Θεάσεις: 7.173
“Η Αγωγή στη σχέση των δύο φύλων στη Β/θμια Εκπαίδευση: Απόψεις εκπαιδευτικών”
Διαμαντίδου Χρυσάνθη, εκπαιδευτικός, xrisanthidiam@yahoo.gr
Ερευνητική ομάδα: Διαμαντίδου Χρυσάνθη, Γεωργάκη Σοφία, Λογαρά Εύη, Προφυλλίδης Γιώργος
Περίληψη
Η παρούσα έρευνα σκοπό είχε να μελετήσει και να διερευνήσει τις σχετιζόμενες με την Αγωγή στη σχέση των δύο φύλων, αντιλήψεις-απόψεις των εκπαιδευτικών της Β/θμιας Εκπαίδευσης που δίδαξαν ή διδάσκουν Αναπαραγωγική Βιολογία σε μαθητές της Α΄ και Γ΄ Γυμνασίου.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με ατομικές συνεντεύξεις και η ανάλυση των συνεντεύξεων έδειξε:
- Το εντονότατο ενδιαφέρον των παιδιών για τη σεξουαλική αγωγή, τις αντιδράσεις τους, τις διαφορές αγοριών-κοριτσιών στα θέματα της Α.Σ.
- Τις εξωτερικές επιδράσεις που δέχονται.
- Την επίδραση της προσωπικότητας του εκπαιδευτικού, καθώς και την αλληλεπίδραση εκπαιδευτικών-μαθητών.
- Τους ενδοιασμούς και την προκατάληψη των παιδιών για την ομοφυλοφιλία, όπως και για την αποκάλυψη των ιδιαιτεροτήτων τους στο άλλο φύλο.
- Την προκατάληψη και την ατολμία του σχολείου και των συναδέλφων εκπαιδευτικών.
- Τις μεθόδους διδασκαλίας που χρησιμοποιήθηκαν στο κεφάλαιο της αναπαραγωγής.
- Και τέλος, κρίσεις και θέσεις για το εκπαιδευτικό υλικό και το αναλυτικό πρόγραμμα.
ΜΕΡΟΣ Α’
ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Το θεωρητικό πλαίσιο δημιουργήθηκε με βάση ελληνική, αγγλική και αμερικάνικη βιβλιογραφία, και η σύγκριση όπως και ο συνδυασμός αυτών μας οδήγησαν στα παρακάτω:
Η επιλογή του όρου Αγωγή των Σχέσεων των δύο φύλων είναι αποτέλεσμα της σύγκλισης των απόψεων έγκριτων επιστημόνων του πεδίου. Εξάλλου ο ορισμός και οι στόχοι συμπίπτουν με αυτούς της Παγκόσμιας Οργάνωσης της Υγείας. Αναφορικά με την ιστορική αναδρομή στην πορεία του μαθήματος διαγνώστηκε ότι μολονότι υπήρχαν εξαγγελίες από το 1964, η Ελλάδα σημειώνει καθυστέρηση της τάξης των 50 ετών συγκριτικά με την Σουηδία που υπήρξε πρωτοπόρος και τουλάχιστον 40 έτη με την υπόλοιπη Ευρώπη. Τα βιβλία έχουν αναφορές απλά και μόνο στην φυσιολογία του αναπαραγωγικού συστήματος του ανθρώπου, για το δημοτικό, ενώ στο γυμνάσιο και στο λύκειο, μέχρι πρότινος, το αντικείμενο εμφανιζόταν εμβόλιμα στη Βιολογία. Σκοπός της ΑΣ δεν είναι ο εκφοβισμός. Σκοπός είναι η καλύτερη σχέση του ατόμου με το σώμα του, η βελτίωση των σχέσεων με το αντίθετο φύλο, η ανάπτυξη καλών διαπροσωπικών σχέσεων, η απομυθοποίηση του απαγορευμένου σε θέματα που αφορούν τη σχέση των δύο φύλων. Η ΑΣ έρχεται ως απάντηση στα ολοένα μεγεθούμενα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Η αναντίρρητη πραγματικότητα των χιλιάδων αμβλώσεων, των αφροδίσιων νοσημάτων, το AIDS , η ψυχρότητα, οι διαταραχές γάμου αποδεικνύουν την αναγκαιότητα ένταξης της ΑΣ στα σχολικά προγράμματα.
Στην ΑΣ οι εμπλεκόμενοι παράγοντες είναι:
- Η οικογένεια: με τους διάφορους τύπους όπως πουριτανική, χαλαρής συμπεριφοράς και τονισμένα φιλελεύθερης συμπεριφοράς. Παράλληλα, ο ρόλος της κοινωνικής τάξης στην οποία ανήκει η οικογένεια.
- Η θρησκεία: Η στάση της εκκλησίας ήταν ανέκαθεν αρνητική θεωρώντας την ερωτική πράξη άρρηκτα και αποκλειστικά συνδεδεμένη με την παιδοποιϊα.
- Τα ΜΜΕ γενικότερα και ειδικότερα τα νεανικά περιοδικά, αναδεικνύονται κύριος φορέας ενημέρωσης για τους νέους. Μας δίνουν το στίγμα των νεανικών αντιλήψεων, προβληματισμών, καθώς και το μέγεθος της άγνοιάς τους. Αναφορικά με το είδος της υπηρεσίας που μπορούν να προσφέρουν, οι γνώμες διίστανται.
- Ο σεξισμός είναι γνώρισμα και της ελληνικής κοινωνίας και μπορεί να συνοψιστεί στη φράση επιτρέπω στο αγόρι, απαγορεύω στο κορίτσι. Θεωρούμε ότι πρόκειται για σημαντική παράμετρο που πρέπει να ληφθεί υπόψη.
Επίσης, οι αφετηριακές εμπειρίες που διαφορετικά βιώνουν τα αγόρια από τα κορίτσια είναι καθοριστικά για τη μετέπειτα πορεία τους.
Τα Αναλυτικά προγράμματα είναι σκόπιμο να λειτουργούν ανάλογα με τα προγράμματα των μαθηματικών ή της γλώσσας ήτοι από το απλό στο σύνθετο και από την πιο τρυφερή ηλικία.
Οι έρευνες που είχαμε στη διάθεσή μας συγκλίνουν στο κρείτον το προλαμβάνειν του θεραπεύειν και προτείνουν την ένταξη της ΑΣ από το νηπιαγωγείο.
Αναφορικά με τους διδάσκοντες, υποστηρίζουμε ότι αυτοί πρέπει να είναι πρόσωπα γνωστά στα παιδιά και κατά προτίμηση εκπαιδευτικούς που θα έχουν τύχει επιμόρφωσης στο αντικείμενο.
Επίσης, ο γλωσσικός κώδικας καλό θα είναι να ακολουθεί ένα κοινά αποδεκτό πρωτόκολλο ώστε να μην κινδυνεύσει η διδασκαλία να διολισθήσει στη γελοιότητα ή στη χυδαιολογία.
Τα ερευνητικά ερωτήματα που απορρέουν από το θεωρητικό πλαίσιο στοχεύουν στην εκπαιδευτική διαδικασία και συγκεκριμένα στην
- Ανάλυση των εμπλεκόμενων παραγόντων και της επίδρασής τους στην εκπαιδευτική διαδικασία και συγκεκριμένα στην
- Ανίχνευση των αντιλήψεων/απόψεων των εκπαιδευτικών της Μ.Ε.
