Θεάσεις: 11.282
Του Δρ. Στεργιούλα Απόστολου, Αναπληρωτή Καθηγητή Σχολής Επιστημών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας ζωής – Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Περίληψη: Σκοπός του παρόντος σύντομου άρθρου είναι να επισημάνει την ολέθρια επίδραση της σχολικής σάκας στη σπονδυλική στήλη των μαθητών του Δημοτικού σχολείου. Παραθέτονται στοιχεία από τη βιολογική μηχανική της ΣΣ, αναλύεται η σωστή όρθια θέση και ο τρόπος μεταφοράς της σάκας από τους μαθητές (τριες).
Αναφέρεται επίσης η ευθύνη που έχουν για το θέμα αυτό οι καθηγητές φυσικής αγωγής, οι γονείς και οι δάσκαλοι. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται το τομέα της πρόληψης των παραμορφώσεων της σπονδυλικής στήλης.
Εισαγωγή
Η σπονδυλική στήλη αποτελείται από βραχέα οστά, που λέγονται σπόνδυλοι. Αυτοί είναι τοποθετημένοι αρχιτεκτονικά ο ένας επάνω στον άλλο με τέτοιο τρόπο, ώστε να σχηματίζουν τέσσερα κυρτώματα: το αυχενικό με το κυρτό εμπρός, το θωρακικό με το κυρτό πίσω, το οσφυϊκό με το κυρτό εμπρός και το ιεροκoκυγικό με το κυρτό πίσω. Η κινητικότητα και η σταθερότητα της σπονδυλικής στήλης οφείλεται στην ύπαρξη των κυρτωμάτων αυτών 1, 2 (σχ. 1).
Σχ. 1. Η σπονδυλική στήλη με τα 4 κυρτώματά της. Στεργιούλας, 2005.
Οποιαδήποτε αύξηση ή μείωση στις καμπύλες αυτές (σχ. 2), μεταβάλλει σημαντικά τη βιολογική βιομηχανική της σπονδυλικής στήλης προκαλώντας τη σκυφτή στάση (κύφωση), τη στάση της αυξημένης λόρδωσης, την επίπεδη θωρακική περιοχή και την επίπεδη οσφυϊκή περιοχή (σχ. 3). Στις λανθασμένες αυτές στάσεις του σώματος, άλλα από τα μαλακά μόρια της ΣΣ βραχύνονται και άλλα επιμηκύνονται. Η διαφοροποίηση αυτή στις υποστηρικτικές δομές της σπονδυλικής στήλης, ερεθίζει τους υποδοχείς που δίνουν πληροφορίες στον εγκέφαλο για την κατάσταση των δομών αυτών και δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την πρόκληση των γνωστών συνδρόμων: του αυχενικού, της ραχιαλγίας, της οσφυαλγίας και ισχιαλγίας 3, 4. Το χαρακτηριστικό αυτών είναι το έντονο άλγος που ταλαιπωρεί το πάσχον άτομο, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά και τη νύκτα. `Ετσι αν δεν δοθεί η ανάλογη προσοχή στη σωστή στάση στη φάση της ανάπτυξης (μέχρι τα 16 χρόνια), οι ανισορροπίες των μαλακών μορίων εδραιώνονται και στην ενηλικίωση τα άτομα αυτά είναι μοιραίο να εκδηλώσουν τα παραπάνω σύνδρομα 5.
Σχ. 2. Μεγάλη διαφοροποίηση στο θωρακικό κύρτωμα που προκαλεί κύφωση (καμπούρα).
Copyright © GBS College Publishing
Σχ. 3. Οι παρεκκλίσεις από τη σωστή στάση: α) στάση της αυξημένης λόρδωσης (sway-back posture), β) η σκυφτή στάση (kyphosis-lordosis posture), γ) η επίπεδη οσφυϊκή περιοχή (flat-back posture) και δ) η στρατιωτική στάση (military-type posture). Copyright © FA Davis, 1989.
