ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: 34-35. Ταξίδι στo Μαλάουι και στο Μπουρούντι

του Δρ Δημητρίου Κουτάντου – Εκπαιδευτικού, Διδάκτορα Ειδικής Αγωγής

Tο Μαλάουι και το Μπουρούντι είναι δύο ακόμη χώρες της Ανατολικής Αφρικής. Στο Μαλάουι επισκέφτηκα το σχολείο Kande. Η πραγματικότητα των συναδέλφων και των μαθητών είναι διαφορετική, 10 εκπαιδευτικοί για περισσότερους από 2.200  μαθητές. Ο Λέκτορας στην Παιδαγωγική Ακαδημία Karonga, Edward Kamphonje Kalua, μας μιλάει για την χώρα του και την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Ένας από τους στόχους της σειράς είναι να δώσει τη δυνατότητα στους συνεντευξιαζόμενους να μας αφηγηθούν με τις δικές τους λέξεις και θέματα. Επιλέγουν να μας μιλήσουν με το δικό τους τρόπο για τους Προέδρους, τον «εκδημοκρατισμό», τη θέση της γυναίκας, τις προσδοκίες των κοινωνικών ρόλων για τους άντρες, τις γυναίκες, τα παιδιά, τους γεροντότερους. Ίσως αυτά τα θέματα δεν απασχολούν το δυτικό κόσμο με τον ίδιο τρόπο. Ωστόσο αυτή η ιδιαίτερη αφήγηση συναντιέται με εμάς στον κοινό πανανθρώπινο τόπο. Δίπλα στις λέξεις, τα τρία ενσωματωμένα φιλμ στο κείμενο, συνθέτουν μια πολυτροπική εκπαιδευτική προσέγγιση με πολλαπλά σημειωτικά μέσα.

34. ΤΑΞΙΔΙ στο Μαλάουι, ένα σχολείο με 220 μαθητές σε κάθε τάξη

Μπορείτε να μας μιλήσετε για την ιστορία του Μαλάουι;

To Μαλάουι, πρώην Νυασαλάνδη, ήταν μια βρετανική αποικία έως τον Ιούλιο του 1964. Ως Αγγλικό Προτεκτοράτο ανήκε στην Ομοσπονδία της Ροδεσίας και της Νυασαλάνδης, ομοσπονδία η οποία αποτελούνταν από τρεις σημερινές χώρες: τη Νυασαλάνδη δηλαδή περίπου το σημερινό Μαλάουι, τη Βόρεια Ροδεσία δηλαδή τη σημερινή Ζάμπια και τη Νότια Ροδεσία που σήμερα συναντιέται με το όνομα Ζιμπάμπουε. Ενώ ακόμη ήταν μια βρετανική αποικία, η «χώρα» είχε πολλές ιεραποστολές με πολλά ενεργά έργα. Για παράδειγμα οι ιεραπόστολοι της Σκωτίας είχαν μια μεγάλη επίδραση και επιρροή με την ίδρυση πολλών σχολείων, νοσοκομείων και άλλων ιδρυμάτων.

