Ιούν 8 2024
ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: Ταξίδι στην Νότια Κορέα, δράκοι της ανατολής και της δύσης, ο δράκος του εγώ – ο άνθρωπος είναι ένα μυστήριο
του Δρ. Δημητρίου Κουτάντου, εκπαιδευτικού
Η «Ιερατική Πόλη-Κράτος» εμφανίζεται περίπου 3500-2500 π.Χ. στην ευρύτερη περιοχή της Μεσοποταμίας όταν ορισμένα από τα αγροτικά χωριά αποκτούν το μέγεθος και τη λειτουργία πόλεων. Είναι η περίοδος κατά την οποία εμφανίζεται η μυστηριώδης φυλή των Σουμέριων. Στις ηλιοκαμένες πεδιάδες των Δέλτα του Τίγρη και του Ευφράτη ιδρύουν βασιλικές πόλεις όπως οι Ουρ, Κις, Λαγκάς, Εριντού, Σιπάρ, Σουρουπάκ, Νιπούρ και Ερέχ. «Η καινούργια έμπνευση της πολιτισμένης ζωής βασίζεται, πρώτον στην ανακάλυψη, μέσω μακροχρόνιων και σχολαστικών, προσεχτικά ελεγμένων και διασταυρωμένων παρατηρήσεων, ότι εκτός από τον ήλιο και τη σελήνη υπάρχουν άλλες πέντε ορατές, ή μόλις ορατές, ουράνιες σφαίρες (δηλ. Ερμής, Αφροδίτη, Άρης, Δίας και Κρόνος) που κινούνται σε σταθερές τροχιές, βάσει σταθερών νόμων, ακολουθώντας την πορεία του ήλιου και της σελήνης, μεταξύ των σταθερών άστρων. Δεύτερον, στην σχεδόν παράλογη, παιδική αλλά δυνητικά τρομερή εντύπωση ότι οι νόμοι που διέπουν τις κινήσεις των επτά ουράνιων σφαιρών θα μπορούσαν με κάποιο μυστικό τρόπο να διέπουν τη ζωή και τη σκέψη των ανθρώπων στη γη. Ολόκληρη η πόλη, πλέον, και όχι απλά η περιοχή του ναού, θεωρείται επίγεια απομίμηση της κοσμικής τάξης, ένας κοινωνιολογικός «μέσος κόσμος» ή μεσόκοσμος, εδραιωμένος από το ιερατείο ανάμεσα στο μακρόκοσμο του σύμπαντος και το μικρόκοσμο του ατόμου, που καθιστά ορατή τη μια ουσιαστική μορφή των πάντων. Το κέντρο είναι ο βασιλιάς, ο ανθρώπινος αντιπρόσωπος της δύναμης που εκδηλώνεται είτε στον ήλιο είτε στη σελήνη, ανάλογα με την εστία της τοπικής λατρείας. Αρχιτεκτονικά η περιτοιχισμένη πόλη είναι οργανωμένη σύμφωνα με το σχέδιο ενός τετραμερισμένου κύκλου (όπως εκείνοι που ήταν σχεδιασμένοι στα κεραμικά σκεύη της ακριβώς προηγούμενης περιόδου), με κέντρο το ιερό του παλατιού ή ζιγκουράτ (όπως τα σχέδια των αγγείων γύρω από το σταυρό, το ρόδακα και τη σβάστικα). Διαθέτουν, επίσης, ένα μαθηματικά κατασκευασμένο ημερολόγιο για τον καθορισμό των εποχών της ζωής της πόλης, σύμφωνα με τις διελεύσεις του ήλιου και της σελήνης μέσα από τα άστρα. Επίσης, διαθέτει και ένα άκρως οργανωμένο σύστημα λειτουργικών τεχνών που συμπεριελάμβανε τη μουσική, την τέχνη που κάνει να ηχήσει στα ανθρώπινα αυτιά η αρμονία των ουράνιων σφαιρών που ορίζει τον κόσμο.
Εκείνη ακριβώς τη στιγμή του ανθρώπινου πεπρωμένου πρωτοπαρουσιάστηκε στον κόσμο η τέχνη της γραφής, ώστε να αρχίσει η καταγραμμένη ιστορία. Εμφανίστηκε επίσης ο τροχός. Και έχουμε μαρτυρίες για την ανάπτυξη των δύο αριθμητικών συστημάτων που εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο, το δεκαδικό και το εξαδικό. Το πρώτο χρησιμοποιείτο κυρίως για επιχειρηματικούς λογαριασμούς στα γραφεία συγκέντρωσης του ναού, όπου αποθηκεύονταν τα σιτηρά που είχαν συλλεχθεί ως φόροι, ενώ το δεύτερο για τελετουργικές μετρήσεις του χώρου και του χρόνου όπου. Τριακόσιες εξήντα μοίρες, τότε όπως και τώρα, συμβόλιζαν την περιφέρεια του κύκλου – του κύκλου του ορίζοντα – ενώ τριακόσιες εξήντα μέρες συν πέντε σημείωναν τη μέτρηση του κύκλου του έτους, του κύκλου χρόνου. Οι πέντε εμβόλιμες ημέρες που κάνουν το άθροισμα των τριακοσίων εξήντα πέντε, θεωρούνταν ότι συμβόλιζαν ένα ιερό άνοιγμα μέσω του οποίου εισέρρεε πνευματική ενέργεια στον κύκλο του πρόσκαιρου σύμπαντος από το πλήρωμα της αιωνιότητας, και είχαν συνεπώς χαρακτηριστεί μέρες ιερών γιορτών και χαράς. Αναλογικά το ζιγκουράτ, σημείο στο κέντρο του ιερού κύκλου του το αξονικό διαστήματος, όπου ενώνονταν οι γήινες και οι ουράνιες δυνάμεις, χαρακτηριζόταν επίσης από τον αριθμό πέντε. Και τούτο διότι οι τέσσερις πλευρές του πύργου που ήταν προσανατολισμένες σημεία του ορίζοντα συνέκλιναν στην κορυφή, το πέμπτο σημείο, όπου η ενέργεια του ουρανού συναντούσε τη γη.
Τούτος ο πρώιμος σουμεριακός ναός-πύργος με την ιερατικά οργανωμένη μικρή πόλη να τον περιβάλλει, όπου καθένας παίζει το ρόλο του σύμφωνα με τους κανόνες ενός ουράνια εμπνευσμένου θεϊκού παιγνιδιού, χορήγησε το πρότυπο του παράδεισου που βρίσκουμε, αιώνες αργότερα, στο ινδοβουδιστικό σχήμα του παγκόσμιου όρους Σουμερού, οι στολισμένες πλαγιές του οποίου έβλεπαν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και κατοικούνταν στα δυτικά από ιερά ερπετά, νότια από νάνους, βόρεια από γήινους γίγαντες και ανατολικά από θεϊκούς μουσικούς. Το Σουμερού ανυψώθηκε από το μεσαίο τμήμα της γης σαν κατακόρυφος άξονας του αυγοειδούς σύμπαντος και έφερε στην τετράγωνη κορυφή του τα μεγαλοπρεπή ανάκτορα των αθάνατων θεών, η υπερυψωμένη πόλη των οποίων ήταν γνωστή ως Αμαραβάτι, «η Αθάνατη Πόλη». Ήταν όμως και το πρότυπο του ελληνικού Ολύμπου, των ναών του ήλιου των Αζτέκων και του άγιου όρους του Καθαρτήριου του Δάντη, που έφερε στην κορυφή του τον Γήινο Παράδεισο. Διότι η μορφή και η έννοια της Πόλης του Θεού ως «μεσόκοσμο» (μια γήινη απομίμηση της ουράνιας τάξης του μακρόκοσμου) που παρουσιάστηκαν στο κατώφλι της ιστορίας περί τα 3200 π.Χ., σε εκείνο το ακριβές γεωγραφικό σημείο όπου οι ποταμοί Τίγρης και Ευφράτης εκβάλλουν στον Περσικό Κόλπο, εξαπλώθηκαν ανατολικά και δυτικά κατά μήκος των οδών που είχε ήδη χαράξει η πρωιμότερη νεολιθική περίοδος. Το θαυμάσιο οργανωτικό σύνολο ιδεών και αρχών συμπεριλαμβανομένων της βασιλείας, της γραφής, των μαθηματικών και της ημερολογιακής αστρονομίας -έφτασε στο Νείλο για να εμπνεύσει τον πολιτισμό της Πρώτης Δυναστείας της Αιγύπτου περί τα 2800 π.Χ. Στα 2600 περίπου εξαπλώθηκε στην Κρήτη από τη μία, και στην κοιλάδα του Ινδού από την άλλη, ενώ περί τα 1600 π.Χ. στην Κίνα των Σανγκ. Από εκεί, σύμφωνα με μια τουλάχιστον μεγάλη αυθεντία, τον Δρ Ρόμπερτ Χάινε-Γκέλντερν (Robert Heine-Geldern), διαπλέοντας τον Ειρηνικό, στη διάρκεια της ευημερούσας περιόδου θαλασσοπορίας της μεταγενέστερης Δυναστείας Τσου, ανάμεσα στον έβδομο και τέταρτο π.Χ. αιώνα, έφθασε στο Περού και τη Μέση Αμερική.
