Γιατί ένα Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής ακόμη;*

Άρθρο του Βασίλη Μισαηλίδη (Δασκάλου)

Λειτουργία Πάρκων Κυκλοφοριακής Αγωγής

Σκοπός των Πάρκων Κυκλοφοριακής Αγωγής είναι τα παιδιά να μάθουν πώς να κινούνται με ασφάλεια, πώς να περνούν ένα δρόμο από τη διάβαση ελέγχοντας αν υπάρχει κίνδυνος, πώς να κινούνται σε ένα δρόμο που δε διαθέτει πεζοδρόμιο και πώς να συμπεριφέρονται όταν είναι επιβάτες σ’ ένα όχημα. Ακόμα να αναγνωρίζουν τις πινακίδες και τα σήματα που ρυθμίζουν την κυκλοφορία πεζών και οχημάτων. Επιπλέον να βρεθούν στη θέση του οδηγού, έτσι ώστε να καταλάβουν πώς λειτουργεί ο οδηγός αλλά και πώς κινδυνεύει ο πεζός από τα οχήματα που κυκλοφορούν στο δρόμο.

Μία επίσκεψη σε ένα πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής αποτελούσε το κίνητρο για να ασχοληθούν οι μαθητές με το πρόγραμμα Κυκλοφοριακής Αγωγής που υλοποιούσαν, καθώς είχαν τη δυνατότητα:

• Να δουν από κοντά πολλά σήματα και διαγραμμίσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ.), τα οποία στη συνέχεια θα αποτελούσαν αντικείμενο έρευνας και μελέτης από τους ίδιους.
• Να εκπαιδευτούν από ειδικούς εκπαιδευτές και με τη συνεργασία του δασκάλου με σκοπό να αποκτήσουν σωστή συμπεριφορά στην οδική κυκλοφορία.

Η επίσκεψη στο πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής πραγματοποιούταν συνήθως μια φορά κατά τη διάρκεια της φοίτησης των μαθητών στο δημοτικό σχολείο και σε περίπτωση που υλοποιούνταν πρόγραμμα Κυκλοφοριακής Αγωγής.

Η εμπειρία από το υφιστάμενο πλαίσιο λειτουργίας των Πάρκων Κυκλοφοριακής Αγωγής έχει αναδείξει προβλήματα στη λειτουργία τους και δεν έχει αποδώσει τα ανάλογα αποτελέσματα.

Το Διαδραστικό  Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής του Δημοτικού Σχολείου Ολύνθου

Κατανοώντας το σημαντικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ένα Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής υλοποιήθηκε η κατασκευή και ξεκίνησε η λειτουργία στον αύλειο χώρο του Σχολείου μας σε έκταση 500 τ.μ..  Σ΄ αυτό μπορούν οι μαθητές να τοποθετούν σήματα οδικής κυκλοφορίας στα 175 μέτρα δρόμων διπλής κατεύθυνσης, υπάρχουν διαβάσεις 18 πεζών, μονόδρομος, κυκλικός κόμβος, κόμβοι, φανάρια, χώρος στάθμευσης, χώροι πρασίνου κ.ά.  με σκοπό τη δημιουργία μιας αυριανής γενιάς οδηγών με την απαραίτητη κουλτούρα. Ο νέος που έχει διαμορφώσει κυκλοφοριακή κουλτούρα από το σχολείο και έχει αποκτήσει δεξιότητες συμπεριφοράς, οραματίζεται μια άλλη κοινωνία, όπου η Οδική ασφάλεια θα είναι αυτονόητη. Θα είναι ο νέος που θα θεωρεί την απόκτηση άδειας οδήγησης ως φυσικό επακόλουθο μιας μακροχρόνιας εκπαιδευτικής διαδικασίας. Επιπλέον θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι τα παιδιά επηρεάζουν θετικά τους γονείς οδηγούς και μπορούν να τους κάνουν να οδηγούν ασφαλέστερα. Αυτό έχει αποδείξει η διεθνής εμπειρία.

Η λειτουργία του Πάρκου

Από την αρχαιότητα είναι γνωστή η άποψη του Πλάτωνα «Μετά παιδείας και ηδονής μανθάνειν» Ένας από τους κονστρουκτιβιστές, ο  Piaget, θεωρεί το παιχνίδι ως μια προσαρμοσμένη συμπεριφορά που βοηθά στην εξέλιξη της σκέψης των παιδιών, ενώ ο Vygotsky αναφέρει πως το παιχνίδι είναι μια ευκαιρία για τα παιδιά να μάθουν περισσότερα για τον κόσμο τους, να ανακαλύψουν νέες ιδέες και να ενισχύσουν τη φαντασία τους. Μάλιστα, λαμβάνοντας αυτό υπόψη το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα ενέταξε το παιχνίδι μέσα στο αναλυτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στα παιδιά να εκφράζονται ελεύθερα και να μειώνουν το άγχος που προκαλείται από τη διδασκαλία των μαθημάτων.  Σύμφωνα με τον Alvarez οι Φινλανδοί μαθητές έχουν πολύ υψηλές επιδόσεις στα σταθμισμένα τεστ ανάγνωσης.
Ως εκπαιδευτικοί της πρώτης γραμμής ασπαζόμενοι τη θεωρία «Μαθαίνουμε… παίζοντας» θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε την πρότασή μας.