Η στάση του σώματοςΣτάση είναι η μεταφορά του σώματος στο χώρο. Δεν είναι σταθερή, αλλάζει συνέχεια και εξαρτάται από τη δραστηριότητα που καλείται κάποιος να εκτελέσει 6, 7, 8. Κατά τη διατήρηση της ορθής όρθιας θέσης, το σώμα πρέπει να ισορροπεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να υπάρχει αντίστοιχη ισορροπία στα κυρτώματα της σπονδυλικής στήλης 7 (σχ. 4).
| Σχ. 4. Η ισορροπία του σώματος σε όρθια θέση. Στεργιούλας, 2005. |
Η σχολική σάκα
Σχεδόν όλοι οι μαθητές (τριες) μεταφέρουν βαριές σχολικές σάκες με λάθος τρόπο (σχ. 4, 5). Μετά από παρατήρηση μαθητών (τριών) της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, διαπιστώθηκε ότι πάνω από το 95% αυτών, η σάκα στηρίζονταν στην περιοχή των γλουτών, ενώ οι ιμάντες εξάρτησης ήταν πολύ χαλαροί 9, 10, 11,12.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα των ερευνών, η λανθασμένη μεταφορά της σχολικής σάκας οφείλεται:
1. Στο μεγάλο βάρος που έχει. Μια σάκα που ζυγίζει περισσότερο από το 15-20% του βάρους ενός μαθητή (τριας), τον αναγκάζει να κάνει κάμψη του κορμού, για να είναι σε θέση να τη σηκώσει.
Αν το μήκος των ιμάτων εξάρτησης είναι σωστό και η σάκα έχει μεγάλο βάρος, πάλι ο μαθητής (τρια) θα κάνει κάμψη του κορμού, για να εξασφαλίσει το μηχανικό πλεονέκτημα, που θα του επιτρέψει να τη μεταφέρει.
2. Στο ότι οι γονείς δεν γνωρίζουν το βάρος της σάκας που μεταφέρει το παιδί τους. Σε μελέτη των Forjuoh και συν. (2003), πήραν μέρος 188 μαθητές (τριες). Οι σάκες που αυτοί μετέφεραν, ζύγιζαν πάνω από το 10% του βάρους του σώματός τους. Οι περισσότεροι γονείς (96%) δεν είχαν ελέγξει ποτέ το βάρος της σάκας του παιδιού τους και το 34% δεν είχε ελέγξει ποτέ το περιεχόμενο. 13
Σχ. 5 & 6 . Λανθασμένη μεταφορά
της σχολικής σάκας |
Σχ. 7 & 8 . Σωστή μεταφορά.
Copyright © Springer-Verlag, 1998. |
3. Στο ότι όταν γίνεται επιλογή της σάκας από τους γονείς και τους μαθητές, δεν δίνεται προσοχή στην αποτελεσματική εργονομία, αλλά στη μόδα και τη διαφήμιση. Οι Mackie και συν., 2003, αξιολόγησαν 4 σχολικές σάκες. Τρεις από τις τέσσερις σχεδιάστηκαν συγκεκριμένα για σχολική χρήση, με βάση την αποτελεσματική εργονομία, ενώ η τέταρτη (τυποποιημένη), επιλέχτηκε από δύο, που ο κατασκευαστής τους θεώρησε ότι ήταν πιθανόν να χρησιμοποιηθούν ως σχολικές σάκες. Μετά την ανάλυση των αποτελεσμάτων καλύτερη αποδείχθηκε η σάκα που είχε σχεδιασθεί για το σχολείο. Η σάκα αυτή είχε δύο ξεχωριστά τμήματα, προστατευτικές βάτες στην πλάτη και πλαϊνούς ιμάντες σύσφιξης. Το σχέδιο αυτό της σάκας ήταν πολύ πρακτικό, ήθελε ελάχιστη σωματική προσπάθεια και επέτρεπε μέγιστη ισορροπία και ευκολία στο περπάτημα 14 και 4). Στο ότι δεν υπάρχει κάποιο ενδιαφέρον από τους φορείς (Παιδ. Ινστιτούτο, Υπουρ. Παιδείας) για το σημαντικό αυτό θέμα. Για παράδειγμα στη Γερμανία εστάλη στα σχολεία εικονογραφημένο φυλλάδιο που αναφέρεται στη στάση του σώματος, στη σχολική σάκα και τις συνέπειες που έχει η λανθασμένη μεταφορά της στη σπονδυλική στήλη 15.
Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι ένας σκελετός αν δεν προστατευθεί στη φάση της ανάπτυξης, η σπονδυλική στήλη θα στραβώσει και στην ενηλικίωση θα παραμείνει έτσι.