ΜΕΡΟΣ Β΄
ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Για την έρευνά μας χρησιμοποιήσαμε ως τεχνική συλλογής δεδομένων την ατομική συνέντευξη. Τα προτερήματα αυτής της τεχνικής είναι τα εξής:
- Τα άτομα από τα οποία λαμβάνεται συνέντευξη γνωρίζουμε ότι έχουν συμμετάσχει σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Στην προκειμένη περίπτωση οι πληροφορητές μας είχαν διδάξει το μάθημα της βιολογίας στην Α΄ και Γ΄ Γυμνασίου.
- Μέσω των τεχνικών ανάλυσης περιεχομένου, τα στοιχεία της κατάστασης τα οποία ο ερευνητής θεωρεί σημαντικά, έχουν αναλυθεί προηγουμένως, καταλήγοντας έτσι σε ένα σύνολο υποθέσεων.
- Χρησιμοποιώντας την ανάλυσή του ως βάση, ο ερευνητής συντάσσει έναν οδηγό για τη συνέντευξη, με τις κύριες περιοχές έρευνας και τις υποθέσεις που καθορίζουν τα σημαντικά στοιχεία, τα οποία θα αναζητηθούν στη συνέντευξη.
- Η ίδια η συνέντευξη επικεντρώνεται στις υποκειμενικές εμπειρίες των ατόμων που έχουν βιώσει τη συγκεκριμένη κατάσταση. Οι απαντήσεις βοηθούν τον ερευνητή να ελέγξει την εγκυρότητα των υποθέσεών του, δημιουργώντας πολλές φορές ακόμα περισσότερες.
Με αφορμή λοιπόν την ανάλυση της συνέντευξης που δόθηκε από την υπεύθυνη Α.Υ. της Α΄Διεύθυνσης Β/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Θεσσαλονίκης καθορίστηκε το πλαίσιο των ερωτήσεων που υποβλήθηκε στους εκπαιδευτικούς που δίδαξαν ή δίδασκαν εκείνη τη χρονική στιγμή το συγκεκριμένο μάθημα.
Η πρώτη συνέντευξη από μια καθηγήτρια βιολογίας δόθηκε στις 31/5/2000, ώρα 15.00 στο κτίριο της παλιάς Ακαδημίας. Συγκεντρωθήκαμε τα τέσσερα μέλη της ερευνητικής ομάδας μαζί με τους δύο υπεύθυνους του ερευνητικού προγράμματος στο γραφείο του κ. Αθανασίου. Η δεύτερη συνέντευξη δόθηκε στις 23-11-2000, ώρα 15:30, στον ίδιο χώρο από καθηγήτρια βιολογίας, η οποία είχε εφαρμόσει πρόγραμμα αγωγής υγείας (project) με θέμα τη σεξουαλική αγωγή και η Τρίτη δόθηκε στις 30/11/2000, ώρα 15.00, στον ίδιο χώρο από καθηγητή φυσικό ο οποίος συμπλήρωνε το ωράριό του διδάσκοντας το μάθημα της βιολογίας.
Οι ερωτώμενοι είχαν ενημερωθεί για τους σκοπούς της έρευνας και είχαν αποδεχθεί να μαγνητοφωνηθούν οι απόψεις τους προκειμένου να καταγράψουμε χωρίς λάθη και παραλείψεις τα όσα θα μας εξέθεταν. Η διάρκεια των συνεντεύξεων κυμαινόταν από μία έως μιάμιση ώρα.
Οι ερωτήσεις υποβάλλονταν πάντα από ένα μέλος της ερευνητικής ομάδας, ενώ οι υπόλοιποι κρατούσαν σημειώσεις για τα σημεία της συνέντευξης, που κατά την κρίση τους ήταν αξιοπρόσεκτα και αξιοσημείωτα.
Τελειώνοντας, ευχαριστήσαμε τους συναδέλφους εκπαιδευτικούς για την πολύτιμη βοήθειά τους και τους υποσχεθήκαμε να τους ενημερώσουμε για τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα της έρευνάς μας όταν περατωθεί.
Ανάλυση δεδομένων
Για την ανάλυση των δεδομένων των συνεντεύξεων στηριχτήκαμε στη μέθοδο της διαρκούς σύγκρισης των Glaser Strauss (1967) και όπως περιγράφεται στην ελληνική γλώσσα από Ζυμβρακάκη Ε. (1998, σελ.113-120).
Το δείγμα δεν ήταν προκαθορισμένο και επομένως ούτε ο αριθμός των συνεντεύξεων ήταν προαποφασισμένος. Ο στόχος είναι, η πληροφορία που προσπορίζεται από κάθε συνέντευξη να είναι πλούσια, ως προς το υπό διερεύνηση ζήτημα, από αυτή που έδωσε η προηγούμενη, να είναι καινούρια και τέλος να συμπληρώνει την πληροφορία που έχει ήδη συλλεγεί, με νέες διαστάσεις και ιδιότητες. Σε αυτού του τύπου την έρευνα τη λήψη κάθε συνέντευξης ακολουθεί η απομαγνητοφώνηση και η ανάλυση από τις οποίες αναδεικνύονται οι προς διερεύνηση με την επόμενη συνέντευξη πτυχές, όσο και οι σταθερά επαναλαμβανόμενες, αλλά και διαφοροποιημένες κατασκευές. Επομένως, η δειγματοληψία ολοκληρώνεται όταν δεν προκύπτει πλέον, πρόσθετη πληροφορία από μια επιπλέον συνέντευξη με μια νέα μονάδα δείγματος. Το ουσιώδες κριτήριο είναι η πληροφοριακή αφθονία η οποία παραπέμπει στον πληροφοριακό κορεσμό και οδηγεί στον θεωρητικό κορεσμό.
Η ανάλυση των συνεντεύξεων πραγματοποιήθηκε με την υλοποίηση των παρακάτω 5 σταδίων:
- Προσδιορισμός των κεντρικών ιδεών που προήλθαν από τις συνεντεύξεις.
- Ενοποίηση των δεδομένων δηλαδή τις πληροφοριακές ενότητες που αναφέρονταν στην ίδια κεντρική ιδέα.
- Κατηγοριοποίηση ενοτήτων. Στο στάδιο αυτό βάλαμε μαζί εκείνες τις πληροφοριακές ενότητες που αναφέρονταν στο ίδιο περιεχόμενο και ορίσαμε τους κανόνες οι οποίοι περιέγραφαν τις ιδιότητες των κατηγοριών, έτσι ώστε να αιτιολογείται η συμμετοχή κάθε ενότητας στη συγκεκριμένη κατηγορία.
- Διαπραγμάτευση των κατηγοριών. Η κωδικοποίηση και η κατηγοριοποίηση έγινε από τα τέσσερα μέλη της ομάδας, τα οποία δούλεψαν μαζί, σύγκριναν και διαπραγματεύτηκαν τις κατηγορίες που ο καθένας είχε κατασκευάσει.
- Ορισμός θεματικών ενοτήτων. Επανεξετάσαμε, προσδιορίσαμε και συντάξαμε τις ιδέες που δημιουργήθηκαν από το πρώτο στάδιο, υπό το φως των πληροφοριακών ενοτήτων και κατηγοριών. Οι νέα αυτές επεξεργασμένες ιδέες αποτέλεσαν τις θεματικές ενότητες (άξονες).
Αποτελέσματα
1. Στάση των παιδιών
1.1. Το ενδιαφέρον των παιδιών
Οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι συμμετείχαν στην έρευνα αναφέρουν το εντονότατο ενδιαφέρον των παιδιών για το μάθημα της αναπαραγωγικής βιολογίας, καθώς και τον καταιγισμό των ερωτήσεων και αποριών που υποβλήθηκαν, όπως
- Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία έναρξης της σεξουαλικής δραστηριότητας
- Για τις μεθόδους αντισύλληψης
- Για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα
- Για τις ομοφυλοφυλικές σχέσεις και τον αυνανισμό
- Για τη διαφορά ενδιαφέροντος των παιδιών της Α΄ Γυμνασίου από της Γ΄ Γυμνασίου.
