ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: 28. Ταξίδι στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

του Δρ Δημητρίου Κουτάντου – Εκπαιδευτικού, Διδάκτορα Ειδικής Αγωγής

«Ποιους λοιπόν ονομάζω μορφωμένους; Κατά αρχήν εκείνους που ελέγχουν τις περιστάσεις αντί να υποτάσσονται σε αυτές, εκείνους που αντιμετωπίζουν όλες τις καταστάσεις και ενεργούν σύμφωνα με την ευφυή σκέψη, εκείνους που είναι αξιότιμοι σε όλες τις συναλλαγές τους και χειρίζονται σωστά πρόσωπα και πράγματα που είναι δυσάρεστα, και ακόμη περισσότερο, εκείνους που συγκρατούν την ευχαρίστησή τους υπό έλεγχο και εκείνους που δεν υπερνικούνται από την κακοτυχία, τέλος, εκείνους που δεν αλλοιώνονται από την επιτυχία, Σωκράτης». Η επιλογή αυτής της εισαγωγής έγινε από τον καθηγητή Jim Jakson.

Η συνέντευξή του έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον μια και τοποθετεί την εκπαίδευση στην διεθνή της διάσταση. Επίσης μας αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο μοιράζεται και εξισορροπείται η εκπαιδευτική διοίκηση ανάμεσα στους διαφορετικούς φορείς, κάτι το οποίο σε ένα βαθμό αρχίζει να μας προβληματίζει για τη νέα εκπαιδευτική μας διοίκηση ανάμεσα στη σχολική κοινότητα, τους Δήμους και τον εθνικό σχεδιασμό.

Συνέντευξη με το Jim Jakson, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι
Ποια είναι η εκπαιδευτική σου καριέρα;

Έχω σπουδάσει εκπαιδευτικός των κοινωνικών σπουδών και των φιλολογικών μαθημάτων. Έχω εργαστεί ως προϊστάμενος πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, επιθεωρητής σχολείων και προϊστάμενος στο εκπαιδευτικό τμήμα του Κεντάκι. Συνολικά έχω 27 έτη ως προϊστάμενος στο χώρο της εκπαίδευσης. Σήμερα διδάσκω διοίκηση της εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι, και είμαι εκπαιδευτής στον Εκπαιδευτικό Οργανισμό «ETS», τη μεγαλύτερη παγκόσμια οργάνωση εκπαιδευτικής έρευνας.

Σε πολλές από τις προηγούμενες συνεντεύξεις μου με τους συνάδελφους εκπαιδευτικούς από όλο τον κόσμο, υπήρχε ένα έντονο κατηγορώ για τον αρνητικό ρόλο των Η.Π.Α. σήμερα στον κόσμο…

Οι Ηνωμένες Πολιτείες αυτήν την περίοδο περνούν μια δύσκολη και κομβική περίοδο στην προσπάθεια τους να επαναπροσδιορίσουν το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό τους σύστημα. Σήμερα το έθνος μας είναι πολύ πολωμένο, σχεδόν σε ποσοστά 50%-50%, ο πληθυσμός είναι μοιρασμένος για τον τρόπο που πρέπει να κυβερνηθεί και να λειτουργήσει η χώρα. Ένα παράδειγμα αυτής της πόλωσης ήταν οι προτελευταίες εκλογές – αλλά και στις πρόσφατες δεν υπήρχε σημαντική διάφορα – όπου χρειάστηκε να παρέμβει το ανώτατο δικαστήριο για να λάβει την απόφαση για τη διακυβέρνηση της Κυβέρνησης του Τζωρτζ Μπους! Παράλληλα, την ίδια περίοδο κάθε κοινωνικό ζήτημα στις Η.Π.Α., διαιρεί τους ανθρώπους, όπως ο ιρακινός πόλεμος, η οικονομία, τα κοινωνικά προγράμματα, η υγειονομική περίθαλψη, οι φόροι και οι σχέσεις μας με τον υπόλοιπο κόσμο. Πολλοί Αμερικανοί, συμπεριλαμβανομένου και εμένα, ανησυχούμε πολύ για τον τρόπο με τον οποίο ο υπόλοιπος κόσμος βλέπει σήμερα την Αμερική. Τα κίνητρά μας, η ειλικρίνειά μας και η επιθυμία μας για ειρήνη κρίνονται από τον υπόλοιπο κόσμο με έντονη αμφισβήτηση και ερωτηματικά, λόγω του τρόπου με τον οποίο η κυβέρνησή μας, έχει χειριστεί μια σειρά από ζητήματα στην παγκόσμια σκηνή.

