Πώς να δραπετεύσουμε από την “Κοιλάδα του Θανάτου” της εκπαίδευσης;

0:12 Σας ευχαριστώ πολύ.

0:16 Μετακόμισα στην Αμερική πριν από 12 χρόνια με τη γυναίκα μου την Τέρυ και τα δύο παιδιά μας. Για να πω την αλήθεια, μετακομίσαμε στο Λος Άντζελες, (Γέλια) νομίζοντας πως μετακομίζουμε στην Αμερική, έτσι κι αλλιώς είναι μια σύντομη πτήση από το Λος Άντζελες ως την Αμερική.

0:37 Ήρθα εδώ πριν από 12 χρόνια, και όταν έφτασα μου είπαν διάφορα πράγματα, όπως ότι «Οι Αμερικάνοι δεν πιάνουν την ειρωνεία». Έχετε ακούσει αυτήν την άποψη; Δεν είναι αλήθεια. Έχω ταξιδέψει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη αυτής της χώρας. Δεν έχω βρει καμία απόδειξη πως οι Αμερικάνοι δεν πιάνουν την ειρωνεία. Είναι ένας απ’ αυτούς τους πολιτιστικούς μύθους, όπως ότι «Οι Βρετανοί είναι συνεσταλμένοι». Δεν ξέρω γιατί το νομίζουν αυτό οι άνθρωποι. Έχουμε εισβάλει σε κάθε χώρα που έχουμε συναντήσει. (Γέλια) Δεν είναι πάντως αλήθεια ότι οι Αμερικάνοι δεν πιάνουν την ειρωνεία, θέλω απλά να ξέρετε ότι αυτό λένε οι άνθρωποι για εσάς, πίσω από την πλάτη σας. Έτσι όταν αποχωρείτε από κάποιο σαλόνι στην Ευρώπη οι άνθρωποι λένε πως ευτυχώς κανείς δεν ήταν ειρωνικός κατά την παρουσία σας εκεί.

1:27 Εγώ όμως ήξερα ότι οι Αμερικάνοι καταλαβαίνουν την ειρωνεία από τη στιγμή που διάβασα τη νομοθεσία με τίτλο «Κανένα Παιδί να μην Μείνει Πίσω». Διότι όποιος σκέφτηκε αυτόν τον τίτλο καταλαβαίνει από ειρωνεία, έτσι δεν είναι, διότι… — (Γέλια) (Χειροκρότημα) …διότι αφήνει εκατομμύρια παιδιά πίσω. Καταλαβαίνω βέβαια πως αυτό δεν είναι πολύ ελκυστικό όνομα για νομοθεσία: «Εκατομμύρια Παιδιά Μένουν Πίσω». Το καταλαβαίνω. Ποιο είναι το σχέδιο; Λοιπόν προτείνουμε να μείνουν εκατομμύρια παιδιά πίσω, και να πώς θα το κάνουμε.

2:04 Και δουλεύει υπέροχα. Σε κάποιες περιοχές της χώρας, 60% των παιδιών εγκαταλείπουν το λύκειο. Στις κοινότητες Ιθαγενών Αμερικανών, το ποσοστό είναι 80%. Αν μειώναμε τον αριθμό αυτό κατά το ήμισυ, μια εκτίμηση είναι πως θα δημιουργούσε καθαρό κέρδος για την οικονομία των ΗΠΑ στη διάρκεια 10 χρόνων σχεδόν ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων. Από οικονομική άποψη, δεν στέκει καλά μαθηματικά, να το κάνουμε; Κοστίζει πραγματικά ένα τεράστιο ποσό να μαζέψεις τη ζημιά από την κρίση των μαθητών που εγκαταλείπουν το σχολείο.

2:41 Αλλά η κρίση αυτή είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Αυτό που δεν υπολογίζει, είναι τα παιδιά που παραμένουν στο σχολείο αλλά έχουν αποκοπεί απ’ αυτό, που δεν το απολαμβάνουν, δεν έχουν κανένα πραγματικό όφελος από αυτό.