1.2 Ωριμότητα – Δεκτικότητα
Θα πρέπει εδώ να τονιστεί, καθώς αναφέρουν οι εκπαιδευτικοί , ότι το ενδιαφέρον των μαθητών-τριών της Α΄ Γυμνασίου ήταν εντονότερο από ό, τι στη Γ΄, ίσως επειδή δεν είναι ενημερωμένα και ότι ο διαθέσιμος διδακτικός χρόνος δεν ήταν αρκετός « ..άλλα έξη μαθήματα να γίνονταν…».
Ως προς τη διαφοροποίηση στη συμπεριφορά με βάση το φύλο, οι εκπαιδευτικοί επισημαίνουν ότι τα αγόρια παρουσιάζονται περισσότερο συντηρητικά «…τα αγόρια παθαίνουν πανικό με αυτά…», ενώ τα κορίτσια είναι πιο ψύχραιμα, έχουν ωριμότερη συμπεριφορά, δεν κάνουν κοροϊδευτικά σχόλια. Τα αγόρια αυτής της ηλικίας έχουν ελλιπή ενημέρωση για τις αλλαγές του σώματός τους, αλλά ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στο άλλο φύλο.
Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ο μικρός αριθμός των αγοριών που συμμετείχαν στο project Α.Υ. με θέμα τη σχέση των δύο φύλων, σε σχέση με τα κορίτσια , εξαιτίας του σνομπαρίσματος από τα άλλα αγόρια.
1.3 Αντιδράσεις
Όπως ενημερωθήκαμε από τους εκπαιδευτικούς, κατά τη διδασκαλία του κεφαλαίου της αναπαραγωγής του ανθρώπου, τα παιδιά άλλοτε αντέδρασαν αμήχανα, με ενθουσιασμό, με συστολή ή σοκαρίστηκαν «…τι είναι αυτά που μας λέτε…» και απέρριψαν.
Τα αγόρια αντιδρούσαν έντονα σε μη στερεότυπες συμπεριφορές. «…κάνουν σχόλια άσχημα…», ενώ αντίθετα τα κορίτσια έδειξαν πιο απελευθερωμένη συμπεριφορά.
1.4 Επιδράσεις
Οι εκπαιδευτικοί εκτιμούν ότι η πληροφόρηση των παιδιών στα ζητήματα σχέσεων των δύο φύλων είναι αποσπασματική και προέρχεται από την τηλεόραση, ή τη συναναστροφή με τους μεγαλύτερους «…από την παρέα μαθαίνουν…», σπάνια δε από το οικογενειακό περιβάλλον ή από σχετικά βιβλία. Οι εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι περισσότερο ενημερωμένα από τους γονείς φαίνονται τα κορίτσια από ό, τι τα αγόρια ίσως γιατί «…το κορίτσι πρέπει να έχει το νου του…».
2. Στάση του εκπαιδευτικού
2.1. Προσωπικότητα εκπαιδευτικού
Κατά γενική ομολογία οι εκπαιδευτικοί διαδραματίζουν ίσως το σπουδαιότερο ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στην έρευνά μας, φαίνεται ότι κατανοούν τις αντιδράσεις των παιδιών και τις αντιμετωπίζουν κατάλληλα, όποτε χρειάζεται με αυστηρότητα και σοβαρότητα και άλλοτε με χαλαρότητα και γέλιο. Επιτρέπουν να μιλούν ελεύθερα «…μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας…» δημιουργώντας σχέση άνεσης και συμπάθειας στην τάξη.
Όμως κατά την εκτίμησή μας η πλειονότητα των εκπαιδευτικών φαίνεται ότι βλέπουν τα παιδιά σαν αντιπάλους, όπως εκφράστηκε και από πληροφορητές μας «… κι εκείνοι με περιμένουνε στη γωνία, αλλά κι εγώ τους περιμένω…». Το ίδιο όμως αισθάνονται και τα παιδιά απέναντί τους και ιδιαίτερα κατά τη διδασκαλία θεμάτων αναπαραγωγικής βιολογίας, όπου η αμηχανία των εκπαιδευτικών φαίνεται να κορυφώνεται, όπως προκύπτει από τα λεγόμενα πληροφορητή μας «…εδώ μιλάμε αυστηρά επιστημονικά…»
Οι εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι θα πρέπει κανείς να είναι ετοιμόλογος, εύστοχος, έντιμος , ευθύς, ευαισθητοποιημένος απέναντι στα ενδιαφέροντα και στις ανάγκες των παιδιών, προσόντα ουσιαστικά και τελεσφόρα για την ομαλή σεξουαλική ανάπτυξη των παιδιών.
Όπως μας μεταφέρουν οι εκπαιδευτικοί, την αγωγή στη σχέση των δύο φύλων, κάποιοι την αντιμετωπίζουν με αμηχανία στην αρχή, με προκατάληψη «… χάνει κάτι από το κύρος του…» και άλλοι νιώθουν την ικανοποίηση της προσφοράς «…αισθάνθηκα περισσότερο δάσκαλος στην ομάδα…».
Σε σχετική ερώτηση αν απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις, κάποιοι εκπαιδευτικοί αναφέρουν πως βασική προϋπόθεση είναι η δυνατότητα επικοινωνίας, η ευαισθησία, η αγάπη και ο σεβασμός προς το παιδί, ενώ κάποιοι θεωρούν ότι η βιολογία είναι γνωστικό απαιτούμενο για την επιτυχή αντιμετώπιση του θέματος της σεξουαλικής αγωγής.
2.2. Αλληλεπίδραση εκπαιδευτικών-μαθητών
Τα παιδιά δεν αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τον άντρα ή τη γυναίκα εκπαιδευτικό, εκείνο όμως που τονίστηκε ιδιαίτερα από τους εκπαιδευτικούς ήταν η αναγκαιότητα η αγωγή για τις σχέσεις των δύο φύλων να ξεκινά από την πρώιμη σχολική ηλικία, έτσι ώστε όταν το παιδί φτάνει στη Γ΄ Γυμνασίου η Γ΄Λυκείου να μην έχει παγιώσει λανθασμένες αντιλήψεις και συμπεριφορές σχετικά με το θέμα.
Αντίθετα μ’ αυτό που προτείνουν οι εκπαιδευτικοί, διαπίστωση της ερευνητικής ομάδας είναι ότι το μόνο που γίνεται όσον αφορά την αγωγή στη σχέση των δύο φύλων είναι στα πλαίσια του μαθήματος της Βιολογίας στο γυμνάσιο, ενώ αντίθετα προγράμματα project Α.Υ μ’ αυτή τη θεματολογία, όταν γίνονται, γίνονται στο Λύκειο.
3.Σχέση μέσα στην τάξη-ζητήματα εξουσίας
3.1. Ο φόβος της ομοφυλοφιλίας
Είναι ίσως αρκετά σημαντικό να επισημάνουμε ότι, με την ευκαιρία του μαθήματος της σεξουαλικής αγωγής αναδεικνύεται το θέμα της ομοφυλοφιλίας, που απασχολεί πολύ τα παιδιά τόσο της Α΄ Γυμνασίου αλλά περισσότερο της Γ΄ Γυμνασίου , που απομονώνουν, απορρίπτουν, ειρωνεύονται φαινομενικά μη στερεότυπες συμπεριφορές. Η περιθωριοποίηση αυτή αφορά κυρίως τα αγόρια.