Αντιλαμβάνομαι από αυτά που λες ότι, εκτός από τα ζητήματα της εξωτερικής σας πολιτικής, υπάρχουν και πολλά προβλήματα μέσα στη χώρα σας.

Οι πολίτες των Η.Π.Α. γνωρίζουν περισσότερο από ποτέ πόσο ευάλωτες έχουν γίνει οι δουλειές μας αλλά και το βιοτικό μας επίπεδό. Μόλις πρόσφατα η αμερικάνικη εταιρεία αυτοκινήτων Ford, μείωσε 30.000 θέσεις εργασίας, λόγω της αύξησης των ιαπωνικών αυτοκινήτων και του ανταγωνισμού. Ξέρουμε ότι η Κίνα και η Ινδία αναλαμβάνουν πολλές δουλειές που εμείς είχαμε στο εξωτερικό. Αντιλαμβανόμαστε περισσότερο από ποτέ, ότι πρέπει να εκπαιδεύσουμε τους σπουδαστές και τους ενήλικες μας, έτσι ώστε να είναι ανταγωνιστικοί στην παγκόσμια αγορά και οικονομία. Κατανοώντας ότι η Κίνα και η Ινδία έχουν πάνω από δυο δισεκατομμύρια ανθρώπους, οι Η.Π.Α. αντιλαμβάνονται ότι με ένα πληθυσμό 300 εκατομμυρίων, θα πρέπει να βεβαιωθούμε ότι κάθε ένας σπουδαστής μας προετοιμάζεται για μια ανταγωνιστική οικονομία. Ακόμη και οι μειονότητες και οι μετανάστες έχουν δικαίωμα στην εκπαίδευση και στο αύριο. Είμαστε άλλωστε μια χώρα μεταναστών.

«Ταξίδι στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής», Βίντεο και Φωτογραφία διάρκειας 14’ λεπτών: Μια χώρα (USA), Μια Πόλη (New York), Δύο Γέφυρες (Brooklyn & Manhattan), Στις αρχές του 20ου αιώνα, Για το Philippe Petit δείτε το ντοκιμαντέρ του James Marsh (2008) “Man on Wire”

Αυτές οι αλλαγές κατευθύνουν και τον εκπαιδευτικό σας σχεδιασμό;

Φυσικά, αυτή τη στιγμή ένα από τα πιο κρίσιμα εκπαιδευτικά ζητήματα στις Η.Π.Α., είναι ο προσδιορισμός, ο καθορισμός για το «τι ξέρουν οι σπουδαστές» και «τι μπορούν να κάνουν» όταν έχουν ολοκληρώσει τα δημόσια εκπαιδευτικά τους προγράμματα αυτά της στοιχειώδους, της δευτεροβάθμιας και της πανεπιστημιακής τους εκπαίδευσης. Έχουμε μια εθνική συζήτηση σχετικά με τα στάνταρ της μάθησης που θα πρέπει να έχουμε για όλους τους σπουδαστές μας και σε όλες τις βαθμίδες. Τώρα η Ομοσπονδιακή κυβέρνηση επιτρέπει στις μεμονωμένες πολιτείες να καθορίσουν τα δικά τους στάνταρ μάθησης, αλλά στη συνέχεια απαιτεί από την κάθε πολιτεία, να αποδείξει ότι σε σχέση με τα στάνταρ που έθεσαν υπήρξε ικανοποιητική πρόοδο για όλους τους σπουδαστές της. Το εθνικό πρόγραμμα, που ονομάζεται «Κανένα παιδί να μην αφεθεί πίσω» («No Child Left Behind»), ανταμείβει αλλά και τιμωρεί τα σχολεία που δεν επιτυγχάνουν ικανοποιητική πρόοδο. Σε μερικές περιπτώσεις, εάν οι μαθητές έχουν χαμηλές επιδόσεις, οι γονείς είναι ελεύθεροι να πάνε τα παιδιά τους σε άλλα, καλύτερα σχολεία.