2:54 Και δεν φταίει ότι δεν δαπανώνται αρκετά χρήματα. Η Αμερική ξοδεύει περισσότερα χρήματα για την εκπαίδευση από τις περισσότερες χώρες. Το μέγεθος των τάξεων είναι μικρότερο από πολλές άλλες χώρες. Υπάρχουν εκατοντάδες πρωτοβουλίες κάθε χρόνο που προσπαθούν να βελτιώσουν την εκπαίδευση. Το πρόβλημα είναι πως όλα βαίνουν προς τη λάθος κατεύθυνση. Υπάρχουν τρεις αρχές πάνω στις οποίες ακμάζει η ανθρώπινη ζωή, αλλά αντικρούονται από την κουλτούρα της εκπαίδευσης κάτω από την οποία οι περισσότεροι δάσκαλοι πρέπει να εργάζονται και οι περισσότεροι μαθητές πρέπει να υπομένουν.

3:27 Η πρώτη αρχή είναι αυτή: Πως τα ανθρώπινα όντα είναι διαφορετικά και ποικιλόμορφα από τη φύση τους.

3:35 Να σας ρωτήσω, πόσοι από εσάς έχετε δικά σας παιδιά; Εντάξει. Ή εγγόνια; Μήπως δύο ή περισσότερα παιδιά; Ωραία. Οι υπόλοιποι θα έχετε δει τέτοια παιδιά. (Γέλια) Μικρά ανθρωπάκια που τριγυρνάνε. Θα βάλω μαζί σας ένα στοίχημα, και είμαι βέβαιος ότι θα το κερδίσω. Αν έχετε δύο ή περισσότερα παιδιά, στοιχηματίζω πως είναι εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους. Δεν είναι; (Χειροκρότημα) Δεν θα τα μπερδεύατε ποτέ, έτσι δεν είναι; Να πείτε «Για θύμισέ μου, ποιος είσαι εσύ;» «Η μάνα σου κι εγώ πρόκειται να εισάγουμε έναν χρωματικό κώδικα ώστε να μην μπερδευόμαστε».

4:20 Η εκπαίδευση κάτω από το νομοσχέδιο «Κανένα Παιδί να μην Μείνει Πίσω» βασίζεται στην ομοιομορφία, όχι στη διαφορετικότητα. Αυτό που τα σχολεία ενθαρρύνονται να κάνουν, είναι να βρουν τι μπορούν να επιτύχουν τα παιδιά μέσα σε ένα στενό φάσμα επιτευγμάτων. Ένα από τα αποτελέσματα του «Κανένα Παιδί να μην Μείνει Πίσω» ήταν η προσήλωση στους τομείς των Θετικών Επιστημών και της Τεχνολογίας. Είναι πολύ σημαντικοί. Δεν είμαι εδώ για να επιχειρηματολογήσω εναντίον της επιστήμης και των μαθηματικών. Αντιθέτως, είναι αναγκαίοι κλάδοι, αλλά δεν είναι επαρκείς. Η αληθινή εκπαίδευση οφείλει να δώσει ίση βαρύτητα στις τέχνες, τις ανθρωπιστικές επιστήμες, τη φυσική αγωγή. Ένας μεγάλος αριθμός παιδιών, …συγγνώμη, ευχαριστώ (Χειροκρότημα) — Μια εκτίμηση για την Αμερική λέει πως κάπου το 10% των παιδιών, που παίρνουν αυτό το δρόμο, διαγιγνώσκονται με διάφορες παθήσεις κάτω από τον ευρύ τίτλο της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής. Το ΔΕΠΥ. Δεν λέω πως δεν υπάρχει αυτό. Απλά δεν πιστεύω πως είναι τέτοια επιδημία. Αν βάλετε τα παιδιά να κάθονται με τις ώρες, και να κάνουν χαμηλής ποιότητας γραφειοκρατική εργασία, μην εκπλαγείτε αν αρχίσουν να νευριάζουν. (Γέλια) (Χειροκρότημα) Τα παιδιά στην πλειψηφία τους, δεν υποφέρουν από κάποια ψυχολογική πάθηση. Πάσχουν από παιδική ηλικία. (Γέλια) Το ξέρω, επειδή πέρασα τα πρώτα χρόνια μου ως παιδί. Έζησα το όλο θέμα. Τα παιδιά ευημερούν καλύτερα σε ένα ευρύ πρόγραμμα σπουδών που αγκαλιάζει τα διάφορα ταλέντα τους, κι όχι ένα μικρό μέρος τους. Παρεμπιπτόντως, οι τέχνες δεν είναι σημαντικές επειδή βελτιώνουν τους βαθμούς των μαθηματικών. Είναι σημαντικές επειδή μιλούν σε κομμάτια της ύπαρξης των παιδιών που μένουν, κατά τα άλλα, ανέγγιχτα.

