Η συμβουλή ενός παιδοψυχολόγου για «τα λόγια που πονούν…»

Το κείμενο επέλεξε και επιμελήθηκε ο Ψυχολόγος-Οικογενειακός Σύμβουλος Γιάννης Ξηντάρας (xidaras.gr)  

Οι λέξεις που λέμε στα παιδιά μας, επηρεασμένοι από το θυμό ή την κούρασή μας, μπορούν να τα πληγώσουν πολύ. Νομίζουμε πολλές φορές, ότι τα παιδιά, επειδή είναι ακόμη μικρά και ανέμελα, δεν μας καταλαβαίνουν ή ξεχνούν γρήγορα. Παρ’ όλα αυτά, αν γυρίσουμε πίσω στις αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων, θα ξαναβρούμε κάποια από αυτά τα λόγια, ίσως με μία άλλη μορφή και θα δούμε ότι είναι ακόμη επώδυνα. Ας προσέχουμε, λοιπόν, τι λέμε και ας προσπαθούμε να σκεφτόμαστε περισσότερο πριν μιλήσουμε. Ορισμένες κουβέντες ανακόπτουν τη ζωτική ορμή του παιδιού, άλλες επηρεάζουν την αυτοπεποίθησή του και, σε κάθε περίπτωση, όλες είναι καταστροφικές αφού «χτυπούν» την ευαισθησία του και την αγάπη που μας έχει.

Τι πρέπει να γίνει;

• Σεβαστείτε τη δημιουργικότητα του παιδιού. Συχνά οι γονείς λένε στο παιδί που πάει να παίξει στον κήπο με τις νερομπογιές του: «Μην λερωθείς!». Αν ακολουθήσετε αυτή την τακτική, θα αναστείλετε την καλλιτεχνική κλίση του παιδιού σας. Είναι καλύτερο να το ντύσετε με παλιά ρούχα και να του πείτε: «Και να λερωθείς μ’ αυτά τα ρούχα δεν πειράζει! Κάνε ό, τι θέλεις, διασκέδασέ το!»
• Πέρα από τη δημιουργικότητα σεβαστείτε και τα συναισθήματα του παιδιού. μπορεί κάποιος γονέας να πει: «Είναι γελοίο να φοβάσαι έτσι» ή ακόμα: «Μα όχι βέβαια! Δεν μπορείς να μισείς την αδελφή σου!». Κάποιες φορές όμως συμβαίνει και αυτό! Τα συναισθήματα έχουν δικαίωμα να εκφραστούν και πρέπει να γίνουν σεβαστά. Καλύτερα να του πείτε: «Καταλαβαίνω πως κάποιες φορές την αγαπάς πολύ και κάποιες φορές σε εκνευρίζει. Έτσι είναι προς το παρόν αλλά δεν είναι και τρομερό!»
• Αποφύγετε τις ετικέτες και τις οριστικές κρίσεις. Αποφύγετε δηλαδή προτάσεις όπως: «Δεν μπορείς να είσαι υπάκουος όπως η αδερφή σου;». Οι συγκρίσεις ανάμεσα στα αδέρφια έχουν καταστροφικά αποτελέσματα. Αν είναι αρνητικές μειώνουν την αυτοπεποίθηση  αυτού στον οποίο αναφέρονται. Αν είναι θετικές προκαλούν ανταγωνισμό ανάμεσα στα αδέρφια. Είναι καλύτερο να δείχνετε στο κάθε παιδί πως το αγαπάτε γι’ αυτό που είναι.

Οι ετικέτες όπως: «Πάντα τεμπέλης ήσουν» ή «ο Γιάννης είναι πάτος στα μαθηματικά» πρέπει πάντα να αποφεύγονται στα παιδιά, επειδή έχουν την τάση να προσαρμόζονται σε αυτές («γιατί να προσπαθήσω να αλλάξω αφού έτσι κι’ αλλιώς είμαι έτσι;»). Αυτή η στάση τα αναγκάζει να «κλειστούν» στο πρόβλημά τους και σε κάθε περίπτωση τα εμποδίζουν να αλλάξουν.

• Αποφύγετε τις απειλές και τους εκβιασμούς.  Η φράση «Αν δεν έρθεις θα φύγω μόνη μου!», είναι συχνή για ένα παιδί που δεν θέλει να φύγει από ένα μέρος. Η απειλή είναι κατανοητή όταν έχει εξαντληθεί η υπομονή σας. Το αποτέλεσμα, όμως, είναι είτε να μην σας πιστεύει το παιδί, οπότε  η απειλή είναι άχρηστη, είτε να σας πιστεύει και να του δημιουργείτε άγχος αποχωρισμού που είναι αρκετά επώδυνο.

Άλλη γνωστή έκφραση είναι: «Κάτσε να έρθει ο πατέρας σου το βράδυ και θα τα πούμε!». Αν το παιδί έκανε μία αταξία, η τιμωρία πρέπει να αποδοθεί εκείνη την ώρα. Μέσα από αυτό, συμφιλιώνεστε και το ξεχνάτε. Άλλωστε ο πατέρας δεν ήταν εκεί για να δει τι ακριβώς συνέβη.

Γνωστή έκφραση επίσης είναι και το: «Σε προειδοποιώ, θα το θυμάμαι!». Το να φοβίζετε το παιδί αντί να προσπαθήσετε να του βγάλετε τον καλύτερό του εαυτό, είναι σαν να θέτετε σε λειτουργία μια ωρολογιακή βόμβα. Είναι καλύτερο να πείτε: «Είμαι  πολύ δυσαρεστημένη με αυτό που έκανες. Σου έχω εμπιστοσύνη όμως. Ξέρω ότι θα προσπαθήσεις να μην το ξανακάνεις.»

Τα λόγια του θυμού είναι σαν μαχαιριά! Πληγώνουν ανεπανόρθωτα την καρδιά των παιδιών. Η ηρεμία και η σκέψη πριν να πείτε οτιδήποτε για το οποίο θα μετανιώσετε αργότερα , είναι ο καλύτερος σύμβουλος.

Απόσπασμα από το βιβλίο «Οι γονείς ρωτούν Οι ψυχολόγοι απαντούν», της Anne Bacus.

Ο Γιάννης Ξηντάρας είναι Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος στην Αθήνα,, τ.συνεργ. στο Νοσοκομείο Παίδων “Αγία Σοφία”, μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Εφηβικής Ιατρικής και του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Ψυχοθεραπείας. Απόφοιτος Ε.Κ.Π.Α, επιστημονικός υπεύθυνος στο Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης “Επαφή”.