Ένα δεύτερο ζήτημα είναι ότι, τα δημόσια σχολεία αγωνίζονται για την ικανοποιητική χρηματοδότηση των εκπαιδευτικών τους προγραμμάτων. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση χρηματοδοτεί περίπου το 7% των εκπαιδευτικών προϋπολογισμών, η κάθε πολιτεία το 60%, ενώ οι τοπικές κοινότητες το 33% του ετήσιου εκπαιδευτικού προϋπολογισμού. Το πρόβλημα είναι ότι σε μερικές φτωχές κοινότητες, οι σπουδαστές λαμβάνουν μακράν χαμηλότερη χρηματοδότηση, σε σχέση με άλλες εύπορες κοινότητες. Η διαφορά αυτή μπορεί να είναι η εξής, για ένα μαθητή μιας φτωχής κοινότητας να ξοδεύονται μόλις 5.000 δολάρια για την εκπαίδευσή του, ενώ για ένα σπουδαστή μιας πλούσιας κοινότητας να ξοδεύονται 15.000 δολάρια για την εκπαίδευσή του.

Εντούτοις, τα περισσότερα πολιτειακά συντάγματα θεμελιώνουν την ισότητα και τη δικαιοσύνη στη χρηματοδότηση των εκπαιδευτικών συστημάτων, και βασιζόμενοι σε αυτό, πολλοί γονείς, απαιτούν μια καλύτερη χρηματοδότηση των φτωχότερων σχολείων. Στην πολιτεία μου, το Κεντάκι, μια δικαστική απόφαση, ανακήρυξε ολόκληρο το εκπαιδευτικό μας σύστημα ως αντισυνταγματικό, και το ομόσπονδο κράτος έπρεπε να δώσει, εκατομμύρια δολάρια για να καλύψει τις νομικές απαιτήσεις. Έτσι τώρα, έχουν αρχίσει να ισοζυγίζονται τα ποσά που δίνονται για την εκπαίδευση σε μια φτωχή ή πλούσια κοινότητα. Μάλιστα, οι γονείς αρχίζουν να απαιτούν ακόμη περισσότερες χρηματοδοτήσεις για τις φτωχότερες κοινότητες, και το επιχείρημά τους είναι ότι, οι σπουδαστές στις φτωχές κοινότητες είναι πιο πίσω, έχουν περισσότερες ανάγκες, και επομένως χρειάζονται καλύτερη υποστήριξη σε σχέση με τους σπουδαστές των εύπορων κοινοτήτων.

Πώς λοιπόν οργανώνεται τα σχολεία σας σε σχέση με τις διεθνείς εξελίξεις, τον ανταγωνισμό και τις εσωτερικές πιέσεις για ισότητα στην εκπαίδευση;

Οι τρέχουσες εκπαιδευτικές απαιτήσεις που εκφράζονται στα σχολεία των Η.Π.Α., απαιτούν ότι κάθε δάσκαλος διδάσκει τους σπουδαστές του, ώστε αυτοί να επιτύχουν τα προκαθορισμένα επίπεδα γνώσης με τις αντίστοιχες επιδόσεις. Έτσι όλοι οι μαθητές εξετάζονται στο τέλος του χρόνου για να δουν εάν στην πραγματικότητα ο δάσκαλος τους δίδαξε την απαιτούμενη γνώση. Αυτή η στρατηγική αναφέρεται ως «Στάνταρ βασισμένη οδηγία και αξιολόγηση» («Standard Based Instruction and Assessment»). Οι νομοθέτες, οι γονείς και οι σχολικές κοινότητες θέλουν πιο «υπεύθυνα» σχολεία.