Εάν το τελευταίο όσο και τα υπόλοιπα γεγονότα αληθεύουν (και η πιθανότητα εξετάζεται στα επόμενα κεφάλαια), μπορούμε χωρίς υπερβολή να πούμε ότι όλοι οι μεγάλοι πολιτισμοί του κόσμου πρέπει να θεωρηθούν σαν τα κλαδιά ενός μεγάλου δένδρου, η ρίζα του οποίου βρίσκεται στον ουρανό. Και αν τώρα προσπαθήσουμε να διατυπώσουμε την έννοια ή το νόημα αυτής της μυθολογικής ρίζας της ζωογόνου μονάδας που γκρέμισε την εικόνα του πεπρωμένου του ανθρώπου σαν όργανο του ζώντος κόσμου– μπορούμε να πούμε ότι η ψυχολογική ανάγκη να έλθουν τα τμήματα μιας μεγάλης και κοινωνικά διαφοροποιημένης εδραιωμένης κοινότητας, που συμπεριλαμβάνει έναν αριθμόν νεοανεπτυγμένων κοινωνικών ομάδων (ιερέων, βασιλιάδων, εμπόρων και αγροτών), σε μια τακτική σχέση μεταξύ τους και ταυτόχρονα να αποκαλυφθεί μέσω όλων αυτών η επενέργεια μιας ανώτερης ενεργοποιητικής αρχής που διαπερνά και διαμορφώνει τα πάντα – αυτή η βαθιά βιωμένη ψυχολογική αλλά και κοινωνιολογική απαίτηση, πρέπει να ικανοποιήθηκε με την αναγνώριση, κάποια στιγμή στην τέταρτη χιλιετία π.Χ., του ρυθμικού κυκλικού χορού των πέντε ορατών πλανητών και του ήλιου και της σελήνης μέσω των αστερισμών του ζωδιακού. Τούτη η ουράνια τάξη έγινε στη συνέχεια το πρότυπο για να οικοδομήσει η ανθρωπότητα μια γήινη τάξη συνεργαζόμενων θελήσεων -ένα πρότυπο και για βασιλιάδες και για φιλόσοφους, εφόσον φαίνεται να προβάλλει το νόμο που στηρίζει όχι μόνο το σύμπαν αλλά και κάθε μόριο μέσα του. Ακολουθώντας το φυσιολογικό γήινο τρόπο γνώσης, μπορεί να από προσανατολισθούμε τόσο από την πολλαπλότητα των αποτελεσμάτων του κόσμου, όσο και από τις παραπλανητικές επιθυμίες μας για προσωπική δύναμη και ευχαρίστηση. Χάνοντας έτσι την επαφή με την εσωτερική τάξη είναι δυνατόν να ξεφύγουμε από το δρόμο μας. Όμως ο νόμος του ουρανού θα μας επαναφέρει στην τάξη. Γιατί, όπως διαβάζουμε για μια ακόμη φορά – στα λόγια του Πλάτωνα: «Οι κινήσεις που συγγενεύουν με το θεϊκό τμήμα μας είναι οι σκέψεις και οι περιφορές του σύμπαντος. Αυτές οφείλει να ακολουθεί κάθε άνθρωπος, και διορθώνοντας τα κυκλώματα εκείνα του εγκεφάλου που διαταράχθηκαν κατά τη γέννηση, κατανοώντας πλήρως την αρμονία και τις περιφορές του κόσμου, θα πρέπει να εξομοιώσει το νου με την πρωταρχική φύση του, με το αντικείμενο που κατανοείται και έτσι να πετύχει την εκπλήρωση του άριστου βίου που έθεσαν οι θεοί για την ανθρωπότητα και για το παρόν και για το μέλλον.
Ο αιγυπτιακός όρος για αυτή τη συμπαντική τάξη είναι Μα’ατ’ στην Ινδία είναι το Ντάρμα και στην Κίνα το Ταό. Αν προσπαθήσουμε τώρα να συμπυκνώσουμε σε μια πρόταση την έννοια και το νόημα όλων των μύθων και τελετουργιών που προήλθαν από τούτη την αντίληψη της συμπαντικής τάξης, μπορούμε να πούμε ότι είναι οι δομικοί της παράγοντες που λειτουργούν, για να φέρουν την ανθρώπινη τάξη σε συμφωνία με την ουράνια. «Γεννηθήτω το θέλημά σου ως εν ουρανώ και επί της γης». Οι μύθοι και οι τελετουργίες συγκροτούν έναν μεσόκοσμο -έναν μεσολαβητικό, ενδιάμεσο κόσμο, μέσω του οποίου ο μικρόκοσμος του ατόμου συσχετίζεται με το μακρόκοσμο των πάντων. Και αυτός ο μεσόκοσμος είναι ολόκληρο το πλαίσιο του κοινωνικού σώματος, που καθίσταται έτσι ένα είδος ζωντανού ποιήματος, ύμνου, ή εικόνας από λάσπη και καλάμια, από σάρκα και αίμα, από όνειρα διαμορφωμένα καλλιτεχνικά στην ιερατική πόλη-κράτος. Η ζωή στη γη πρέπει να αντικαθρεφτίζει, όσο τελειότερα είναι δυνατόν για ανθρώπινα σώματα, την κρυμμένη σχεδόν ανακαλυφθείσα όμως τώρα- τάξη της παρέλασης των σφαιρών» (Joseph Campbell, Οι μάσκες του θεού, Πρωτόγονη Μυθολογία, 1995, σσ. 206-211).
Αποστρατιωτικοποιημένη Ζώνη/DMZ, Εκστρατευτικό Σώμα Ελλάδας στην Κορέα
Με τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, Σοβιετική Ένωση και ΗΠΑ αναλαμβάνουν το μέλλον της Κορέας από την κατακτήτρια (1910-1945) αλλά ηττημένη πλέον Ιαπωνία. Στις 25 Ιουνίου 1950 αρχίζει ο Πόλεμος της Κορέας, σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια νεκροί, δέκα εκατομμύρια οικογένειες που χωρίστηκαν από τη μια και την άλλη μεριά του 38ου Παράλληλου. Όταν ο βορειοκορεατικός στρατός πέρασε τη μεθόριο του 38ου Παραλλήλου η αμερικανική πλευρά, κάλεσε τα κράτη μέλη του ΟΗΕ να στείλουν στρατιωτική βοήθεια στη Νότια Κορέα. Δεκαέξι κράτη ανταποκρίθηκαν μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Οι απώλειες των ελληνικών δυνάμεων ανήλθαν σε 187 νεκρούς και 566 τραυματίες, περισσότερα στο βίντεο που ακολουθεί.
ΝΟΤΙΑ ΚΟΡΕΑ – SOUTH KOREA: Αποστρατιωτικοποιημένη Ζώνη/Korean Demilitarized Zone/DMZ, η αφήγηση ενός Βορειοκορεάτη που αυτομόλησε, Εκστρατευτικό Σώμα Ελλάδας στην Κορέα, βίντεο διάρκειας 30’ λεπτών: Μια ώρα έξω από τη Σεούλ στην Αποστρατιωτικοποιημένη Ζώνη Κορέας (Korean Demilitarized Zone/DMZ), παρατηρητήριο Dora παρατήρηση στα πλησιέστερα χωριά της Βόρειας Κορέας με κιάλια, συνάντηση με έναν πρώην Βόρειο Κορεάτη και αφήγηση της αυτομόλησής του από τη Βόρεια στην Νότια Κορέα, στις ράγες του τρένου που χωρίστηκαν, Εθνικό Μνημείο για τους Απαχθέντες κατά τη διάρκεια του πόλεμου της Κορέας (National Memorial for Abductees during the Korean War), το Πάρκο της Ειρήνης, στις σήραγγες που κατασκεύαζαν κρυφά οι Βορειοκορεάτες(3rd Tunnels) 75 μέτρα βάθος 1600 μέτρα μήκος, Μνημείο Πολέμου Κορέας (The War Memorial Museum), Το Άγαλμα των Αδελφών, Νέο Μνημείο Ελλήνων Πεσόντων στο Yeoju Yeongwol Park της Σεούλ εγκαινιάστηκε από τον ΥΦΕΘΑ Νικόλαο Χαρδαλιά στις 7 Σεπτεμβρίου 2022
Σεούλ, η ιερατική πόλη-κράτος σε ανατολή και δύση
«Στην εποχή της ιερατικής πόλης-κράτους (3500-2500 π.Χ.) παρουσιάζονται ξαφνικά τα βασικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά (η γραφή, ο τροχός, το ημερολόγιο, τα μαθηματικά, η βασιλεία, η ιεροσύνη, ένα σύστημα φορολόγησης, διατήρηση βιβλίων, κ.λπ.) όλων των ανώτερων πολιτισμών που ακμάζουν στο εξής. Τελειώνει η προϊστορία και ξημερώνει η εγγράμματη εποχή.
