ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: Κινηματογράφος μια βαθιά εκπαιδευτική διαδικασία: Το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ «λουλούδια σπασμένα» (εκπ. προγρ.)

Κινηματογράφος μια βαθιά εκπαιδευτική διαδικασία: Το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ «λουλούδια σπασμένα»

των Δρ Δημητρίου Κουτάντου, Ελένης Κουτάντου, Ξανθούλας Δρακάκη

ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ στον 3ο Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό Ταινιών Μικρού Μήκους στην Πρωτοβάθμια. Το βραβείο αφιερώνεται στους 380 συμμετέχοντες, σε όλους τους συνάδελφους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές που δημιούργησαν τις 281 ταινίες που έλαβαν μέρος. Ευχαριστούμε τους διοργανωτές.

Το 2006, μετά από μια εκπαιδευτική επίσκεψη στην πόλη Kristianstad της Σουηδίας με το πρόγραμμα «Σωκράτης/Arion», είχαμε δημοσιεύσει στο eduportal μια εργασία που αφορούσε στη σουηδική εκπαίδευση μέσα από τον κινηματογράφο (Κουτάντος, 2006). Επτά χρόνια μετά είχαμε τη δυνατότητα ως ομάδα να δημιουργήσουμε στο σχολείο μας παρόμοιες πολυτροπικές (multimodal) δράσεις. Στα πλαίσια του προγράμματος «Ψηφιακά Δεδομένα στην Εκπαίδευση», με την παιδαγωγική ευθύνη τριών εκπαιδευτικών, οι μαθητές της Δ’ και Στ’ Τάξης, και δύο μαθητές της Α’ Τάξης του Δημοτικού Σχολείου Αρμένων (Ρέθυμνο), δημιούργησαν το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ «λουλούδια σπασμένα» (διάρκεια 10’ λεπτά). Το ντοκιμαντέρ αφορά στην ανακάλυψη του Υστερομινωικού  Νεκροταφείου Αρμένων (1390 π.Χ. – 1190 π.Χ.) και είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του σχολείου μας.

“λουλούδια σπασμένα” – Δημοτικό Σχολείο Αρμένων (short film), ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ στον 3ο Πανελλήνιο Μαθητικό Διαγωνισμό Ταινιών Μικρού Μήκους στην Πρωτοβάθμια. Το βραβείο αφιερώνεται στους 380 συμμετέχοντες, σε όλους τους συνάδελφους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές που δημιούργησαν τις 281 ταινίες που έλαβαν μέρος.

Ως εκπαιδευτικοί, μέσα από αυτή την εμπειρία, ζήσαμε τον κινηματογράφο ως μια βαθιά εκπαιδευτική διαδικασία.

«Όταν βάζουμε για πρώτη φορά το μάτι μας στην κάμερα,
δεν ανακαλύπτουμε τον κινηματογράφο,
ανακαλύπτουμε τον κόσμο» (Θεόδωρος Αγγελόπουλος ).

Η συγγραφή αυτής της μελέτης αποσκοπεί στο μοίρασμα της εκπαιδευτικής γνώσης που αποκτήσαμε από τη δημιουργία του δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ «λουλούδια σπασμένα», με τους συνάδελφους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και το ευρύ κοινό. Η δημιουργικότητα και οι πλούσιες ιδέες δεν απουσιάζουν, όμως συχνά υπάρχει αδυναμία στη σωστή οργάνωσή τους. Γι’ αυτό στο τέλος αυτής της σύντομης παρουσίασης, επισυνάπτουμε ένα αναλυτικό, οργανωμένο «Ημερολόγιο Κινηματογράφου Λουλούδια Σπασμένα», ένα είδος εγχειριδίου σχολικού κινηματογράφου, με όρους, παραδείγματα και σχεδιαγράμματα, από όλες τις φάσεις και τις ενέργειες των μαθητών, από τη συγγραφή του σεναρίου έως την προβολή της ταινίας στη «μεγάλη οθόνη» http://www.rethnea.gr/article.aspx?id=2566 Έτσι πιστεύουμε ότι μπορούμε να συμβάλουμε στην οργάνωση παρόμοιων εγχειρημάτων.