Το πρόγραμμα, «Κανένα παιδί να μην αφεθεί πίσω», προσδιορίζει ότι τα σχολεία θα καλύπτουν τις ανάγκες μάθησης και των επιμέρους ομάδων του μαθητικού πληθυσμού, όπως είναι οι φτωχοί μαθητές, οι μαθητές με ειδικές ανάγκες, οι αλλοδαποί, οι Αφρικανο-αμερικανικοί μαθητές και οι «ισπανοί» μαθητές. Κάθε σχολείο είναι υπεύθυνο να βεβαιωθεί ότι κάθε μια από αυτές τις ομάδες, έχει ίδια ποσοστά επιτυχίας με τον ευρύτερο μαθητικό πληθυσμό. Κανένα σχολείο δεν θεωρείται επιτυχημένο, αν αυτοί οι μαθητές δεν έχουν καλές επιδόσεις. Για παράδειγμα, για κάθε μαθητή με ειδικές ανάγκες γίνεται αξιολόγηση και σχεδιάζεται ατομικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα στα πλαίσια της δωρεάν και κατάλληλης εκπαίδευσης, ακόμη και για τα παιδιά με σοβαρά προβλήματα υπάρχει κατ’ οίκον διδασκαλία, ή ένας προς έναν διδασκαλία στο σχολείο.

Πώς βλέπεις τον κόσμο και τις Η.Π.Α. στο μέλλον;

Οι «Αμερικάνοι» ήταν πάντα αισιόδοξοι άνθρωποι και πάντα θεωρούσαν ότι μπορούν να υπερνικήσουν την αντιπαλότητα. Τα επόμενα, 20-30, χρόνια οι Αμερικάνοι είναι πιθανό να δουν το βιοτικό τους επίπεδό, να απειλείται όπως δεν το έχουν ζήσει ποτέ πριν. Αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι, τα τελευταία, 40-50, έτη είχαν θαυμάσια ποιότητα ζωής και βιοτικό επίπεδο, που ο υπόλοιπος κόσμος θαύμαζε. Αυτό έχει εφησυχάσει αυτάρεσκα τους Αμερικάνους, να θεωρούν ότι η επιτυχία και το υψηλό βιοτικό επίπεδο, είναι η φυσική κατάληξη της διαβίωσης στην «Αμερική» (αναφέρεται στις ΗΠΑ), σε συνδυασμό με την έντονη εργασία τους.
Αυτή η πεποίθηση αμφισβητείται, και η «Αμερική» σήμερα αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι απλά η σκληρή εργασία δεν θα είναι αρκετή, γιατί οι άνθρωποι στην Κίνα και την Ινδία θα εργαστούν ακόμη σκληρότερα, επειδή ποτέ δεν είχαν μια πλούσια ζωή αλλά την επιθυμούν τόσο πολύ. Οι Αμερικανοί αντιλαμβάνονται τη σημασία της «εξυπνότερης» εργασίας, και χρησιμοποιούν την εκπαίδευση ώστε να ωθήσουν τον πληθυσμό σε μια ανταγωνιστικότερη θέση μέσα στον υπόλοιπο κόσμο. Οι Αμερικανοί θεωρούν ότι, στο τέλος, η δημιουργικότητά τους, η ευστροφία τους, το επιχειρηματικό τους πνεύμα, και η δυνατότητά τους να ενώσουν όλους αυτούς τους πόρους, θα οδηγήσουν στη δυνατότητα να ανταγωνιστούν οποιαδήποτε χώρα.

Είναι η πεποίθησή μου ότι, μετά από δυο δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, θα επαναφέρουν τη θέση της ύπαρξής τους, ως ένας ηθικός και ανθρωπιστικός ηγέτης του κόσμου. Οι περισσότεροι Αμερικανοί θέλουν να τους βλέπει ο υπόλοιπος κόσμος ότι κατέχουν στέρεες αρχές φροντίδας και αξίας των λαών, και συνειδητοποιούν ότι αυτήν την περίοδο την έχουμε χάσει αυτή την θέση, λόγω των ενεργειών που λαμβάνονται από την υπάρχουσα κυβέρνησή μας (αναφέρεται στην κυβέρνηση του Τζωρτζ Μπους).

Εντούτοις, υπάρχει ένα αυξανόμενο ρεύμα αλλαγής, που αναγνωρίζει την ανάγκη για αλλαγή, ώστε να ξανα-ανατεθεί στη χώρα η θέση της ως ένα καλύτερο πρότυπο για την ανθρωπότητα.