Ολόκληρη η πόλη, πλέον, και όχι απλώς το συγκρότημα του ναού, γίνεται αντιληπτή ως μίμηση της κοσμικής τάξης επί της γης, ενώ όλες τις λαϊκές καθώς και τις ειδικές θρησκευτικές υποθέσεις, τις βλέπουμε να κυβερνώνται από μια άκρως διαφοροποιημένη και περίπλοκα οργανωμένη συντεχνία ειδικών που αποτελείτο από ιερατικές, πολεμικές, εμπορικές και αγροτικές τάξεις, σύμφωνα με μια αστρονομικά εμπνευσμένη μαθηματική αντίληψη ενός είδους μαγικής συμφωνίας, που ενώνει σε μια τέλεια αρμονία το σύμπαν (μακρόκοσμο), την κοινωνία (μεσόκοσμο) και το άτομο (μικρόκοσμο). Έχουμε να κάνουμε εδώ με μία φυσική συμφωνία γήινων, ουράνιων και ατομικών υποθέσεων. Το παιγνίδι δεν είναι πλέον ο χορός του βίσωνα ή ο μεταμορφωμένος σπόρος, αλλά η παρέλαση των επτά σφαιρών -Ερμή, Αφροδίτης, Άρη, Δία, Κρόνου, Σελήνης και Ήλιου. Οι ουράνιες σφαίρες είναι οι αγγελιαφόροι του συμπαντικού νόμου. Διότι υπάρχει ένα νόμος, ένας βασιλιάς, ένα κράτος, ένα σύμπαν. Πέρα από τα τείχη της μικρής πόλης-κράτους υπάρχει σκοτάδι. Μέσα από τα τείχη βρίσκεται η τάξη που προβλέπεται από την αιωνιότητα για τον άνθρωπο. Στηρίζεται στον άξονα του βασιλιά, ο οποίος μιμούμενος τη Σελήνη έχει καθαρίσει την καρδιά του από κάθε παρεκκλίνουσα παρόρμηση και έχει μετουσιωθεί. Είναι η γήινη σελήνη σύμφωνα με εκείνο το μαγικό νόμο όπου Α είναι Β. Βασίλισσά του είναι ο Ήλιος. Η παρθένα ιέρεια που θα τον συνοδεύσει στο θάνατο, η σύζυγος της ανάστασής του, είναι ο πλανήτης Αφροδίτη. Οι τέσσερις κύριοι οι άρχοντες του θησαυροφυλάκιου και του πολέμου, ο πρωθυπουργός και ο άρχοντας- δήμιος– ενσαρκώνουν τις δυνάμεις των πλανητών Ερμή, Άρη, Δία και Κρόνου αντίστοιχα. Καθώς κάθονται στο δωμάτιο του θρόνου -κατά την πανσέληνο, οπότε αποκαλύπτει τον εαυτό του, αν και φοράει το πέπλο που προστατεύει τον κόσμο από την πλήρη ακτινοβολία του- ο βασιλιάς και η αυλή του είναι ο ίδιος ο ουρανός επί της γης. Πραγματικά θαυμάσιο παιγνίδι!» (Joseph Campbell, Οι μάσκες του θεού, Πρωτόγονη Μυθολογία, 1996, σσ. 239-240).
Από τότε… σύμβολα και νοήματα ταξιδεύουν σε Ανατολή και Δύση, αναπτύσσονται παράλληλα, μοιάζουν, αλλάζουν. «Όπως είπαμε, οι πιο μακρινές χρονολογίες που γνωρίζουμε για τον πολιτισμό στην Ινδία συνδέονται με τον πολιτισμό των Δραβίδων στην κοιλάδα του Ινδού ποταμού, της περιόδου από το 2500 έως το 1500 π.Χ. Αυτή είναι και η περίοδος, στην παράπλευρη ακριβώς Δύση, των αρχαίων Ακκάδων, των Σουμερίων και των πόλεων-κρατών της Μεσοποταμίας – η περίοδος του Σαργώνα του Α και του Χαμουραμπί. Παράλληλα, στην Αίγυπτο η εποχή αυτή σημαδεύει το τέλος της Πρώιμης και την απαρχή της Μέσης Βασιλικής περιόδου.
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός ότι η περίοδος αυτή συμπίπτει με την περίοδο των μεγάλων ανακτόρων της Κρήτης. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σύμβολα του Σίβα είναι η τρίαινα [βλ. για παράδειγμα το βίντεο στο μνημείο του Σίβα στην πόλη Ποκχάρα από το ταξίδι μου στο Νεπάλ], ο ταύρος και το λίνγκαμ (ο φαλλός). Αυτά ακριβώς είναι και τα σύμβολα του Ποσειδώνα, που ήταν, εύλογα, η δεσπόζουσα θεότητα της αρχαίας νησιωτικής Κρήτης. Δείχνει ξεκάθαρο και πέρα πάσης αμφιβολίας ότι και οι δύο αυτοί κόσμοι, Κρήτη και Ινδία, ήταν αποδέκτες ενός πολιτισμού που άκμασε ιδιαίτερα και πολύ νωρίτερα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Τα αρχαιολογικά ευρήματα στο Ιράν, τη Συρία και την Τουρκία μας πηγαίνουν χιλιάδες χρόνια πριν από το 2500 π.Χ.…» (Joseph Campbell, Μύθοι του φωτός, Αποκαλύπτοντας τις μυστικές διαστάσεις της αιώνιας σοφίας, 2003, σσ. 104-105).
ΝΟΤΙΑ ΚΟΡΕΑ – SOUTH KOREA: Σεούλ, Δυναστεία Joseon Παλάτι Gyeongbokgung, Εθνικό Μουσείο Κορέας, Παλάτι Changdeokgung και Secret Garden βίντεο διάρκειας 30’ λεπτών: Σεούλ, παλάτι Gyeongbokgung της δυναστείας Joseon γνωστό και ως παλάτι Gyeongbok, είναι το μεγαλύτερο από τα πέντε παλάτια που χτίστηκαν στη Σεούλ κατά τη διάρκεια της Δυναστείας Joseon, αναπαράσταση τελετής της βασιλικής φρουράς βασισμένη σε αρχεία του 15ου αιώνα, παραδοσιακή αρχιτεκτονική στο χωριό Bukchon Hanok, τεϊοποτείο, Εθνικό Μουσείο της Κορέας, κατά τη διάρκεια του πολέμου 20.000 αντικείμενα μεταφέρθηκαν για ασφάλεια στο Μπουσάν, το εντυπωσιακό μουσείο διαθέτει τριακόσιες δέκα χιλιάδες αντικείμενα και εκθέτει δεκαπέντε χιλιάδες σε έξι μόνιμες εκθεσιακές γκαλερί: Πινακοθήκη Προϊστορίας και Αρχαίας Ιστορίας, Γκαλερί Μεσαιωνικής και Πρώιμης Σύγχρονης Ιστορίας, Γκαλερί Δωρεών, Γκαλερί Καλλιγραφίας και Ζωγραφικής, Ασιατική Πινακοθήκη Τέχνης και Γκαλερί Γλυπτικής και Χειροτεχνίας, πολύχρωμο φθινόπωρο στο Παλάτι Changdeokgung και τον Μυστικό του Κήπο/Secret Garden, Δάσος Σεούλ, φουτουριστική καμπυλωμένη Πλατεία Dongdaemun Design Plaza, N Tower.
Εθνικό Μουσείο της Κορέας – νέες τεχνολογίες στην Ψηφιακή Γκαλερί
Στην Immersive Digital Gallery του Εθνικού Μουσείου της Κορέας οι επισκέπτες βυθίζονται πλήρως στις ψηφιακές προβολές που σχετίζεται με την κορεατική πολιτιστική κληρονομιά. Μέσω της καθολικής γλώσσας των εικόνων η Gallery εμπνέει κάθε επισκέπτη να ενδιαφερθεί περισσότερο για τα εκτιθέμενα έργα τέχνης φέρνοντας τους θησαυρούς της συλλογής του μουσείου πιο κοντά στους επισκέπτες γεφυρώνοντας το χθες με το σήμερα.
ΝΟΤΙΑ ΚΟΡΕΑ – SOUTH KOREA: Σεούλ Εθνικό Μουσείο Ψηφιακές αναπαραστάσεις και προβολές, βίντεο διάρκειας 7’ λεπτών: Εθνικό Μουσείο της Κορέας προβολές στην Ψηφιακή Πανοραμική οθόνη 60 μέτρα πλάτους και 5 μέτρα ύψους
Ανάβαση στο όρος Seoraksan – δράκοι της ανατολής vs δράκοι της δύσης, ο δράκος του εγώ
«ΚΑΜΠΕΛ: Οι μύθοι εμπνέουν την πραγμάτωση των δυνατοτήτων της τελείωσής μας, την πληρότητα των δυνάμεών μας και τον ερχομό του ηλιακού φωτός στον κόσμο. Σκοτώνοντας τέρατα, σημαίνει ότι σκοτώνουμε τα σκοτεινά πράγματα. Οι μύθοι μάς συνταράσσουν κάπου βαθιά μέσα μας. Όντας παιδί το επιχειρείς κατά έναν τρόπο, όπως εγώ όταν διάβαζα τις ινδιάνικες ιστορίες μου. Αργότερα οι μύθοι σου λένε όλο και πιο πολλά και ακόμη περισσότερα. Νομίζω ότι όποιος έχει ποτέ ασχοληθεί σοβαρά με θρησκευτικές ή μυθικές ιδέες, θα σου πει ότι σαν παιδιά τις μαθαίνουμε ως προς ένα επίπεδο, αλλά αργότερα αποκαλύπτονται πολλά διαφορετικά επίπεδα. Οι μύθοι είναι αχανείς ως προς τις αποκαλύψεις τους.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Πώς σκοτώνω τούτο το δράκοντα μέσα μου; Ποιο είναι το ταξίδι που ο καθένας μας πρέπει να κάνει, αυτό που αποκαλείς «η σπουδαία περιπέτεια της ψυχής»;
ΚΑΜΠΕΛ: Η γενική συνταγή για τους μαθητές μου είναι, «Ακολούθησε την ευδαιμονία σου. Βρες που είναι και μη φοβηθείς να την ακολουθήσεις».
