζει από την αρχαία περσική αλλά και τη μουσουλμανική παράδοση: «Ο σεβασμός στον φιλοξενούμενο σημαίνει σεβασμό προς τον Αλλάχ δηλαδή το Θεό».
Αυτό το έχω ακούσει από πολλούς ταξιδιώτες που επισκέφτηκαν τη χώρα σας, πάντα μου λένε για τη φιλοξενία σας, για τα «κεράσματα» ακόμη και των εισιτηρίων τους… Και η ιστορία σας;
Για περισσότερα από 2.500 χρόνια στην περιοχή υπήρξαν πολλά βασίλεια. Οι σημερινοί Ιρανοί είναι απόγονοι πολλών εθνοτήτων Περσών, Αράβων, Μογγόλων, Τουρκεμένων. Στο παρελθόν η χώρα μου και η χώρα σου συγκρούστηκαν στους Περσικούς ή Μηδικούς πολέμους. Αργότερα, η Περσία καταλαμβάνεται από ένα Έλληνα, το Μέγα Αλέξανδρο. Θέλω να ανοίξω μια μικρή παρένθεση και να πω ότι στην περσική γλώσσα, Farsi, η Ελλάδα ονομάζεται «Γιουνάν» και γράφεται με τον ακόλουθο τρόπο:

… Τον 7ο αιώνα ήρθαν οι Άραβες και μαζί τους το Ισλάμ, αυτοί αντιτάχθηκαν στην υπάρχουσα θρησκευτική σκέψη που ήταν ο ινδοϊρανικός, πολυθεϊστικός ζωροαστρισμός. Η Σανσκριτική ιερή αφήγηση, ο σεβασμός στη φύση και οι ινδικοί θρησκευτικοί ύμνοι, οι «Βέδες», ήταν οι απαρχές του ζωροαστρισμού ο οποίος διασώζεται ακόμη. Οι Άραβες επικράτησαν έως σήμερα με ενδιάμεσες παρεμβάσεις από την Αγγλία, τη Ρωσία και τη Γερμανία. Το 1979 έγινε επανάσταση με επικεφαλής τον εξόριστο Ιμάμη Χομεϊνί που είχε ως αποτέλεσμα την έναρξη της «Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν».
Τι σημαίνει «Ιμάμης»;
«Imam» στην περσική γλώσσα σημαίνει «ιερέας». Όταν ήρθε ο Χομεϊνί διέκοψε την οικονομική και πολιτική εξάρτηση από τη δύση και προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις με βάση το Κοράνι. Η χώρα πέρασε από τη βασιλεία στην ισλαμική δημοκρατία. Αυτή η μετάβαση επέφερε αλλαγές στους ισλαμικούς νόμους, τις αξίες και τις συνήθειες! Όλα άλλαξαν και αλλάζουν από τότε. Αυτές οι αλλαγές προκάλεσαν και προκαλούν αρκετές συγκρούσεις με τη δύση.
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στους Ιρανούς και στους Πέρσες;
Οι Πέρσες ζουν στο Ιράν αλλά και αλλού, στο Αφγανιστάν, στην Ινδία και στο Τουρκμενιστάν. Όμως θα έλεγα ότι μόνο το μισό περίπου του πληθυσμού της χώρας μου είναι Πέρσες…
Είστε λοιπόν μουσουλμάνοι…
Νομίζω το 95% του πληθυσμού είναι κυρίως «Σιίτες» μουσουλμάνοι, ενώ το υπόλοιπο 5% είναι χριστιανοί ή ινδουιστές. Ο όρος «Ισλαμισμός» προέρχεται από τη λέξη «Ισλάμ» που σημαίνει «απεριόριστη αφοσίωση στο Θεό». Ο όρος μουσουλμανισμός προέρχεται από τη λέξη «μουσλήμ» που θα πει «αφοσιωμένος» και ο όρος «μωαμεθανισμός» από το όνομα του «Μωάμεθ» που ήταν ο ιδρυτής της θρησκείας. Μαρτυρία, λατρεία, ευσπλαχνία, νηστεία και προσκύνημα είναι οι πέντε υποχρεώσεις του πιστού.
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στους «Σουνίτες» και στους «Σιίτες» μουσουλμάνους;
Η διαφορά τους αναφέρεται στο σχίσμα, στη διάσπαση του Ισλάμ (!) όπως οι χριστιανοί είχαν το σχίσμα ανάμεσα στο Δυτικό Καθολικισμό και στην Ανατολική Ορθοδοξία το 1054. Και στο Ισλάμ δημιουργήθηκαν δύο κατευθύνσεις, το Σουνιτικό και το Σιιτικό Ισλάμ, των Sunni, που αποτέλεσε την πλειοψηφία στο μουσουλμανικό κόσμο και των Shi’ite. Το ισλαμικό σχίσμα έγινε περίπου μισό αιώνα μετά το θάνατο του Μωάμεθ στη Μεδίνα το 632 μ.Χ., όταν προέκυψε το θέμα της διαδοχής του. Οι Σουνίτες (Sunnis), οι οποίοι επικράτησαν, πίστευαν στην εξουσία του Κορανίου, στο λόγο του προφήτη και στην «παράδοση» (σούνα) που για αυτούς μεταγενέστερα πήρε τη μορφή των έξι «Χαντίθ» (Αναφορές). Αντίθετα οι Σιίτες (Shi’ite) πίστευαν ότι ο θρησκευτικός ηγέτης (χαλίφης) έπρεπε να προέρχεται από την ίδια την οικογένεια του προφήτη και είχαν τη δική τους «Χαντίθ» (Αναφορά). Πήραν το όνομα «Σιίτες», «σι’ατ Αλή», «υποστηρικτές του Αλή» από τον Αλή, εξάδελφο του Μωάμεθ που παντρεύτηκε τη Φατιμά, την κόρη του Μωάμεθ.
Θυμάμαι όταν ταξίδευα στη Συρία συνάντησα μια ομάδα Σιιτών προσκυνητών από το Ιράν σε ένα ναό!  
Ναι βέβαια, ωστόσο το Ισλάμ παραμένει ως σύνολο μια από τις τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες. Είναι η θρησκεία που διατήρησε πολλά αρχαία ελληνικά κείμενα και παραδόσεις τα οποία αργότερα διαδόθηκαν στη δύση. Γέννησε μεγάλους επιστήμονες και φιλόσοφους. Βασικές αρχές του είναι η έμφαση στο μονοθεϊσμό, στην απόλυτη μοναδικότητα στο απρόσωπο του Αλλάχ. Η πίστη στην ύπαρξη αγγέλων ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονται ο Μιχαήλ και ο Γαβριήλ. Η βεβαιότητα ότι ο θεός στη διαδρομή της ιστορίας έστειλε πολλούς προφήτες όπως ήταν ο Μωυσής και ο Χριστός. Η εμπιστοσύνη στα βιβλία των προφητών. Η πίστη στην ανάσταση των νεκρών, στην αιώνια ζωή και στην έσχατη κρίση.
Υπάρχει θέμα βίας στο Ιράν;
Όσον αφορά το θέμα της ασφάλειας, στο Ιράν είναι καλύτερα από ότι ήταν όταν ζούσα στην Ευρώπη. Εκεί υπήρχαν παντού κάμερες, αλλά παρόλα αυτά υπήρχε υψηλή εγκληματικότητα, ιδιαίτερα τη νύχτα. Όμως και η «ποιότητα της βίας» ήταν διαφορετική. Στο Ιράν δεν θα σε δολοφονήσουν, όπως συμβαίνει σε κάποιες δυτικές κοινωνίες. Ίσως σου πάρουν τα πράγματα ή αν παρκάρεις το αυτοκίνητο σε κάποια απομονωμένη περιοχή να το κλέψουν. Όμως δεν θα σε δολοφονήσουν για λίγα χρήματα.