«Ταξίδι στο Μαλάουι», Βίντεο διάρκειας 17’ λεπτών): “Ένας κόσμος από χώμα”, Παραλία Kande (Lake Malawi), “Όταν ένα χωριό μας φιλοξένησε με τα τύμπανα και με χορό”, Lilongwe
Ο πρώτος Πρόεδρος του Μαλάουι ήταν ο Δρ. Hastings Kamuzu Banda που οδήγησε το Μαλάουι στην ανεξαρτησία. Κυβέρνησε τη χώρα με πυγμή και με ένα είδος μονομερούς κυβέρνησης. Αυτός έδωσε και το όνομα στη χώρα, «Μαλάουι»/»φλόγες» από την ανατολή του ήλιου στη λίμνη του Μαλάουι. Το καθεστώς του τελείωσε το 1994 όταν το Μαλάουι ψήφισε σε δημοψήφισμα την μετάβαση της χώρας στη δημοκρατία [Σε πολλές αφρικάνικες χώρες γίνεται λόγος για τον «εκδημοκρατισμό» τους, δηλαδή τη μετάβαση τους από τα αυταρχικά καθεστώτα σε δημοκρατικότερες διακυβερνήσεις]. Ο Δρ. Banda πέθανε το 1997 αφού έχασε τις πρώτες δημοκρατικές εκλογές του 1994 στις οποίες το Κόμμα του το Κογκρέσο του Μαλάουι (Malawi Congress Party) ηττήθηκε από το Ηνωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο (United Democratic Front). Ο δεύτερος Πρόεδρος της χώρας κατά τη διάρκεια της δημοκρατίας στο Μαλάουι ήταν ο Δρ. Bakili Muluzi που κυβέρνησε για δύο θητείες με το πολιτικό κόμμα Ηνωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο ((United Democratic Front). Αυτό το κόμμα συνέχισε και τρίτη θητεία, αλλά με ένα διαφορετικό ηγέτη, το Δρ. Bingu Wa Mutharika. Αυτός επίσης διακυβέρνησε δυο θητείες, αλλά ενώ αναμενόταν να ολοκληρώσει τη δεύτερη θητεία του το 2014, πέθανε τον Απρίλιο του 2012. Σήμερα η χώρα βρίσκεται υπό τη διακυβέρνηση της κα Joice Banda, γυναίκα ενός συνταξιούχου Διευθύνων της Δικαιοσύνης. Η Κα Banda ήταν η εκλεγμένη Αντιπρόεδρος και σύμφωνα με το Σύνταγμα έπρεπε να αναλάβει την προεδρία μετά την απώλεια του Προέδρου.

Μπορείτε να μας μιλήσετε για τον πολιτισμό και την κουλτούρα στο Μαλάουι;

Το Μαλάουι έχει ένα πολυ-πολιτιστικό υπόβαθρο. Η χώρα έχει πολλές φυλές οι περισσότερες από τις οποίες έχουν προέλευση, καταγωγή από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, πρώην Ζαΐρ. Οι δύο μεγάλες φυλές προέρχονται από εκεί: Η Maravi (Chewa) που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Κεντρικής και Νότιας περιοχής του Μαλάουι και η Nkhamanga (Tumbuka) η οποία συναντιέται κυρίως στο βόρειο τμήμα της χώρας. Επιπλέον, λόγω των πολέμων που έλαβαν μέρος στη Νότια Αφρική την εποχή των Tchaka Ζουλού τον 17ο αιώνα, οι άνθρωποι της φυλής Ngoni που προέρχονταν από τους kwaZulu-Natal διέφυγαν και εξαπλώθηκαν στις περισσότερες από τις σημερινές νότιες χώρες της Αφρικής όπως είναι το Μαλάουι, η Μοζαμβίκη, η Τανζανία και η Ζάμπια. Αυτές οι μετακινήσεις των πληθυσμών τόσο από τα βορειοδυτικά όσο και από τα νότια έχουν επηρεάσει το σημερινό μας πολιτισμό, τη σημερινή μας κουλτούρα. Κάθε φυλή έχει τις παραδόσεις, τις πεποιθήσεις και τα έθιμα της τα περισσότερα από τα οποία αλληλοδανείζονται δημιουργώντας μια κοινωνική δομή. Σε αυτό το πλαίσιο οι γυναίκες αναμένεται να είναι πιστές στους συζύγους τους και φυσικά μεγαλώνουν με σεβασμό. Τα κορίτσια έχουν εκπαιδευτεί από την παιδική τους ηλικία πώς να σέβονται τους συζύγους και φυσικά ασχολούνται και με άλλα θέματα της ισότητας των φύλων. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές αλλαγές στις μέρες μας λόγω της χειραφέτησης των γυναικών και την πορεία των δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης στον τομέα αυτό.

Μπορείτε να μας μιλήσετε για την εκπαίδευση στη χώρα σας;