3.2 Ο φόβος για την αποκάλυψη στο άλλο φύλο
Εκείνο που επίσης επισημάνθηκε στην έρευνά μας, ήταν:
- Ο φόβος και η ντροπή που νιώθουν τα παιδιά όταν αποκαλύπτονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και γνωρίσματά τους στο άλλο φύλο. Όπως μας αναφέρει εκπαιδευτικός «…ό,τι αφορούσε τα αγόρια ένιωθες ότι ενδιέφερε τα κορίτσια και τα αγόρια…τώρα μαθαίνουν για μας…».
- Και η βελτίωση των σχέσεων των παιδιών που συμμετείχαν στο project Α.Υ. οι εκπαιδευτικοί δηλώνουν ότι «…και οι σχέσεις των παιδιών…που συμμετείχαν στην ομάδα ήταν στο τέλος της χρονιάς διαφορετικές…».
4. Στάση του ενήλικα περίγυρου
Όσον αφορά τη στάση του ενήλικα περίγυρου, σύμφωνα με την άποψη των εκπαιδευτικών, θα πρέπει να σταθούμε στα εξής:
- Στην προκατάληψη, την ευθυνοφοβία, τα ταμπού και την ατολμία της διεύθυνσης και εν μέρει των άλλων εκπαιδευτικών.
- Στην ατολμία-δέος «…δεν τόλμησα να το διδάξω…το προσπέρασα…», τη θρησκοληψία, το κόμπλεξ μερικών εκπαιδευτικών, χωρίς να ξεχνάμε κι εκείνους που το μάθημα Α.Υ αποτελεί έργο ζωής.
- Στο γεγονός ότι οι γονείς δέχθηκαν με ενθουσιασμό τη διδασκαλία του θέματος της σεξουαλικής αγωγής και θεωρούν το σχολείο υπεύθυνο για την ενημέρωση των παιδιών, ενώ οι εκπαιδευτικοί θεωρούν τους γονείς υπεύθυνους.
5. Μεθοδολογία
Στη διδασκαλία της Α.Υ οι εκπαιδευτικοί:
Χρησιμοποίησαν κυρίως τη συζήτηση και διάφορες «…τους είχα ζητήσει να πάνε να αγοράσουν προφυλακτικά…για να μάθετε να τα αγοράζετε να σπάσει ο πάγος λίγο…».
Κάλεσαν ψυχολόγους ή γιατρούς,με αμφίβολα αποτελέσματα. Οι εκπαιδευτικοί αναφέρουν ότι «…καλέσαμε κι ένα γυναικολόγο από το χωριό ο οποίος ήταν πολύ καλή περίπτωση…ενώ άλλο που μας ήρθε οργανωμένος με τα σλάιτς…δεν έκανε τίποτα…» και «…κάποιους ειδικούς μετανιώσαμε που τους καλέσαμε… τα παιδιά βαρέθηκαν, δυσανασχέτησαν, δεν κατάλαβαν…δε σημαίνει αν είναι ειδικός είναι και κατάλληλος…».
Η μία από τους εκπαιδευτικούς αναφέρει ότι με τρεις συναδέλφους πραγματοποίησαν project, στο οποίο συμμετείχαν μαθητές της Γ΄Γυμνασίου, μετά τη λήξη των μαθημάτων. Δημιουργήθηκαν δύο μεικτές ομάδες αγοριών και κοριτσιών. Η συνεργασία ανάμεσα στην παιδαγωγική ομάδα ήταν ικανοποιητική. Το πρόγραμμα περιλάμβανε επισκέψεις, ειδικούς στην τάξη και συζήτηση για τις συμπεριφορές των παιδιών, αλλά και για θέματα επικαιρότητας. Οι εκπαιδευτικοί μας αναφέρουν ότι «…είχαμε και μια έκθεση γελοιογραφίας σχετική με το θέμα…και ένα σαν σατυρικό άλμπουμ…» και δηλώνει ότι «…αισθάνθηκα πολύ περισσότερο δάσκαλος στην ομάδα παρά οπουδήποτε αλλού…πολύ μεγάλη ικανοποίηση…παίρνεις σε μια τέτοια δουλειά δηλαδή αξίζει τον κόπο…».
6. Εκπαιδευτικό υλικό- Αναλυτικό πρόγραμμα
Οι εκπαιδευτικοί χαρακτηρίζουν το προηγούμενο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄Γυμνασίου «…στεγνό…» σε σύγκριση με το καινούργιο και τονίζουν ότι παλιότερα απουσίαζε από το βιβλίο παντελώς το αναπαραγωγικό σύστημα.
Αντίθετα το σχολικό εγχειρίδιο της Γ΄ Γυμν. χρησιμοποιεί ευρύτερη και πλουσιότερη ορολογία στο κεφάλαιο της αναπαραγωγής του ανθρώπου. Εισάγονται οι όροι αντισύλληψη, ασθένειες, ανοσιοποίηση, AIDS, είναι εμπλουτισμένο με σκίτσα, νέο λεξιλόγιο, ανοιχτές-κλειστές ερωτήσεις.
Παρά όμως το ότι κατάφεραν οι συγγραφείς να βελτιώσουν και να κάνουν επίκαιρο το βιβλίο, μερικοί εκπαιδευτικοί εξακολουθούν να υποστηρίζουν ότι «…έχει κάποια διαφορά, αλλά δεν είναι επαρκής η εξήγηση των πραγμάτων, δε δίνει σαφείς πληροφορίες…» υπάρχουν δηλαδή ουσιαστικά κενά και ελλείψεις. Εκπαιδευτικός επισημαίνει ότι «…μιλάμε για την αναπαραγωγή η οποία γίνεται…με ένα μαγικό τρόπο…δηλαδή υπάρχει το ωάριο και το σπερματοζωάριο και με ένα πολύ έτσι (γέλιο)… βρίσκονται αυτά μαζί πώς βρίσκονται τι συμβαίνει, τι συνέπειες, τι κίνδυνοι…δεν αναφέρεται καθόλου».
Στο σημείο αυτό και προκειμένου να βελτιωθεί η διδασκαλία του μαθήματος της σεξουαλικής αγωγής, οι εκπαιδευτικοί προτείνουν:
- Να υπάρχουν ασκήσεις-βοηθήματα για τον καθηγητή
- Να υπάρχει ειδικό βίντεο για το θέμα της σεξουαλικής αγωγής, επειδή για το μοναδικό βίντεο που διατίθεται, τον «Μπαλαντέρ», υπήρξαν αρνητικές αντιδράσεις από τα παιδιά «…τι είναι αυτά κυρία…..μας κάνατε και φοβηθήκαμε…», αλλά και αρνητικές κρίσεις από τους εκπαιδευτικούς.
- Το βιβλίο του καθηγητή να μην είναι ανεφάρμοστο και προπαντός να υπάρχει στα σχολεία.
- Και τέλος, απαιτείται υποδομή και εξοπλισμός των σχολείων σε εργαστήρια, εποπτικό υλικό, βίντεο , τηλεοράσεις.
Προτάσεις
Αντίθετα με την άποψη του υπουργείου ότι η ΑΣ δεν είναι μάθημα χωρίς να διευκρινίζει τι ακριβώς υπονοεί, εμείς υποστηρίζουμε:
- Την ένταξή της στα αναλυτικά προγράμματα.
- Περιεχόμενο καθορισμένο από τις απορίες των παιδιών.
- Διαρκής και σε βάθος επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
- Συνεργασία εκπαιδευτικών και ειδικών επιστημόνων.
- Παρουσία σχολικών ψυχολόγων.
- Αναδιοργάνωση σχολικού χώρου.
- Υλικοτεχνική υποδομή
- Επιλογή κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού.