6:13 Η δεύτερη, … ευχαριστώ — (Χειροκρότημα)

6:19 Η δεύτερη αρχή που ωθεί την ανθρώπινη ζωή ν’ ακμάζει είναι η περιέργεια. Αν μπορείτε ν’ ανάψετε τη σπίθα της περιέργειας σε ένα παιδί, πολύ συχνά μαθαίνει χωρίς καμία περαιτέρω βοήθεια. Τα παιδιά είναι μαθητές εκ φύσεως. Είναι πραγματικό επίτευγμα να σβήσεις αυτήν την ικανότητα, ή να την καταπνίξεις. Η περιέργεια είναι η κινητήρια δύναμη της επιτυχίας. Τώρα, ο λόγος που το λέω αυτό είναι επειδή ένα απ’ τα αποτελέσματα της σημερινής κουλτούρας, αν μπορώ να το πω έτσι, είναι ο απο-επαγγελματισμός των δασκάλων. Δεν υπάρχει σύστημα στον κόσμο ή σχολείο στη χώρα που να είναι καλύτερο από τους δασκάλους του. Οι δάσκαλοι είναι η ψυχή της επιτυχίας των σχολείων. Αλλά η διδασκαλία είναι μια δημιουργική διαδικασία. Η διδασκαλία, όταν είναι κατάλληλα σχεδιασμένη, δεν είναι ένα σύστημα χορήγησης. Δεν είσαι εκεί μόνο για να μεταλαμπαδεύεις αφομοιωμένη πληροφορία. Οι σπουδαίοι δάσκαλοι το κάνουν αυτό, αλλά αυτό που επίσης κάνουν είναι να καθοδηγούν, να ερεθίζουν, να προκαλούν, να κινούν την προσοχή. Βλέπετε, στο τέλος, η εκπαίδευση αφορά τη μάθηση. Εάν δεν μαθαίνεις κάτι, δεν υπάρχει εκπαίδευση. Οι άνθρωποι μπορούν να μιλούν ατέλειωτες ώρες για την εκπαίδευση, χωρίς ποτέ να μιλήσουν για τη μάθηση. Το όλο νόημα της εκπαίδευσης είναι να καταφέρεις να μάθουν οι άνθρωποι.

7:40 Ένας φίλος μου, ένας ηλικιωμένος φίλος, —στην πραγματικότητα πολύ ηλικιωμένος, έχει πεθάνει. (Γέλια) Μέχρι τόσο μπορεί να γεράσει κανείς, πολύ φοβάμαι. Ήταν όμως τρομερός τύπος, εξαιρετικός φιλόσοφος. Συνήθιζε να μιλάει για τη διαφορά ανάμεσα στο νόημα της δραστηριότητας και του επιτεύματος στα ρήματα. Μπορεί, ξέρετε, ν’ ασχολείσαι με μια δραστηριότητα, αλλά να μην επιτυγχάνεις κάτι, όπως με τη δίαιτα. Είναι πολύ καλό παράδειγμα. Τον βλέπετε; Κάνει δίαιτα. Χάνει καθόλου βάρος; Μπα, όχι. Η διδασκαλία είναι το ίδιο πράγμα. Μπορείς να πεις «Η Ντέμπορα είναι στην αίθουσα 34 και διδάσκει». Αν όμως κανένας δεν μαθαίνει κάτι, μπορεί να καταπιάνεται με τη διδασκαλία αλλά να μην την ολοκληρώνει.