Αυτή ήταν η πρώτη φορά που οι μαθητές του σχολείου μας επιχείρησαν να φτιάξουν μια ολοκληρωμένη ταινία επιλέγοντας το θέμα, γράφοντας το σενάριο, κάνοντας έρευνα, εντοπίζοντας τους χώρους των γυρισμάτων, κάνοντας τη δραματοποίηση και την αφήγηση. Μετά από τέσσερις μήνες εντατικών εργασιών το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με την προβολή της ταινίας στη «μεγάλη οθόνη». Τα συναισθήματα και η συγκίνηση ξεχείλισαν. Το σχολείο μας είναι μικρό, μόλις 92 μαθητές από 18 μικρά χωριά/οικισμούς, είχαμε όμως αξιόλογους συνεργάτες στην προσπάθεια μας όπως αρχαιολόγους, κινηματογραφιστές, μουσικούς κτλ.

Η εκπαίδευση μέσα από την κινηματογραφική δημιουργία είναι ταυτόχρονα μια σύνθετη αλλά και απλή διαδικασία. Είναι σύνθετη γιατί περιέχει πολλαπλές δράσεις. Από την αρχή οι μαθητές μας προσπάθησαν να εκφράσουν τις ατομικές τους απόψεις, αναζήτησαν προσωπικά νοήματα, εργάστηκαν ομαδικά, έγραψαν δομημένα κείμενα, έμαθαν την ιστορία του τόπου τους, έκαναν έρευνα στο διαδίκτυο, στη βιβλιογραφία, αναζήτησαν μάρτυρες, έκαναν επιτόπου παρατήρηση, χρήση των νέων τεχνολογιών, γνώρισαν την έβδομη τέχνη, έπαιξαν, χάρηκαν και συγκινήθηκαν. Ταυτόχρονα όμως μπορεί να είναι μια απλή εκπαιδευτική διαδικασία αν είναι βήμα βήμα οργανωμένη και προσαρμοσμένη στο επίπεδο των παιδιών.

Ως εκπαιδευτικοί δεν επιλέξαμε, αλλά αποφασίσαμε να συμμετέχουν όλα τα παιδιά των δυο τάξεων, Δ’ και Στ’, δίνοντας προτεραιότητα στην παιδαγωγική δράση, μια και στην εκπαίδευση είναι εξίσου σημαντικά τόσο το εκπαιδευτικό αντικείμενο/αποτέλεσμα όσο και η εκπαιδευτική διαδικασία. Οι συναντήσεις μας γίνονταν μια φορά την εβδομάδα και διαρκούσαν δυο εκπαιδευτικές ώρες. Σε συνεργασία με το Σύλλογο των Γονέων του σχολείου μας στην κινηματογράφηση μας βοήθησε με τρεις επισκέψεις το μέλος του «Κινηματογραφικού Εργαστηρίου Χανίων», κ. Θεόδωρος Θωμαδάκης. Στην αρχαιολογική έρευνα μας βοήθησαν οι αρχαιολόγοι κ. Γιάννης Τζεδάκις και κ. Ειρήνη Γαβριλάκη. Τη μουσική επένδυση της ταινίας σύνθεσε ο κ. Αντώνης Ζαχαράκης. Η εκπαιδευτική θεωρία που στήριξε το πρόγραμμα αφορά στην πολυτροπική (multimodal) εκπαιδευτική προσέγγιση, η οποία συνδυάζει πολλαπλά μέσα μάθησης (κείμενα, φωτογραφία, βίντεο κτλ.) και σημειωτικούς τρόπους μάθησης (Kress, & van Leeuwen, 1996, 2001).