Θέματα για διερεύνηση
- Η ανοχή της ελληνικής οικογένειας.
Αναφερόμενοι στην ανοχή της ελληνικής οικογένειας σκόπιμο είναι να διερευνηθεί ποιος είναι ο επικρατέστερος τύπος, όπως και το πώς θα πρέπει να χειριστούμε το όλο ζήτημα, ώστε να μην συναντήσουμε αντίδραση. Εξάλλου μας ενδιαφέρει να έχουμε στην προσπάθειά μας σύμφωνη την οικογένεια για να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.
- Ο ρόλος των νεανικών περιοδικών.
- Η στάση της εκκλησίας.
- Οι λανθασμένες αντιλήψεις των μαθητών/τριών.
- Οι αμβλώσεις και η ψυχολογία της έφηβης εγκύου.
- Η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών στην Ελλάδα.
Διαμαντίδου Χρυσάνθη
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΑΡΘΡΑ-ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ-ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ-CD (ROM)
- Αθανασίου, Κ.(1999). «Αγωγή Υγείας». (Θεσ/νίκη, 2000), σελ.173-200.
- Βαϊδάκης, Ν.(1995). «Σεξουαλική αγωγή: το περιεχόμενο και η αναγκαιότητα».
- Εισηγήσεις στο σεμινάριο κατάρτισης εκπαιδευτικών-στελεχών σε θέματα σεξουαλικής αγωγής και ισότητας των φύλων. Διαφυλικές σχέσεις. Τόμος ΙΙ (Αθήνα, 1995, ελληνικά Γράμματα) 561-564.
- Ζυμβρακάκη, Ε. (1998). «Αναπαραστάσεις μαθητών/τριών και εκπαιδευτικών της Α/θμιας Εκπαίδευσης για τα τρόφιμα και την υγεία μια μελέτη Αγωγής Υγείας, διδακτορική διατριβή» (Θεσσαλονίκη, 1998) σελ.113-120.
- Κιντής, Γ. (1995). «Η σεξουαλική αγωγή στην Ελλάδα». Εισηγήσεις στο σεμινάριο κατάρτισης εκπαιδευτικών-στελεχών σε θέματα σεξουαλικής αγωγής και ισότητας των φύλων. Διαφυλικές σχέσεις. Τόμος Ι (Αθήνα, 1995, Ελλ. Γράμματα)360-371.
- Κιντής, Γ. (1995). «Η σεξουαλική αγωγή στην Ελλάδα». Εισηγήσεις στο σεμινάριο κατάρτισης εκπαιδευτικών-στελεχών σε θέματα σεξουαλικής αγωγής και ισότητας των φύλων. Διαφυλικές σχέσεις. Τόμος Ι Ι (Αθήνα, 1995, Ελλ. Γράμματα)568-581.
- Κονδύλη, Α.(1995). «Ένα διδακτικό μοντέλο για την εφαρμογή της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία της Μ.Ε». Εισηγήσεις στο σεμινάριο κατάρτισης εκπαιδευτικών-στελεχών σε θέματα σεξουαλικής αγωγής και ισότητας των φύλων. Διαφυλικές σχέσεις. Τόμος Ι (Αθήνα, 1995), Ελλ. Γράμματα)380-386).
- Κρεατσάς, Γ. (1995). «Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση: σύγχρονες τάσεις και προοπτικές». Εισηγήσεις στο σεμινάριο κατάρτισης εκπαιδευτικών-στελεχών σε θέματα σεξουαλικής αγωγής και ισότητας των δύο φύλων. Διαφυλικές σχέσεις. Τόμος Ι (Αθήνα, 1995, Ελλ.Γράμματα)351-359).
- Νασιάκου, Μ. (1995) «Σεξουαλική διαπαιδαγώγιση: Αναπαραγωγή και ηδονή». Εισηγήσεις στο σεμινάριο κατάρτισης εκπαιδευτικών-στελεχών σε θέματα σεξουαλικής αγωγής και ισότητας των φύλων. Διαφυλικές σχέσεις. Τόμος Ι (Αθήνα, 1995, Ελλ.Γράμματα) 312-317.
- Ντάνια, Ζ. Παρασκευάς, Π., Σεχίδου Ο., Φράγκου, Β., (2001).. «Αντιλήψεις- Απόψεις –Κοινωνικές Αναπαραστάσεις των παιδιών του Δημοτικού Σχολείου για τη σεξουαλική αγωγή». ΠΤΔΕ Διδασκαλείο Δ.Γληνός, Πρακτικά Ημερίδων Εκπαιδευτικής Έρευνας, τόμος Β΄(1999-2000), Θεσσαλονίκη, σελ.15-33.
- Παναγιωτοπούλου, Σ.(1995). «Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στην οικογένεια». Εισηγήσεις στο σεμινάριο κατάρτισης εκπαιδευτικών-στελεχών σε θέματα σεξουαλικής αγωγής και ισότητας των φύλων. Διαφυλικές σχέσεις. Τόμος Ι (Αθήνα, 1995, Ελλ.Γράμματα) 415-426.
- Παρασκευόπουλος, Ι. Ν.(1995). «Αντί επιλόγου-Διαφυλική Αγωγή: ένα μοντέλο για την εισαγωγή στο ελληνικό σχολείο». Εισηγήσεις στο σεμινάριο κατάρτισης εκπαιδευτικών –στελεχών σε θέματα σεξουαλικής αγωγής και ισότητας των φύλων. Διαφυλικές σχέσεις. Τόμος Ι (Αθήνα, 1995, Ελλ.Γράμματα) 429-450.
- Τσαούσης, Δ.Γ. (1979). «Στοιχεία Κοινωνιολογίας». Τόμος Ι (Αθήνα, 1979, Gutenberg) 160-165.
- Φουκώ, Μ. (1978). «Ιστορία της σεξουαλικότητας». Τόμος Ι . Η δίψα της γνώσης (Αθήνα, 1982, Ράππας).
ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Cicourel, A.V (1964) .“Method and measurement in Sociology”, the Free Press, New York, Cohen L., Manion L., (1997), «Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας», Εκδ. Έκφραση, Αθήνα.σελ.373-399.
- Glaser, B &Strauss, A. (1967). “The discovery of Grounded theory: Strategies for qualitative research”, New York, Aldine Publishing Company.
- Green, J., “Theory and practice”, Health Education Research, vol. 13 no 1, p. 67-62.
- Hassan, E, Creatsas, G.(2008). “Reproductive health issues in Greece”. PMID: 10568056.
- Hayes, I. (1995). “Sex education in the early years”. Health education No 1(1995, University Press)22-27.
- Kendall, P.I., (1946). “The focused interview, Anerican Journal of Sociology 51, p.541-557.
- Kinwood, T.M. (1977). “Values in adolescent life:towards a critical description”, αδημοσίευτη διδακτορική διατριβή, School of Research in Education , University of Bradford.
- Lincoln, U. & Cuba, E. (1985). “Naturalistic inquire”. Newbury Park: Sage Merton, R.K.
- Tuckman, B.W., (1972). “Conducting Educational Research”. (Harcourt Brace Jovanovich, New York.
- Whitehead, B.D. (1994). “The failure of sex education” at http:// www. Thetlantic. Com/politics/family/failure. Htm 1-38.
- Wight, D., Abraham, Dh and Scott, S. (1998). “Towards a psychosocial theoretical framework for sexual health promotion”. Health education research. Vol.13, no 3. (1998, Oxford University Press) 317-330.
- WHO: The world health report (2000) at http://www.unaids.org
Σχετικά
(1 ψήφοι, ΜΟ: 4,00 από 5)
Φορτώνει...