Τι λες για το θέμα της «τρομοκρατίας»;
Η πλειοψηφία των Ιρανών μουσουλμάνων δεν έχουν μίσος προς τους χριστιανούς. Εγώ είμαι απόλυτα πιστός στη θρησκεία μου αλλά δεν είχα πρόβλημα με τους φίλους μου από την Ευρώπη.
Και η Ιρανική εκπαίδευση;
Η επανάσταση του 1979 οδήγησε στην ισλαμοποίηση της εκπαίδευσης. Όμως τα τελευταία δέκα χρόνια με τα Σχέδια Εκπαιδευτικής Ανάπτυξης, επιχειρούμε την αναβάθμιση της ποιότητας του εκπαιδευτικού συστήματος, την  ανάπτυξη κατάλληλων προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης σε σχέση με την αγορά εργασίας. Το προ-πανεπιστημιακό έτος αντικαταστάθηκε με ένα επιπλέον έτος στο δημοτικό σχολείο όπου οι μαθητές έχουν τον ίδιο δάσκαλο για τα τρία πρώτα έτη. Η ιρανική εκπαίδευση σήμερα θέλει να δώσει περισσότερη έμφαση στην έρευνα, στην παραγωγή γνώσης αντί στην απομνημόνευση. Αυτή τη στιγμή έχουμε πέντε χρόνια δημοτικής εκπαίδευσης η οποία αρχίζει στην ηλικία των έξι ετών. Ακολουθούν τρία χρόνια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλα τέσσερα χρόνια προ-πανεπιστημιακής. Στη χώρα μου έχουμε πάρα πολλές, δύσκολες και μεγάλες σε διδακτέα ύλη εξετάσεις (Konkur). Ο ανταγωνισμός για τους εισακτέους είναι πολύ μεγάλος.
Τα παιδιά σου σπούδασαν και στην Ευρώπη, παρατήρησες κάποιες διαφορές στη μάθησή τους;
Στο Ιράν οι μαθητές έχουν περισσότερη δουλειά στο σπίτι. Το ιρανικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα ορίζεται από το Υπουργείο Παιδείας και κάθε μάθημα γίνεται βάσει ενός εκπαιδευτικού βιβλίου. Αντίθετα, στην ευρωπαϊκή χώρα που έζησα η εκπαίδευση δεν βασίζονταν σε ένα σχολικό εγχειρίδιο. Υπήρχε εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αλλά οι εκπαιδευτικοί ήταν υποχρεωμένοι να διδάξουν τη διδακτέα ύλη αναζητώντας πολλαπλούς τρόπους. Πώς δίδασκαν, με ποια βιβλία και με ποια υλικά, αυτά υλοποιούνταν από τον εκπαιδευτικό και το σχολείο.
Μπορείς να μας μιλήσεις για την ειδική αγωγή στη χώρα σου;
Έχουμε ένα αρμόδιο τμήμα στο Υπουργείο Παιδείας και η εκπαίδευση γίνεται ξεχωριστά σε ειδικά σχολεία. Υπάρχουν ειδικά σχολεία και για «προικισμένα» παιδιά.
Τι πιστεύεις για την εκπαίδευση;
Πιστεύω ότι είναι μια φυσική τροφή. Χρειαζόμαστε αυτή την πνευματική τροφή.
Ποια πιστεύεις ότι είναι τα κυριότερα προβλήματα στην εκπαίδευση σήμερα;
Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον, επομένως και ανταγωνισμός για τα ανώτερα πτυχία. Στο μέλλον δεν θα μπορούμε να παρέχουμε εργασία σε όλους. Αυτό δείχνει που βαδίζει η κοινωνία μας, γινόμαστε όλο και περισσότερο ανταγωνιστικοί.
Ποιος είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού;
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να παιδεύει, να προστατεύει τις άξιες και να τις μεταφέρει, να αναπτύσσει γνώσεις και ικανότητες.
Μπορεί όμως να «μεταφέρει» και άνισες αξίες και γνώσεις!
Αυτό είναι το «κρυμμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα», δηλαδή τα μηνύματα που περνάμε στα παιδιά. Στο Ιράν, όμως, λέμε ότι «η αληθινή γνώση είναι καλύτερη από τον πλούτο». Αυτό δείχνει σεβασμό στη μάθηση και στην πνευματική ανάπτυξη. Ξέρουμε ότι στο Ιράν οι άνθρωποι μένουν ο ένας κοντά στον άλλο. Η οικογένεια είναι δεμένη και επίσης οι συγγενείς μένουν ο ένας κοντά στον άλλο. Η εκπαίδευση θα πρέπει να μεταφέρει αυτές τις αξίες, είναι η κληρονομιά μας. Επίσης πρέπει να δώσει στο άτομο την ικανότητα να ζήσει, υπάρχουν δηλαδή και πρακτικοί σκοποί. Αυτό είναι και το πνεύμα της εκπαίδευσης στο Υπουργείο Παιδείας, γενική και ποιοτική εκπαίδευση για όλους. Σήμερα περισσότερο από το 85% του πληθυσμού είναι εγγράμματοι. Προσπαθούμε να παρέχουμε εκπαίδευση ακόμα και σε άτομα τα οποία ζουν σε απομακρυσμένα χωριά. Χρειάζεται ταυτόχρονα να μπορείς να δουλέψεις στην αγορά ή να πας στο πανεπιστήμιο. Στα δημόσια πανεπιστήμια πολλοί φοιτητές δεσμεύονται προς το κράτος για αρκετά έτη μετά το πέρας των σπουδών τους ώστε να ανταποδώσουν τη δωρεάν εκπαίδευσή τους.