Σύντομη περιγραφή της δημιουργίας του ντοκιμαντέρ «λουλούδια σπασμένα»

(Χώρος – Χρόνος): Οι τρεις εκπαιδευτικοί κάναμε μια σύντομη ενημέρωση για τα ψηφιακά δεδομένα και τη διαχείρισή τους (βίντεο, φωτογραφία, διαδίκτυο, μηχανές αναζήτησης, προσωπικές ιστοσελίδες, εφαρμογές κτλ.). Γίνονται οι πρώτες αναφορές για την «κατασκευή» της εικόνας. Για παράδειγμα, σε γενικές γραμμές, αν βγάλουμε μια φωτογραφία από χαμηλά τονίζεται το αντικείμενο, ενώ αν βγάλουμε την φωτογραφία του ίδιου αντικειμένου από ψηλά αμβλύνεται. Πίσω από την εικόνα βρίσκεται η «άποψη» του δημιουργού της. Η εικόνα κατασκευάζεται και διαβάζεται. Έτσι και εμείς όλοι μαζί θα επιχειρήσουμε να κατασκευάσουμε το δικό μας κόσμο μέσα από τις εικόνες μας! Η προσπάθεια μας για τη δημιουργία μιας ταινίας χρειάζεται να είναι πρωτότυπη (πρώτος+τύπος < αρχαία ελληνική τύπος, αρχικός τύπος, δε μιμείται), αυθεντική (αυθεντικός < αρχαία ελληνική α?θεντικός, γνήσιος, κύριος του εαυτού του, ανοιχτός στη ζωή και στην ύπαρξη μου), καινοτόμα (καινός-τέμνω, νεωτερισμός). Ακολουθεί ατομικός και ομαδικός κατιδεασμός («brainstorming», «νοητική θύελλα») ώστε να εκφραστούν όλες οι ατομικές απόψεις αλλά και να καλλιεργηθεί η ομαδική συνεργασία. Επιχειρούμε να εντοπίσουμε ένα πρωτότυπο, αυθεντικό, καινοτόμο χώρο και χρόνο της ταινίας μέσα στην περιοχή που ζουν οι μαθητές και στις εμπειρίες τους.

(Το Προφίλ του Ήρωα): Ανασκόπηση της προηγούμενης συνάντησης σε σχέση με τις έννοιες «ψηφιακή εικόνα», «κατασκευή», «άποψη», «κινηματογράφος». Σχεδιάζουμε στον πίνακα το Χάρτη μιας Ταινίας (χώρος, χρόνος, χαρακτήρες, πρόβλημα, πλοκή, λύση) ο οποίος μοιάζει με τη συγγραφή ενός αφηγηματικού κειμένου (χώρος, χρόνος, πρόσωπα, δράση, συναισθήματα). Οι μαθητές προσπαθούν να κατασκευάσουν το προφίλ του ήρωα τους (όνομα, ηλικία, εξωτερική περιγραφή, φίλοι, χαρακτήρας, τι θέλει, τι δε θέλει, χόμπι, φιλοσοφία ζωής κτλ.). Ποιος είναι ο ήρωας τους, τι θέλει, ποια σύγκρουση έχει; Έτσι τα περιγραφικά κείμενα των μαθητών γίνονται δημιουργικά και επίσης αναπτύσσουν κριτήρια για να διακρίνουν συμπεριφορές. Παρακολουθούμε μια ταινία μήκους και αναλύουμε το χρόνο, το χώρο, τον ήρωα, το σενάριο της.

(Το Σενάριό μας): Σε συνεργασία με τα παιδιά συζητάμε για τη συγγραφή του Σεναρίου. Ακολουθούμε τις βιβλιογραφικές και άλλες πηγές, φωτογραφίες, βίντεο, μαρτυρίες, προηγούμενες γνώσεις που έχουν και προσπαθούμε να γράψουμε το Σενάριο όλοι μαζί στον πίνακα. Χωρίζουμε την ιστορία μας σε σκηνές και επιχειρούμε «να τη δούμε με εικόνες». Η διαδικασία του κινηματογράφου αλλά και της εκπαίδευσης, επιδέχονται αλλεπάλληλες αλλαγές μέχρι να έχουμε κάποια αποτελέσματα. Οι μαθητές επιλέγουν να δημιουργήσουν μια ταινία για την ανακάλυψη του Υστερομινωικού Νεκροταφείου Αρμένων το οποίο βρίσκεται σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από το σχολείο τους.