Οι αυθεντικές καταστάσεις κυκλοφοριακών συνθηκών που επικρατούν στο Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής υλοποιούν μια σειρά από δραστηριότητες σε παιγνιώδη μορφή για την κυκλοφοριακή αγωγή που εκτελούνται με χαρά από τους μαθητές και προσπαθούμε να επιτύχουμε τους αντίστοιχους στόχους.

Έχει αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πακέτο που πληροί τις παιδαγωγικές αρχές και αξιοποιεί τις δυνατότητες του Πάρκου με απλές δημιουργικές δραστηριότητες κυκλοφοριακής αγωγής και παιχνίδια εξοικείωσης, που επιτυγχάνουν άμεσο οπτικό αποτέλεσμα. Επίσης προσεγγίζεται η γνώση διαθεματικά και βιωματικά. Τα παραπάνω έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Πάρκου  https://dim-olynth-new.chal.sch.gr/ και είναι ελεύθερα προς χρήση από όλα τα σχολεία της Ελλάδας που υλοποιούν προγράμματα Κυκλοφοριακής Αγωγής. Στα παραπάνω υπάρχει συνεργασία με την Τροχαίας Χαλκιδικής,  τη Διεύθυνση Π.Ε. Εκπαίδευσης Ν. Χαλκιδικής, το Δήμο Πολυγύρου και διάφορους φορείς που μέσα από τις επιστημονικές δομές που διαθέτουν υποστηρίζουν την προσπάθειά μας.

Πέρα από τα οφέλη της βιωματικής μάθησης στο Πάρκο, που αναφέρθηκαν παραπάνω, οι μαθητές αποκτούν κοινωνικές δεξιότητες, όπως δεξιότητες επικοινωνίας με συνομηλίκους, επιτυχή επίλυση οδικών προβλημάτων, ικανότητα αυτορρύθμισης της συμπεριφοράς τους, καθώς και έλεγχο των συναισθημάτων τους.

Είναι γνωστό ότι από τα πρώτα νηπιακά χρόνια οι πληροφορίες καταγράφονται ανεξίτηλα στον παιδικό εγκέφαλο. Τα παιδιά μαθαίνουν από εικόνες-παραδείγματα και διαπαιδαγωγούνται ανάλογα. Οι εικόνες που αθροιστικά εισπράττονται από τα παιδιά είναι εκείνες με τις οποίες έρχονται σε καθημερινή οπτική επαφή. Ας σκεφτούμε μερικές από αυτές σχετικά με την κυκλοφοριακή αγωγή: οδηγοί χωρίς ζώνη, που μιλούν στο κινητό, που παραβιάζουν σηματοδότες, που φέρονται με αγένεια ή και επιπολαιότητα, μοτοσυκλετιστές χωρίς κράνος κ.ά. Αυτές τις εικόνες προσδοκούμε να αλλάξουμε στο μέλλον με την καθημερινή οπτική επαφή με το Πάρκο.

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το παιχνίδι δεν έχει θετικά αποτελέσματα μόνο στα παιδιά τυπικής ανάπτυξης, αλλά και στα παιδιά με συναισθηματικά, συμπεριφορικά, καθώς και μαθησιακά προβλήματα. Πιο συγκεκριμένα, ιδιαιτέρως βοηθητικός είναι ο ρόλος του παιχνιδιού στα παιδιά με αυτισμό και με Asperger, καθώς μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά τους, αλλά και τα συναισθήματα των άλλων. Αλλά και στα παιδιά με δυσκολίες μάθησης η παιγνιώδης μάθηση θεωρείται η πιο αποτελεσματική μορφή μάθησης, διότι ενισχύεται η αυτοεικόνα τους και τα κίνητρα για ενεργό συμμετοχή.

Οι σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες αναγνωρίζουν το ρόλο του περιβάλλοντος στην αγωγή και το θεωρούν ως έναν από τους παράγοντες της παιδαγωγικής διαδικασίας και εργαλείο στα χέρια του παιδαγωγού. Η υλοποίηση των προτεινόμενων δράσεων συμβάλλει θετικά στη βελτίωση της σχολικής ζωής και στην ποιοτική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού έργου.