8:29 Ο ρόλος του δασκάλου είναι να διευκολύνει τη μάθηση. Αυτό είναι όλο. Μέρος του προβλήματος είναι, νομίζω, πως η κυρίαρχη κουλτούρα της εκπαίδευσης, έχει επικεντρωθεί όχι στη διδασκαλία και τη μάθηση, αλλά στην εξέταση. Η εξέταση είναι σημαντική. Οι τυποποιημένες εξετάσεις, έχουν τη θέση τους. Δεν μπορούν όμως να είναι η κυρίαρχη κουλτούρα της εκπαίδευσης. Θα έπρεπε να είναι διαγνωστικές. Να βοηθούν. (Χειροκρότημα) Αν πάω για μια ιατρική εξέταση, θέλω κάποια τυποποιημένα τεστ. Τα θέλω. Θέλω να ξέρω το επίπεδο της χοληστερίνης μου σε σύγκριση με όλους τους άλλους, σε μια δεδομένη κλίμακα. Δεν θέλω να είναι σε κάποια κλίμακα που επινόησε ο γιατρός μου στο αυτοκίνητο.

9:14 «Η χοληστερίνη σας είναι αυτό που ονομάζω Κλίμακα Πορτοκάλι».

9:17 «Αλήθεια; Και είναι καλό αυτό;» «Δεν γνωρίζουμε.»

9:23 Όλα αυτά όμως θα έπρεπε να υποστηρίζουν τη μάθηση, όχι να την καταστέλλουν, όπως γίνεται πολύ συχνά. Έτσι, στη θέση της περιέργειας, αυτό που έχουμε, είναι μια κουλτούρα συμμόρφωσης. Τα παιδιά μας και οι δάσκαλοι ενθαρρύνονται ν’ ακολουθούν αλγόριθμους ρουτίνας αντί να διεγείρουν αυτή τη δύναμη της φαντασίας και της περιέργειας. Η τρίτη αρχή είναι αυτή: πως η ανθρώπινη ζωή, είναι εγγενώς δημιουργική. Είναι η αιτία που έχουμε όλοι διαφορετικά βιογραφικά. Δημιουργούμε τις ζωές μας, και μπορούμε να τις αναδημιουργήσουμε καθώς τις εξετάζουμε. Είναι το κοινό νόμισμα της ανθρωπότητας. Είναι η αιτία που ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι τόσο ενδιαφέρον, ποικίλος και δυναμικός. Θέλω να πω κι άλλα ζώα μπορεί να έχουν φαντασία και δημιουργικότητα, αλλά δεν είναι τόσο εμφανής όσο η δική μας. Εννοώ, μπορεί να έχεις ένα σκύλο. Και ο σκύλος μπορεί να έχει κατάθλιψη. Δεν ακούει όμως Ρέϊντιοχεντ, ακούει; (Γέλια) Ούτε αγναντεύει έξω απ’ το παράθυρο μ’ ένα μπουκάλι Τζακ Ντάνιελς. (Γέλια)

10:27 Κι αν του πείτε «Θέλεις να πάμε μια βόλτα;»

10:29 Δεν λέει «Μπα, καλά είμαι. Πήγαινε εσύ. Θα περιμένω. Τράβα όμως φωτογραφίες».

10:38 Όλοι δημιουργούμε τις ζωές μας, μέσα από μια αέναη διαδικασία όπου σκεπτόμαστε εναλλακτικές λύσεις και δυνατότητες, κι ένας από τους ρόλους της εκπαίδευσης είναι να αφυπνίζει και ν’ αναπτύσσει τις δυνάμεις της δημιουργικότητας. Αντ’ αυτού, αυτό που έχουμε είναι μια κουλτούρα τυποποίησης.