ΜΑΓΙΕΡΣ: Μπορεί να είναι η δουλειά μου ή η ζωή μου;
ΚΑΜΠΕΛ: Εάν απολαμβάνεις τη δουλειά που εσύ διάλεξες, τότε αυτό είναι. Αλλά αν σκεφτείς, «Ω, όχι! Δεν μπορώ να το κάνω!» αυτός είναι ο δράκοντας που σε φυλακίζει. «Όχι, όχι δεν είναι δυνατόν να κάνω αυτό που κάνει ο τάδε, ή, όχι δε θα μπορούσα να γίνω συγγραφέας».
ΜΑΓΙΕΡΣ: Κατά αυτή την έννοια, αντίθετα με ήρωες σαν τον Προμηθέα ή τον Ιησού, δεν κάνουμε το ταξίδι για να σώσουμε τον κόσμο, αλλά για να σώσουμε τον εαυτό μας.
ΚΑΜΠΕΛ: Ωστόσο κάνοντάς το σώζεις τον κόσμο. Η επιρροή ενός πραγματικά ζωντανού ανθρώπου αναμφίβολα ζωογονεί. Ο κόσμος χωρίς πνεύμα είναι έρημη χώρα. Οι άνθρωποι έχουν την εντύπωση ότι θα σώσουν τον κόσμο αλλάζοντας τη θέση των πραγμάτων, αλλάζοντας τους κανόνες, ή τους ιθύνοντες και ούτω καθεξής. Όχι! Όχι! Κάθε κόσμος είναι άξιος από τη στιγμή που είναι ζωντανός. Άρα, απαιτείται να του δώσουμε ζωή και ο μόνος τρόπος για να συμβεί είναι να βρει καθένας για τον εαυτό του πού βρίσκεται η ζωή και να γίνει ζωντανός ο ίδιος.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Στο ταξίδι για το σκότωμα των δράκων, πρέπει να πάω μόνος;
ΚΑΜΠΕΛ: Καλό είναι εάν έχεις κάποιον που μπορεί να σε βοηθήσει. Αλλά το τελικό κατόρθωμα πρέπει να το κάνεις μόνος. Από ψυχολογική άποψη ο δράκοντας είναι η δέσμευση του εαυτού στο εγώ. Έχουμε αιχμαλωτιστεί στο δικό μας κλουβί για δράκοντες. Το πρόβλημα του ψυχίατρου είναι να διαλύσει το δράκοντα, να τον διαμελίσει, προκειμένου εσύ να επεκταθείς προς ένα μεγαλύτερο πεδίο σχέσεων. Ο τελικός δράκος βρίσκεται μέσα σου, είναι το εγώ που σου ασκεί πίεση.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Ποιο είναι το εγώ μου;
ΚΑΜΠΕΛ: Εκείνο που νομίζεις ότι θέλεις, εκείνο που θέλεις να πιστεύεις, εκείνο που θεωρείς ότι διαθέτεις, εκείνο που αποφασίζεις να αγαπάς, με το οποίο αισθάνεσαι δεσμευμένος. Μπορεί να είναι όλα πολύ μηδαμινά στην περίπτωση αυτή θα σε καθηλώσουν. Και αν απλώς κάνεις ό,τι σου λένε οι διπλανοί σου, τότε σίγουρα θα καθηλωθείς. Σε αυτή την περίπτωση οι διπλανοί σου είναι ο δράκοντάς σου, όπως αντανακλάται μέσα από τον εαυτό σου.
Οι δυτικοί δράκοντες συμβολίζουν την απληστία. Όμως ο κινεζικός δράκοντας είναι διαφορετικός. Αντιπροσωπεύει τη ζωτικότητα των ελών και παρουσιάζεται χτυπώντας την κοιλιά του και βρυχώμενος, «Χάου, χα, χα, χάουου». Πρόκειται για ένα αγαπητό είδος δράκου, ο οποίος φέρνει τον πλούτο των νερών, ένα σπουδαίο, θαυμαστό δώρο. Αντίθετα, ο δράκος των δυτικών ιστοριών προσπαθεί να συσσωρεύσει και να διατηρήσει τα πάντα για τον εαυτό του. Στη μυστική σπηλιά του φυλάει διάφορα: σωρούς χρυσού και ίσως μια αιχμάλωτη παρθένα. Δεν ξέρει τι να τα κάνει ούτε τα μεν ούτε τα δε, έτσι απλώς τα φυλάει και τα διατηρεί. Υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι και τους ονομάζουμε σκουλήκια. Δεν υπάρχει ζωή για αυτούς, κανένα δόσιμο. Απλώς προσκολλώνται πάνω σου και σε περιτριγυρίζουν και προσπαθούν να ρουφήξουν μέσα από σένα τη δική τους ζωή.
Ο Γιουνγκ είχε μια ασθενή, η οποία αναλυόταν επειδή ένιωθε ότι ήταν μόνη στον κόσμο, ότι ήταν απομονωμένη. Όταν της ζήτησε να απεικονίσει πώς αισθανόταν, εκείνη ζωγράφισε μια εικόνα της, στην οποία βρισκόταν στην ακτή μιας γκρίζας θάλασσας, εγκλωβισμένη στα βράχια από τη μέση και κάτω. Ο άνεμος φυσούσε και τα μαλλιά της ανέμιζαν και όλος ο πλούτος, όλη η χαρά της ζωής ήταν μακριά της, θαμμένα στα βράχια. Στην επόμενη εικόνα που ζωγράφισε, όμως, υπήρχε κάτι που της είχε πει. Μια λάμψη αστραπής χτυπάει τα βράχια και ένας χρυσός δίσκος ανυψώνεται από μέσα. Δεν υπάρχει πια πλούτος θαμμένος στα βράχια. Τώρα υπάρχουν χρυσά μπαλώματα στην επιφάνεια. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων που ακολούθησαν, αυτά τα χρυσά μπαλώματα αναγνωρίστηκαν. Ήταν οι φίλοι της. Δεν ήταν μόνη. Είχε θαφτεί στο μικρό της δωμάτιο και στην ατομική της ζωής ωστόσο, είχε φίλους. Η αναγνώριση αυτού επήλθε μόνο αφού σκότωσε το δράκο.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Μου αρέσει αυτό που αναφέρεις για τον παλιό μύθο του Θησέα και της Αριάδνης. Ο Θησέας λέει στην Αριάδνη, «Θα σε αγαπώ πάντα, αν μου φανερώσεις κάποιο τρόπο για να βγω από το λαβύρινθο». Έτσι εκείνη του δίνει ένα κουβάρι νήμα το οποίο εκείνος ξετυλίγει καθώς μπαίνει στο λαβύρινθο και αργότερα το τυλίγει για να βρει το δρόμο της επιστροφής. Σε αυτό το σημείο γράφεις, «Το μόνο που είχε ήταν ο μίτος. Μόνο αυτό χρειαζόταν».
ΚΑΜΠΕΛ: Αυτό χρειάζεσαι μόνο ένα μίτο της Αριάδνης.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Μερικές φορές επιζητούμε μεγάλα πλούτη, μεγάλη δύναμη ή μεγάλες ιδέες που θα μας σώσουν, ενώ το μόνο που χρειαζόμαστε είναι τούτο το κομμάτι νήμα.
ΚΑΜΠΕΛ: Δεν είναι πάντα εύκολο να το βρεις. Αλλά είναι ωραία να έχεις κάποιον που θα σου δείξει το δρόμο. Αυτή είναι η δουλειά του δασκάλου, να σε βοηθήσει να βρεις το δικό σου μίτο της Αριάδνης.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Όπως όλοι οι ήρωες ο Βούδας δε σου φανερώνει την ίδια την αλήθεια, σου δείχνει το δρόμο για την αλήθεια.
ΚΑΜΠΕΛ: Αλλά θα πρέπει να είναι ο δικός σου δρόμος και όχι ο δικός του. Ο Βούδας δεν μπορεί, για παράδειγμα, να σου πει ακριβώς πώς θα απαλλαχθείς από τους συγκεκριμένους φόβους σου. Κάποιοι δάσκαλοι μπορεί να σου προτείνουν ασκήσεις, αλλά μπορεί να μην ταιριάζουν σε σένα. Το μόνο που μπορεί να κάνει ο δάσκαλος είναι να προτείνει. Είναι σαν ένα φάρο που ειδοποιεί, «Υπάρχουν βράχια εδώ, κρατηθείτε μακριά. Υπάρχει όμως πέρασμα λίγο πιο κάτω».
Το μεγάλο πρόβλημα της ζωής κάθε νέου ατόμου είναι να έχει πρότυπα που να εισάγουν δυνατότητες. Ο Νίτσε λέει, «Ο άνθρωπος είναι το άρρωστο ζώο». Ο άνθρωπος είναι το ζώο που δεν ξέρει τι να κάνει με τον εαυτό του. Ο νους έχει πολλές δυνατότητες, αλλά δεν μπορούμε να ζήσουμε περισσότερες από μια ζωές. Τι θα κάνουμε με τον εαυτό μας; Ένας ζωντανός μύθος προσφέρει σύγχρονα πρότυπα.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Σήμερα έχουμε μια ατελείωτη ποικιλία προτύπων. Πολλοί άνθρωποι καταλήγουν να διαλέγουν πολλά και ποτέ δεν ξέρουν ποιοι είναι.