(Επεξεργασία του Σεναρίου): Προβολή του αρχικού σχεδίου του σεναρίου, γίνεται ανάλυση του χρόνου και του χρόνου κάθε σκηνής, των πιθανών πλάνων.

(Όροι του κινηματογράφου – Σκηνές, Πλάνα): Ο κινηματογραφιστής κ. Θεόδωρος Θωμαδάκης μας αναλύει τη διαδικασία και τους όρους του κινηματογράφου με εργαστήριο όπως: Σκηνή/Σεκάνς, Πλάνα, Ρεπεράζ, Storyboard, Casting, επιλογή των ηθοποιών για τους ρόλους. Μπορείτε να δείτε όλες τις διαδικασίες με αναλυτικά παραδείγματα, σχεδιαγράμματα, σκίτσα και φωτογραφίες στο «Ημερολόγιο Κινηματογράφου Λουλούδια Σπασμένα» το οποίο επισυνάπτεται στο τέλος. Προεργασία για την άδεια κινηματογράφησης στους αρχαιολογικούς χώρους, συνεργασία με τον αρχαιολόγο που άρχισε την ανασκαφή το 1969 και συνεχίζει να επιμελείται την ανασκαφή έως σήμερα κ. Γιάννη Τζεδάκι και την αρχαιολόγο υπεύθυνη των εκπαιδευτικών προγραμμάτων κ. Ειρήνη Γαβριλάκη.

(Storyboard – Ασκήσεις σκιτσογράφησης): Οι μαθητές μας έφτιαξαν μικρές ιστορίες και στη συνέχεια προσπαθούν να τις σκιτσογραφίσουν ή να τις φωτογραφίσουν με μακρινά, ενδιάμεσα, κοντινά πλάνα.

(Ενημέρωση Γονέων – Υπογραφή Δηλώσεων Συμμετοχής): Γίνεται συνάντηση με τους γονείς των μαθητών. Τους ενημερώνουμε για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και τους προβάλουμε μια σχολική ταινία μικρού μήκους. Το κλίμα είναι εξαιρετικό, μας ρωτούν: «Εμείς πώς μπορούμε να σας βοηθήσουμε;» Αναλαμβάνουν να ντύσουν τα παιδιά τους με ρούχα εποχής του 1965 για τη δεύτερη σκηνή του σεναρίου μας και υπογράφουν υπεύθυνη δήλωση για τη συμμετοχή του παιδιού τους.

(Εκπαιδευτική έρευνα – «Ένας Πλανήτης… μια ευκαιρία»): Παρουσίαση στους μαθητές των βασικών αρχών έρευνας μέσα από τη βιβλιογραφία αλλά και την ασφαλή χρήση του διαδικτύου στις μηχανές αναζήτησης με λέξεις κλειδιά και σε επιμέρους κατηγορίες: φωτογραφίες, χάρτες, εικόνες, κείμενα. Κάναμε έρευνα εποχής με βίντεο και φωτογραφίες για τον τρόπο που ντύνονταν οι μαθητές το 1965. Δείχνουμε στα παιδιά υλικό και ταινίες που μας έστειλαν οι διοργανωτές του μαθητικού διαγωνισμού «Ένας Πλανήτης… μια ευκαιρία», όπως τις ταινίες: «Τι Είναι Αυτό;», «Τα Παιδιά Παίζουν», «Το Παιχνίδι του Τζέρυ».  Οι γονείς υπέγραψαν το έντυπο συμμετοχής του παιδιού τους στο διαγωνισμό.