10:53 Δεν υπάρχει λόγος να είναι έτσι τα πράγματα. Πραγματικά δεν υπάρχει. Η Φινλανδία είναι συχνά πρωτοπόρος στα μαθηματικά, τις επιστήμες και την ανάγνωση. Ξέρουμε μόνο πως τα πάνε καλά σ’ αυτά επειδή μόνο αυτά εξετάζονται σήμερα. Αυτό είναι το πρόβλημα με τις εξετάσεις. Δεν ψάχνουν για άλλα πράγματα, εξίσου σημαντικά. Το θέμα με την εργασία στη Φινλανδία είναι το εξής: Δεν παθιάζονται μ’ αυτούς τους κλάδους. Έχουν μια πολύ ευρεία προσέγγιση της εκπαίδευσης η οποία περιλαμβάνει ανθρωπιστικές επιστήμες, φυσική αγωγή και τέχνες.

11:23 Δεύτερον, δεν υπάρχουν τυποποιημένα τεστ στη Φινλανδία. Θέλω να πω, υπάρχουν κάποια, αλλά δεν είναι αυτά που ωθούν τους ανθρώπους. Δεν είναι αυτά που τους κάνουν να εργάζονται.

11:35 Και το τρίτο, και ήμουν σε μια συνάντηση πρόσφατα με μερικούς ανθρώπους από τη Φινλανδία, βέρους Φινλανδούς, και κάποιος από το Αμερικάνικο σύστημα έλεγε στους Φινλανδούς, «Τι κάνετε για τα ποσοστά εγκατάλειψης του σχολείου στη Φινλανδία;»

11:48 Αυτοί έδειχναν λίγο σαστισμένοι και είπαν: «Δεν έχουμε τέτοια ποσοστά. Γιατί να εγκαταλείψει κάποιος το σχολείο; Αν οι άνθρωποι έχουν προβλήματα, βρισκόμαστε άμεσα κοντά τους τους βοηθούμε και τους στηρίζουμε».

11:59 Οι άνθρωποι βέβαια λένε πάντα «Ξέρεις, δεν μπορείς να συγκρίνεις τη Φινλανδία με την Αμερική».

12:04 Όχι. Ο πληθυσμός στη Φινλανδία είναι νομίζω γύρω στα πέντε εκατομμύρια. Μπορείς όμως να τη συγκρίνεις με μια πολιτεία των ΗΠΑ. Πολλές πολιτείες των ΗΠΑ έχουν μικρότερο πληθυσμό. Εννοώ, έχω πάει σε μερικές πολιτείες της Αμερικής και ήμουν ο μόνος άνθρωπος εκεί. (Γέλια) Αλήθεια. Αλήθεια. Μου ζήτησαν να κλειδώσω φεύγοντας. (Γέλια)

12:29 Αλλά αυτό που κάνουν όλα τα συστήματα υψηλών επιδόσεων στον κόσμο δεν είναι εμφανές δυστυχώς, στα συστήματα της Αμερικής — εννοώ, επί συνόλου. Ένα είναι αυτό: Εξατομικεύουν τη διδασκαλία και τη μάθηση. Αναγνωρίζουν πως οι μαθητές είναι που μαθαίνουν και το σύστημα πρέπει να τους εξάψει την περιέργεια, την ατομικότητα και τη δημιουργικότητα. Έτσι τους κάνεις να μάθουν.

12:58 Το δεύτερο είναι ότι αποδίδουν πολύ υψηλή θέση στο επάγγελμα του δασκάλου. Αναγνωρίζουν πως δεν μπορείς να βελτιώσεις την εκπαίδευση αν δεν επιλέξεις αξιόλογους ανθρώπους να διδάξουν κι αν δεν τους παρέχεις συνεχή υποστήριξη και επαγγελματική εξέλιξη. Η επένδυση στην επαγγελματική ανάπτυξη δεν είναι κόστος. Είναι μια επένδυση και κάθε χώρα που επιτυγχάνει το ξέρει, είτε πρόκειται για την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Νότιο Κορέα, τη Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ ή τη Σαγκάη. Ξέρουν πως έτσι έχουν τα πράγματα.