ΚΑΜΠΕΛ: Όταν διαλέγεις το επάγγελμά σου, ουσιαστικά διαλέγεις ένα πρότυπο που σε λίγο θα σου ταιριάζει. Μετά τη μέση ηλικία, για παράδειγμα, μπορείς να βρεις εύκολα ποιο είναι το επάγγελμα ενός προσώπου. Όπου και αν πάω, οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι είμαι καθηγητής. Δεν ξέρω τι είναι εκείνο που κάνω ή πώς φαίνομαι αλλά και εγώ επίσης μπορώ να διακρίνω τους καθηγητές από τους μηχανικούς και τους εμπόρους. Διαμορφώνεσαι από τον τρόπο ζωής σου.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Υπάρχει μια θαυμάσια εικόνα στο Βασιλιά Αρθούρο, όταν οι Ιππότες της Στρογγυλής Τράπεζας πρόκειται να αρχίσουν την αναζήτηση του Άγιου Δισκοπότηρου στο Σκοτεινό Δάσος και ο αφηγητής λέει, «Σκέφτηκαν ότι θα ήταν ντροπή να ξεκινήσουν ως ομάδα. Έτσι, ο καθένας μπήκε στο δάσος από ένα διαφορετικό σημείο της αρεσκείας του». Κατά την ερμηνεία σου αυτό γίνεται για να εκφραστεί η δυτική έμφαση πάνω στο μοναδικό φαινόμενο της μιας και μόνης ανθρώπινης ζωής -το άτομο αντιμέτωπο με το σκοτάδι.
ΚΑΜΠΕΛ: Στο Αναζήτηση του Αγίου Δισκοπότηρου του δέκατου τρίτου αιώνα, με εντυπωσίασε το γεγονός ότι συνοψίζει έναν ιδιαίτερα δυτικό πνευματικό στόχο και ιδεώδες, το οποίο είναι να ζεις τη ζωή που υπάρχει εν δυνάμει μέσα σου και που ποτέ δεν υπήρξε σε κανέναν άλλον ως δυνατότητα. Τούτη πιστεύω ότι είναι η μεγάλη δυτική αλήθεια: πως ο καθένας μας είναι ένα μοναδικό πλάσμα και ότι αν πρόκειται ποτέ να προσφέρουμε κάποιο δώρο στον κόσμο πρέπει να προέλθει από τη δική μας εμπειρία και ολοκλήρωση των δυνατοτήτων μας και όχι κάποιου άλλου. Στην παραδοσιακή Ανατολή, από την άλλη πλευρά, και γενικά σε όλες τις κοινωνίες που στηρίζονται στην παράδοση, τα άτομα είναι πλασμένα σαν μια σειρά από κουλουράκια. Τα καθήκοντά τους τους επιβάλλονται με ακριβείς και συγκεκριμένους όρους δεν υπάρχει τρόπος να ξεφύγεις. Όταν πας να βρεις έναν γκουρού για να σε καθοδηγήσει στον πνευματικό δρόμο, εκείνος γνωρίζει ακριβώς πού βρίσκεσαι ως προς το παραδοσιακό μονοπάτι, πού ακριβώς πρέπει να φτάσεις και ακριβώς τι πρέπει να κάνεις για να πετύχεις. Θα σου δώσει να φοράς την εικόνα του, για να γίνεις ακριβώς σαν κι αυτόν. Τούτος δεν είναι ο κατάλληλος παιδαγωγικός δυτικός τρόπος καθοδήγησης. Οφείλουμε να καθοδηγήσουμε τους μαθητές μας, ώστε να αναπτύξουν τη δική τους εικόνα για τους εαυτούς τους. Εκείνο που ο καθένας πρέπει να αναζητήσει στη ζωή του, δεν υπήρξε ποτέ σε ξηρά ή θάλασσα. Πρόκειται για κάτι βγαλμένο από τη δική του μοναδική δυνατότητα για εμπειρία, κάτι που δεν υπήρξε ποτέ και που ποτέ δε θα μπορούσε να βιωθεί από κανέναν άλλον.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Εδώ τίθεται η ερώτηση που έκανε ο Άμλετ, «Είσαι έτοιμος για το πεπρωμένο σου;»
ΚΑΜΠΕΛ: Το πρόβλημα του Άμλετ ήταν πως εκείνος δεν ήταν. Κουβαλούσε ένα πεπρωμένο πολύ μεγάλο που τελικά τον συνέτριψε. Είναι μια πιθανότητα.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Ποιες ιστορίες από τη μυθολογία μάς βοηθούν να καταλάβουμε το θάνατο;
ΚΑΜΠΕΛ: Δεν καταλαβαίνεις το θάνατο, μαθαίνεις να τον αποδέχεσαι. Θα έλεγα ότι η ιστορία του Χριστού που πήρε τη μορφή ενός ανθρώπινου υπηρέτη, ακόμη και με το θάνατο στο σταυρό, είναι το κυρίως μάθημά μας για την αποδοχή του θανάτου. Η ιστορία επίσης του Οιδίποδα και της Σφίγγας έχει κάτι να μας πει. Η Σφίγγα στην ιστορία του Οιδίποδα δεν είναι η Αιγυπτιακή Σφίγγα αλλά μια θηλυκή μορφή με φτερά πουλιού, σώμα ζώου, και στήθος, λαιμό και κεφάλι γυναίκας. Αντιπροσωπεύει το πεπρωμένο όλης της ζωής. Έχει πλήξει με λοιμό τη χώρα και για να σταματήσει το κακό πρέπει ο ήρωας να λύσει το αίνιγμα που του θέτει: «Τι είναι εκείνο που στην αρχή περπατάει με τα τέσσερα, μετά με δύο και ύστερα με τρία πόδια;» Η απάντηση είναι ο άνθρωπος. Το μωρό μπουσουλάει στα τέσσερα, ο ενήλικας περπατάει στα δύο και ο γέρος περπατάει με μπαστούνι.
Το αίνιγμα της Σφίγγας είναι η εικόνα της ίδιας της ζωής διαμέσου του χρόνου παιδική ηλικία, ωριμότητα, γήρας και θάνατος. Όταν άφοβα έχεις αντιμετωπίσει και δεχτεί το αίνιγμα της Σφίγγας, ο θάνατος δε σε εξουσιάζει πλέον και η κατάρα της Σφίγγας εξαφανίζεται. Η επικράτηση του φόβου του θανάτου είναι η ανάσταση της χαράς της ζωής. Μπορεί κανείς να βιώσει μια ανεπιφύλακτη επιβεβαίωση της ζωής, μόνο αποδεχόμενος το θάνατο ως μη αντίθετο προς τη ζωή, αλλά ως όψη της. Η ζωή στη δημιουργία της πάντα αποβάλλει το θάνατο και βρίσκεται πέρα από τα όριά του. Η υπερνίκηση του φόβου προσφέρει το θάρρος της ζωής. Εδώ τοποθετείται το θεμελιώδες ξεκίνημα κάθε ηρωικής περιπέτειας αφοβία και επίτευξη.
Θυμάμαι που διάβασα μικρός για την πολεμική κραυγή των γενναίων Ινδιάνων που κάλπαζαν προς τη μάχη ανάμεσα σε βροχή από σφαίρες των στρατιωτών του Κάστερ. «Τι όμορφη μέρα για να πεθάνεις!» Δεν υπήρχε καμία προσκόλληση στη ζωή. Τούτο είναι ένα από τα σπουδαία μηνύματα της μυθολογίας. Εγώ, όπως γνωρίζω τον εαυτό μου, δεν είμαι η τελική μορφή της ύπαρξής μου. Πρέπει συνεχώς να πεθαίνουμε, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, ως προς το εγώ που έχουμε ήδη αποκτήσει» (Joseph Campbell, Η δύναμη του μύθου, 1998, σσ. 265-271).
ΝΟΤΙΑ ΚΟΡΕΑ – SOUTH KOREA: Εθνικός Δρυμός Seoraksan, Ανάβαση στην κορυφή, βίντεο διάρκειας 7’ λεπτών: Το Εθνικό Πάρκο Seoraksan, τρεις ώρες περίπου από τη Σεούλ, είναι ένα εθνικό πάρκο βιόσφαιρας που περιλαμβάνεται από την κυβέρνηση της Νότιας Κορέας σε συνεργασία με την UNESCO ως προκαταρκτικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Περιλαμβάνει την Κορυφογραμμή των Δεινοσαύρων/Dinosaur Ridge, Injegun, Yanyanggun, and Sokchosi. Είναι δημοφιλές στους τουρίστες και τους λάτρεις της φύσης. Η ψηλότερη κορυφή Daecheongbong βρίσκεται σε υψόμετρο 1.708 μέτρων, εκτιμάται για την ποικιλία των λουλουδιών του γνωστά περίπου 1.013 είδη φυτών, 822 είδη αγγειακών φυτών, πεύκα της Σιβηρίας, τουλάχιστον 1560 είδη ζώων κτλ. Στη διαδρομή υπάρχουν ως πολιτιστικά ορόσημα οι βουδιστικοί ναοί Baekdamsa και Sinheungsa.
Στο αρχαίο βασίλειο Silla στην πόλη Gyeongju τα μνημεία της ΟΥΝΕΣΚΟ
«ΜΑΓΙΕΡΣ: Αλλά τι γίνεται με το νέο που λέει, «Δε διάλεξα εγώ να γεννηθώ -η μητέρα και ο πατέρας μου έκαναν αυτήν την επιλογή».