Πρόληψη
Πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι (Υπουργείο, Παιδ. Ινστιτούτο, γονείς, δάσκαλοι και καθ. φυσ. αγωγής), να καταλάβουν ότι είναι καλύτερα να προληφθούν οι παρεκκλίσεις της ΣΣ, παρά να θεραπευθούν (κάλλιο το προλαμβάνειν παρά το θεραπεύειν). Το σχήμα του σκελετού που θα οικοδομηθεί μέχρι το τέλος της σκελετικής ωρίμανσης, αυτό θα συνοδεύει το άτομο μέχρι τα βαθιά γεράματα. Στη φάση της ανάπτυξης το μυοσκελετικό ελέγχεται απόλυτα, γιατί απαιτείται ελάχιστη προσπάθεια, πράγμα που δεν συμβαίνει με την πάροδο των χρόνων. Τα παιδιά σήμερα είναι υποκινητικά. Οι προσωπικοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές και τα πολλά μαθήματα, τα καθηλώνουν την καρέκλα και μοιραία η σπονδυλική στήλη στραβώνει….
Συμπεράσματα – προτάσεις
1. Το βάρος της σάκας δεν πρέπει να ξεπερνά το 10 % του αντίστοιχου του σωματικού βάρους του μαθητή, (τριας).
2. Οι γονείς πρέπει να αγοράζουν εργονομικές σάκες (σχ. 4. 8).
3. Η σάκα πρέπει να στηρίζεται στη θωρακική μοίρα κι όχι στην αντίστοιχη οσφυϊκή (σχ. 4.7) και
4. Η καλύτερη πρόληψη πέρα από τις συμβουλές για να κρατιέται το σώμα όρθιο, είναι η άσκηση των μυών που διατηρούν το σώμα μέσα στη φυσιολογική γραμμή βαρύτητας.
 |
Σχ. 4. 8 .Ο ιδανικός τύπος της σχολικής σάκας.
Copyright © Springer-Verlag, 1998. |
Δρ. Στεργιούλας Απόστολος
Φυσικοθεραπευτής
Αναπληρωτής Καθηγητής
Σχολή Επιστημών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας ζωής
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
e-mail:
apostolos@stergioulas.gr
Internet: http://www.stergioulas.gr/
Βιβλιογραφία1. Στεργιούλας Α. Βιολογία της `Ασκησης. Εκδ. Συμμετρία, 2005.
2. Στεργιούλας Α, Αγγελίδης Χ. Κινησιολογία. ΟΕΔΒ, 2003.
3. Στεργιούλας Α, Τσίγκανος Γ. Προστατευθείτε από την οσφυαλγία. Εκδ. Τελέθριον, 2002.
4. Στεργιούλας Α. Σημειώσεις Αθλητικής Φυσικοθεραπείας (H στάση του σώματος), ΤΕΦΑΑ Τρικάλων, 2000.
5. Salminen JJ, Erkintalo M, Laine M and Pentti J. Low back pain in the young. Spine 20(19): 2102-1108, 1995.
6. Kentall FP, Kentall-MacGreary E and Provance P. Muscles Testing and function 4th Ed. Williams and Wilkins, 1993.
7. Luttgens K Wells KF. Kinesiology, Scientific Basis of Human Motion 7th edition GBS College Publishing: 426-442, 1982.
8. Vodola TM. Postural abnormalities, Oakhurst, NJ: Township of Ocean School District 321-329, 1975.
9. Ζορμπαλάς Π, Κάνταρου Α, Κουπαρίτσα Χ, Μανιάτη Ε, Παναγιωτοπούλου Β. Σχολική σάκα και προβλήματα στη σπονδυλική στήλη. Μεταπτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Σχολή Επιστημών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας Ζωής, Σπάρτη, 2005.
10. Στεργιούλας A, Τριπολιτσιώτη A, Δελλαπόρτα Κ, Κωστόπουλος Ν. Προβλήματα στάσης σε παιδιά Γυμνασίων των Β. Προαστείων του Ν. Αττικής. Περιλήψεις: 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού. Θεσσαλονίκη, 20-22 Οκτωβρίου, 2000.
11. Korovessis P, Koureas G, Zacharatos S, Papazisis Z. Backpacks, back pain, sagittal spinal curves and trunk alignment in adolescents: a logistic and multinomial logistic analysis. Spine 15;30(2):247-55, 2005.