(Υστερομινωικό Νεκροταφείο Αρμένων – Συνεργασία με Αρχαιολόγους): Το καινοτόμο πρόγραμμα είχε πολλές άγνωστες αλλά πάντα ενδιαφέρουσες πτυχές για όλους που συμμετείχαμε για πρώτη φορά στη δημιουργία μιας ταινίας. Ωστόσο δουλεύουμε με συστηματικότητα. Προσπαθούμε να έχουμε συνεργάτες που θα μας βοηθήσουν στο άγνωστο ταξίδι που διανύουμε οι μαθητές, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί. Για την έρευνα σχετικά με το Υστερομινωικό νεκροταφείο Αρμένων και το Αρχαιολογικό Μουσείο είχαμε σε όλη τη διαδρομή την αμέριστη βοήθεια του αρχαιολόγου κ. Γιάννης Τζεδάκις και επίσης στο νεκροταφείο μας έκανε μια τρίωρη ξενάγηση η αρχαιολόγος κ. Ειρήνη Γαβριλάκη. Στην επίσκεψη οι εκπαιδευτικοί καταγράψαμε με μια φωτογραφική μηχανή ένα πειραματικό φιλμ για την κίνηση των παιδιών, του ανθρώπου στο χώρο και για την ανάδειξη του ίδιου του χώρου. Η κίνηση του ανθρώπου απ’ έξω προς τα μέσα στη γη, έχει μακραίωνη ιστορία, από τους Ορφικούς με την κατάβαση και την ανάβαση στον Άδη, μέχρι τους χριστιανικούς χρόνους και το συμβολισμό της κατάβασης και της ανάβασης στον Επιτάφιο. Στείλαμε ενημερωτικό σημείωμα στους γονείς με το πατρόν της σχολικής ποδιάς για τα κορίτσια και οδηγίες για τα αγόρια.

(Τελικό Σενάριο – Κάστινγκ): Μετά από αλλεπάλληλες αλλαγές ολοκληρώσαμε το σενάριο το οποίο επισυνάπτεται στο «Ημερολόγιο Κινηματογράφου Λουλούδια Σπασμένα». Για τον καταμερισμό των μαθητών στις Σκηνές εφαρμόσαμε ένα είδος «Κάστινγκ». Για την Σκηνή 6 οι μαθητές μιλούν σε μια ερασιτεχνική κάμερα των εκπαιδευτικών για την εικόνα/μνήμη που τους έμεινε από την επίσκεψή τους στο Υστερομινωικό νεκροταφείο αλλά και το προσωπικό νόημα της εμπειρίας τους. Επιλέξαμε τα παιδιά που κοίταζαν στην κάμερα και ακουγόταν καθαρά. Τα υπόλοιπα παιδιά έπαιξαν σε άλλες σκηνές. Οι μαθητές απαντώντας στα δυο ερωτήματα δημιούργησαν το Λόγο/Ρόλο τους: «Πολύ μεγάλος (ο τάφος), πώς τον πελέκησαν;  Είναι ωραία να ανακαλύπτεις για τον εαυτό σου και τους άλλους». «Αγαπημένα πράγματα γύρω από τους νεκρούς. Έμαθα το παρελθόν μου…». «22 σκαλοπάτια». Ανακάλυψα το παρελθόν του χωριού μου … και το δικό μου». «Μπήκα μέσα στον τάφο. Είναι ο κύκλος του ανθρώπου». «Μέσα έχει μια κολόνα». «Ποιοι ήταν εκεί γύρω και κλαίγανε. Η ιστορία μέσα μου». «Τρύπες από ασβούς. Η ζωή μου είναι πιο συναρπαστική». «Μυρίζει μούχλα και υγρασία. Θέλω να αφηγηθώ αυτή την ιστορία στα εγγόνια μου».