ΚΑΜΠΕΛ: Ο Φρόιντ προτείνει να κατηγορούμε τους γονείς μας για όλες τις αναποδιές της ζωής και ο Μαρξ να κατηγορούμε την ανώτερη τάξη της κοινωνίας μας. Αλλά ο μόνος που πρέπει να κατηγορήσουμε είναι ο εαυτός μας. Κάτι τέτοιο βοηθά στην αντίληψη της ινδικής ιδέας του κάρμα. Η ζωή σου είναι καρπός των πράξεών σου. Δεν έχεις κανέναν να κατηγορήσεις πέρα από τον εαυτό σου.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Αλλά τι γίνεται με την τύχη; Ένας μεθυσμένος οδηγός στρίβει τη γωνία και σε χτυπάει. Δεν είναι δικό σου σφάλμα. Δεν το προκάλεσες εσύ στον εαυτό σου.
ΚΑΜΠΕΛ: Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, υπάρχει τίποτε στη ζωή που δε συνέβη τυχαία; Πρέπει να είσαι σε θέση να αποδέχεσαι την τύχη. Το υπέρτατο στήριγμα της ζωής είναι η τύχη -η τύχη να συναντηθούν οι γονείς σου για παράδειγμα! Η τύχη, ή αυτό που φαίνεται ότι είναι τυχαίο, είναι το μέσο δια του οποίου η ζωή πραγματώνεται. Το πρόβλημα δεν είναι να κατηγορήσουμε ή να εξηγήσουμε, αλλά να χειριστούμε τη ζωή που προκύπτει. Ας υποθέσουμε ότι ένας ακόμη πόλεμος κηρύσσεται κάπου και σε στρατολογούν και έτσι χάνονται πέντε ή έξι χρόνια από τη ζωή σου, μαζί με ένα ολόκληρο σύνολο τυχαίων γεγονότων. Η καλύτερη συμβουλή είναι να αντιμετωπίσεις τα πάντα σαν να τα έχεις επιδιώξει εσύ να έρθουν έτσι κατ’ αυτόν τον τρόπο προκαλείς τη συμμετοχή της θέλησής σου.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Σε όλα τα μυθολογικά ταξίδια υπάρχει ένας τόπος που όλοι εύχονται να βρουν. Οι Βουδιστές μιλούν για το Νιρβάνα και ο Ιησούς μιλάει για την ειρήνη, για τον οίκο των πολλών δωματίων. Είναι κάτι συνηθισμένο στο ταξίδι του ήρωα ότι υπάρχει ένας τόπος που πρέπει να βρεθεί;
ΚΑΜΠΕΛ: Ο αναζητούμενος τόπος βρίσκεται μέσα στον ίδιο τον εαυτό. Έμαθα κάτι για αυτό στον αθλητισμό. Ο αθλητής που βρίσκεται σε άριστη σωματική κατάσταση, διαθέτει ένα ήσυχο μέρος μέσα του και με επίκεντρο αυτό λαμβάνουν χώρα οι πράξεις του. Αν βρίσκεται ολόκληρος εκεί έξω, στο πεδίο της δράσης, δε θα έχει σωστή απόδοση. Η γυναίκα μου είναι χορεύτρια και μου λέει ότι το ίδιο ισχύει και για το χορό. Υπάρχει ένα κέντρο γαλήνης μέσα σου, το οποίο πρέπει να το γνωρίζεις και να το συντηρείς. Εάν το χάσεις, βρίσκεσαι σε ένταση και αρχίζεις να διαλύεσαι.
Το βουδιστικό Νιρβάνα είναι κάποιο είδος κέντρου ηρεμίας. Ο Βουδισμός είναι μια ψυχολογική θρησκεία. Άρχισε με το ψυχολογικό πρόβλημα του πόνου. Όλη η ζωή είναι θλιβερή υπάρχει όμως μια διέξοδος από τη θλίψη η διέξοδος είναι το Νιρβάνα -το οποίο είναι μια διανοητική κατάσταση, όχι ένας τόπος όπως ο παράδεισος. Βρίσκεται εδώ, εν μέσω της ταραχής της ζωής. Είναι η κατάσταση που βρίσκεις όταν δεν άγεσαι από επιβαλλόμενες επιθυμίες, φόβους, κοινωνικές δεσμεύσεις, όταν έχεις βρει το κέντρο της ελευθερίας σου και μπορείς να δράσεις κατά βούληση. Εθελοντική πράξη από αυτό το κέντρο είναι η πράξη των Μποντισάτβα τη χαρωπή συμμετοχή στη θλίψη του κόσμου. Δεν μπορούν πια να σε αρπάξουν οι δαγκάνες του φόβου, του πόθου και των καθηκόντων, επειδή έχεις αποδεσμευτεί. Αυτοί είναι οι μονάρχες του κόσμου. Υπάρχει ένας διδακτικός ζωγραφικός πίνακας θιβετανικού Βουδισμού, στον οποίο απεικονίζεται ο επονομαζόμενος Τροχός του Γίγνεσθαι. Στα μοναστήρια αυτός ο πίνακας δε βρίσκεται μέσα στη μονή, αλλά στον εξωτερικό τοίχο. Απεικονίζει την εικόνα που έχει ο νους για τον κόσμο, όταν βρίσκεται ακόμα στις δαγκάνες του φόβου του Κυρίου του Θανάτου. Έξι βασίλεια ύπαρξης παρουσιάζονται σαν ακτίνες του αέναα περιστρεφόμενου τροχού, το ένα είναι της ζωής των ζώων, ένα άλλο της ανθρώπινης ζωής, ένα άλλο των θεών στον ουρανό και ένα τέταρτο των ψυχών που τιμωρούνται στην κόλαση. Ένα πέμπτο βασίλειο είναι των εμπόλεμων δαιμόνων, των αντίθεων ή Τιτάνων. Και το έκτο είναι των πεινασμένων φαντασμάτων, οι ψυχές εκείνων που η αγάπη τους προς τους άλλους κατάντησε προσκόλληση, φόρτωμα και προσμονή. Τα πεινασμένα φαντάσματα έχουν πελώριες πεινασμένες κοιλιές και στόματα σαν τρυπίτσες. Παρόλα αυτά, στο μέσον καθενός από αυτά τα βασίλεια υπάρχει ένας Βούδας που συμβολίζει τη δυνατότητα της απελευθέρωσης και της φώτισης.
Στο κέντρο του τροχού υπάρχουν τρία συμβολικά ζώα, έναν γουρούνι, ένας κόκορας και ένα φίδι. Είναι οι δυνάμεις που κάνουν τον τροχό να γυρίζει άγνοια, επιθυμία και κακία. Το στεφάνι του τροχού αντιπροσωπεύει το δεσμευμένο ορίζοντα της συνείδησης του καθενός, που ωθείται από την τριάδα των δυνάμεων του κέντρου και βρίσκεται στις δαγκάνες του φόβου και του θανάτου. Στη μέση γύρω από το κέντρο, εκεί που ονομάζεται τα «τρία δηλητήρια», υπάρχουν ψυχές που κατεβαίνουν στο σκοτάδι και άλλες που ανεβαίνουν στη φώτιση.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Ποια είναι η φώτιση;
ΚΑΜΠΕΛ: Η φώτιση είναι η αναγνώριση της ακτινοβολίας της μιας αιωνιότητας μέσω όλων των πραγμάτων, τα οποία όταν βρίσκονται στο πεδίο όρασης του χρόνου κρίνονται ως καλό ή κακό. Για να φτάσεις εκεί, πρέπει να απελευθερωθείς εντελώς από την επιθυμία των καλών αυτού του κόσμου και το φόβο της απώλειάς τους. «Μη κρίνετε ίνα μη κριθήτε» διαβάζουμε τα λόγια του Ιησού. «Εάν οι πόρτες της αντίληψης εξαγνίζονταν», έγραψε ο Μπλέικ, «ο άνθρωπος θα τα έβλεπε όλα όπως είναι, άπειρα».
ΜΑΓΙΕΡΣ: Πρόκειται για ένα δύσκολο ταξίδι.