12. Korovessis P, Koureas G, Papazisis Z. Correlation between backpack weight and way of carrying, sagittal and frontal spinal curvatures, athletic activity, and dorsal and low back pain in schoolchildren and adolescents. J Spinal Disord Tech,17(1):33-40, 2004.
13. Forjuoh SN, Little D, Schuchmann JA, Lane BL. Γνωρίζουν οι γονείς το περιεχόμενο και το βάρος της σχολικής σάκας; Arch Dis Child, 88(1):18-9, 2003.
14. Mackie HW, Legg SJ, Beadle J, Hedderley D. Σύγκριση σε τέσσερις διαφορετικές σάκες για σχολική χρήση. Appl Ergon, 34(3):257-64, 2003.
15. Gesung & Munter (teil 4). Schulmodel und Schultasche. Springer-Verlag, 1998.
Σχετικά
Φορτώνει...
Φεβ 6 2011
Πόσο βλάπτει η σχολική σάκα;
Του Δρ. Στεργιούλα Απόστολου, Αναπληρωτή Καθηγητή Σχολής Επιστημών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας ζωής – Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Περίληψη: Σκοπός του παρόντος σύντομου άρθρου είναι να επισημάνει την ολέθρια επίδραση της σχολικής σάκας στη σπονδυλική στήλη των μαθητών του Δημοτικού σχολείου. Παραθέτονται στοιχεία από τη βιολογική μηχανική της ΣΣ, αναλύεται η σωστή όρθια θέση και ο τρόπος μεταφοράς της σάκας από τους μαθητές (τριες).
Αναφέρεται επίσης η ευθύνη που έχουν για το θέμα αυτό οι καθηγητές φυσικής αγωγής, οι γονείς και οι δάσκαλοι. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται το τομέα της πρόληψης των παραμορφώσεων της σπονδυλικής στήλης.
Copyright © GBS College Publishing
της σχολικής σάκας
Copyright © Springer-Verlag, 1998.
3. Στο ότι όταν γίνεται επιλογή της σάκας από τους γονείς και τους μαθητές, δεν δίνεται προσοχή στην αποτελεσματική εργονομία, αλλά στη μόδα και τη διαφήμιση. Οι Mackie και συν., 2003, αξιολόγησαν 4 σχολικές σάκες. Τρεις από τις τέσσερις σχεδιάστηκαν συγκεκριμένα για σχολική χρήση, με βάση την αποτελεσματική εργονομία, ενώ η τέταρτη (τυποποιημένη), επιλέχτηκε από δύο, που ο κατασκευαστής τους θεώρησε ότι ήταν πιθανόν να χρησιμοποιηθούν ως σχολικές σάκες. Μετά την ανάλυση των αποτελεσμάτων καλύτερη αποδείχθηκε η σάκα που είχε σχεδιασθεί για το σχολείο. Η σάκα αυτή είχε δύο ξεχωριστά τμήματα, προστατευτικές βάτες στην πλάτη και πλαϊνούς ιμάντες σύσφιξης. Το σχέδιο αυτό της σάκας ήταν πολύ πρακτικό, ήθελε ελάχιστη σωματική προσπάθεια και επέτρεπε μέγιστη ισορροπία και ευκολία στο περπάτημα 14 και 4). Στο ότι δεν υπάρχει κάποιο ενδιαφέρον από τους φορείς (Παιδ. Ινστιτούτο, Υπουρ. Παιδείας) για το σημαντικό αυτό θέμα. Για παράδειγμα στη Γερμανία εστάλη στα σχολεία εικονογραφημένο φυλλάδιο που αναφέρεται στη στάση του σώματος, στη σχολική σάκα και τις συνέπειες που έχει η λανθασμένη μεταφορά της στη σπονδυλική στήλη 15.
Πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι (Υπουργείο, Παιδ. Ινστιτούτο, γονείς, δάσκαλοι και καθ. φυσ. αγωγής), να καταλάβουν ότι είναι καλύτερα να προληφθούν οι παρεκκλίσεις της ΣΣ, παρά να θεραπευθούν (κάλλιο το προλαμβάνειν παρά το θεραπεύειν). Το σχήμα του σκελετού που θα οικοδομηθεί μέχρι το τέλος της σκελετικής ωρίμανσης, αυτό θα συνοδεύει το άτομο μέχρι τα βαθιά γεράματα. Στη φάση της ανάπτυξης το μυοσκελετικό ελέγχεται απόλυτα, γιατί απαιτείται ελάχιστη προσπάθεια, πράγμα που δεν συμβαίνει με την πάροδο των χρόνων. Τα παιδιά σήμερα είναι υποκινητικά. Οι προσωπικοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές και τα πολλά μαθήματα, τα καθηλώνουν την καρέκλα και μοιραία η σπονδυλική στήλη στραβώνει….
Συμπεράσματα – προτάσεις
1. Το βάρος της σάκας δεν πρέπει να ξεπερνά το 10 % του αντίστοιχου του σωματικού βάρους του μαθητή, (τριας).
2. Οι γονείς πρέπει να αγοράζουν εργονομικές σάκες (σχ. 4. 8).
3. Η σάκα πρέπει να στηρίζεται στη θωρακική μοίρα κι όχι στην αντίστοιχη οσφυϊκή (σχ. 4.7) και
4. Η καλύτερη πρόληψη πέρα από τις συμβουλές για να κρατιέται το σώμα όρθιο, είναι η άσκηση των μυών που διατηρούν το σώμα μέσα στη φυσιολογική γραμμή βαρύτητας.
Copyright © Springer-Verlag, 1998.
2. Στεργιούλας Α, Αγγελίδης Χ. Κινησιολογία. ΟΕΔΒ, 2003.
3. Στεργιούλας Α, Τσίγκανος Γ. Προστατευθείτε από την οσφυαλγία. Εκδ. Τελέθριον, 2002.
4. Στεργιούλας Α. Σημειώσεις Αθλητικής Φυσικοθεραπείας (H στάση του σώματος), ΤΕΦΑΑ Τρικάλων, 2000.
5. Salminen JJ, Erkintalo M, Laine M and Pentti J. Low back pain in the young. Spine 20(19): 2102-1108, 1995.
6. Kentall FP, Kentall-MacGreary E and Provance P. Muscles Testing and function 4th Ed. Williams and Wilkins, 1993.
7. Luttgens K Wells KF. Kinesiology, Scientific Basis of Human Motion 7th edition GBS College Publishing: 426-442, 1982.
8. Vodola TM. Postural abnormalities, Oakhurst, NJ: Township of Ocean School District 321-329, 1975.
9. Ζορμπαλάς Π, Κάνταρου Α, Κουπαρίτσα Χ, Μανιάτη Ε, Παναγιωτοπούλου Β. Σχολική σάκα και προβλήματα στη σπονδυλική στήλη. Μεταπτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Σχολή Επιστημών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας Ζωής, Σπάρτη, 2005.
10. Στεργιούλας A, Τριπολιτσιώτη A, Δελλαπόρτα Κ, Κωστόπουλος Ν. Προβλήματα στάσης σε παιδιά Γυμνασίων των Β. Προαστείων του Ν. Αττικής. Περιλήψεις: 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού. Θεσσαλονίκη, 20-22 Οκτωβρίου, 2000.
11. Korovessis P, Koureas G, Zacharatos S, Papazisis Z. Backpacks, back pain, sagittal spinal curves and trunk alignment in adolescents: a logistic and multinomial logistic analysis. Spine 15;30(2):247-55, 2005.
12. Korovessis P, Koureas G, Papazisis Z. Correlation between backpack weight and way of carrying, sagittal and frontal spinal curvatures, athletic activity, and dorsal and low back pain in schoolchildren and adolescents. J Spinal Disord Tech,17(1):33-40, 2004.
13. Forjuoh SN, Little D, Schuchmann JA, Lane BL. Γνωρίζουν οι γονείς το περιεχόμενο και το βάρος της σχολικής σάκας; Arch Dis Child, 88(1):18-9, 2003.
14. Mackie HW, Legg SJ, Beadle J, Hedderley D. Σύγκριση σε τέσσερις διαφορετικές σάκες για σχολική χρήση. Appl Ergon, 34(3):257-64, 2003.
15. Gesung & Munter (teil 4). Schulmodel und Schultasche. Springer-Verlag, 1998.
Κοινοποιήστε:
Σχετικά
By eduportal • Αγωγή Υγείας • 0 • Tags: σχολική τσάντα