Η χώρα υιοθέτησε το βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα. Χρησιμοποιεί την Εκπαιδευτική Πράξη του 1962 όπου η μάθηση οργανώνεται σε επίπεδα από το Δημοτικό σχολείο, στη Δευτεροβάθμια και στο Πανεπιστήμιο. Υπάρχουν επίσης αρκετές τεχνικές σχολές και κολέγια κατάρτισης των εκπαιδευτικών σε όλη τη χώρα. Στα Δημοτικά Σχολεία, οι μαθητές πηγαίνουν στις βαθμίδες από 1 έως 8 στη συνέχεια πάνε στο Γυμνάσιο στις βαθμίδες 1 έως 4 και στη συνέχεια, μπορεί να συνεχίσουν στο Πανεπιστήμιο εφόσον περάσουν τις εξετάσεις εισόδου. Θα πρέπει να επιτύχουν ένα ορισμένο επίπεδο βαθμών ώστε να συμπεριληφθούν στις εξετάσεις εισόδου κατοχυρώνοντας το Έντυπο 4. Αυτό το πιστοποιητικό λαμβάνεται αν κάποιος επιτύχει σε έξι μαθησιακά αντικείμενα συμπεριλαμβανομένου και των αγγλικών. Τα αγγλικά είναι μια μόνιμη απαίτηση σε όλες τις τάξεις και όλες οι οδηγίες είναι στα αγγλικά.

«Ταξίδι στο Μαλάουι», Φωτογραφίες διάρκειας 11’ λεπτών): Διασχίζοντας τη χώρα παράλληλα με τη Λίμνη Μαλάουι, Το Σχολείο Kande F.P., “220 μαθητές η κάθε τάξη”, Οικισμοί στην παραλία Kande, Αγροτική αρχιτεκτονική και χειρωνακτικές καλλιέργειες

Πρόσφατα έχουν γίνει εκπαιδευτικές αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας σας;

Η αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος βοηθά στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης. Το Υπουργείο έχει τμήματα που ασχολούνται με τα συγκεκριμένα επίπεδα εκπαίδευσης. Υπάρχει ο τομέας για τη βασική εκπαίδευση και ένα άλλο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το Υπουργείο Παιδείας είναι το μεγαλύτερο στη χώρα ως εκ τούτου υπάρχει η ανάγκη για αποκέντρωση των δραστηριοτήτων. Μέσα από την αποκέντρωση, τα περισσότερα σχολεία έχουν σημειώσει ανάπτυξη των υποδομών και φυσικά έχουν περισσότερους εκπαιδευτικούς που εκπαιδεύονται με δύο τρόπους: τη βασική εκπαίδευση αλλά και την εκπαίδευση εξ αποστάσεως (Initial Primary Teacher Training and Open and Distance Learning). Ωστόσο, παραμένουν πολλές προκλήσεις. Το κυριότερο είναι η κόπωση. Πολλοί εκπαιδευτικοί εγκαταλείπουν, επιστρέφουν στις αγροτικές καλλιέργειες, άλλοι πεθαίνουν. Αυτό έχει μειώσει τον αριθμό των εκπαιδευτικών για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Η έλλειψη της ανέλιξης ως κίνητρο είναι επίσης μια άλλη παράμετρος που επηρεάζει την εκπαίδευση. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί περιμένουν ένα μεγάλο χρονικό διάστημα πριν αν εξελιχτούν ιεραρχικά, μετά από μια μακροχρόνια εργασία. Υπάρχει πάντα και η έλλειψη υποδομών παρά τις όποιες βελτιώσεις. Ως αναπτυσσόμενη χώρα τα περισσότερα σχολεία είναι φτωχά ή και ερειπωμένα. Αυτό θέτει σε κίνδυνο τους μαθητές. Πολλοί μαθητές εγκαταλείπουν λόγω του κόστους ή την απόσταση από τα σχολεία.

Μπορείτε να μας πείτε για την εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές ανάγκες και τα παιδιά που πάσχουν από AIDS;

Το Μαλάουι ακολουθεί ένα είδος ενσωμάτωσης στην εκπαίδευση. Δεν υπάρχει γενικά κανένας διαχωρισμός των μαθητών καθώς όλοι πρέπει να μάθουν με επιτυχία. Σε ειδικές περιπτώσεις κάποιοι μαθητές χωρίζονται για να λάβουν τη βέλτιστη βοήθεια. Υπάρχουν λοιπόν πολλά ειδικά σχολεία και φυσικά το Μαλάουι προσπαθεί να εκπαιδεύσει περισσότερους εκπαιδευτικούς για αυτά τα σχολεία. Στην περίπτωση του HIV και του AIDS, υπάρχει παροχή καθοδήγησης και όπου χρειάζεται Anti-Retroviral Therapy. Αυτά τα φάρμακα είναι δωρεάν στα Νοσοκομεία.