Μαρ 25 2011
Η Αγωγή στη σχέση των δύο φύλων στη Β/θμια Εκπαίδευση: Απόψεις εκπαιδευτικών
“Η Αγωγή στη σχέση των δύο φύλων στη Β/θμια Εκπαίδευση: Απόψεις εκπαιδευτικών”
Διαμαντίδου Χρυσάνθη, εκπαιδευτικός, xrisanthidiam@yahoo.gr
Ερευνητική ομάδα: Διαμαντίδου Χρυσάνθη, Γεωργάκη Σοφία, Λογαρά Εύη, Προφυλλίδης Γιώργος
Περίληψη
Η παρούσα έρευνα σκοπό είχε να μελετήσει και να διερευνήσει τις σχετιζόμενες με την Αγωγή στη σχέση των δύο φύλων, αντιλήψεις-απόψεις των εκπαιδευτικών της Β/θμιας Εκπαίδευσης που δίδαξαν ή διδάσκουν Αναπαραγωγική Βιολογία σε μαθητές της Α΄ και Γ΄ Γυμνασίου.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με ατομικές συνεντεύξεις και η ανάλυση των συνεντεύξεων έδειξε:
ΜΕΡΟΣ Α’
ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Το θεωρητικό πλαίσιο δημιουργήθηκε με βάση ελληνική, αγγλική και αμερικάνικη βιβλιογραφία, και η σύγκριση όπως και ο συνδυασμός αυτών μας οδήγησαν στα παρακάτω:
Η επιλογή του όρου Αγωγή των Σχέσεων των δύο φύλων είναι αποτέλεσμα της σύγκλισης των απόψεων έγκριτων επιστημόνων του πεδίου. Εξάλλου ο ορισμός και οι στόχοι συμπίπτουν με αυτούς της Παγκόσμιας Οργάνωσης της Υγείας. Αναφορικά με την ιστορική αναδρομή στην πορεία του μαθήματος διαγνώστηκε ότι μολονότι υπήρχαν εξαγγελίες από το 1964, η Ελλάδα σημειώνει καθυστέρηση της τάξης των 50 ετών συγκριτικά με την Σουηδία που υπήρξε πρωτοπόρος και τουλάχιστον 40 έτη με την υπόλοιπη Ευρώπη. Τα βιβλία έχουν αναφορές απλά και μόνο στην φυσιολογία του αναπαραγωγικού συστήματος του ανθρώπου, για το δημοτικό, ενώ στο γυμνάσιο και στο λύκειο, μέχρι πρότινος, το αντικείμενο εμφανιζόταν εμβόλιμα στη Βιολογία. Σκοπός της ΑΣ δεν είναι ο εκφοβισμός. Σκοπός είναι η καλύτερη σχέση του ατόμου με το σώμα του, η βελτίωση των σχέσεων με το αντίθετο φύλο, η ανάπτυξη καλών διαπροσωπικών σχέσεων, η απομυθοποίηση του απαγορευμένου σε θέματα που αφορούν τη σχέση των δύο φύλων. Η ΑΣ έρχεται ως απάντηση στα ολοένα μεγεθούμενα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας. Η αναντίρρητη πραγματικότητα των χιλιάδων αμβλώσεων, των αφροδίσιων νοσημάτων, το AIDS , η ψυχρότητα, οι διαταραχές γάμου αποδεικνύουν την αναγκαιότητα ένταξης της ΑΣ στα σχολικά προγράμματα.
Στην ΑΣ οι εμπλεκόμενοι παράγοντες είναι:
Επίσης, οι αφετηριακές εμπειρίες που διαφορετικά βιώνουν τα αγόρια από τα κορίτσια είναι καθοριστικά για τη μετέπειτα πορεία τους.
Τα Αναλυτικά προγράμματα είναι σκόπιμο να λειτουργούν ανάλογα με τα προγράμματα των μαθηματικών ή της γλώσσας ήτοι από το απλό στο σύνθετο και από την πιο τρυφερή ηλικία.
Οι έρευνες που είχαμε στη διάθεσή μας συγκλίνουν στο κρείτον το προλαμβάνειν του θεραπεύειν και προτείνουν την ένταξη της ΑΣ από το νηπιαγωγείο.
Αναφορικά με τους διδάσκοντες, υποστηρίζουμε ότι αυτοί πρέπει να είναι πρόσωπα γνωστά στα παιδιά και κατά προτίμηση εκπαιδευτικούς που θα έχουν τύχει επιμόρφωσης στο αντικείμενο.
Επίσης, ο γλωσσικός κώδικας καλό θα είναι να ακολουθεί ένα κοινά αποδεκτό πρωτόκολλο ώστε να μην κινδυνεύσει η διδασκαλία να διολισθήσει στη γελοιότητα ή στη χυδαιολογία.
Τα ερευνητικά ερωτήματα που απορρέουν από το θεωρητικό πλαίσιο στοχεύουν στην εκπαιδευτική διαδικασία και συγκεκριμένα στην
ΜΕΡΟΣ Β΄
ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Για την έρευνά μας χρησιμοποιήσαμε ως τεχνική συλλογής δεδομένων την ατομική συνέντευξη. Τα προτερήματα αυτής της τεχνικής είναι τα εξής:
Με αφορμή λοιπόν την ανάλυση της συνέντευξης που δόθηκε από την υπεύθυνη Α.Υ. της Α΄Διεύθυνσης Β/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Θεσσαλονίκης καθορίστηκε το πλαίσιο των ερωτήσεων που υποβλήθηκε στους εκπαιδευτικούς που δίδαξαν ή δίδασκαν εκείνη τη χρονική στιγμή το συγκεκριμένο μάθημα.
Η πρώτη συνέντευξη από μια καθηγήτρια βιολογίας δόθηκε στις 31/5/2000, ώρα 15.00 στο κτίριο της παλιάς Ακαδημίας. Συγκεντρωθήκαμε τα τέσσερα μέλη της ερευνητικής ομάδας μαζί με τους δύο υπεύθυνους του ερευνητικού προγράμματος στο γραφείο του κ. Αθανασίου. Η δεύτερη συνέντευξη δόθηκε στις 23-11-2000, ώρα 15:30, στον ίδιο χώρο από καθηγήτρια βιολογίας, η οποία είχε εφαρμόσει πρόγραμμα αγωγής υγείας (project) με θέμα τη σεξουαλική αγωγή και η Τρίτη δόθηκε στις 30/11/2000, ώρα 15.00, στον ίδιο χώρο από καθηγητή φυσικό ο οποίος συμπλήρωνε το ωράριό του διδάσκοντας το μάθημα της βιολογίας.
Οι ερωτώμενοι είχαν ενημερωθεί για τους σκοπούς της έρευνας και είχαν αποδεχθεί να μαγνητοφωνηθούν οι απόψεις τους προκειμένου να καταγράψουμε χωρίς λάθη και παραλείψεις τα όσα θα μας εξέθεταν. Η διάρκεια των συνεντεύξεων κυμαινόταν από μία έως μιάμιση ώρα.
Οι ερωτήσεις υποβάλλονταν πάντα από ένα μέλος της ερευνητικής ομάδας, ενώ οι υπόλοιποι κρατούσαν σημειώσεις για τα σημεία της συνέντευξης, που κατά την κρίση τους ήταν αξιοπρόσεκτα και αξιοσημείωτα.
Τελειώνοντας, ευχαριστήσαμε τους συναδέλφους εκπαιδευτικούς για την πολύτιμη βοήθειά τους και τους υποσχεθήκαμε να τους ενημερώσουμε για τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα της έρευνάς μας όταν περατωθεί.