(Πρώτη ημέρα των γυρισμάτων – σκηνές 1, 3, 4, 5, 6): στο χώρο του νεκροταφείου (Σκηνές 3, 4, 5, 6) και στο βουνό με το βοσκό (Σκηνή 1). Με τη χορήγηση άδειας κινηματογράφησης από την αρχαιολογία για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

(Δεύτερη ημέρα των γυρισμάτων – σκηνές 2, 7, 8, 9): Όπως στη Σκηνή 6, έτσι και στη Σκηνή 9 στο Αρχαιολογικό Μουσείο στην ταινία καταγράψαμε τα λόγια που αναφώνησαν οι δύο μικροί μαθητές της Α’ Τάξης, όταν μπήκαν μέσα στο χώρο: «Αυτό είναι το Μουσείο της Θεάς της Αφροδίτης», «λουλούδια σπασμένα», τα λόγια της μαθήτριας της Α’ Τάξης έγιναν ο τίτλος του ντοκιμαντέρ.
(Οι εμπειρίες των μαθητών από τα γυρίσματα ): Με το τέλος των γυρισμάτων, μια πρωτόγνωρη εμπειρία για όλους μας, ζητήσαμε από τους μαθητές ανατροφοδότηση απαντώντας σε τρία ερωτήματα. «Τι έμαθες από την ταινία μικρού μήκους; Τι έμαθες για τον εαυτό σου; Τι άλλο θα ήθελες να κάνουμε;» Οι απαντήσεις των μαθητών παρατίθενται στο επισυναπτόμενο έγγραφο.
(Επιμέλεια, Μοντάζ, Μουσική επένδυση): Επισκέψεις στη Φιλαρμονική Ρεθύμνου και συνεργασία με το μουσικό κ. Αντώνη Ζαχαράκη ο οποίος θα συνθέσει μουσική για την ταινία. Επικοινωνία με το κ. Θωμαδάκη για το μοντάζ της εικόνας, αλλεπάλληλα μοντάζ (6 εκδοχές και διορθώσεις).
(Αφήγηση): Μετά από δοκιμαστικές εγγραφές τεσσάρων μαθητών για την αφήγηση της ταινίας, επιλέξαμε ένα μαθητή της Στ’ Τάξης. Ολοκλήρωση των κειμένων, των ευχαριστιών και των συντελεστών.

(Προβολή της ταινίας στο Cineland Παντελής): Η αίθουσα 300 θέσεων του Σινεμά Παντελής είναι κατάμεστη. Γίνονται δύο προβολές. Όλοι μας μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικοί, θεατές είμαστε χαρούμενοι και συγκινημένοι. Καλή προβολή στο σύνδεσμο: http://youtu.be/HKaTlEkU67c Μετά την προβολή της ταινίας έγραψαν: «Λουλούδια σπασμένα» ανακαλύπτουν τα παιδιά στο Υστερομινωικό Νεκροταφείο των Αρμένων», http://www.rethnea.gr/article.aspx?id=2566