ΚΑΜΠΕΛ: Αυτό είναι το ουράνιο ταξίδι.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Ναι, αλλά είναι στα αλήθεια μόνο για αγίους και μοναχούς;
ΚΑΜΠΕΛ: Όχι, νομίζω ότι είναι επίσης και για καλλιτέχνες. Ο πραγματικός καλλιτέχνης είναι εκείνος που έμαθε να αναγνωρίζει και να αποδίδει αυτό που ο Τζόις είχε ονομάσει «ακτινοβολία» όλων των πραγμάτων, σαν μια επιφώτιση ή μια προβολή των αληθειών τους.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Αλλά έτσι, όλοι εμείς, οι κοινοί θνητοί, δε μένουμε πίσω;
ΚΑΜΠΕΛ: Δε νομίζω ότι υπάρχει η έννοια κοινός θνητός. Ο καθένας έχει τη δική του δυνατότητα για έκσταση βιώνοντας τη ζωή. Αρκεί να την αναγνωρίσει και μετά να την καλλιεργήσει και να προχωρήσει μαζί της. Πάντα νιώθω άβολα όταν οι άνθρωποι μιλούν για κοινούς θνητούς, επειδή ποτέ δε συνάντησα έναν κοινό άντρα, γυναίκα ή παιδί.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Αλλά είναι η τέχνη ο μόνος δρόμος για να επιτύχει κάποιος τη φώτιση;
ΚΑΜΠΕΛ: Η τέχνη και η θρησκεία είναι οι δύο προτεινόμενοι δρόμοι. Δε νομίζω ότι την επιτυγχάνεις διαμέσου της καθαρής ακαδημαϊκής φιλοσοφίας, που μπερδεύεται με θεωρίες. Με το να ζεις απλά, με ανοιχτή την καρδιά προς τους άλλους, με συμπόνια, αυτός είναι ένας πλατύς δρόμος, που οδηγεί σε όλα.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Ώστε η εμπειρία της φώτισης είναι προσιτή στον καθένα, όχι μόνο σε αγίους ή καλλιτέχνες. Εάν υπάρχει όμως εν δυνάμει σε καθέναν από εμάς, βαθιά μέσα σε αυτό το ξεκλείδωτο κουτί της μνήμης, πώς την ανασύρεις;
ΚΑΜΠΕΛ: Την ανασύρεις βρίσκοντας κάποιον που θα σε βοηθήσει να το κάνεις. Έχεις έναν αγαπητό φίλο ή έναν καλό δάσκαλο; Μπορεί να είναι ένα ανθρώπινο ον ή μια εμπειρία όπως ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα ή ένα διαφωτιστικό βιβλίο. Στη δική μου ζωή προέρχεται κυρίως από βιβλία αν και είχα πολλούς υπέροχους δασκάλους.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Όταν διάβασα τη δουλειά σου σκέφτηκα, «Μάγιερς, αυτό που έκανε η μυθολογία για σένα, ήταν να σε βάλει σε ένα κλαδί ενός πολύ αρχαίου δένδρου. Είσαι μέρος μιας κοινωνίας ζωντανών και νεκρών, που υπήρχε πολύ πριν από σένα και θα είναι εδώ για πολύ μετά, αφού θα έχεις φύγει. Σε έθρεψε και σε προστάτεψε και πρέπει και εσύ σε αντάλλαγμα να τη φροντίσεις και να την προστατέψεις».
ΚΑΜΠΕΛ: Λοιπόν μπορώ να σου πω ότι ήταν ένα υπέροχο στήριγμα για τη ζωή. Είναι εκπληκτικό πόσο με έχει αναζωογονήσει.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Αλλά οι άνθρωποι ρωτούν, «Δεν είναι ο μύθος ένα ψέμα;»
ΚΑΜΠΕΛ: Όχι, η μυθολογία δεν είναι ψέμα, η μυθολογία είναι ποίηση, είναι μεταφορά. Έχει ορθώς ειπωθεί ότι η μυθολογία είναι η προτελευταία αλήθεια προτελευταία, επειδή η τελική δεν μπορεί να ειπωθεί με λόγια. Είναι πέρα από λόγια, πέρα από εικόνες, πέρα από αυτό το δεσμευμένο στεφάνι του βουδιστικού Τροχού του Γίγνεσθαι. Η μυθολογία εκσφενδονίζει το νου πέρα από αυτό, προς εκείνο που μπορεί να γίνει γνωστό αλλά όχι να ειπωθεί. Είναι επομένως η προτελευταία αλήθεια.
Είναι σημαντικό να βιώνεις τη ζωή με την εμπειρία και άρα με τη γνώση του μυστηρίου της και του δικού σου μυστηρίου. Αυτό δίνει στη ζωή μια νέα ακτινοβολία, μια νέα αρμονία, ένα νέο μεγαλείο. Το να σκέφτεσαι με μυθολογικούς όρους βοηθά να αποδεχτείς τα αναπόφευκτα αυτής της κοιλάδας των δακρύων. Μαθαίνεις να αναγνωρίζεις τις θετικές αξίες στις φαινομενικά αρνητικές στιγμές ή όψεις της ζωής σου. Η μεγάλη ερώτηση είναι αν θα είσαι ικανός να πεις ένα εγκάρδιο και στην περιπέτειά σου.
ΜΑΓΙΕΡΣ: Την περιπέτεια του ήρωα;
ΚΑΜΠΕΛ: Ναι, την περιπέτεια του ήρωα την περιπέτεια του να είσαι ζωντανός» ((Joseph Campbell, Η δύναμη του μύθου, 1998, σσ. 288-292).
ΝΟΤΙΑ ΚΟΡΕΑ – SOUTH KOREA: Βασίλειο 1000 χρόνων Silla στην Gyeongju, Bulguksa, Golgulsa, Νησί Jeju μονοπάτι Olle No.7, βίντεο διάρκειας 22’ λεπτών: Στην πόλη Gyeongju βρίσκεται η αρχαία πρωτεύουσα του βασιλείου Silla (57 π.Χ. – 935 μ.Χ.), το οποίο κυβέρνησε περίπου τα δύο τρίτα της κορεατικής χερσονήσου για σχεδόν χίλια χρόνια. Ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη του γνωστού κόσμου. Ο επισκέψιμος χώρος είναι τεράστιος, πολλοί αρχαιολογικοί θησαυροί έχουν χαρακτηριστεί ως Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO όπως οι αρχαίοι τάφοι Chunmachong στο Daereungwon Tumuli Park, το παλαιότερο διατηρητέο αστρονομικό αστεροσκοπείο στην Ασία από τον έκτο αιώνα, ο βουδιστικός ναός Bulguksa επίσης στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Διαμονή στο βουδιστικό μοναστήρι Golgulsa, Μπουσάν παραλία Songdo θαλάσσιο, ναός Haedong Yonggungsa, κινέζικοι δράκοι παντού, από τους υποσυνείδητους δράκους της Ανατολής και τους δράκους της Δύσης στους εσωτερικούς μας δράκους, νησί Jeju περπάτημα κατά μήκος του μονοπατιού Jeju Olle No.7 και του βράχου Oedolgae, καταρράκτης Jungbang, πεζοπορία στην κορυφή του Seongsan Ilchulbong.
Ο άνθρωπος είναι ένα μυστήριο
Ο δράκος ζει, πέρα από τον έλεγχό μας, στον σπάνιο αέρα της γόνιμης φαντασίας μας. Έμπιστος σύμμαχος ή άξιος αντίπαλος, αυτά τα μυθικά πλάσματα αντιπροσωπεύουν τις αρχέγονες ελπίδες και φόβους, τα όνειρα και τις φιλοδοξίες πολλών γενεών. Ο δράκος υπενθυμίζει σε όλους μας τι πραγματικά σημαίνει να είσαι άνθρωπος.
«Τι ήταν λοιπόν, σκεφτόταν, η ζωή; Ήταν θερμότητα, θερμικό παράγωγό μορφοποιημένης ανυποστασίας, πυρετός της ύλης που συνόδευε τη διαδικασία της αδιάκοπης αποσύνθεσης και αναπαραγωγής ασταθώς περίπλοκων, ασταθώς περίτεχνα δομημένων μορίων λευκώματος. Ήταν η ύπαρξη αυτού που δεν μπορεί να υπάρξει, εκείνου που μονάχα περιπλεγμένη και πυρετώδη διαδικασία ισορροπούσε με σε αυτή την ηδυπόνως ακριβοζύγιστη αγωνία στο μεταίχμιο της ύπαρξης. Δεν ήταν κάτι υλικό και δεν ήταν πνεύμα. Ήταν κάτι ανάμεσα στα δύο, ένα φαινόμενο φερόμενο από ύλη, σαν την ίριδα στον καταρράκτη και σαν τη φλόγα. Αν και μη υλικό όμως, ήταν αισθησιακό μέχρι λαγνείας και ως την αηδία, η ξεδιαντροπιά της φύσης όταν απέκτησε αυτοαίσθηση και διεγερσιμότητα, η αναίσχυντη μορφή της ύπαρξης. Ήταν ένα κρυφό ψαχουλευτό σκίρτημα μέσα στο αγνό ψύχος του σύμπαντος, λαγνικά δειλή ασέλγεια, βύζαγμα τροφής και έκκριση, εκκριτική πνοή από ανθρακικό οξύ και ρυπαρές ουσίες απόκρυφης προέλευσης και υφής. Ήταν το φούντωμα, το ξεδίπλωμα, η διαμόρφωση ενός κάτι φουσκωμένου από νερό, αλάτι και λίπη, μέσα από την ισορροπία της αστάθειάς του, δεμένου σε αυτοφυείς νόμους της διαμόρφωσής του, ενός κάτι ονομαζόμενου σάρκα που έγινε σχήμα, ιδεώδες, κάλλος, ενώ ήταν η ενσάρκωση της λαγνείας και του πόθου. Γιατί αυτού του σχήματος και του κάλλους φορέας δεν ήταν το πνεύμα, όπως στα έργα της ποίησης και της μουσικής, ούτε μια ουδέτερη, πνευματικά αναλωμένη ύλη που με αθώο τρόπο έκανε το πνεύμα αισθητό, όπως είναι το σχήμα και το κάλλος των εικαστικών έργων. Αντίθετα, το έφερε και το διαμόρφωνε η ουσία που κατά τρόπο άγνωστο εγειρόταν σε λαγνεία, η ίδια η οργανική ύλη που υπήρχε αποσυντιθέμενη, η οσμηρή σάρκα» (σελ. 355).