13:28 Και το τρίτο είναι πως μεταβιβάζουν την ευθύνη στο επίπεδο του σχολείου, για να γίνει η δουλειά. Βλέπετε, υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ του να μπαίνεις σε κατάσταση διοίκησης και ελέγχου της εκπαίδευσης — Αυτό συνέβη σε μερικά συστήματα. Κεντρικές ή πολιτειακές κυβερνήσεις αποφασίζουν πως ξέρουν καλύτερα και θα σου πουν τι να κάνεις. Το πρόβλημα είναι πως η εκπαίδευση δεν λαμβάνει χώρα στις αίθουσες των επιτροπών των νομοθετικών κτιρίων μας, αλλά στις σχολικές αίθουσες και τα σχολεία, και οι άνθρωποι που την πραγματοποιούν είναι οι δάσκαλοι και οι μαθητές, κι αν αφαιρέσεις την κρίση τους, παύει να λειτουργεί. Πρέπει να την επιστρέψουμε στους ανθρώπους. (Χειροκρότημα)

14:13 Γίνεται εξαιρετικό έργο σε αυτή τη χώρα. Πρέπει όμως να πω πως συμβαίνει παρά την κυρίαρχη κουλτούρα της εκπαίδευσης, και όχι εξαιτίας της. Είναι σαν να πλέουν οι άνθρωποι συνεχώς ενάντια στον άνεμο. Ο λόγος νομίζω είναι ο ακόλουθος: Πολλές από τις τρέχουσες πολιτικές βασίζονται σε μηχανιστικές αντιλήψεις της εκπαίδευσης. Λες και η εκπαίδευση είναι μια βιομηχανική διαδικασία που μπορεί να βελτιωθεί έχοντας καλύτερα δεδομένα, και κάπου στο πίσω μέρος του μυαλού αυτών που χαράσσουν πολιτικές, υπάρχει η ιδέα ότι αν ρυθμίσουν αρκετά καλά το σύστημα θα λειτουργεί άψογα στο μέλλον. Δεν είναι έτσι και ποτέ δεν ήταν.

14:54 Το ζήτημα είναι ότι η εκπαίδευση δεν είναι ένα μηχανικό σύστημα. Είναι ένα ανθρώπινο σύστημα. Αφορά ανθρώπους που είτε θέλουν, είτε δεν θέλουν να μάθουν. Κάθε μαθητής που εγκαταλείπει το σχολείο έχει κάποιο λόγο που το κάνει ο οποίος είναι ριζωμένος στην βιογραφία του. Ίσως να το βρίσκει βαρετό ή άσχετο. Ίσως βρίσκει πως έρχεται σε αντίθεση με τη ζωή που βιώνει έξω απ’ το σχολείο. Υπάρχουν κάποιες τάσεις, αλλά οι ιστορίες είναι πάντα μοναδικές. Ήμουν σε μια συνάντηση πρόσφατα στο Λος Άντζελες γι’ αυτό που ονομάζουν εναλλακτικά προγράμματα μάθησης. Είναι σχεδιασμένα να φέρνουν τους μαθητές πίσω στην εκπαίδευση. Έχουν συγκεκριμένα κοινά χαρακτηριστικά. Είναι ιδιαίτερα εξατομικευμένα. Έχουν ισχυρή υποστήριξη για τους δασκάλους, στενούς δεσμούς με την κοινότητα και ένα ευρύ και ποικίλο πρόγραμμα σπουδών, καθώς και προγράμματα που απασχολούν τους μαθητές εντός και εκτός του σχολείου. Και λειτουργούν. Το ενδιαφέρον για μένα είναι πως τα ονομάζουν «εναλλακτική εκπαίδευση». Καταλαβαίνετε; Όλα τα στοιχεία, απ’ όλον τον κόσμο δείχνουν πως αν τα κάναμε όλοι αυτά, δεν θα υπήρχε ανάγκη εναλλακτικού σχεδίου. (Χειροκρότημα)

16:12 Νομίζω λοιπόν πως πρέπει να ενστερνιστούμε μια διαφορετική μεταφορά. Πρέπει ν’ αναγνωρίσουμε πως πρόκειται για ένα ανθρώπινο σύστημα, και πως υπάρχουν συνθήκες υπό τις οποίες οι άνθρωποι προκόβουν και συνθήκες κάτω από τις οποίες αποτυγχάνουν. Είμαστε εξάλλου οργανικά όντα, και η εκπαιδευτική καλλιέργεια μάς είναι απολύτως απαραίτητη. Η καλλιέργεια είναι οργανικός όρος, σωστά;