Με το υπ΄αρ. 152398/2019 έγγραφο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠΑΙΘ) εγκρίθηκε η υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράμματος με τίτλο: «Φωνάζουμε STOP στα ατυχήματα» του Σχολείου μας, και έτσι μπορούν να το επισκέπτονται μαθητές σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης (Νηπιαγωγείο και όλες οι τάξεις του Δημοτικού) και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (όλες οι τάξεις του Γυμνασίου) των νομών της Μακεδονίας για το σχολικό έτος 2019-2020.

Στο Πάρκο μπορούν διοργανώνονται σε συνεργασία με τη Δ/νση Α/θμιας Εκπ/σης Χαλκιδικής, με το Τμήμα Παιδείας Δήμου Πολυγύρου, την Τροχαία Πολυγύρου  και τους Συλλόγους Διδασκόντων,  Γονέων & Κηδεμόνων του Δημοτικού Σχολείου Ολύνθου εκπαιδευτικές δράσεις στο πλαίσιο δραστηριοτήτων της Κυκλοφοριακής Αγωγής.

Επίσης η λειτουργία του αναδεικνύει τον τόπο μας, το Σχολείο μας και το Δήμο μας, διότι προβάλλει και μέσω προγραμμάτων και τον Αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ολύνθου. Έτσι αποτελεί έναν μοναδικό προορισμό εκπαιδευτικής επίσκεψης από άλλα σχολεία.

Συνοψίζοντας, πιστεύουμε ότι η πρότασή μας υπερτερεί έναντι των κλασικών Πάρκων Κυκλοφοριακής Αγωγής, διότι:

• Ο χώρος θα είναι άμεσα προσβάσιμος από τους μαθητές.
•     Διαθέτει τα πλεονεκτήματα ενός Πάρκου Κυκλοφοριακής Αγωγής χωρίς τα προβλήματα που παρουσιάζουν αυτά.
• Το κόστος κατασκευής είναι μικρό σε σχέση με τα οφέλη του.
• Η συντήρησή του θα είναι χαμηλού κόστους.
• Η γνώση θα παρέχεται με βιωματική παιγνιώδη μορφή.
• Θα αποτελέσει πρότυπο καλής πρακτικής.

Επίλογος
Καθίσταται λοιπόν αναγκαία η εισαγωγή νέων προτύπων στην εκπαίδευση της Κυκλοφοριακής Αγωγής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, που θα συνδυάζει τη βιωματική μάθηση με το παιχνίδι αντικαθιστώντας το μάθημα που εντάσσεται στην ευέλικτη ζώνη. Κατά την άποψή μας, η μορφή της μάθησης επιβάλλεται να είναι διαφορετική και υποχρεωτική, διότι όπως εφαρμόζεται μέχρι σήμερα φαίνεται να έχει αποτύχει, αφού η ήδη τραγική θέση της χώρας μας σε σχέση με τον αριθμό θυμάτων από τροχαία επιδεινώνεται περισσότερο. Αποτελέσματα σε χώρες που κάνουν πράξη την εφαρμογή της Κυκλοφοριακής Αγωγής σε υποχρεωτικό καθεστώς στη σχολική εκπαίδευση δείχνουν ότι τα θύματα μειώνονται δραματικά όπως και τα τροχαία ατυχήματα.

Η οποιαδήποτε αριθμητική ή λογιστική σύγκριση μεταξύ κόστους ατυχημάτων στους ελληνικούς δρόμους και κόστους ενσωμάτωσης νέων προτύπων Κυκλοφοριακής Αγωγής στην Ελληνική Εκπαίδευση είναι μάταιη και καταφανώς το αποτέλεσμά της θα είναι υπέρ της Κυκλοφοριακής Αγωγής, πέραν κάθε αμφιβολίας.
Παράλληλα, η Κυκλοφοριακή Αγωγή συντείνει στην ευρύτερη Κοι­νωνική Αγωγή του νέου ανθρώπου, αφού είναι μια εξόχως κοινωνικά διαδραστική εφαρμογή. Με λίγα λόγια, διαπαιδαγωγώντας οδικά έναν νέο άνθρωπο, τον διαπαιδαγωγούμε και κοινωνικά, αφού η κεντρική σκέψη στην οποία τον υποβάλλουμε είναι το να σκεφτεί και τους συναν­θρώπους του και τη ζωή τους.

ΠΗΓΗ: Δημοτικό Σχολείο Ολύνθου Χαλκιδικής

*Ο τίτλος του άρθρου είναι το ερώτημα που μας έκανε επανειλημμένα το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το οποίο και ευχαριστούμε μέσα από την καρδιά μας που πίστεψε στην αξία του οράματός μας και υπήρξε ο Μέγας Δωρητής της κατασκευής του Πάρκου μας! Αν από τα παραπάνω δεν σας πείσαμε για την αξία του, σας καλούμε για μια επίσκεψη στο Διαδραστικό Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής του Σχολείου μας και πιστεύουμε να σας πείσουμε.