«Οι δυο παιδαγωγοί! Ο ίδιος καβγάς τους και οι ίδιες οι αντιθέσεις τους είναι ένα guazzabuglio κι ένας συγκεχυμένος αχός μάχης, από τον οποίο κανείς δεν κουφαίνεται, φτάνει να ‘χει λίγο ελεύθερο μυαλό και λίγη ευλάβεια την καρδιά. Κι αυτό το πρόβλημα της αριστοκρατικότητας! Η ευγένεια! Θάνατος ή ζωή – ασθένεια, υγεία – πνεύμα και φύση. Είναι αυτά αντιθέσεις; Ρωτώ: είναι προβλήματα αυτά; Όχι, δεν είναι προβλήματα, ούτε το ερώτημα σχετικά με τον ευγενή τους χαρακτήρα είναι πρόβλημα. Η αποκοτιά του θανάτου βρίσκεται στη ζωή, δίχως αυτή δεν θα υπήρχε ζωή, και στο κέντρο βρίσκεται η θέση του Homo Dei -στη μέση ανάμεσα σε αποκοτιά και λογική, όπως και η πολιτεία του βρίσκεται ανάμεσα στη μυστικιστική κοινότητα και στον κούφιο ατομικισμό. Αυτά βλέπω εγώ από την κολόνα μου. Σ’ αυτή τη θέση συναναστρέφεται τον εαυτό του με λεπτή αβροφροσύνη και φιλικό σεβασμό – γιατί μόνο αυτός είναι ευγενής και όχι οι αντιθέσεις. Ο άνθρωπος είναι κύριος των αντιθέσεων, υπάρχουν μέσω αυτού, και επομένως αυτός είναι ευγενέστερος από αυτές. Ευγενέστερος από τον θάνατο, πολύ ευγενής για τον θάνατο – αυτή είναι η ελευθερία του μυαλού του. Ευγενέστερος από τη ζωή, πολύ ευγενής για τη ζωή – αυτή είναι η ευλάβεια στην καρδιά του. Να που έφτιαξα ρίμα, ένα ονειρικό ποίημα για τον άνθρωπο. Θα το θυμάμαι αυτό. Θέλω να είμαι καλός. Δεν θέλω να αφήσω τον θάνατο να κυριεύσει τη σκέψη μου! Γιατί σ’ αυτό συνίσταται η καλοσύνη και η φιλανθρωπία και σε τίποτε άλλο. Ο θάνατος είναι μεγάλη δύναμη. Όταν βρίσκεσαι κοντά του, βγάζεις το καπέλο και προχωρείς λικνιζόμενος στις μύτες των ποδιών σου» (Thomas Mann, Το Μαγικό Βουνό, 1924, μετάφραση εκδόσεις Μεταίχμιο 2016, σελ. 633).
Ακολουθεί ένα απόσπασμα από το άρθρο «The making of “The Magic Mountain” στο περιοδικό της Βοστόνης The Atlantic Monthly τ. 191/Ι, άρθρο βασισμένο σε διάλεξη που έδωσε ο συγγραφέας Τόμας Μαν στις 10 Μαΐου 1939 στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον για το ομώνυμο βιβλίο του. «Ο συγγραφέας κατατάσσει τον Χανς Κάστορπ [ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου Το Μαγικό Βουνό] μεταξύ αυτών των αναζητητών. Ίσως έχει δίκιο. Ο αναζητητής του Αγίου Δισκοπότηρου, στην αρχή των περιπετειών του, συχνά αποκαλείται ανόητος, μεγάλος βλάκας, απονήρευτος και χαζός. Αυτά αντιστοιχούν στην αφέλεια και στην απλότητα του δικού μου ήρωα. Λες και κάποια αμυδρή συναίσθηση της παράδοσης με έκανε να επιμείνω σε αυτή του την ιδιότητα. Και ο Βίλχελμ Μάιστερ του Γκαίτε – δεν είναι και αυτός ένας απονήρευτος ανόητος; Σε μεγάλο βαθμό ταυτίζεται με τον δημιουργό του ακόμα και έτσι όμως, πάντα αποτελεί το αντικείμενο της ειρωνείας του. Βλέπουμε εδώ ότι και το σπουδαίο μυθιστόρημα του Γκαίτε εμπίπτει στην κατηγορία του αναζητητή. Και στο κάτω κάτω, τι άλλο είναι το γερμανικό Bildungsroman (μυθιστόρημα διαμόρφωσης σ.τ.μ.) –είδος στο οποίο ταξινομούνται τόσο το Μαγικό βουνό όσο και ο Βίλχελμ Μάιστερ- παρά η εξιδανίκευση και πνευματοποίηση του περιπετειώδους μυθιστορήματος; Ο αναζητητής του Δισκοπότηρου, πριν φτάσει στο Ιερό Κάστρο, πρέπει να περάσει διάφορες τρομακτικές και μυστηριώδεις δοκιμασίες σε ένα παράμερο ξωκλήσι που λέγεται Atre Perilleux. Πιθανότατα αυτές οι δοκιμασίες ήταν αρχικά ιεροτελεστίες μύησης, προϋποθέσεις για να δοθεί η άδεια προσέγγισης του απόκρυφου μυστηρίου η ιδέα της γνώσης και της σοφίας είναι πάντα δεμένη με τον «άλλο κόσμο», με τη νύχτα και τον θάνατο.
Στο Μαγικό βουνό λέγονται πολλά για μια αλχημιστική, ερμητική παιδαγωγική, τη μετουσίωση. Και εγώ, επίσης ένας αφελής ανόητος, οδηγήθηκα από μια μυστηριώδη παράδοση, γιατί οι ίδιες αυτές λέξεις είναι που χρησιμοποιούνται πάντα σε σχέση με τα μυστήρια του Αγίου Δισκοπότηρου. Υπάρχει λόγος που η ελεύθερη μασονία και οι ιεροτελεστίες της παίζουν κάποιον ρόλο στο Μαγικό βουνό, γιατί η ελεύθερη μασονία είναι ο απευθείας απόγονος των τελετουργιών μύησης. Με λέξη, το μαγικό βουνό είναι μια παραλλαγή του βωμού των τελετουργιών μύησης, ένας τόπος περιπετειώδους έρευνας του μυστηρίου της ζωής. Και ο Χανς Κάστορπ μου, ο Bildungsreisende, έχει ένα ιδιαίτερα διακεκριμένο ιπποτικό και μυστικιστικό παρελθόν: είναι ο χαρακτηριστικός τύπος περίεργου νεοφύτου –περίεργου με την υψηλή έννοια της λέξης– που ηθελημένα, απόλυτα ηθελημένα, αγκαλιάζει την αρρώστια και τον θάνατο, γιατί η πρώτη πρώτη επαφή του με αυτά δίνει υποσχέσεις εξαιρετικής φώτισης και περιπετειώδους προσωπικής εξέλιξης, συνδεδεμένες φυσικά με αντίστοιχα μεγάλους κινδύνους.
Η κριτική του Νέμεροφ είναι πολύ καλή και γοητευτικότατη. Τη χρησιμοποίησα για να με βοηθήσει να διδάξω εσάς και τον εαυτό μου για το μυθιστόρημά μου, αυτόν τον όψιμο, περιπεπλεγμένο, συνειδητό και όμως ασυνείδητο κρίκο στην αλυσίδα μιας μεγάλης παράδοσης. Ο Χανς Κάστορπ είναι κάποιος που ψάχνει για το Άγιο Δισκοπότηρο. Δεν θα το είχατε σκεφτεί ποτέ διαβάζοντας αυτή την ιστορία και αν εγώ το έκανα, επρόκειτο και για κάτι περισσότερο και για κάτι λιγότερο από σκέψη. Ίσως ξαναδιαβάσετε το βιβλίο από αυτή την άποψη πια. Και ίσως ανακαλύψετε τι είναι το Άγιο Δισκοπότηρο: η γνώση και η σοφία, η καθοσίωση, η ύψιστη ανταμοιβή, την οποία αναζητεί όχι μόνο ο ανόητος ήρωας αλλά και το ίδιο το βιβλίο. Θα τη βρείτε στο κεφάλαιο με τον τίτλο «Χιόνι», όπου ο Χανς Κάστορπ, χαμένος μέσα στα επικίνδυνα υψώματα, ονειρεύεται το όνειρό του για την ανθρωπότητα. Παρόλο που δεν βρίσκει το Δισκοπότηρο, εντούτοις το μαντεύει στο μακάβριο όνειρό του, πριν τον αρπάξουν από τα ύψη και τον ρίξουν στην ευρωπαϊκή καταστροφή. Είναι ιδέα του ανθρώπινου όντος, η σύλληψη μιας μελλοντικής ανθρωπότητας που έχει περάσει και επιζήσει από την πιο βαθιά γνώση της αρρώστιας και του θανάτου. Το Δισκοπότηρο είναι το μυστήριο, μυστήριο όμως είναι και η ανθρωπότητα. Γιατί ο ίδιος ο άνθρωπος είναι ένα μυστήριο, και ολόκληρη η ανθρωπότητα στέκεται με ευλάβεια μπροστά σε αυτό το μυστήριο που είναι ο άνθρωπος» (Thomas Mann, Το Μαγικό Βουνό, 1924, μετάφραση εκδόσεις Μεταίχμιο 2016, σσ. 928-929).
Θαυμάσιο και αυτό το οδοιπορικό όπως όλα όσα μας χαρίζετε κ. Κουταντο
Το ταξίδι στη Ν.Κορεα με γέμισε φρίκη για την ανοησία του ανθρώπινου είδους.
Για τίνος συμφεροντα χάθηκαν τόσα εκατομμύρια άνθρωποι;Ποιος τους ρώτησε αν
ήθελαν να πολεμήσουν και να δώσουν τις ζωές τους; Μήπως είναι αξία η ιδεολογία; Υπάρχει και ο αντίλογος που λέει:#Δεν θα πεθάνω για τις ιδέες μου γιατί μπορεί να κάνω λαθος#