Να χρησιμοποιούμε ή όχι την τιμωρία; Κι αν ναι, με τι τρόπο; Κι αν όχι, γιατί;

Γράφει ο Ψυχολόγος-Οικογενειακός Σύμβουλος Γιάννης Ξηντάρας (xidaras.gr)  

Έχει χυθεί πολύ μελάνι για τη σημασία των ορίων. Έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις, πολλές θεωρίες, πολλές απ’ τις οποίες μεταξύ τους διαφορετικές… Να βάζουμε ή να μην βάζουμε όρια στα παιδιά μας? Να χρησιμοποιούμε ή όχι την τιμωρία? Κι αν ναι, με τι τρόπο? Κι αν όχι, γιατί? Ποιος είναι υπεύθυνος για την τήρηση των ορίων, πόσο σημαντικό είναι και οι δύο γονείς να τα τηρούν εξίσου και να μην ακυρώνουν ο ένας τον άλλον? Ποιος ο ρόλος των παππούδων και των γιαγιάδων σ’ αυτήν την προσπάθεια των γονέων? Ποιος ο ρόλος του σχολείου?

Αυτά και άλλα πολλά τα ερωτήματα που βασανίζουν καθημερινά όλους μας : Όλους όσους μεγαλώνουμε παιδιά, όσους δουλεύουμε με παιδιά, όλους όσους αγαπάμε και νοιαζόμαστε για τα παιδιά…

Στο κείμενο που ακολουθεί θα σταθούμε στα βασικά αναλύοντας κυρίως τον λόγο (και όχι τόσο τον τρόπο) για τον οποίο τα όρια, η τιμωρία και τα συναφή «εργαλεία» διαπαιδαγώγησης, πρέπει να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανατροφή των παιδιών μας, εξίσου σημαντικό μ’ αυτόν της βιολογικής και της πνευματικής τροφής τους.

1. Όρια υπάρχουν παντού. Στην ανθρώπινη φύση, στην ανθρώπινη κοινωνία, στις σχέσεις των ανθρώπων. Η έννοια του «ορίου» είναι συναφής του ανθρώπινου μέτρου. Ο «άνευ ορίων» είναι αμετροεπής!
2. Στην κοινωνία, την καθημερινή ζωή στο σχολείο και αργότερα στην εργασία, στις συναλλαγές, παντού, η παραβίαση των ορίων συνιστά αδίκημα – κυριολεκτικά ή μεταφορικά. Τα παιδιά οφείλουν να γνωρίζουν και να προσαρμόζονται σε αυτή την πραγματικότητα.
3. Η προσαρμογή στους κανόνες βοηθά τα παιδιά αρχικά να προσαρμοστούν στις «νέες καταστάσεις» της ζωής τους (σχολείο, φιλίες…) κατά συνέπεια τους δίνεται η δυνατότητα να προχωρήσουν σε νέες κατακτήσεις : κοινωνικές , γνωσιακές, πνευματικές. Αντιθέτως ένα παιδί με δυσκολίες προσαρμογής (συχνά χωρίς όρια) δυσκολεύεται αναλόγως και στα παραπάνω επίπεδα.

Ας μείνουμε στα βασικά. Στα οποία όμως χρειάζεται οπωσδήποτε (πάντα) να προσθέτουμε και την αξία του γονεϊκού προτύπου σ’ αυτή τη θεώρηση περί όρων : Με δυο λόγια αν εμείς οι γονείς δεν τηρούμε πρώτοι τα όρια που θεσπίζουμε για τα παιδιά, ας μην έχουμε την προσδοκία (ή την απαίτηση…) τα παιδιά να πράξουν αυτό που εμείς παραλείπουμε…!

Ο Γιάννης Ξηντάρας είναι Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος στην Αγία Παρασκευή, τ.συνεργ. στο Νοσοκομείο Παίδων “Αγία Σοφία”, μέλος της Ελληνικής Εταιρίας Εφηβικής Ιατρικής και του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Ψυχοθεραπείας. Απόφοιτος Ε.Κ.Π.Α, επιστημονικός υπεύθυνος στο Κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχολογικής Υποστήριξης “Επαφή”.