16:34 Κοντά στον τόπο κατοικίας μου, βρίσκεται η Κοιλάδα του Θανάτου. Πρόκειται για τη θερμότερη, πιο άνυδρη περιοχή της Αμερικής, και τίποτα δε φυτρώνει εκεί. Δε φυτρώνει τίποτα επειδή ποτέ δε βρέχει. Εξ’ ου και η ονομασία, Κοιλάδα του Θανάτου. Το χειμώνα του 2004, έβρεξε στην Κοιλάδα του Θανάτου. 18 εκατοστά βροχής, έπεσαν σε μικρό χρονικό διάστημα. Την άνοιξη του 2005, υπήρξε ένα φαινόμενο. Το έδαφος της Κοιλάδας του Θανάτου, καλύφθηκε με λουλούδια για ένα διάστημα. Αυτό που αποδείχθηκε είναι το εξής: Η Κοιλάδα του Θανάτου δεν είναι νεκρή. Είναι κοιμισμένη. Ακριβώς κάτω από την επιφάνεια, υπάρχουν σπόροι δυνατοτήτων που περιμένουν τις σωστές συνθήκες για ν’ αναπτυχθούν, και με τα οργανικά συστήματα, αν οι συνθήκες είναι σωστές, η ζωή είναι αναπόφευκτη. Συμβαίνει όλη την ώρα. Παίρνεις μια περιοχή, ένα σχολείο, μια περιφέρεια, αλλάζεις τις συνθήκες, δίνεις στους ανθρώπους μια διαφορετική αίσθηση των δυνατοτήτων τους, ένα διαφορετικό σύνολο προσδοκιών, ένα ευρύτερο φάσμα ευκαιριών, τιμάς και σέβεσαι τις σχέσεις μεταξύ των διδασκόντων και των διδασκομένων, δίνεις στους ανθρώπους την ευκαιρία να είναι δημιουργικοί και να καινοτομήσουν σ’ αυτό που κάνουν, και τα σχολεία που ήταν κάποτε στερημένα, ανθίζουν.

17:56 Οι μεγάλοι ηγέτες το γνωρίζουν αυτό. Ο πραγματικός ρόλος της ηγεσίας στην εκπαίδευση —και νομίζω ισχύει σε εθνικό επίπεδο, σε κρατικό επίπεδο, και σε σχολικό επίπεδο— δεν είναι και δεν θα έπρεπε να είναι διοικητικός και ελεγκτικός. Ο πραγματικός ρόλος της ηγεσίας είναι ο έλεγχος του κλίματος, η δημιουργία ενός κλίματος δυνατοτήτων. Αν το κάνετε αυτό, οι άνθρωποι θα ανταποκριθούν στην πρόκληση και θα επιτύχουν πράγματα που δεν μπορούσατε να προβλέψετε και δεν περιμένατε.

18:23 Υπάρχει μια θαυμάσια ρήση του Βενιαμίν Φραγκλίνου. «Υπάρχουν τριών ειδών άνθρωποι στον κόσμο: Αυτοί που είναι αμετακίνητοι, άνθρωποι που δεν καταλαβαίνουν, δε θέλουν να καταλάβουν, και δεν πρόκειται να κάνουν τίποτε γι’ αυτό. Υπάρχουν αυτοί που είναι ευμετάβλητοι, που βλέπουν την ανάγκη γι’ αλλαγή και είναι προετοιμασμένοι να την αφουγκραστούν. Και είναι κι εκείνοι που κινούνται, αυτοί που κάνουν τα πράγματα να συμβούν». Αν ενθαρρύνουμε περισσότερους ανθρώπους, αυτό θα γίνει ένα κίνημα. Κι αν το κίνημα είναι αρκετά ισχυρό, αυτό, με την καλύτερη δυνατή έννοια της λέξης, θα είναι μια επανάσταση. Κι αυτό είναι που χρειαζόμαστε.

18:55 Σας ευχαριστώ πολύ. (Χειροκρότημα) Ευχαριστώ πολύ. (Χειροκρότημα)