Ποια είναι η θέση της γυναίκας στην πανεπιστημιακή σας εκπαίδευση;
Τα τελευταία χρόνια θα έλεγα ότι είναι ισότιμη. Άλλωστε οι στατιστικές μας λένε ότι το 65% των αποφοίτων από τα πανεπιστήμια μας είναι γυναίκες.
Πώς βλέπεις το μέλλον της ανθρωπότητας;
Τρομοκρατία! (γέλια) …. Αστειεύομαι. Το αύριο είναι πολύ φωτεινό, συνεχώς υπάρχει πρόοδος. Όμως ποτέ δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα καλά. Το βασικό μου συναίσθημα για το μέλλον είναι θετικό.
Θα ήθελες να πεις λίγα λόγια στους Έλληνες;
Οι άνθρωποι του Ιράν έχουμε καλή εικόνα για το παρελθόν της δικής σας χώρας. Η Ελλάδα μας είναι γνωστή από τον Αριστοτέλη, τον Πλάτωνα, το Σωκράτη, τους μαθηματικούς και τους αρχαίους φιλόσοφους. Μην αφήσετε την ιστορία και το παρελθόν σας να καταστραφεί. Έχουμε θετικό συναίσθημα για την Ελλάδα, είμαστε φιλόξενοι όπως και εσείς. Ας συμβάλουμε λοιπόν και με τα λόγια που είπαμε στην ανάπτυξη και στην ειρήνη των λαών μας.

60. Ταξίδι στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η έρημος της σπατάλης

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) αποτελούνται από επτά εμιράτα. Πριν από το 1971 και μετά από την ανακάλυψη του πετρελαίου οπότε και ιδρύθηκε η ομοσπονδία, τα εμιράτα ήταν γνωστά ως «πολιτείες της ανακωχής» (Trucial States) του 19ου αιώνα μεταξύ της Βρετανίας και των Αράβων σεΐχηδων, και πριν το 18ο αιώνα ως η «ακτή των Πειρατών». Σήμερα κατέχουν το έκτο μεγαλύτερο απόθεμα πετρελαίου παγκόσμια και έχουν μία από τις πιο αναπτυγμένες οικονομίες. Ο πληθυσμός είναι έξι εκατομμύρια αλλά μόνο το ένα πέμπτο έχει την υπηκοότητα των εμιράτων. Ο μεγάλος πλούτος έχει προσελκύσει πολλούς μετανάστες από πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων σχεδόν δύο εκατομμύρια Ινδούς.

«Ταξίδι στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα», Βίντεο διάρκειας 4’ λεπτών): Ντουμπάι “Μπουρτζ Χαλίφα” το πιο ψηλό κτήριο στον κόσμο 828 μέτρα, Eμπορικό Kέντρο Dubai, Χιονοδρομικό στην έρημο ή “η έρημος της σπατάλης”, Μπουρτζ Αλ Αράμπ “Ο Πύργος των Αράβων”, Palm Jumeirah το νησί φοίνικας μέσα στη θάλασσα, Άμπου Ντάμπι – Μοσκ Sheikh Zayed

Η χώρα έχει 91% ποσοστό αλφαβητισμού με σύγχρονα, δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα για άντρες και γυναίκες. Τα ΗΑΕ αφιερώνουν περίπου το 25% των κρατικών δαπανών στην εκπαίδευση και έχουν μια από τις χαμηλότερες αναλογίες δασκάλου-μαθητή στον κόσμο (15:1). Οι μαθητές του δημοτικού φοιτούν τα πρώτα έξι έτη σε ξεχωριστά σχολεία για αγόρια και κορίτσια. Έχουν το μεγαλύτερο Δείκτη Παιδείας από όλες τις γειτονικές χώρες. Το Υπουργείο Παιδείας έχει εκδώσει το πρόγραμμα «Εκπαίδευση 2020», μια σειρά σχεδιασμών που αποσκοπούν στην εισαγωγή προηγμένων τεχνολογιών εκπαίδευσης, βελτίωση των καινοτόμων ικανοτήτων, και έχει επικεντρωθεί περισσότερο στις αυτο-μαθησιακές ικανότητες των μαθητών. Έχουν δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας και υιοθέτησαν το New Model School, ένα πρόγραμμα καινοτομίας και κριτικής σκέψης. Επίσης στο Ντουμπάι έχει ιδρυθεί από το 2003 μια ειδική ζώνη για την εκπαίδευση, «Dubai Knowledge Village», μια πανεπιστημιούπολη έκτασης ενός χιλιομέτρου που συγκεντρώνει παγκοσμίως αναγνωρισμένα διεθνή πανεπιστήμια, κέντρα κατάρτισης, e-learning και έρευνας.