Μουσειακή Αγωγή

Στο παραπάνω πλαίσιο τα μουσεία επιχειρούν ένα άνοιγμα στο ευρύ κοινό και καλούνται να υπηρετήσουν το αίτημα της λειτουργίας τους ως μέσα για τη δια βίου αγωγή και εκπαίδευση. Η επικοινωνία με το κοινό αποτελεί μια προτεραιότητα της σύγχρονης μουσειακής πολιτικής.Η μουσειακή αγωγή έχει στόχο να αναδείξει την ουσιαστική και λειτουργική προσέγγιση των μουσειακών αντικειμένων, απορρίπτοντας την παραδοσιακή διδακτική μέθοδο του μαθητή – ακροατή και υιοθετώντας μεθόδους δανεισμένες από το χώρο της σχολικής παιδαγωγικής.

Οι μουσειοπαιδαγωγικοί στόχοι συνοψίζονται στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης, τη συναισθηματική και κοινωνική σχέση συνεργασίας και την απόλαυση της βιωματικής δράσης. Στη σημερινή εκπαιδευτική πολιτική των μουσείων ακολουθούνται παιδαγωγικές μέθοδοι βιωματικής μάθησης μέσα από την εξερεύνηση και το παιχνίδι. Η μετάδοση των θεωριών και των εννοιών στηρίζεται στην εμπειρία και δεν ακολουθείται από αξιολόγηση – βαθμολόγηση του μαθητή. Έτσι, παρέχεται η δυνατότητα της άμεσης επικοινωνίας με το αντικείμενο και μειώνεται η έννοια της αυθεντίας του μουσείου. Παράλληλα, το παιδί αναπτύσσει τη φαντασία του, η δημιουργικότητά του και την ευαισθησία του απέναντι στην τέχνη και στον πολιτισμό.

Τους στόχους της μουσειακής αγωγής επιδιώκουν να πραγματοποιήσουν ειδικά τμήματα του μουσείου, τα οποία αναλαμβάνουν την οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για σχολικές ομάδες. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι δράσεις που αναφέρονται σε μια συγκεκριμένη θεματική ενότητα ή σε ένα συγκεκριμένο έκθεμα του μουσείου και απαιτούν τη συμμετοχή και τη συνεργασία τόσο των παιδιών και των δασκάλων τους, όσο και του ειδικευμένου προσωπικού του μουσείου, των μουσειοπαιδαγωγών που θα συνεργαστούν, για να οργανώσουν την επίσκεψη. Τα εκπαιδευτικά μουσειακά προγράμματα απευθύνονται σε μια συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, σε μικρό αριθμό μαθητών και έχουν καθορισμένο χρόνο περιήγησης, αποφεύγοντας την εξαντλητική επίσκεψη μεγάλου αριθμού μαθητών στο μουσείο.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στο μουσείο οι μουσειοπαιδαγωγοί προσπαθούν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των παιδιών και να εξάψουν τη φαντασία τους, μέσα από ερωτήματα που θέτουν, για έρευνα και ανακάλυψη, πράγμα που απαιτεί την ενεργό συμμετοχή των παιδιών. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από διάφορες δραστηριότητες, όπως ερωτηματολόγια, εργαστήρια, θεατρικά παιχνίδια, δραματοποιήσεις, κατασκευές. Εργαλεία αυτών των δραστηριοτήτων μπορούν να αποτελέσουν τα φύλλα εργασίας, διάφορα έντυπα, οδηγοί του μουσείου, μακέτες, αντίγραφα, πανό.

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα στα μουσεία καλούν τα παιδιά να συνομιλήσουν με τα αντικείμενα, προσφέροντας δυνατότητες πολλαπλότητας ερμηνειών. Μέσα από τη συνεργασία και τη σύμπραξη με τα άλλα παιδιά, την ανακάλυψη την ολόπλευρη συμμετοχή, την προσωπική ερμηνεία και τον προβληματισμό, τα παιδιά όχι μόνο παύουν να θεωρούν το μουσειακό χώρο ανιαρό και απρόσιτο, αλλά αρχίζουν να εξοικειώνονται  με αυτόν, αποκτώντας μια θετική εικόνα για το μουσείο. Για μία ακόμη φορά η βιωματική μάθηση αποδεικνύει τη δύναμή της έναντι στην αναποτελεσματικότητα των παραδοσιακών, βαρετών διαλέξεων και των άσκοπων περιπλανήσεων στο χώρο του μουσείου, που αφήνουν τα παιδιά αδιάφορα.

Αν και τα εκπαιδευτικά μουσειακά προγράμματα επιδέχονται βελτιώσεις, ωστόσο αποτελούν καθοριστική λύση στο πρόβλημα της εποικοδομητικής επίσκεψης στο μουσείο, καλύπτοντας τις βασικές απαιτήσεις της σύγχρονης μουσειακής αντίληψης που επιδιώκει κοινωνικότητα, ψυχαγωγία, ουσιαστική μάθηση. Συμπερασματικά, δεν είναι αδικαιολόγητο το γεγονός ότι όλο και περισσότερα μουσεία στην Ελλάδα, αναγνωρίζοντας τη σημασία αλλά και την ανάγκη της εφαρμογής τους, αποκτούν τμήματα εκπαιδευτικών προγραμμάτων.