Ανάλυση δεδομένων
Για την ανάλυση των δεδομένων των συνεντεύξεων στηριχτήκαμε στη μέθοδο της διαρκούς σύγκρισης των Glaser Strauss (1967) και όπως περιγράφεται στην ελληνική γλώσσα από Ζυμβρακάκη Ε. (1998, σελ.113-120).
Το δείγμα δεν ήταν προκαθορισμένο και επομένως ούτε ο αριθμός των συνεντεύξεων ήταν προαποφασισμένος. Ο στόχος είναι, η πληροφορία που προσπορίζεται από κάθε συνέντευξη να είναι πλούσια, ως προς το υπό διερεύνηση ζήτημα, από αυτή που έδωσε η προηγούμενη, να είναι καινούρια και τέλος να συμπληρώνει την πληροφορία που έχει ήδη συλλεγεί, με νέες διαστάσεις και ιδιότητες. Σε αυτού του τύπου την έρευνα τη λήψη κάθε συνέντευξης ακολουθεί η απομαγνητοφώνηση και η ανάλυση από τις οποίες αναδεικνύονται οι προς διερεύνηση με την επόμενη συνέντευξη πτυχές, όσο και οι σταθερά επαναλαμβανόμενες, αλλά και διαφοροποιημένες κατασκευές. Επομένως, η δειγματοληψία ολοκληρώνεται όταν δεν προκύπτει πλέον, πρόσθετη πληροφορία από μια επιπλέον συνέντευξη με μια νέα μονάδα δείγματος. Το ουσιώδες κριτήριο είναι η πληροφοριακή αφθονία η οποία παραπέμπει στον πληροφοριακό κορεσμό και οδηγεί στον θεωρητικό κορεσμό.
Η ανάλυση των συνεντεύξεων πραγματοποιήθηκε με την υλοποίηση των παρακάτω 5 σταδίων:
Αποτελέσματα
1. Στάση των παιδιών
1.1. Το ενδιαφέρον των παιδιών
Οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι συμμετείχαν στην έρευνα αναφέρουν το εντονότατο ενδιαφέρον των παιδιών για το μάθημα της αναπαραγωγικής βιολογίας, καθώς και τον καταιγισμό των ερωτήσεων και αποριών που υποβλήθηκαν, όπως
1.2 Ωριμότητα – Δεκτικότητα
Θα πρέπει εδώ να τονιστεί, καθώς αναφέρουν οι εκπαιδευτικοί , ότι το ενδιαφέρον των μαθητών-τριών της Α΄ Γυμνασίου ήταν εντονότερο από ό, τι στη Γ΄, ίσως επειδή δεν είναι ενημερωμένα και ότι ο διαθέσιμος διδακτικός χρόνος δεν ήταν αρκετός « ..άλλα έξη μαθήματα να γίνονταν…».
Ως προς τη διαφοροποίηση στη συμπεριφορά με βάση το φύλο, οι εκπαιδευτικοί επισημαίνουν ότι τα αγόρια παρουσιάζονται περισσότερο συντηρητικά «…τα αγόρια παθαίνουν πανικό με αυτά…», ενώ τα κορίτσια είναι πιο ψύχραιμα, έχουν ωριμότερη συμπεριφορά, δεν κάνουν κοροϊδευτικά σχόλια. Τα αγόρια αυτής της ηλικίας έχουν ελλιπή ενημέρωση για τις αλλαγές του σώματός τους, αλλά ενδιαφέρονται για το τι συμβαίνει στο άλλο φύλο.
Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ο μικρός αριθμός των αγοριών που συμμετείχαν στο project Α.Υ. με θέμα τη σχέση των δύο φύλων, σε σχέση με τα κορίτσια , εξαιτίας του σνομπαρίσματος από τα άλλα αγόρια.
1.3 Αντιδράσεις
Όπως ενημερωθήκαμε από τους εκπαιδευτικούς, κατά τη διδασκαλία του κεφαλαίου της αναπαραγωγής του ανθρώπου, τα παιδιά άλλοτε αντέδρασαν αμήχανα, με ενθουσιασμό, με συστολή ή σοκαρίστηκαν «…τι είναι αυτά που μας λέτε…» και απέρριψαν.
Τα αγόρια αντιδρούσαν έντονα σε μη στερεότυπες συμπεριφορές. «…κάνουν σχόλια άσχημα…», ενώ αντίθετα τα κορίτσια έδειξαν πιο απελευθερωμένη συμπεριφορά.
1.4 Επιδράσεις
Οι εκπαιδευτικοί εκτιμούν ότι η πληροφόρηση των παιδιών στα ζητήματα σχέσεων των δύο φύλων είναι αποσπασματική και προέρχεται από την τηλεόραση, ή τη συναναστροφή με τους μεγαλύτερους «…από την παρέα μαθαίνουν…», σπάνια δε από το οικογενειακό περιβάλλον ή από σχετικά βιβλία. Οι εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι περισσότερο ενημερωμένα από τους γονείς φαίνονται τα κορίτσια από ό, τι τα αγόρια ίσως γιατί «…το κορίτσι πρέπει να έχει το νου του…».
2. Στάση του εκπαιδευτικού
2.1. Προσωπικότητα εκπαιδευτικού
Κατά γενική ομολογία οι εκπαιδευτικοί διαδραματίζουν ίσως το σπουδαιότερο ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν στην έρευνά μας, φαίνεται ότι κατανοούν τις αντιδράσεις των παιδιών και τις αντιμετωπίζουν κατάλληλα, όποτε χρειάζεται με αυστηρότητα και σοβαρότητα και άλλοτε με χαλαρότητα και γέλιο. Επιτρέπουν να μιλούν ελεύθερα «…μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας…» δημιουργώντας σχέση άνεσης και συμπάθειας στην τάξη.
Όμως κατά την εκτίμησή μας η πλειονότητα των εκπαιδευτικών φαίνεται ότι βλέπουν τα παιδιά σαν αντιπάλους, όπως εκφράστηκε και από πληροφορητές μας «… κι εκείνοι με περιμένουνε στη γωνία, αλλά κι εγώ τους περιμένω…». Το ίδιο όμως αισθάνονται και τα παιδιά απέναντί τους και ιδιαίτερα κατά τη διδασκαλία θεμάτων αναπαραγωγικής βιολογίας, όπου η αμηχανία των εκπαιδευτικών φαίνεται να κορυφώνεται, όπως προκύπτει από τα λεγόμενα πληροφορητή μας «…εδώ μιλάμε αυστηρά επιστημονικά…»
Οι εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι θα πρέπει κανείς να είναι ετοιμόλογος, εύστοχος, έντιμος , ευθύς, ευαισθητοποιημένος απέναντι στα ενδιαφέροντα και στις ανάγκες των παιδιών, προσόντα ουσιαστικά και τελεσφόρα για την ομαλή σεξουαλική ανάπτυξη των παιδιών.
Όπως μας μεταφέρουν οι εκπαιδευτικοί, την αγωγή στη σχέση των δύο φύλων, κάποιοι την αντιμετωπίζουν με αμηχανία στην αρχή, με προκατάληψη «… χάνει κάτι από το κύρος του…» και άλλοι νιώθουν την ικανοποίηση της προσφοράς «…αισθάνθηκα περισσότερο δάσκαλος στην ομάδα…».
Σε σχετική ερώτηση αν απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις, κάποιοι εκπαιδευτικοί αναφέρουν πως βασική προϋπόθεση είναι η δυνατότητα επικοινωνίας, η ευαισθησία, η αγάπη και ο σεβασμός προς το παιδί, ενώ κάποιοι θεωρούν ότι η βιολογία είναι γνωστικό απαιτούμενο για την επιτυχή αντιμετώπιση του θέματος της σεξουαλικής αγωγής.