Μπορείτε να μας μιλήσετε για την Παιδαγωγική Ακαδημία στην οποία εργάζεστε;

Διδάσκω στην Παιδαγωγική Ακαδημία Karonga και ο κύριος στόχος μας είναι να παράγουμε συνεχώς εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης οι οποίοι θα αποφοιτήσουν και θα διδάξουν σε όλα τα σχολεία του Μαλάουι. Η προτεραιότητα μας είναι στα αγροτικά σχολεία. Η εκπαίδευση διαρκεί δύο χρόνια. Οι πρωτοετείς φοιτητές έχουν μια θεωρητική εκπαίδευση και οι δευτεροετείς πρακτική άσκηση. Εποπτεύονται από τους καθηγητές του κολεγίου μας αλλά και από εξωτερικούς συντονιστές, στο τέλος θα λάβουν το Πιστοποιητικό Διδασκαλίας.

Το Κολέγιο μας είναι μικτό και χωρίς αποκλεισμούς. Έχει 540 σπουδαστές στο πρώτο έτος και σχεδόν άλλους τόσους στο δεύτερο έτος που κάνουν την πρακτική τους. Επίσης έχουμε 1600 εξ αποστάσεως φοιτητές. Διαθέτουμε 48 διδάσκοντες και 30 άτομα βοηθητικό προσωπικό. Έχουμε συνήθως κάποιες βελτιώσεις για τους φοιτητές με ειδικές ανάγκες. Επίσης η Ακαδημία έχει μια πολιτική σχετικά με τον ιό του HIV και το AIDS, εκείνοι που είναι οροθετικοί επικουρούνται χωρίς διακρίσεις. Το πρόγραμμα μας για το HIV/AIDS υλοποιεί τακτικές συναντήσεις, διοργανώνει εκπαιδευτικά εργαστήρια και φυσικά έχει πολλά άλλα προγράμματα παρέμβασης γιατί τα ποσοστά φορέων και ασθενών στο Μαλάουι παραμένουν υψηλά.

35. ΤΑΞΙΔΙ στο Μπουρούντι, οι οικολογικές ζώνες

Το Μπουρούντι, «η γη αυτών που μιλούν τη γλώσσα rundi», κατατάσσεται στην 91η θέση σε πληθυσμό στον κόσμο. Ήταν γερμανική αποικία από το 1884 και στη συνέχεια βελγική (1916-1962) μέχρι που απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1962. Υπήρξε το επίκεντρο της γενοκτονίας του 1994 μεταξύ των φυλών Χούτου και Τούτσι. To προσδόκιμο ζωής είναι τα 52 χρόνια και το ποσοστό αναλφαβητισμού γύρω στο 40%. Η χώρα είναι ορεινή με μέσο υψόμετρο τα 1.700 μέτρα. Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας το 2007 αναφέρει πολλά προβλήματα καθώς οι άμαχοι πέφτουν θύματα των επανειλημμένων πράξεων βίας ενώ στρατολογούνται και παιδιά-στρατιώτες.

«Ταξίδι στο Μπουρούντι», Βίντεο και Φωτογραφίες διάρκειας 8’ λεπτών): “Οικολογικές ζώνες”, Τα «βουνά» μέσο υψόμετρο της χώρας 1.700 μέτρα, Η «κοιλάδα» Rift Albertine

Η εκπαίδευση στο Μπουρούντι είναι υποχρεωτική για έξι χρόνια, μεταξύ των ηλικιών 7 και 13. Το 1998 το ακαθάριστο ποσοστό εγγραφής πρωτοβάθμια ήταν 62% και το καθαρό ποσοστό 37%. Αυτό συμβαίνει γιατί τα ποσοστά εγγραφής δεν αντικατοπτρίζουν και τη δέσμευση για την ολοκλήρωση της. Η άνιση κατανομή των εκπαιδευτικών πόρων ευνοεί τα παιδιά στα νότια και στις κεντρικές περιοχές. Επίσης οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών έχει οδηγήσει σε διαφοροποιημένη πρόσβαση των κοριτσιών στην εκπαίδευση. Πάνω από το ένα τέταρτο των δημοτικών σχολείων της χώρας καταστράφηκαν στον πρόσφατο πόλεμος και πολλοί εκπαιδευτικοί σκοτώθηκαν.