Σύντομα συμπεράσματα
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας τεσσάρων και πλέον μηνών για τη δημιουργία του δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ ήταν μια εντατική, ερευνητική, σύνθετη μαθησιακή διαδικασία. Οι μαθητές μας συμμετείχαν με ενδιαφέρον στις άγνωστες πτυχές του προγράμματος που εξελίσσονταν μπροστά τους. Σήμερα η πρόσβαση στις (ψηφιακές) πληροφορίες είναι εφικτή. Είναι σημαντικό οι μαθητές να «μάθουν πως να μαθαίνουν». Η συμμετοχή των μαθητών σε μια σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία τους βοήθησε να αναπτύξουν ικανότητες όπως είναι η ατομική έκφραση, η ομαδική δημιουργία, η επικοινωνία, η οργάνωση, η έρευνα, η χρήση των νέων τεχνολογιών, η καλλιτεχνική δημιουργία. Επίσης προσέγγισαν σε βάθος τη δομή ενός κειμένου, την ιστορία του τόπου τους, μια εκπαιδευτική έρευνα, το προφίλ του ήρωα και μέσα από αυτό ανέπτυξαν κριτήρια συμπεριφοράς, έκαναν επιτόπου παρατήρηση, ήρθαν σε επαφή με μάρτυρες και δρώντα πρόσωπα της ιστορίας, γνώρισαν καλύτερα και με ασφάλεια τη χρήση των νέων τεχνολογιών, αλληλεπίδρασαν μέσα σε ένα φυσικό περιβάλλον, έπαιξαν, αισθάνθηκαν, συγκινήθηκαν.
Το αναλυτικό «Ημερολόγιο κινηματογράφου» το οποίο επισυνάπτουμε παρακάτω, είναι οργανωμένο και πλούσιο σε παραδείγματα, είναι ένα απλό εγχειρίδιο σχολικού κινηματογράφου για τους συνάδελφους εκπαιδευτικούς που θα επιχειρήσουν να δημιουργήσουν μια ταινία με τους μαθητές τους. Εμείς ζήσαμε τον κινηματογράφο ως μια βαθιά εκπαιδευτική διαδικασία, το λόγο τώρα έχουν οι μαθητές μας:
«Έμαθα πως και αν είναι μικρού μήκους είναι σαν χρόνια». «Ότι υπάρχουν πράγματα που δεν τα βλέπουμε στην καθημερινή μας ζωή».. «Έμαθα πως τραβάμε με μια κάμερα και πως ανακαλύφθηκε το Υστερομινωικό νεκροταφείο του χωριού μου». «Έμαθα πως ντύνονταν τα παλιά τα χρόνια. Έμαθα την ιστορία του τόπου όπου ζω». «Έμαθα πόσο εύκολα μπορώ να κάνω κάτι». «Έμαθα πως τραβάμε κοντινό πλάνο, μακρινό και μεσαίο». «Έμαθα πως έπαιζαν τα παιδιά τα παλιά χρόνια». «Έμαθα πως γυρίζεται μια ταινία. Έμαθα επίσης να συνεργάζομαι αν θέλω να γίνει κάτι καλό». «Πως γυρίζουμε μια ταινία μικρού μήκους, να χρησιμοποιώ μια φωτογραφική μηχανή και να φαίνονται όλοι ψηλοί ή όλοι πιο κοντοί».
«Έμαθα να δημιουργώ καινούρια πράγματα». «Έμαθα να συνεργάζομαι να κάνω πράγματα που με ευχαριστούν». «Έμαθα την ιστορία του χωριού μου».  «Τα κορίτσια σαν εμένα φορούσαν ποδιές μια κορδέλα άσπρη και είχαν κοτσίδες». «Έμαθα ότι είναι εύκολο να κάνεις ταινία, γιατί νόμιζα ότι είναι δύσκολο». «Έμαθα πολλά πράγματα για το χωριό μου, έμαθα πως τραβάμε ταινίες και κρύωσα!!!» «Έμαθα παιχνίδια που έπαιζαν οι παππούδες μου και οι γιαγιάδες μου και πως περνούσαν στο σχολειό τους». «Έμαθα για τον εαυτό μου ότι τα παλιά χρόνια περνούσαν πιο δύσκολα οι άνθρωποι». «Έμαθα πράγματα που μπορώ να κάνω και άλλα που δεν μπορώ να κάνω». «Έμαθα ότι είναι ωραίο να μαθαίνουμε πως ήταν το 1965, τα σχολεία, τα ρούχα κτλ.»

«…Φτάσαμε στον κινηματογράφο όσο έμπαινα στην αίθουσα η αγωνία μου μεγάλωνε. Καθίσαμε στις θέσεις μας και με κύκλωνε το άγχος. Συγκινήθηκα πολύ ήταν τόσο όμορφα που μου ερχόταν να κλάψω…». «…Πέρασα τέλεια γιατί άξιζε ο κόπος για αυτό το ωραίο αποτέλεσμα». «Η ταινία δεν περίμενα ότι θα προβαλλόταν στο κινηματογράφο. Ένιωσα περήφανος για μένα και τους φίλους μου… αυτή την ταινία δεν θα την ξεχάσω ποτέ». «… Η στιγμή ήταν μοναδική και ανεπανάληπτη. Θα ήθελα πολύ να την ξαναδώ και να ξαναζήσω αυτή τη στιγμή…». «…Επίσης ενθουσιάστηκα που στο τέλος έγραφε τα ονόματα μας. Αυτή την ταινία δεν θα την ξεχάσω ποτέ». «… Δυο φορές την έπαιξαν και εγώ εκεί με την οικογένειά μου να τη βλέπουμε. Οι γονείς μου ήταν πολύ ευχαριστημένοι και συγκινήθηκαν…». «…Η ταινία ήταν 10 λεπτά αλλά ένιωσα σαν να είναι αιώνες». «Πέρασα πάρα πολύ καλά ένιωσα θλίψη, λύπη, αγάπη». «Ήταν μια ωραία μέρα με αγάπη…». «Θα ήθελα να κάνουμε άλλες ταινίες μεγάλου μήκους 1 ή 2 ώρες». «…Έβλεπα την ταινία με ενθουσιασμό. Η μουσική ανατριχιαστική. Όταν είδα τον εαυτό μου στο σινεμά συγκινήθηκα γιατί ποτέ δεν το περίμενα… Βέβαια τα συναισθήματα δεν μπορούν να περιγραφθούν μέσα από το κείμενο επειδή είναι τόσο μεγάλα. Το μόνο που έχω να πω είναι «λουλούδια σπασμένα».
Και οι γονείς των μαθητών μας έγραψαν: «… με συγκίνησε που τα κορίτσια έψαξαν να βρουν τις παλιές στολές της εποχής εκείνης και έπρεπε να συνεργαστούν αναμεταξύ του». «… δόθηκε η ευκαιρία στο παιδί μου να συμμετάσχει στην αναπαράσταση του γεγονότος με κινηματογραφικό τρόπο, και να έχει τη χαρά να μεταδώσει αυτή την εμπειρία στο οικογενειακό & κοινωνικό του περιβάλλον». «Τα συναισθήματα που νιώσαμε όταν είδαμε την ταινία ήταν πολλά. Πρώτα πρώτα νιώσαμε υπερηφάνεια γιατί είχαμε στην περιοχή μας κάτι σπουδαίο να δείξουμε και γιατί τα παιδιά το έπαιξαν και το έβγαλαν πολύ φυσικό και ωραίο. Άλλο συναίσθημα ήταν η συγκίνηση. Όταν είδαμε τα παιδιά να περπατούν μέσα σε αυτούς τους χώρους ανατριχιάσαμε…». «Όταν είδα την ταινία αισθάνθηκα συγκίνηση κ’ συνάμα ενθουσιασμό για όλη των προσπάθεια των παιδιών μου και των εκπαιδευτικών…». «Όμορφη προσπάθεια αλλά να μην σταματήσει εκεί για εσάς και το σχολείο…». «Πραγματικά κάθε φορά που το βλέπω νιώθω μεγάλη συγκίνηση… Χαίρομαι που το παιδί μου έμαθα με αυτόν τον τρόπο την ιστορία του τόπου της για να τον σέβεται…». «…Από τη στιγμή που ξεκίνησε αυτή η προσπάθεια από μέρους σας, στο σπίτι μας είχε σημάνει συναγερμός για κάτι ωραίο που επρόκειτο να συμβεί. Συμμετείχαμε στη χαρά του παιδιού ανταλλάσαμε απόψεις και περιμέναμε με ανυπομονησία το αποτέλεσμα… Μπράβο σας που καταφέρατε να περάσετε σπουδαία μηνύματα στα παιδιά με αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα… συνεργασία με το συνάνθρωπο και τι μπορεί να πετύχει ο άνθρωπος μέσα από τη συνεργασία με το συνάνθρωπο του όταν γίνεται με αγάπη και ειλικρινή προσπάθεια…».

Η ταινία συμμετέχει στον Πανελλήνιο διαγωνισμό μαθητικών ταινιών μικρού μήκους «Ένας πλανήτης… μια ευκαιρία». Ήταν ένα δημιουργικό και όμορφο ταξίδι για όλους μας! Ευχαριστούμε τους μαθητές μας, τους συνάδελφους εκπαιδευτικούς, όλους τους συνεργάτες και συντελεστές που μας βοήθησαν στη δημιουργία του δραματοποιημένου σχολικού ντοκιμαντέρ «λουλούδια σπασμένα»!