2.2. Αλληλεπίδραση εκπαιδευτικών-μαθητών
Τα παιδιά δεν αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τον άντρα ή τη γυναίκα εκπαιδευτικό, εκείνο όμως που τονίστηκε ιδιαίτερα από τους εκπαιδευτικούς ήταν η αναγκαιότητα η αγωγή για τις σχέσεις των δύο φύλων να ξεκινά από την πρώιμη σχολική ηλικία, έτσι ώστε όταν το παιδί φτάνει στη Γ΄ Γυμνασίου η Γ΄Λυκείου να μην έχει παγιώσει λανθασμένες αντιλήψεις και συμπεριφορές σχετικά με το θέμα.
Αντίθετα μ’ αυτό που προτείνουν οι εκπαιδευτικοί, διαπίστωση της ερευνητικής ομάδας είναι ότι το μόνο που γίνεται όσον αφορά την αγωγή στη σχέση των δύο φύλων είναι στα πλαίσια του μαθήματος της Βιολογίας στο γυμνάσιο, ενώ αντίθετα προγράμματα project Α.Υ μ’ αυτή τη θεματολογία, όταν γίνονται, γίνονται στο Λύκειο.
3.Σχέση μέσα στην τάξη-ζητήματα εξουσίας
3.1. Ο φόβος της ομοφυλοφιλίας
Είναι ίσως αρκετά σημαντικό να επισημάνουμε ότι, με την ευκαιρία του μαθήματος της σεξουαλικής αγωγής αναδεικνύεται το θέμα της ομοφυλοφιλίας, που απασχολεί πολύ τα παιδιά τόσο της Α΄ Γυμνασίου αλλά περισσότερο της Γ΄ Γυμνασίου , που απομονώνουν, απορρίπτουν, ειρωνεύονται φαινομενικά μη στερεότυπες συμπεριφορές. Η περιθωριοποίηση αυτή αφορά κυρίως τα αγόρια.
3.2 Ο φόβος για την αποκάλυψη στο άλλο φύλο
Εκείνο που επίσης επισημάνθηκε στην έρευνά μας, ήταν:
4. Στάση του ενήλικα περίγυρου
Όσον αφορά τη στάση του ενήλικα περίγυρου, σύμφωνα με την άποψη των εκπαιδευτικών, θα πρέπει να σταθούμε στα εξής:
5. Μεθοδολογία
Στη διδασκαλία της Α.Υ οι εκπαιδευτικοί:
Χρησιμοποίησαν κυρίως τη συζήτηση και διάφορες «…τους είχα ζητήσει να πάνε να αγοράσουν προφυλακτικά…για να μάθετε να τα αγοράζετε να σπάσει ο πάγος λίγο…».
Κάλεσαν ψυχολόγους ή γιατρούς,με αμφίβολα αποτελέσματα. Οι εκπαιδευτικοί αναφέρουν ότι «…καλέσαμε κι ένα γυναικολόγο από το χωριό ο οποίος ήταν πολύ καλή περίπτωση…ενώ άλλο που μας ήρθε οργανωμένος με τα σλάιτς…δεν έκανε τίποτα…» και «…κάποιους ειδικούς μετανιώσαμε που τους καλέσαμε… τα παιδιά βαρέθηκαν, δυσανασχέτησαν, δεν κατάλαβαν…δε σημαίνει αν είναι ειδικός είναι και κατάλληλος…».
Η μία από τους εκπαιδευτικούς αναφέρει ότι με τρεις συναδέλφους πραγματοποίησαν project, στο οποίο συμμετείχαν μαθητές της Γ΄Γυμνασίου, μετά τη λήξη των μαθημάτων. Δημιουργήθηκαν δύο μεικτές ομάδες αγοριών και κοριτσιών. Η συνεργασία ανάμεσα στην παιδαγωγική ομάδα ήταν ικανοποιητική. Το πρόγραμμα περιλάμβανε επισκέψεις, ειδικούς στην τάξη και συζήτηση για τις συμπεριφορές των παιδιών, αλλά και για θέματα επικαιρότητας. Οι εκπαιδευτικοί μας αναφέρουν ότι «…είχαμε και μια έκθεση γελοιογραφίας σχετική με το θέμα…και ένα σαν σατυρικό άλμπουμ…» και δηλώνει ότι «…αισθάνθηκα πολύ περισσότερο δάσκαλος στην ομάδα παρά οπουδήποτε αλλού…πολύ μεγάλη ικανοποίηση…παίρνεις σε μια τέτοια δουλειά δηλαδή αξίζει τον κόπο…».
6. Εκπαιδευτικό υλικό- Αναλυτικό πρόγραμμα
Οι εκπαιδευτικοί χαρακτηρίζουν το προηγούμενο σχολικό εγχειρίδιο της Α΄Γυμνασίου «…στεγνό…» σε σύγκριση με το καινούργιο και τονίζουν ότι παλιότερα απουσίαζε από το βιβλίο παντελώς το αναπαραγωγικό σύστημα.
Αντίθετα το σχολικό εγχειρίδιο της Γ΄ Γυμν. χρησιμοποιεί ευρύτερη και πλουσιότερη ορολογία στο κεφάλαιο της αναπαραγωγής του ανθρώπου. Εισάγονται οι όροι αντισύλληψη, ασθένειες, ανοσιοποίηση, AIDS, είναι εμπλουτισμένο με σκίτσα, νέο λεξιλόγιο, ανοιχτές-κλειστές ερωτήσεις.
Παρά όμως το ότι κατάφεραν οι συγγραφείς να βελτιώσουν και να κάνουν επίκαιρο το βιβλίο, μερικοί εκπαιδευτικοί εξακολουθούν να υποστηρίζουν ότι «…έχει κάποια διαφορά, αλλά δεν είναι επαρκής η εξήγηση των πραγμάτων, δε δίνει σαφείς πληροφορίες…» υπάρχουν δηλαδή ουσιαστικά κενά και ελλείψεις. Εκπαιδευτικός επισημαίνει ότι «…μιλάμε για την αναπαραγωγή η οποία γίνεται…με ένα μαγικό τρόπο…δηλαδή υπάρχει το ωάριο και το σπερματοζωάριο και με ένα πολύ έτσι (γέλιο)… βρίσκονται αυτά μαζί πώς βρίσκονται τι συμβαίνει, τι συνέπειες, τι κίνδυνοι…δεν αναφέρεται καθόλου».
Στο σημείο αυτό και προκειμένου να βελτιωθεί η διδασκαλία του μαθήματος της σεξουαλικής αγωγής, οι εκπαιδευτικοί προτείνουν:
Προτάσεις
Αντίθετα με την άποψη του υπουργείου ότι η ΑΣ δεν είναι μάθημα χωρίς να διευκρινίζει τι ακριβώς υπονοεί, εμείς υποστηρίζουμε:
Θέματα για διερεύνηση
Αναφερόμενοι στην ανοχή της ελληνικής οικογένειας σκόπιμο είναι να διερευνηθεί ποιος είναι ο επικρατέστερος τύπος, όπως και το πώς θα πρέπει να χειριστούμε το όλο ζήτημα, ώστε να μην συναντήσουμε αντίδραση. Εξάλλου μας ενδιαφέρει να έχουμε στην προσπάθειά μας σύμφωνη την οικογένεια για να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.
Διαμαντίδου Χρυσάνθη
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΑΡΘΡΑ-ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ-ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ-CD (ROM)
ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Κοινοποιήστε:
Σχετικά
By eduportal • Αγωγή Υγείας • 0 • Tags: αναπαραγωγική βιολογία, απόψεις εκπαιδευτικών, Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση