Θεάσεις: 40.230
Μοτίβα – Διδακτική πρόταση για το Νηπιαγωγείο
Του Ξενίδη Ιωάννη, Νηπιαγωγού
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Επιλέγω το διθέσιο Νηπιαγωγείο Ακρινής στον νομό Κοζάνης . Ο αριθμός των νηπίων και προνηπίων είναι συνολικά 17. Ο αριθμός των νηπίων υπερισχύει αριθμητικά των προνηπίων που είναι πέντε. Το παιδαγωγικό υλικό είναι αρκετό στην διάθεση των παιδιών. Το Νηπιαγωγείο μοιράζεται τον ίδιο αύλειο χώρο με το Δημοτικό. Η έννοια του Μοτίβου είναι μια αρκετά ενδιαφέρουσα έννοια και πάρα πολύ οικεία στα παιδιά. Η επιθυμία για επανάληψη ενός προτύπου είναι μια εγγενής τάση και συμφωνεί με τη βασική παιδαγωγική αντίληψη σύμφωνα με την οποία τα παιδιά αναζητούν πρότυπα. Το Μοτίβο είναι ένα επαναλαμβανόμενο πρότυπο που οδηγεί σε μια σύνθεση. Τα πρότυπα συναντώνται στα φυσικά υλικά με τα οποία αρέσκονται τα παιδιά να πειραματίζονται, στο δομημένο υλικό, στους αριθμούς και σε γεωμετρικές καταστάσεις. Προβάδισμα πρέπει να δίνουμε , όταν και όπως μπορούμε, στο φυσικό υλικό. H ενασχόληση του νηπίου με το φυσικό υλικό του δίνει τη δυνατότητα να αυτενεργήσει, να αναλάβει πρωτοβουλίες και να δοκιμάσει να δημιουργήσει το ίδιο χωρίς να φοβάται την περίπτωση του λάθους.
Ελέγχουμε τις προϋπάρχουσες εμπειρίες των νηπίων μέσα από την επικοινωνία και συνεργασία με τον Νηπιαγωγό. Μαθαίνουμε πως τα νήπια έχουν ασκηθεί σε ασκήσεις αναγνώρισης μοτίβων που ενδυναμώνουν την οπτική τους μνήμη.Tα παιδιά δούλεψαν όλο το προηγούμενο καιρό πάνω σε μοτίβα που είναι εμφανή στο περιβάλλον τους. Αναγνώρισαν επαναλαμβανόμενα πρότυπα στα χαλιά ,σε λάμπες στο ταβάνι, στα ράφια στα οποία τοποθετούν τις τσάντες τους, στα τετράγωνα πλακάκια του δαπέδου, στα τρισδιάστατα γεωμετρικά σχήματα της σφαίρας και του κύβου, στα ψαλίδια και τους μαρκαδόρους, στις οδοντογλυφίδες, τα κουμπιά και τα κλειδιά. Ακόμα μέσα από διάφορες ψυχοκινητικές δραστηριότητες και ρυθμικά- μουσικά παιχνίδια ήρθαν σε επαφή με την έννοια του μοτίβου. Η ενασχόληση των παιδιών κρίνουμε πως είναι τέτοια που μας επιτρέπει να προχωρήσουμε στην ανάπτυξη των δικών μας εννοιών.ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΜΟΤΙΒΟ
Τo Μοτίβο είναι μια σχέση διάταξης στην οποία έχουμε τη διαδοχική σειρά επαναλαμβανόμενων στοιχείων που οδηγούν σε μια σύνθεση. Η σειρά των στοιχείων καθορίζεται με βάση ένα κριτήριο διάταξης που είναι ποιοτικό ή ποσοτικό. Το κριτήριο διάταξης ταυτίζεται με την διδακτική μεταβλητή που επηρεάζει, διευκολύνει, δυσκολεύει ή τροποποιεί την δράση του παιδιού. Τα πράγματα που καθοδηγούμε σε μια σύνθεση είναι αντικείμενα, σύμβολα που αναπαριστούν κάτι ή γεγονότα. Η διάταξη είναι μια διαδικασία που μας βοηθά να βάζουμε τα πράγματα σε μια διαδοχή. Τίθεται το θέμα ποιος θα διαλέξει τον κανόνα διαδοχής; Άλλες φορές αυτό το κάνει ο νηπιαγωγός και άλλες φορές τα ίδια τα νήπια. Στην παρούσα εργασία αυτό θα πρέπει να γίνει από τον νηπιαγωγό. Τα νήπια χρειάζεται να αυτενεργήσουν με συγκεκριμένες δραστηριότητες στη δημιουργία μοτίβου. Μέσα από την εμπλοκή τους για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων θα διατάξουν στοιχεία, θα τα οργανώσουν με συγκεκριμένους κανόνες, θα βγάλουν συμπεράσματα και θα γενικεύσουν. Τα νήπια αντιλαμβάνονται τις σχέσεις των αντικειμένων και προσανατολίζονται σε διαδικασίες διάταξης. Τα μοτίβα βρίσκονται σε καθημερινά διακοσμητικά και χρηστικά αντικείμενα, σε χαρτιά περιτυλίγματος δώρων, σε κεντήματα, σε διακοσμήσεις μωσαϊκών δαπέδων. Υπάρχει ένας πληθωρισμός ανάλογων ερεθισμάτων στο περιβάλλον και είναι μια καλή ευκαιρία για τα νήπια να ασκηθούν με την δημιουργία μοτίβου.To Moτίβο, λέει ο μαθηματικός Στέλιος Μαρίνης, είναι μια διαδικασία με επαναληπτικό χαρακτήρα που παρακινεί το μαθητή να εντοπίσει κάποιες μαθηματικές σχέσεις με παιγνιώδη τρόπο. Η υπερβολή, όμως, είναι δυνατόν να δημιουργήσει στα περισσότερα νήπια τη στερεοτυπική πεποίθηση ότι η κανονικότητα κάθε ακολουθίας είναι νόμος. Κάθε τέτοια πεποίθηση οδηγεί τα παιδιά στον μηχανιστικό «εντοπισμό» κανονικοτήτων μέσα σε μια φύση που δεν διακρίνεται για κάτι τέτοιο. Οι κανονικότητες, συνεχίζει ο Στέλιος Μαρίνης, είναι ο ασφαλής δρόμος για τη δημιουργία ανθρώπων που δεν αμφισβητούν τις αυθεντίες και την εξουσία.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ
Η διδακτική προσέγγιση για τη δημιουργία Μοτίβου είναι η ίδια. Αρχικά μας ενδιαφέρει να διεγείρουμε το ενδιαφέρον το παιδιών με τα κατάλληλα ερεθίσματα. Επιδιώκουμε την ενεργητική συμμετοχή των νηπίων. Αυτό σημαίνει πως όχι μόνο πρέπει να βρεθούν αντιμέτωπα με ένα πρόβλημα, αλλά, επιπλέον, θα πρέπει να κινητοποιηθούν ώστε να το επιλύσουν.
Τα νήπια θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους όλα τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουν για να υλοποιήσουν τις δραστηριότητες και να επιτύχουν τους στόχους. Ο διδακτικός στόχος παρουσιάζει τη συμπεριφορά και την δεξιότητα που περιμένουμε να εμφανίσει ο μαθητής στο τέλος μιας διδακτικής προσέγγισης και η οποία συμπεριφορά είναι παρατηρήσιμη και ελέγξιμη. Για να διατυπώσουμε έναν στόχο δεν αρκεί να περιγράψουμε την έννοια με την οποία θα ασχοληθούμε αλλά να συγκεκριμενοποιήσουμε το επίπεδο κατάκτησης της από το παιδί.
Ο Εκπαιδευτικός δεν λέει στο νήπιο τι να κάνει αλλά αντίθετα οργανώνει ένα περιβάλλον μάθησης. Η ανάπτυξη μαθηματικής γνώσης απαιτεί μια πλούσια μαθηματική εμπειρία. Απαιτούνται ενδιαφέρουσες εμπειρίες στις οποίες αρχικά το νήπιο δρα στον υλικό χώρο συμμετέχοντας με το σώμα του (βιωματικά),στην συνέχεια μεταφέρει αυτές τις δράσεις στα αντικείμενα με τα μέλη του σώματος (εμπράγματες καταστάσεις) και τέλος γενικεύει την εμπειρία του με την μεσολάβηση εικόνων, σχημάτων και συμβόλων (αναπαραστατικές καταστάσεις).
Η οργάνωση μια διδακτικής κατάστασης προϋποθέτει να εντοπίσουμε παιχνίδια, δραστηριότητες και παιδαγωγικό υλικό που συνδέονται με την έννοια που θέλουμε να αναπτύξουμε. Για το μοτίβο θα πρέπει να επιλέξουμε τρεις δραστηριότητες που να σχετίζονται με αυτή την έννοια και να επιτρέπουν στα παιδιά να τη γνωρίσουν μέσα από την άμεση εμπειρία τους. Υπάρχουν και άλλες έννοιες που εμπλέκονται με την μαθηματική έννοια που επεξεργαζόμαστε αλλά το παιδί επικεντρώνεται στην συγκεκριμένη. Ιδιαίτερα πρέπει να τονίσουμε την σημασία της λεκτικής διατύπωσης και των διαδικασιών ελέγχου σε μια διδακτική κατάσταση. Οι δραστηριότητες θα πρέπει να μην είναι αποσπασματικές και ανεξάρτητες μεταξύ τους. Θα πρέπει να εντάσσονται σε ένα σενάριο που θα απαιτεί μια διαδοχική σειρά . Η ιστορία χρειάζεται να διευκολύνει την δράση και να κινητοποιεί τα παιδιά να συμμετέχουν. Αυτά έχουν μάθει να δουλεύουν σε ομάδες και αυτό θα το εκμεταλλευτούμε για να υλοποιήσουμε τις δραστηριότητες. Τα παιδιά, επίσης, χρειάζεται να διατυπώσουν λεκτικά την δράση τους και έτσι να καταφέρουν να συνειδητοποιήσουν την έννοια του μοτίβου. Η διατύπωση της δράσης με λόγια , η απόφαση ή η επιλογή είναι σημαντικές γιατί οδηγούν το παιδί στο να εκφράσει αυτά που κάνει και να αποκτήσει, έτσι, συνείδηση των κινήσεων του.
Η μεταφορά των εννοιών από το επίπεδο της δράσης στο επίπεδο των λέξεων αποτελεί κλειδί για την προσέγγιση τους. Στον σχεδιασμό των δραστηριοτήτων λαμβάνονται υπ’ όψιν και οι διαδικασίες ελέγχου. Ομάδα παιδιών ή και κάθε παιδί ατομικά , αναλαμβάνει να ελέγξει την ορθότητα της δράσης που καλό θα ήταν να έχει έναν παιγνιώδη χαρακτήρα. Τα λάθη είναι κίνητρο για την ανάπτυξη καινούριων γνώσεων . Η διόρθωση του λάθους δεν γίνεται σε καμιά περίπτωση από τον/την Νηπιαγωγό αλλά από το παιδί. Αυτό είναι που έκανε το λάθος και αυτό είναι που από μόνο του θα πρέπει να το διορθώσει. Η ελλιπής γνώση είναι αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης διαδικασίας επαφής με το περιβάλλον και μια φράση ή λέξη του νηπιαγωγού δεν αρκούν για να την αλλάξουν.
Κάθε διδακτική κατάσταση θα πρέπει να περιλαμβάνει μια δυναμική διαδικασία ελέγχου που να επιτρέπει στο παιδί να εντοπίζει το λάθος του και να οδηγείται στην διόρθωση και την νέα γνώση. Η διδασκαλία μιας έννοιας γίνεται πιο αποτελεσματική όταν συνυπάρχουν ψυχαγωγικά και παιδευτικά στοιχεία. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην επιλογή του υλικού που θα χρησιμοποιήσουν τα παιδιά. Απαιτείται ακριβής αναπαραγωγή ενός μοντέλου και τα υλικά θα πρέπει να διευκολύνουν το νήπιο προς αυτήν την κατεύθυνση. Η παρουσία του/της Νηπιαγωγού θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο διακριτική. Τα παιδιά χρειάζεται να αυτενεργήσουν και να αναπτύξουν τον δικό τους τρόπο σκέψης αβίαστα. Οι παρεμβάσεις επιβάλλεται να είναι ελάχιστες και αναγκαίες. Το παιδί χρειάζεται να εμπλακεί στην κατάσταση προβληματισμού και να θεωρήσει ότι έχει το ίδιο την ευθύνη για την επίλυσή του.
Για το σκοπό αυτό ασχολούμαστε συστηματικά με το κίνητρο που πρέπει να δημιουργήσουμε στο παιδί για να χρησιμοποιήσει όλες τις πνευματικές του δυνάμεις. Στο τέλος μια διδακτικής κατάστασης και αφού το νήπιο έχει δράσει, διατυπώσει και ελέγξει την δράση του ,ακολουθεί μια φάση όπου η ατομική παραγωγή συνδέεται με την συλλογική γνώση. Στη φάση αυτή ο διδάσκων κατονομάζει όσα έχουν πραγματοποιηθεί από τα παιδιά ,και στο επίπεδο που έχουν προσεγγιστεί, αποτελούν στο εξής μια «επίσημη» γνώση.
ΠΡΩΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: [Φτιάχνουμε το μαγικό χαλί]
Διδακτικός στόχος: Τα νήπια πετυχαίνουν σύνθεση επαναλαμβανόμενου μοτίβου(ορθογώνιο σχήμα) με κριτήριο διάταξης το χρώμα.
Υλικά: Υγρή κόλλα, ψαλίδια, 3 κομμένα χαρτιά του μέτρου και ορθογώνια με χρώματα κόκκινο -κίτρινο-μπλε (συνολικά 12 κόκκινα, 12 κίτρινα και 12 μπλε).
Χρόνος δραστηριότητας: Γύρω στα 20 λεπτά
Είδος δράσης: Εμπράγματη-αναπαραστατική
Σύντομο σενάριο: Προσκαλώ τα νήπια σε ένα φανταστικό ταξίδι στον ουρανό. Για όχημα θα χρησιμοποιήσουμε μαγικά χαλιά που θα φτιάξουν τα ίδια τα παιδιά.
Αναμενόμενη δράση: Τα νήπια έχουν κόψει ορθογώνια με τα ψαλίδια. Γνωρίζουν για τα σχήματα και τα χρώματα. Οι πρώτες ερωτήσεις θα έχουν να κάνουν με την διάκριση των σχημάτων και των χρωμάτων. Τα νήπια θα χωριστούν σε ομάδες των 4 παιδιών. Κάθε παιδί της ομάδας θα πρέπει να διαλέξει 3 ορθογώνιες κάρτες. Απαγορεύεται αυτές οι κάρτες να είναι του ίδιου χρώματος. Μετά κάθε παιδί δείχνει τις ορθογώνιες κάρτες του στην παρεούλα. Τις τοποθετεί σε όποια σειρά επιθυμεί και ενθαρρύνεται να διατυπώνει λεκτικά αυτό που κάνει. Στην παρεούλα λαμβάνεται ομόφωνα η απόφαση για τη σειρά με την οποία θα τοποθετηθούν οι ορθογώνιες κάρτες. Τα νήπια κατανοούν τον κανόνα διαδοχής. Στη συνέχεια οι ομάδες έχουν στη διάθεσή τους κομμένο χαρτί του μέτρου. Κολλάνε πάνω τα ορθογώνια και δημιουργούν μια διάταξη με κριτήριο το χρώμα. Στην αρχή βάζουν κίτρινο, μετά κόκκινο και στο τέλος μπλε. Το μαγικό χαλί είναι έτοιμο να πετάξει. Τα νήπια θα πρέπει να προσέξουν πολύ στη διαδοχή των χρωμάτων.
Διαδικασία διατύπωσης: Σε κάθε στάδιο της δραστηριότητας τα νήπια μιλάνε για όλα αυτά που κάνουν. Είτε διορθώνουν τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας , είτε ασχολούνται με τη δική τους εργασία, τα παιδιά προσπαθούν να χρησιμοποιούν όλο και πιο εμπλουτισμένο λεξιλόγιο.
Διαδικασία ελέγχου: Ένας προέλεγχος γίνεται από την ομάδα. Στην παρεούλα κάθε παιδί ασκείται ατομικά στη σωστή σειρά με την οποία τοποθετεί τις ορθογώνιες κάρτες με το διαφορετικό χρώμα. Τα υπόλοιπα παιδιά διορθώνουν σε περίπτωση λάθους. Επίσης, κατά την τελική προσπάθεια της ομάδας υπάρχει ένας τελευταίος έλεγχος.
Λειτουργία της τάξης: Οι παρεμβάσεις είναι ελάχιστες. Τα νήπια παρακινούνται να επιλύσουν από μόνα τους τις καταστάσεις προβληματισμού. Τα λάθη τους διορθώνονται από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Δίνεται αρκετός χρόνος στην κατανόηση του λάθους. Οι ομάδες λειτουργούν παράλληλα. Η παρουσία του Νηπιαγωγού είναι διακριτική.
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
Εξέλιξη στην τάξη: Συμμετείχαν στην δραστηριότητα 3 ομάδες των τεσσάρων παιδιών. Αυτές οι ομάδες αποτελούνταν από 10 νήπια και 2 προνήπια. Αρχικά συγκεντρωθήκαμε στην παρεούλα. Ήδη γνώριζαν τα σχήματα και τα χρώματα. Εκεί που έπρεπε να επικεντρωθεί η προσοχή τους ήταν στην ανακάλυψη των σχέσεων ανάμεσα σε ορθογώνιες κάρτες που είχαν διαφορετικό χρώμα. Μιλήσαμε για αυτό και σιγουρεύτηκα πως κάθε παιδί μπορεί να ξεχωρίζει το κόκκινο ορθογώνιο από το κίτρινο και το μπλε. Το επαναλαμβανόμενο μοτίβο ήταν το ορθογώνιο με κριτήριο διάταξης το χρώμα. Τα νήπια χρησιμοποίησαν με επιδεξιότητα τα ψαλίδια και κάθισαν σε ομάδες. Κάρτες με ορθογώνια διαφορετικού χρώματος ήταν μπερδεμένες. Ζητάω από τα παιδιά να τις ξεχωρίσουν. Κάθε νήπιο θα πρέπει να έχει τρεις κάρτες με τρία χρώματα. Τα καταφέρνουν όλες οι ομάδες. Επιστρέφουμε στην παρεούλα. Κάθε παιδί ελέγχεται συνολικά από την ευρύτερη ομάδα της τάξης. Αποφασίζουμε τη σειρά με την οποία θα κολλήσουμε τα ορθογώνια στα τρία χαλιά των 3 ομάδων. Πρώτα θέλουν το κίτρινο, μετά κόκκινο και τέλος μπλε. Ξαναχωρίζονται σε ομάδες και κολλούν τα ορθογώνια. Πρέπει να προσέχουν. Κάνουν ένα προέλεγχο στις ομάδες τους και γυρνούν στην παρεούλα. Επιδεικνύουν τα χαλιά τους και επιβεβαιώνεται πως όλα έχουν γίνει όπως προσυμφωνήθηκαν. Τα χαλιά είναι έτοιμα να πετάξουν στον ουρανό.
Λεκτική διατύπωση των παιδιών: Χρησιμοποιούν εκφράσεις «αυτό θα το βάλω πρώτο, μετά το κόκκινο και τέλος το μπλε».Επίσης ακούμε συστάσεις νηπίων σε άλλα νήπια που δεν τοποθετούν σωστά τις κάρτες όπως «αυτό το χρώμα δεν μπαίνει εκεί! Θυμήσου..».
Τι έκαναν σε περίπτωση λάθους; Τα παιδιά ελάχιστες στιγμές ζήτησαν τη βοήθειά μου. Ακόμα και σε μια τέτοια περίπτωση αρνήθηκα να προσφέρω έτοιμες απαντήσεις και ζήτησα συνολικά από την ομάδα να επιλύσει το πρόβλημα που προέκυπτε. Τα νήπια που έκαναν λάθη δέχονταν αδιαμαρτύρητα τις συμβουλές και τις παραινέσεις των υπολοίπων παιδιών και διόρθωναν τη σειρά των ορθογώνιων με βάση όλα όσα είχαν συμφωνηθεί στην παρεούλα.
Συμπεράσματα: Από την εξέλιξη της δραστηριότητας έμεινα ικανοποιημένος. Υπήρξε ολική συμμετοχή των νηπίων. Δεν αντιμετώπισα προβλήματα που προκύπτουν από αδιαφορία των νηπίων ή μικροσυγκρούσεις που διαταράσσουν το καλό κλίμα της τάξης. Τα παιδιά έδειξαν στην πλειοψηφία τους πως μπορούν να δημιουργούν, να αναπαράγουν ένα μοτίβο και να οδηγούν τη δράση τους σε μια σύνθεση, με βάση τον κανόνα διαδοχής που τα ίδια επινοούν. Το υλικό, το σενάριο και η δομή της δραστηριότητας ήταν τέτοια που επέτρεψε στα νήπια να εμβαθύνουν στην έννοια του μοτίβου με τη μικρότερη δυνατή παρέμβαση από μέρους μου.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: [Κατασκευή φαναριών]
Διδακτικός στόχος: Τα νήπια αντιλαμβάνονται την αλληλουχία των κύκλων με τα διαφορετικά χρώματα και εξάγουν τον κανόνα. Κατασκευάζουν τη σύνθεση-φανάρια.
Υλικά: Υγρή κόλλα, ψαλίδια, κύκλοι με κόκκινο, πράσινο και πορτοκαλί χρώμα(συνολικά 12 κόκκινοι ,12 πορτοκαλί και 12 πράσινοι κύκλοι), χαρτόνια που χρησιμοποιούνται ως φανάρια .
Χρόνος δραστηριότητας: Γύρω στα 20 λεπτά
Είδος δράσης: Εμπράγματη-αναπαραστατική
Σύντομο σενάριο: Πάνω στον ουρανό τα παιδιά θα πρέπει να είναι προσεκτικά. Τα μαγικά χαλιά πετάνε αλλά μπορεί και να τρακάρουν σαν τα αυτοκίνητα. Ο ουρανός είναι γεμάτος με φωτεινούς σηματοδότες που ρυθμίζουν την κυκλοφορία των μαγικών χαλιών.
Αναμενόμενη δράση: Τα νήπια έχουν κόψει κύκλους με τα ψαλίδια. Γνωρίζουν για τα σχήματα και τα χρώματα. Οι πρώτες ερωτήσεις θα έχουν να κάνουν με την διάκριση των κύκλων με τα διαφορετικά χρώματα. Τα χρώματα είναι το πράσινο, το κόκκινο και το πορτοκαλί, δηλαδή τα τρία χρώματα που συναντάμε στους φωτεινούς σηματοδότες. Τα νήπια έχουν την εμπειρία των αυτοκινήτων. Ξέρουν πως αυτά σταματούν με το κόκκινο, στο πορτοκαλί προετοιμάζονται οι οδηγοί να σταματήσουν και, τέλος, με το πράσινο μπορούν να περνάνε ελεύθερα. Τα νήπια θα χωριστούν σε ομάδες των 4 παιδιών. Κάθε παιδί της ομάδας θα πρέπει να διαλέξει 3 κύκλους. Απαγορεύεται αυτοί οι κύκλοι να είναι του ίδιου χρώματος. Μετά, κάθε παιδί δείχνει τους κύκλους που έχει επιλέξει στην παρεούλα. Τις τοποθετούν σε όποια σειρά επιθυμούν. Ενθαρρύνεται το κάθε ένα νήπιο να διατυπώνει λεκτικά αυτό που κάνει. Στην παρεούλα λαμβάνεται ομόφωνα η απόφαση για τη σειρά με την οποία θα τοποθετηθούν οι κύκλοι. Τα νήπια κατανοούν τον κανόνα διαδοχής. Στη συνέχεια οι ομάδες έχουν στη διάθεσή τους κομμένα χαρτόνια . Κολλάνε πάνω τους κύκλους και δημιουργούν φανάρια στα οποία φαίνονται καθαρά οι διατάξεις των στοιχείων με κριτήριο το χρώμα. Στην αρχή βάζουν κόκκινο, μετά πορτοκαλί και στο τέλος πράσινο. Τα φανάρια της κάθε ομάδας είναι έτοιμα. Τα μαγικά χαλιά αποκλείεται να τρακάρουν στους ουράνιους διαδρόμους.
Διαδικασία διατύπωσης: Επιμένουμε στον κανόνα πως τα νήπια πρέπει να μιλάνε για όλα αυτά που κάνουν. Η χρήση καινούριων λέξεων μέσα στην ομάδα βοηθάει τα μέλη της να κατανοούν τις δράσεις τους. Είναι απαραίτητο για τα παιδιά, είτε διορθώνοντας τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας , είτε ασχολούμενα με τη δική τους εργασία, να χρησιμοποιούν όλο και πιο εμπλουτισμένο λεξιλόγιο.
Διαδικασία ελέγχου: Ένας προέλεγχος γίνεται πάντα από τα μέλη της ομάδας. Στην παρεούλα κάθε παιδί ασκείται ατομικά στη σωστή σειρά με την οποία τοποθετεί τους κύκλους με το διαφορετικό χρώμα. Τα υπόλοιπα παιδιά διορθώνουν σε περίπτωση λάθους. Επίσης, κατά την τελική προσπάθεια της ομάδας υπάρχει ένας τελευταίος έλεγχος.
Λειτουργία της τάξης: Οι παρεμβάσεις που κάνω, επιδιώκω να είναι οι λιγότερες. Τα νήπια παρακινούνται να επιλύσουν από μόνα τους τις καταστάσεις προβληματισμού στις οποίες εμπλέκονται. Τα λάθη τους διορθώνονται από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Κάθε λάθος αποτελεί κίνητρο για την αναζήτηση του σωστού. Δίνεται αρκετός χρόνος στην κατανόηση τους λάθους. Οι ομάδες λειτουργούν παράλληλα. Η παρουσία του Νηπιαγωγού είναι διακριτική.
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
Εξέλιξη στην τάξη: Συμμετείχαν στην δραστηριότητα 3 ομάδες των τεσσάρων παιδιών. Αυτές οι ομάδες αποτελούνταν από 10 νήπια και 2 προνήπια. Αρχικά συγκεντρωθήκαμε στην παρεούλα. Ήδη γνώριζαν τα σχήματα και τα χρώματα. Εκεί που έπρεπε να επικεντρωθεί η προσοχή τους ήταν στην ανακάλυψη των σχέσεων ανάμεσα σε κύκλους που έχουν διαφορετικό χρώμα. Μιλήσαμε για αυτό και επιβεβαιώθηκε πως κάθε παιδί μπορεί να ξεχωρίζει τον κόκκινο κύκλο από τον κίτρινο και τον μπλε. Το επαναλαμβανόμενο μοτίβο στη συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι ο κύκλος με κριτήριο διάταξης το χρώμα. Τα νήπια χρησιμοποίησαν με επιδεξιότητα τα ψαλίδια και κάθισαν σε ομάδες. Κάρτες με κύκλους διαφορετικού χρώματος ήταν μπερδεμένες. Ζητάω από τα παιδιά να τις ξεχωρίσουν. Κάθε νήπιο θα πρέπει να έχει τρεις κάρτες με τρία χρώματα. Τα καταφέρνουν όλες οι ομάδες. Επιστρέφουμε στην παρεούλα. Κάθε παιδί ελέγχεται συνολικά από την ευρύτερη ομάδα της τάξης. Αποφασίζουμε τη σειρά με την οποία θα κολλήσουμε τους κύκλους στα χαρτόνια. Συμφωνούν και αποφασίζουν πρώτα να υπάρχει το κόκκινο, μετά το πορτοκαλί και τέλος το πράσινο. Ξαναχωρίζονται σε ομάδες και κολλούν τους κύκλους. Πρέπει να προσέχουν. Κάνουν ένα προέλεγχο στις ομάδες τους και γυρνούν στην παρεούλα. Επιδεικνύουν τα φανάρια τους και επιβεβαιώνεται πως όλα έχουν γίνει όπως προσυμφωνήθηκαν. Τα ατομικά φανάρια της ομάδας συνενώνονται και γίνονται ένα μεγάλο φανάρι. Αυτό συμβαίνει και στις υπόλοιπες ομάδες. Το μοτίβο, έτσι, γίνεται ακόμα πιο ξεκάθαρο και ευδιάκριτο.
Προέκταση της δραστηριότητας: Τα νήπια συμμετέχουν σε μια ψυχοκινητική δραστηριότητα μέσα από την οποία ασκούνται σε αντιστοιχίσεις. Όπως έχουν διαμορφωθεί στις ομάδες, τρέχουν με τα μαγικά χαλιά. Όταν αντιλαμβάνονται πως το φανάρι δείχνει το κόκκινο, σταματούν. Στο πορτοκαλί σταματούν και κάνουν τροχάδην επί τόπου. Στο πράσινο μπορούν να φύγουν.
Λεκτική διατύπωση των παιδιών: Χρησιμοποιούν εκφράσεις «αυτό θα το βάλω πρώτο, μετά το πορτοκαλί και τέλος το πράσινο».Επίσης ακούμε συστάσεις νηπίων σε άλλα νήπια που δεν τοποθετούν σωστά τις κάρτες όπως «αυτό το χρώμα δεν μπαίνει εκεί! Θυμήσου..».
Τι έκαναν σε περίπτωση λάθους; Τα παιδιά δεν ζητούν τη βοήθειά μου. Έχει προηγηθεί μια πανομοιότυπη δραστηριότητα ως προς τη δομή και αισθάνονται περισσότερη ασφάλεια. Όποιες δυσκολίες προκύπτουν είναι μεμονωμένες. Τα παιδιά της κάθε ομάδας αλληλοβοηθιούνται. Τα νήπια που κάνουν λάθη δέχονται αδιαμαρτύρητα τις συμβουλές και τις παραινέσεις των υπολοίπων παιδιών για να διορθώσουν τη σειρά των κύκλων με βάση όλα όσα έχουν συμφωνηθεί στην παρεούλα.
Συμπεράσματα: Από την εξέλιξη της δραστηριότητας έμεινα ικανοποιημένος. Υπήρξε ολική συμμετοχή των νηπίων. Δεν αντιμετώπισα προβλήματα που προκύπτουν από αδιαφορία των νηπίων ή μικροσυγκρούσεις που διαταράσσουν το καλό κλίμα της τάξης. Τα παιδιά έδειξαν στην πλειοψηφία τους πως μπορούν να δημιουργούν, να αναπαράγουν ένα μοτίβο και να οδηγούν τη δράση τους σε μια σύνθεση, με βάση τον κανόνα διαδοχής που τα ίδια επινοούν. Το υλικό, το σενάριο και η δομή της δραστηριότητας ήταν τέτοια που επέτρεψε στα νήπια να εμβαθύνουν στην έννοια του μοτίβου με τη μικρότερη δυνατή παρέμβαση από μέρους μου.
ΤΡΙΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: [Κατασκευή στεφανιού με λουλούδια]
Διδακτικός στόχος: Τα νήπια διατάσσουν τα λουλούδια έχοντας εντοπίσει το κριτήριο. Επαναλαμβάνουν το μοτίβο του λουλουδιού και οδηγούνται στη σύνθεση του στεφανιού.
Υλικά: Υγρή κόλλα, λουλούδια με ροζ, φουξ και κίτρινο χρώμα(συνολικά 12 ροζ ,12 φουξ και 12 κίτρινα λουλούδια ), χαρτόνια που χρησιμοποιούνται ως στεφάνια στα κεφάλια των παιδιών .
Χρόνος δραστηριότητας: Γύρω στα 20 λεπτά
Είδος δράσης: Εμπράγματη-αναπαραστατική
Σύντομο σενάριο: Το τέλος του ταξιδιού βρίσκει τα νήπια μέσα σε έναν ολάνθιστο κήπο με λουλούδια ροζ, φούξ και κίτρινα. Τα νήπια κόβουν τα λουλούδια και με αυτά φτιάχνουν στεφάνια στα μαλλιά τους. Με αυτό το όμορφο αναμνηστικό επιστρέφουν στην γη.
Αναμενόμενη δράση: Αποφεύγω να δώσω ψαλίδια στα νήπια για να κόψουν λουλούδια. Τους τα δίνω έτοιμα. Γνωρίζουν για τα σχήματα και τα χρώματα. Οι πρώτες ερωτήσεις θα έχουν να κάνουν με την διάκριση των λουλουδιών με τα διαφορετικά χρώματα. Τα χρώματα είναι το φουξ, το ροζ και το κίτρινο, δηλαδή τα τρία χρώματα που συναντάμε στον φανταστικό κήπο ψηλά στον ουρανό. Τα νήπια χωρίζονται σε ομάδες των 4 παιδιών. Κάθε παιδί της ομάδας θα πρέπει να διαλέξει 3 λουλούδια. Απαγορεύεται το κάθε παιδί της ομάδας να έχει παραπάνω από ένα λουλούδια με το ίδιο χρώμα. Μετά, κάθε παιδί δείχνει τα λουλούδια που έχει επιλέξει στην παρεούλα. Τα τοποθετούν σε όποια σειρά επιθυμούν το καθένα. Ενθαρρύνονται να διατυπώνουν λεκτικά αυτό που κάνουν. Στην παρεούλα λαμβάνεται ομόφωνα η απόφαση για τη σειρά με την οποία θα τοποθετηθούν τα λουλούδια. Τα νήπια κατανοούν τον κανόνα διαδοχής. Στη συνέχεια οι ομάδες έχουν στη διάθεσή τους κομμένα χαρτόνια. Κολλάνε πάνω σε αυτά τα λουλούδια και έτσι δημιουργούν στεφάνια πάνω στα οποία φαίνονται καθαρά οι διατάξεις των στοιχείων με κριτήριο το χρώμα. Στην αρχή βάζουν ροζ, μετά κίτρινο και στο τέλος φουξ.
Διαδικασία διατύπωσης: Είναι απαραίτητη η χρήση του προφορικού λόγου. Η χρήση καινούριων λέξεων μέσα στην ομάδα βοηθάει το παιδί και συνολικά την ομάδα ώστε να κατανοήσουν την δράση τους. Τα νήπια όταν συμμετέχουν σε μια δραστηριότητα αποφεύγουν να μιλούν για αυτήν. Ο νηπιαγωγός χρειάζεται να βρίσκεται κοντά τους και να τους υπενθυμίζει να μιλάνε για όλα αυτά που εκτελούν σε πραξιακό επίπεδο.
Διαδικασία ελέγχου: Ο προέλεγχος γίνεται πάντα από τα μέλη της ομάδας. Στην παρεούλα κάθε παιδί ασκείται ατομικά στη σωστή σειρά με την οποία τοποθετεί τα λουλούδια με το διαφορετικό χρώμα. Τα υπόλοιπα παιδιά διορθώνουν σε περίπτωση λάθους. Επίσης, κατά την τελική προσπάθεια της ομάδας υπάρχει ένας τελευταίος έλεγχος. Σε περίπτωση που τα παιδιά αδυνατούν να εντοπίσουν τα λάθη τους , προσπαθούμε να επανέρθουμε με κατάλληλες ερωτήσεις που αν τις απαντήσουν θα οδηγηθούν στην ανακάλυψη του λάθους.
Λειτουργία της τάξης: Οι παρεμβάσεις που κάνω, επιδιώκω να είναι οι λιγότερες. Ο χωρισμός σε ομάδες γίνεται τυχαία. Φροντίζω ώστε οι ομάδες να έχουν κάποια απόσταση μεταξύ τους ώστε να μπορούν να αφοσιωθούν καλύτερα σε αυτά που τους ζητώ. Τα νήπια παρακινούνται να επιλύσουν από μόνα τους τις καταστάσεις προβληματισμού στις οποίες εμπλέκονται. Τα λάθη τους διορθώνονται από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας ή ατομικά κατά περίπτωση. Κάθε λάθος αποτελεί κίνητρο για την αναζήτηση του σωστού. Δίνεται αρκετός χρόνος στην κατανόηση τους λάθους. Οι ομάδες λειτουργούν παράλληλα. Η παρουσία του Νηπιαγωγού είναι διακριτική.
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
Εξέλιξη στην τάξη: Όλα κυλούν με βάση το σενάριο που έχω σχεδιάσει εκ των προτέρων.Τους δίνω έτοιμα λουλούδια. Γνωρίζουν για τα σχήματα και τα χρώματα. Απαντούν επιτυχώς στις ερωτήσεις που έχουν να κάνουν με τη διάκριση των λουλουδιών ανάλογα με το διαφορετικό χρώμα. Τα χρώματα είναι το φουξ, το ροζ και το κίτρινο, δηλαδή τα τρία χρώματα που συναντάμε στον φανταστικό κήπο ψηλά στον ουρανό. Τα νήπια χωρίζονται σε ομάδες των 4 παιδιών. Κάθε παιδί της ομάδας θα πρέπει να διαλέξει 3 λουλούδια. Απαγορεύεται το κάθε παιδί της ομάδας να έχει παραπάνω από ένα λουλούδια με το ίδιο χρώμα. Μετά, κάθε παιδί δείχνει τα λουλούδια που έχει επιλέξει στην παρεούλα. Τα τοποθετούν σε όποια σειρά επιθυμούν το καθένα. Ενθαρρύνονται να διατυπώνουν λεκτικά αυτό που κάνουν. Στην παρεούλα λαμβάνεται με σύμφωνη γνώμη όλης της ομάδας η απόφαση για τη σειρά με την οποία θα τοποθετηθούν τα λουλούδια. Τα νήπια κατανοούν τον κανόνα διαδοχής. Στη συνέχεια οι ομάδες έχουν στη διάθεσή τους κομμένα χαρτόνια . Κολλάνε πάνω σε αυτά τα λουλούδια και έτσι δημιουργούν στεφάνια πάνω στα οποία φαίνονται καθαρά οι διατάξεις των στοιχείων με κριτήριο το χρώμα. Στην αρχή βάζουν ροζ, μετά κίτρινο και στο τέλος φουξ.
Λεκτική διατύπωση των παιδιών: Χρησιμοποιούν εκφράσεις «αυτό θα το βάλω πρώτο, μετά το κίτρινο και τέλος το φουξ».Επίσης ακούμε συστάσεις νηπίων σε άλλα νήπια που δεν τοποθετούν σωστά τις κάρτες όπως «αυτό το χρώμα δεν μπαίνει εκεί! Θυμήσου..».
Τι έκαναν σε περίπτωση λάθους; Τα νήπια παρακινούνται να επιλύσουν από μόνα τους τις καταστάσεις προβληματισμού και διορθώνουν τα λάθη τους με βοήθεια από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Δίνεται αρκετός χρόνος στην κατανόηση τους λάθους. Το λάθος δεν φαίνεται αυθαίρετο στα μάτια του παιδιού αφού είτε το ίδιο, είτε οι συνομήλικοι φίλοι του είναι αυτοί που το ανακαλύπτουν. Η παρουσία του Νηπιαγωγού είναι διακριτική. Τα παιδιά δεν ζητούν τη βοήθειά μου. Έχει προηγηθεί μια πανομοιότυπη δραστηριότητα ως προς τη δομή και αισθάνονται περισσότερη ασφάλεια. Όποιες δυσκολίες προκύπτουν είναι μεμονωμένες Τα νήπια που κάνουν λάθη δέχονται αδιαμαρτύρητα τις συμβουλές και τις παραινέσεις των υπολοίπων παιδιών για να διορθώσουν τη σειρά των λουλουδιών με βάση όλα όσα έχουν συμφωνηθεί στην παρεούλα.
Συμπεράσματα: Η τρίτη και τελευταία δραστηριότητα ήταν ολόιδια με τις προηγούμενες ως προς τον τρόπο δράσης και τη δομή. Αυτό δεν φάνηκε να επηρεάζει τα νήπια που συμμετείχαν όλα και έδειξαν το ίδιο και περισσότερο ενδιαφέρον με τις άλλες δραστηριότητες. Από την εξέλιξη της δράσης των νηπίων έμεινα ικανοποιημένος. Τα παιδιά έδειξαν στην πλειοψηφία τους πως μπορούν να δημιουργούν, να αναπαράγουν ένα μοτίβο και να οδηγούν τη δράση τους σε μια σύνθεση, με βάση τον κανόνα διαδοχής που τα ίδια επινοούν. Το υλικό, το σενάριο και η δομή της δραστηριότητας ήταν τέτοια που επέτρεψε στα νήπια να εμβαθύνουν στην έννοια του μοτίβου με τη μικρότερη δυνατή παρέμβαση από μέρους μου.
ΠΗΓΕΣ
- Μαθηματικές δραστηριότητες για την Προσχολική Ηλικία, Μαριάννα Τζεκάκη,1996
- Μαθηματικά ΣΤ’ Δημοτικού
Σχετικά
(4 ψήφοι, ΜΟ: 3,75 από 5)
Φορτώνει...
Σεπ 30 2009
Μοτίβα – Διδακτική πρόταση για το Νηπιαγωγείο
Μοτίβα – Διδακτική πρόταση για το Νηπιαγωγείο
Του Ξενίδη Ιωάννη, Νηπιαγωγού
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Επιλέγω το διθέσιο Νηπιαγωγείο Ακρινής στον νομό Κοζάνης . Ο αριθμός των νηπίων και προνηπίων είναι συνολικά 17. Ο αριθμός των νηπίων υπερισχύει αριθμητικά των προνηπίων που είναι πέντε. Το παιδαγωγικό υλικό είναι αρκετό στην διάθεση των παιδιών. Το Νηπιαγωγείο μοιράζεται τον ίδιο αύλειο χώρο με το Δημοτικό. Η έννοια του Μοτίβου είναι μια αρκετά ενδιαφέρουσα έννοια και πάρα πολύ οικεία στα παιδιά. Η επιθυμία για επανάληψη ενός προτύπου είναι μια εγγενής τάση και συμφωνεί με τη βασική παιδαγωγική αντίληψη σύμφωνα με την οποία τα παιδιά αναζητούν πρότυπα. Το Μοτίβο είναι ένα επαναλαμβανόμενο πρότυπο που οδηγεί σε μια σύνθεση. Τα πρότυπα συναντώνται στα φυσικά υλικά με τα οποία αρέσκονται τα παιδιά να πειραματίζονται, στο δομημένο υλικό, στους αριθμούς και σε γεωμετρικές καταστάσεις. Προβάδισμα πρέπει να δίνουμε , όταν και όπως μπορούμε, στο φυσικό υλικό. H ενασχόληση του νηπίου με το φυσικό υλικό του δίνει τη δυνατότητα να αυτενεργήσει, να αναλάβει πρωτοβουλίες και να δοκιμάσει να δημιουργήσει το ίδιο χωρίς να φοβάται την περίπτωση του λάθους.
Τo Μοτίβο είναι μια σχέση διάταξης στην οποία έχουμε τη διαδοχική σειρά επαναλαμβανόμενων στοιχείων που οδηγούν σε μια σύνθεση. Η σειρά των στοιχείων καθορίζεται με βάση ένα κριτήριο διάταξης που είναι ποιοτικό ή ποσοτικό. Το κριτήριο διάταξης ταυτίζεται με την διδακτική μεταβλητή που επηρεάζει, διευκολύνει, δυσκολεύει ή τροποποιεί την δράση του παιδιού. Τα πράγματα που καθοδηγούμε σε μια σύνθεση είναι αντικείμενα, σύμβολα που αναπαριστούν κάτι ή γεγονότα. Η διάταξη είναι μια διαδικασία που μας βοηθά να βάζουμε τα πράγματα σε μια διαδοχή. Τίθεται το θέμα ποιος θα διαλέξει τον κανόνα διαδοχής; Άλλες φορές αυτό το κάνει ο νηπιαγωγός και άλλες φορές τα ίδια τα νήπια. Στην παρούσα εργασία αυτό θα πρέπει να γίνει από τον νηπιαγωγό. Τα νήπια χρειάζεται να αυτενεργήσουν με συγκεκριμένες δραστηριότητες στη δημιουργία μοτίβου. Μέσα από την εμπλοκή τους για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων θα διατάξουν στοιχεία, θα τα οργανώσουν με συγκεκριμένους κανόνες, θα βγάλουν συμπεράσματα και θα γενικεύσουν. Τα νήπια αντιλαμβάνονται τις σχέσεις των αντικειμένων και προσανατολίζονται σε διαδικασίες διάταξης. Τα μοτίβα βρίσκονται σε καθημερινά διακοσμητικά και χρηστικά αντικείμενα, σε χαρτιά περιτυλίγματος δώρων, σε κεντήματα, σε διακοσμήσεις μωσαϊκών δαπέδων. Υπάρχει ένας πληθωρισμός ανάλογων ερεθισμάτων στο περιβάλλον και είναι μια καλή ευκαιρία για τα νήπια να ασκηθούν με την δημιουργία μοτίβου.To Moτίβο, λέει ο μαθηματικός Στέλιος Μαρίνης, είναι μια διαδικασία με επαναληπτικό χαρακτήρα που παρακινεί το μαθητή να εντοπίσει κάποιες μαθηματικές σχέσεις με παιγνιώδη τρόπο. Η υπερβολή, όμως, είναι δυνατόν να δημιουργήσει στα περισσότερα νήπια τη στερεοτυπική πεποίθηση ότι η κανονικότητα κάθε ακολουθίας είναι νόμος. Κάθε τέτοια πεποίθηση οδηγεί τα παιδιά στον μηχανιστικό «εντοπισμό» κανονικοτήτων μέσα σε μια φύση που δεν διακρίνεται για κάτι τέτοιο. Οι κανονικότητες, συνεχίζει ο Στέλιος Μαρίνης, είναι ο ασφαλής δρόμος για τη δημιουργία ανθρώπων που δεν αμφισβητούν τις αυθεντίες και την εξουσία.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ
Η διδακτική προσέγγιση για τη δημιουργία Μοτίβου είναι η ίδια. Αρχικά μας ενδιαφέρει να διεγείρουμε το ενδιαφέρον το παιδιών με τα κατάλληλα ερεθίσματα. Επιδιώκουμε την ενεργητική συμμετοχή των νηπίων. Αυτό σημαίνει πως όχι μόνο πρέπει να βρεθούν αντιμέτωπα με ένα πρόβλημα, αλλά, επιπλέον, θα πρέπει να κινητοποιηθούν ώστε να το επιλύσουν.
Τα νήπια θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους όλα τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουν για να υλοποιήσουν τις δραστηριότητες και να επιτύχουν τους στόχους. Ο διδακτικός στόχος παρουσιάζει τη συμπεριφορά και την δεξιότητα που περιμένουμε να εμφανίσει ο μαθητής στο τέλος μιας διδακτικής προσέγγισης και η οποία συμπεριφορά είναι παρατηρήσιμη και ελέγξιμη. Για να διατυπώσουμε έναν στόχο δεν αρκεί να περιγράψουμε την έννοια με την οποία θα ασχοληθούμε αλλά να συγκεκριμενοποιήσουμε το επίπεδο κατάκτησης της από το παιδί.
Ο Εκπαιδευτικός δεν λέει στο νήπιο τι να κάνει αλλά αντίθετα οργανώνει ένα περιβάλλον μάθησης. Η ανάπτυξη μαθηματικής γνώσης απαιτεί μια πλούσια μαθηματική εμπειρία. Απαιτούνται ενδιαφέρουσες εμπειρίες στις οποίες αρχικά το νήπιο δρα στον υλικό χώρο συμμετέχοντας με το σώμα του (βιωματικά),στην συνέχεια μεταφέρει αυτές τις δράσεις στα αντικείμενα με τα μέλη του σώματος (εμπράγματες καταστάσεις) και τέλος γενικεύει την εμπειρία του με την μεσολάβηση εικόνων, σχημάτων και συμβόλων (αναπαραστατικές καταστάσεις).
Η οργάνωση μια διδακτικής κατάστασης προϋποθέτει να εντοπίσουμε παιχνίδια, δραστηριότητες και παιδαγωγικό υλικό που συνδέονται με την έννοια που θέλουμε να αναπτύξουμε. Για το μοτίβο θα πρέπει να επιλέξουμε τρεις δραστηριότητες που να σχετίζονται με αυτή την έννοια και να επιτρέπουν στα παιδιά να τη γνωρίσουν μέσα από την άμεση εμπειρία τους. Υπάρχουν και άλλες έννοιες που εμπλέκονται με την μαθηματική έννοια που επεξεργαζόμαστε αλλά το παιδί επικεντρώνεται στην συγκεκριμένη. Ιδιαίτερα πρέπει να τονίσουμε την σημασία της λεκτικής διατύπωσης και των διαδικασιών ελέγχου σε μια διδακτική κατάσταση. Οι δραστηριότητες θα πρέπει να μην είναι αποσπασματικές και ανεξάρτητες μεταξύ τους. Θα πρέπει να εντάσσονται σε ένα σενάριο που θα απαιτεί μια διαδοχική σειρά . Η ιστορία χρειάζεται να διευκολύνει την δράση και να κινητοποιεί τα παιδιά να συμμετέχουν. Αυτά έχουν μάθει να δουλεύουν σε ομάδες και αυτό θα το εκμεταλλευτούμε για να υλοποιήσουμε τις δραστηριότητες. Τα παιδιά, επίσης, χρειάζεται να διατυπώσουν λεκτικά την δράση τους και έτσι να καταφέρουν να συνειδητοποιήσουν την έννοια του μοτίβου. Η διατύπωση της δράσης με λόγια , η απόφαση ή η επιλογή είναι σημαντικές γιατί οδηγούν το παιδί στο να εκφράσει αυτά που κάνει και να αποκτήσει, έτσι, συνείδηση των κινήσεων του.
Η μεταφορά των εννοιών από το επίπεδο της δράσης στο επίπεδο των λέξεων αποτελεί κλειδί για την προσέγγιση τους. Στον σχεδιασμό των δραστηριοτήτων λαμβάνονται υπ’ όψιν και οι διαδικασίες ελέγχου. Ομάδα παιδιών ή και κάθε παιδί ατομικά , αναλαμβάνει να ελέγξει την ορθότητα της δράσης που καλό θα ήταν να έχει έναν παιγνιώδη χαρακτήρα. Τα λάθη είναι κίνητρο για την ανάπτυξη καινούριων γνώσεων . Η διόρθωση του λάθους δεν γίνεται σε καμιά περίπτωση από τον/την Νηπιαγωγό αλλά από το παιδί. Αυτό είναι που έκανε το λάθος και αυτό είναι που από μόνο του θα πρέπει να το διορθώσει. Η ελλιπής γνώση είναι αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης διαδικασίας επαφής με το περιβάλλον και μια φράση ή λέξη του νηπιαγωγού δεν αρκούν για να την αλλάξουν.
Κάθε διδακτική κατάσταση θα πρέπει να περιλαμβάνει μια δυναμική διαδικασία ελέγχου που να επιτρέπει στο παιδί να εντοπίζει το λάθος του και να οδηγείται στην διόρθωση και την νέα γνώση. Η διδασκαλία μιας έννοιας γίνεται πιο αποτελεσματική όταν συνυπάρχουν ψυχαγωγικά και παιδευτικά στοιχεία. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην επιλογή του υλικού που θα χρησιμοποιήσουν τα παιδιά. Απαιτείται ακριβής αναπαραγωγή ενός μοντέλου και τα υλικά θα πρέπει να διευκολύνουν το νήπιο προς αυτήν την κατεύθυνση. Η παρουσία του/της Νηπιαγωγού θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο διακριτική. Τα παιδιά χρειάζεται να αυτενεργήσουν και να αναπτύξουν τον δικό τους τρόπο σκέψης αβίαστα. Οι παρεμβάσεις επιβάλλεται να είναι ελάχιστες και αναγκαίες. Το παιδί χρειάζεται να εμπλακεί στην κατάσταση προβληματισμού και να θεωρήσει ότι έχει το ίδιο την ευθύνη για την επίλυσή του.
Για το σκοπό αυτό ασχολούμαστε συστηματικά με το κίνητρο που πρέπει να δημιουργήσουμε στο παιδί για να χρησιμοποιήσει όλες τις πνευματικές του δυνάμεις. Στο τέλος μια διδακτικής κατάστασης και αφού το νήπιο έχει δράσει, διατυπώσει και ελέγξει την δράση του ,ακολουθεί μια φάση όπου η ατομική παραγωγή συνδέεται με την συλλογική γνώση. Στη φάση αυτή ο διδάσκων κατονομάζει όσα έχουν πραγματοποιηθεί από τα παιδιά ,και στο επίπεδο που έχουν προσεγγιστεί, αποτελούν στο εξής μια «επίσημη» γνώση.
ΠΡΩΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: [Φτιάχνουμε το μαγικό χαλί]
Διδακτικός στόχος: Τα νήπια πετυχαίνουν σύνθεση επαναλαμβανόμενου μοτίβου(ορθογώνιο σχήμα) με κριτήριο διάταξης το χρώμα.
Υλικά: Υγρή κόλλα, ψαλίδια, 3 κομμένα χαρτιά του μέτρου και ορθογώνια με χρώματα κόκκινο -κίτρινο-μπλε (συνολικά 12 κόκκινα, 12 κίτρινα και 12 μπλε).
Χρόνος δραστηριότητας: Γύρω στα 20 λεπτά
Είδος δράσης: Εμπράγματη-αναπαραστατική
Σύντομο σενάριο: Προσκαλώ τα νήπια σε ένα φανταστικό ταξίδι στον ουρανό. Για όχημα θα χρησιμοποιήσουμε μαγικά χαλιά που θα φτιάξουν τα ίδια τα παιδιά.
Αναμενόμενη δράση: Τα νήπια έχουν κόψει ορθογώνια με τα ψαλίδια. Γνωρίζουν για τα σχήματα και τα χρώματα. Οι πρώτες ερωτήσεις θα έχουν να κάνουν με την διάκριση των σχημάτων και των χρωμάτων. Τα νήπια θα χωριστούν σε ομάδες των 4 παιδιών. Κάθε παιδί της ομάδας θα πρέπει να διαλέξει 3 ορθογώνιες κάρτες. Απαγορεύεται αυτές οι κάρτες να είναι του ίδιου χρώματος. Μετά κάθε παιδί δείχνει τις ορθογώνιες κάρτες του στην παρεούλα. Τις τοποθετεί σε όποια σειρά επιθυμεί και ενθαρρύνεται να διατυπώνει λεκτικά αυτό που κάνει. Στην παρεούλα λαμβάνεται ομόφωνα η απόφαση για τη σειρά με την οποία θα τοποθετηθούν οι ορθογώνιες κάρτες. Τα νήπια κατανοούν τον κανόνα διαδοχής. Στη συνέχεια οι ομάδες έχουν στη διάθεσή τους κομμένο χαρτί του μέτρου. Κολλάνε πάνω τα ορθογώνια και δημιουργούν μια διάταξη με κριτήριο το χρώμα. Στην αρχή βάζουν κίτρινο, μετά κόκκινο και στο τέλος μπλε. Το μαγικό χαλί είναι έτοιμο να πετάξει. Τα νήπια θα πρέπει να προσέξουν πολύ στη διαδοχή των χρωμάτων.
Διαδικασία διατύπωσης: Σε κάθε στάδιο της δραστηριότητας τα νήπια μιλάνε για όλα αυτά που κάνουν. Είτε διορθώνουν τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας , είτε ασχολούνται με τη δική τους εργασία, τα παιδιά προσπαθούν να χρησιμοποιούν όλο και πιο εμπλουτισμένο λεξιλόγιο.
Διαδικασία ελέγχου: Ένας προέλεγχος γίνεται από την ομάδα. Στην παρεούλα κάθε παιδί ασκείται ατομικά στη σωστή σειρά με την οποία τοποθετεί τις ορθογώνιες κάρτες με το διαφορετικό χρώμα. Τα υπόλοιπα παιδιά διορθώνουν σε περίπτωση λάθους. Επίσης, κατά την τελική προσπάθεια της ομάδας υπάρχει ένας τελευταίος έλεγχος.
Λειτουργία της τάξης: Οι παρεμβάσεις είναι ελάχιστες. Τα νήπια παρακινούνται να επιλύσουν από μόνα τους τις καταστάσεις προβληματισμού. Τα λάθη τους διορθώνονται από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Δίνεται αρκετός χρόνος στην κατανόηση του λάθους. Οι ομάδες λειτουργούν παράλληλα. Η παρουσία του Νηπιαγωγού είναι διακριτική.
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
Εξέλιξη στην τάξη: Συμμετείχαν στην δραστηριότητα 3 ομάδες των τεσσάρων παιδιών. Αυτές οι ομάδες αποτελούνταν από 10 νήπια και 2 προνήπια. Αρχικά συγκεντρωθήκαμε στην παρεούλα. Ήδη γνώριζαν τα σχήματα και τα χρώματα. Εκεί που έπρεπε να επικεντρωθεί η προσοχή τους ήταν στην ανακάλυψη των σχέσεων ανάμεσα σε ορθογώνιες κάρτες που είχαν διαφορετικό χρώμα. Μιλήσαμε για αυτό και σιγουρεύτηκα πως κάθε παιδί μπορεί να ξεχωρίζει το κόκκινο ορθογώνιο από το κίτρινο και το μπλε. Το επαναλαμβανόμενο μοτίβο ήταν το ορθογώνιο με κριτήριο διάταξης το χρώμα. Τα νήπια χρησιμοποίησαν με επιδεξιότητα τα ψαλίδια και κάθισαν σε ομάδες. Κάρτες με ορθογώνια διαφορετικού χρώματος ήταν μπερδεμένες. Ζητάω από τα παιδιά να τις ξεχωρίσουν. Κάθε νήπιο θα πρέπει να έχει τρεις κάρτες με τρία χρώματα. Τα καταφέρνουν όλες οι ομάδες. Επιστρέφουμε στην παρεούλα. Κάθε παιδί ελέγχεται συνολικά από την ευρύτερη ομάδα της τάξης. Αποφασίζουμε τη σειρά με την οποία θα κολλήσουμε τα ορθογώνια στα τρία χαλιά των 3 ομάδων. Πρώτα θέλουν το κίτρινο, μετά κόκκινο και τέλος μπλε. Ξαναχωρίζονται σε ομάδες και κολλούν τα ορθογώνια. Πρέπει να προσέχουν. Κάνουν ένα προέλεγχο στις ομάδες τους και γυρνούν στην παρεούλα. Επιδεικνύουν τα χαλιά τους και επιβεβαιώνεται πως όλα έχουν γίνει όπως προσυμφωνήθηκαν. Τα χαλιά είναι έτοιμα να πετάξουν στον ουρανό.
Λεκτική διατύπωση των παιδιών: Χρησιμοποιούν εκφράσεις «αυτό θα το βάλω πρώτο, μετά το κόκκινο και τέλος το μπλε».Επίσης ακούμε συστάσεις νηπίων σε άλλα νήπια που δεν τοποθετούν σωστά τις κάρτες όπως «αυτό το χρώμα δεν μπαίνει εκεί! Θυμήσου..».
Τι έκαναν σε περίπτωση λάθους; Τα παιδιά ελάχιστες στιγμές ζήτησαν τη βοήθειά μου. Ακόμα και σε μια τέτοια περίπτωση αρνήθηκα να προσφέρω έτοιμες απαντήσεις και ζήτησα συνολικά από την ομάδα να επιλύσει το πρόβλημα που προέκυπτε. Τα νήπια που έκαναν λάθη δέχονταν αδιαμαρτύρητα τις συμβουλές και τις παραινέσεις των υπολοίπων παιδιών και διόρθωναν τη σειρά των ορθογώνιων με βάση όλα όσα είχαν συμφωνηθεί στην παρεούλα.
Συμπεράσματα: Από την εξέλιξη της δραστηριότητας έμεινα ικανοποιημένος. Υπήρξε ολική συμμετοχή των νηπίων. Δεν αντιμετώπισα προβλήματα που προκύπτουν από αδιαφορία των νηπίων ή μικροσυγκρούσεις που διαταράσσουν το καλό κλίμα της τάξης. Τα παιδιά έδειξαν στην πλειοψηφία τους πως μπορούν να δημιουργούν, να αναπαράγουν ένα μοτίβο και να οδηγούν τη δράση τους σε μια σύνθεση, με βάση τον κανόνα διαδοχής που τα ίδια επινοούν. Το υλικό, το σενάριο και η δομή της δραστηριότητας ήταν τέτοια που επέτρεψε στα νήπια να εμβαθύνουν στην έννοια του μοτίβου με τη μικρότερη δυνατή παρέμβαση από μέρους μου.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: [Κατασκευή φαναριών]
Διδακτικός στόχος: Τα νήπια αντιλαμβάνονται την αλληλουχία των κύκλων με τα διαφορετικά χρώματα και εξάγουν τον κανόνα. Κατασκευάζουν τη σύνθεση-φανάρια.
Υλικά: Υγρή κόλλα, ψαλίδια, κύκλοι με κόκκινο, πράσινο και πορτοκαλί χρώμα(συνολικά 12 κόκκινοι ,12 πορτοκαλί και 12 πράσινοι κύκλοι), χαρτόνια που χρησιμοποιούνται ως φανάρια .
Χρόνος δραστηριότητας: Γύρω στα 20 λεπτά
Είδος δράσης: Εμπράγματη-αναπαραστατική
Σύντομο σενάριο: Πάνω στον ουρανό τα παιδιά θα πρέπει να είναι προσεκτικά. Τα μαγικά χαλιά πετάνε αλλά μπορεί και να τρακάρουν σαν τα αυτοκίνητα. Ο ουρανός είναι γεμάτος με φωτεινούς σηματοδότες που ρυθμίζουν την κυκλοφορία των μαγικών χαλιών.
Αναμενόμενη δράση: Τα νήπια έχουν κόψει κύκλους με τα ψαλίδια. Γνωρίζουν για τα σχήματα και τα χρώματα. Οι πρώτες ερωτήσεις θα έχουν να κάνουν με την διάκριση των κύκλων με τα διαφορετικά χρώματα. Τα χρώματα είναι το πράσινο, το κόκκινο και το πορτοκαλί, δηλαδή τα τρία χρώματα που συναντάμε στους φωτεινούς σηματοδότες. Τα νήπια έχουν την εμπειρία των αυτοκινήτων. Ξέρουν πως αυτά σταματούν με το κόκκινο, στο πορτοκαλί προετοιμάζονται οι οδηγοί να σταματήσουν και, τέλος, με το πράσινο μπορούν να περνάνε ελεύθερα. Τα νήπια θα χωριστούν σε ομάδες των 4 παιδιών. Κάθε παιδί της ομάδας θα πρέπει να διαλέξει 3 κύκλους. Απαγορεύεται αυτοί οι κύκλοι να είναι του ίδιου χρώματος. Μετά, κάθε παιδί δείχνει τους κύκλους που έχει επιλέξει στην παρεούλα. Τις τοποθετούν σε όποια σειρά επιθυμούν. Ενθαρρύνεται το κάθε ένα νήπιο να διατυπώνει λεκτικά αυτό που κάνει. Στην παρεούλα λαμβάνεται ομόφωνα η απόφαση για τη σειρά με την οποία θα τοποθετηθούν οι κύκλοι. Τα νήπια κατανοούν τον κανόνα διαδοχής. Στη συνέχεια οι ομάδες έχουν στη διάθεσή τους κομμένα χαρτόνια . Κολλάνε πάνω τους κύκλους και δημιουργούν φανάρια στα οποία φαίνονται καθαρά οι διατάξεις των στοιχείων με κριτήριο το χρώμα. Στην αρχή βάζουν κόκκινο, μετά πορτοκαλί και στο τέλος πράσινο. Τα φανάρια της κάθε ομάδας είναι έτοιμα. Τα μαγικά χαλιά αποκλείεται να τρακάρουν στους ουράνιους διαδρόμους.
Διαδικασία διατύπωσης: Επιμένουμε στον κανόνα πως τα νήπια πρέπει να μιλάνε για όλα αυτά που κάνουν. Η χρήση καινούριων λέξεων μέσα στην ομάδα βοηθάει τα μέλη της να κατανοούν τις δράσεις τους. Είναι απαραίτητο για τα παιδιά, είτε διορθώνοντας τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας , είτε ασχολούμενα με τη δική τους εργασία, να χρησιμοποιούν όλο και πιο εμπλουτισμένο λεξιλόγιο.
Διαδικασία ελέγχου: Ένας προέλεγχος γίνεται πάντα από τα μέλη της ομάδας. Στην παρεούλα κάθε παιδί ασκείται ατομικά στη σωστή σειρά με την οποία τοποθετεί τους κύκλους με το διαφορετικό χρώμα. Τα υπόλοιπα παιδιά διορθώνουν σε περίπτωση λάθους. Επίσης, κατά την τελική προσπάθεια της ομάδας υπάρχει ένας τελευταίος έλεγχος.
Λειτουργία της τάξης: Οι παρεμβάσεις που κάνω, επιδιώκω να είναι οι λιγότερες. Τα νήπια παρακινούνται να επιλύσουν από μόνα τους τις καταστάσεις προβληματισμού στις οποίες εμπλέκονται. Τα λάθη τους διορθώνονται από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Κάθε λάθος αποτελεί κίνητρο για την αναζήτηση του σωστού. Δίνεται αρκετός χρόνος στην κατανόηση τους λάθους. Οι ομάδες λειτουργούν παράλληλα. Η παρουσία του Νηπιαγωγού είναι διακριτική.
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
Εξέλιξη στην τάξη: Συμμετείχαν στην δραστηριότητα 3 ομάδες των τεσσάρων παιδιών. Αυτές οι ομάδες αποτελούνταν από 10 νήπια και 2 προνήπια. Αρχικά συγκεντρωθήκαμε στην παρεούλα. Ήδη γνώριζαν τα σχήματα και τα χρώματα. Εκεί που έπρεπε να επικεντρωθεί η προσοχή τους ήταν στην ανακάλυψη των σχέσεων ανάμεσα σε κύκλους που έχουν διαφορετικό χρώμα. Μιλήσαμε για αυτό και επιβεβαιώθηκε πως κάθε παιδί μπορεί να ξεχωρίζει τον κόκκινο κύκλο από τον κίτρινο και τον μπλε. Το επαναλαμβανόμενο μοτίβο στη συγκεκριμένη δραστηριότητα είναι ο κύκλος με κριτήριο διάταξης το χρώμα. Τα νήπια χρησιμοποίησαν με επιδεξιότητα τα ψαλίδια και κάθισαν σε ομάδες. Κάρτες με κύκλους διαφορετικού χρώματος ήταν μπερδεμένες. Ζητάω από τα παιδιά να τις ξεχωρίσουν. Κάθε νήπιο θα πρέπει να έχει τρεις κάρτες με τρία χρώματα. Τα καταφέρνουν όλες οι ομάδες. Επιστρέφουμε στην παρεούλα. Κάθε παιδί ελέγχεται συνολικά από την ευρύτερη ομάδα της τάξης. Αποφασίζουμε τη σειρά με την οποία θα κολλήσουμε τους κύκλους στα χαρτόνια. Συμφωνούν και αποφασίζουν πρώτα να υπάρχει το κόκκινο, μετά το πορτοκαλί και τέλος το πράσινο. Ξαναχωρίζονται σε ομάδες και κολλούν τους κύκλους. Πρέπει να προσέχουν. Κάνουν ένα προέλεγχο στις ομάδες τους και γυρνούν στην παρεούλα. Επιδεικνύουν τα φανάρια τους και επιβεβαιώνεται πως όλα έχουν γίνει όπως προσυμφωνήθηκαν. Τα ατομικά φανάρια της ομάδας συνενώνονται και γίνονται ένα μεγάλο φανάρι. Αυτό συμβαίνει και στις υπόλοιπες ομάδες. Το μοτίβο, έτσι, γίνεται ακόμα πιο ξεκάθαρο και ευδιάκριτο.
Προέκταση της δραστηριότητας: Τα νήπια συμμετέχουν σε μια ψυχοκινητική δραστηριότητα μέσα από την οποία ασκούνται σε αντιστοιχίσεις. Όπως έχουν διαμορφωθεί στις ομάδες, τρέχουν με τα μαγικά χαλιά. Όταν αντιλαμβάνονται πως το φανάρι δείχνει το κόκκινο, σταματούν. Στο πορτοκαλί σταματούν και κάνουν τροχάδην επί τόπου. Στο πράσινο μπορούν να φύγουν.
Λεκτική διατύπωση των παιδιών: Χρησιμοποιούν εκφράσεις «αυτό θα το βάλω πρώτο, μετά το πορτοκαλί και τέλος το πράσινο».Επίσης ακούμε συστάσεις νηπίων σε άλλα νήπια που δεν τοποθετούν σωστά τις κάρτες όπως «αυτό το χρώμα δεν μπαίνει εκεί! Θυμήσου..».
Τι έκαναν σε περίπτωση λάθους; Τα παιδιά δεν ζητούν τη βοήθειά μου. Έχει προηγηθεί μια πανομοιότυπη δραστηριότητα ως προς τη δομή και αισθάνονται περισσότερη ασφάλεια. Όποιες δυσκολίες προκύπτουν είναι μεμονωμένες. Τα παιδιά της κάθε ομάδας αλληλοβοηθιούνται. Τα νήπια που κάνουν λάθη δέχονται αδιαμαρτύρητα τις συμβουλές και τις παραινέσεις των υπολοίπων παιδιών για να διορθώσουν τη σειρά των κύκλων με βάση όλα όσα έχουν συμφωνηθεί στην παρεούλα.
Συμπεράσματα: Από την εξέλιξη της δραστηριότητας έμεινα ικανοποιημένος. Υπήρξε ολική συμμετοχή των νηπίων. Δεν αντιμετώπισα προβλήματα που προκύπτουν από αδιαφορία των νηπίων ή μικροσυγκρούσεις που διαταράσσουν το καλό κλίμα της τάξης. Τα παιδιά έδειξαν στην πλειοψηφία τους πως μπορούν να δημιουργούν, να αναπαράγουν ένα μοτίβο και να οδηγούν τη δράση τους σε μια σύνθεση, με βάση τον κανόνα διαδοχής που τα ίδια επινοούν. Το υλικό, το σενάριο και η δομή της δραστηριότητας ήταν τέτοια που επέτρεψε στα νήπια να εμβαθύνουν στην έννοια του μοτίβου με τη μικρότερη δυνατή παρέμβαση από μέρους μου.
ΤΡΙΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: [Κατασκευή στεφανιού με λουλούδια]
Διδακτικός στόχος: Τα νήπια διατάσσουν τα λουλούδια έχοντας εντοπίσει το κριτήριο. Επαναλαμβάνουν το μοτίβο του λουλουδιού και οδηγούνται στη σύνθεση του στεφανιού.
Υλικά: Υγρή κόλλα, λουλούδια με ροζ, φουξ και κίτρινο χρώμα(συνολικά 12 ροζ ,12 φουξ και 12 κίτρινα λουλούδια ), χαρτόνια που χρησιμοποιούνται ως στεφάνια στα κεφάλια των παιδιών .
Χρόνος δραστηριότητας: Γύρω στα 20 λεπτά
Είδος δράσης: Εμπράγματη-αναπαραστατική
Σύντομο σενάριο: Το τέλος του ταξιδιού βρίσκει τα νήπια μέσα σε έναν ολάνθιστο κήπο με λουλούδια ροζ, φούξ και κίτρινα. Τα νήπια κόβουν τα λουλούδια και με αυτά φτιάχνουν στεφάνια στα μαλλιά τους. Με αυτό το όμορφο αναμνηστικό επιστρέφουν στην γη.
Αναμενόμενη δράση: Αποφεύγω να δώσω ψαλίδια στα νήπια για να κόψουν λουλούδια. Τους τα δίνω έτοιμα. Γνωρίζουν για τα σχήματα και τα χρώματα. Οι πρώτες ερωτήσεις θα έχουν να κάνουν με την διάκριση των λουλουδιών με τα διαφορετικά χρώματα. Τα χρώματα είναι το φουξ, το ροζ και το κίτρινο, δηλαδή τα τρία χρώματα που συναντάμε στον φανταστικό κήπο ψηλά στον ουρανό. Τα νήπια χωρίζονται σε ομάδες των 4 παιδιών. Κάθε παιδί της ομάδας θα πρέπει να διαλέξει 3 λουλούδια. Απαγορεύεται το κάθε παιδί της ομάδας να έχει παραπάνω από ένα λουλούδια με το ίδιο χρώμα. Μετά, κάθε παιδί δείχνει τα λουλούδια που έχει επιλέξει στην παρεούλα. Τα τοποθετούν σε όποια σειρά επιθυμούν το καθένα. Ενθαρρύνονται να διατυπώνουν λεκτικά αυτό που κάνουν. Στην παρεούλα λαμβάνεται ομόφωνα η απόφαση για τη σειρά με την οποία θα τοποθετηθούν τα λουλούδια. Τα νήπια κατανοούν τον κανόνα διαδοχής. Στη συνέχεια οι ομάδες έχουν στη διάθεσή τους κομμένα χαρτόνια. Κολλάνε πάνω σε αυτά τα λουλούδια και έτσι δημιουργούν στεφάνια πάνω στα οποία φαίνονται καθαρά οι διατάξεις των στοιχείων με κριτήριο το χρώμα. Στην αρχή βάζουν ροζ, μετά κίτρινο και στο τέλος φουξ.
Διαδικασία διατύπωσης: Είναι απαραίτητη η χρήση του προφορικού λόγου. Η χρήση καινούριων λέξεων μέσα στην ομάδα βοηθάει το παιδί και συνολικά την ομάδα ώστε να κατανοήσουν την δράση τους. Τα νήπια όταν συμμετέχουν σε μια δραστηριότητα αποφεύγουν να μιλούν για αυτήν. Ο νηπιαγωγός χρειάζεται να βρίσκεται κοντά τους και να τους υπενθυμίζει να μιλάνε για όλα αυτά που εκτελούν σε πραξιακό επίπεδο.
Διαδικασία ελέγχου: Ο προέλεγχος γίνεται πάντα από τα μέλη της ομάδας. Στην παρεούλα κάθε παιδί ασκείται ατομικά στη σωστή σειρά με την οποία τοποθετεί τα λουλούδια με το διαφορετικό χρώμα. Τα υπόλοιπα παιδιά διορθώνουν σε περίπτωση λάθους. Επίσης, κατά την τελική προσπάθεια της ομάδας υπάρχει ένας τελευταίος έλεγχος. Σε περίπτωση που τα παιδιά αδυνατούν να εντοπίσουν τα λάθη τους , προσπαθούμε να επανέρθουμε με κατάλληλες ερωτήσεις που αν τις απαντήσουν θα οδηγηθούν στην ανακάλυψη του λάθους.
Λειτουργία της τάξης: Οι παρεμβάσεις που κάνω, επιδιώκω να είναι οι λιγότερες. Ο χωρισμός σε ομάδες γίνεται τυχαία. Φροντίζω ώστε οι ομάδες να έχουν κάποια απόσταση μεταξύ τους ώστε να μπορούν να αφοσιωθούν καλύτερα σε αυτά που τους ζητώ. Τα νήπια παρακινούνται να επιλύσουν από μόνα τους τις καταστάσεις προβληματισμού στις οποίες εμπλέκονται. Τα λάθη τους διορθώνονται από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας ή ατομικά κατά περίπτωση. Κάθε λάθος αποτελεί κίνητρο για την αναζήτηση του σωστού. Δίνεται αρκετός χρόνος στην κατανόηση τους λάθους. Οι ομάδες λειτουργούν παράλληλα. Η παρουσία του Νηπιαγωγού είναι διακριτική.
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
Εξέλιξη στην τάξη: Όλα κυλούν με βάση το σενάριο που έχω σχεδιάσει εκ των προτέρων.Τους δίνω έτοιμα λουλούδια. Γνωρίζουν για τα σχήματα και τα χρώματα. Απαντούν επιτυχώς στις ερωτήσεις που έχουν να κάνουν με τη διάκριση των λουλουδιών ανάλογα με το διαφορετικό χρώμα. Τα χρώματα είναι το φουξ, το ροζ και το κίτρινο, δηλαδή τα τρία χρώματα που συναντάμε στον φανταστικό κήπο ψηλά στον ουρανό. Τα νήπια χωρίζονται σε ομάδες των 4 παιδιών. Κάθε παιδί της ομάδας θα πρέπει να διαλέξει 3 λουλούδια. Απαγορεύεται το κάθε παιδί της ομάδας να έχει παραπάνω από ένα λουλούδια με το ίδιο χρώμα. Μετά, κάθε παιδί δείχνει τα λουλούδια που έχει επιλέξει στην παρεούλα. Τα τοποθετούν σε όποια σειρά επιθυμούν το καθένα. Ενθαρρύνονται να διατυπώνουν λεκτικά αυτό που κάνουν. Στην παρεούλα λαμβάνεται με σύμφωνη γνώμη όλης της ομάδας η απόφαση για τη σειρά με την οποία θα τοποθετηθούν τα λουλούδια. Τα νήπια κατανοούν τον κανόνα διαδοχής. Στη συνέχεια οι ομάδες έχουν στη διάθεσή τους κομμένα χαρτόνια . Κολλάνε πάνω σε αυτά τα λουλούδια και έτσι δημιουργούν στεφάνια πάνω στα οποία φαίνονται καθαρά οι διατάξεις των στοιχείων με κριτήριο το χρώμα. Στην αρχή βάζουν ροζ, μετά κίτρινο και στο τέλος φουξ.
Λεκτική διατύπωση των παιδιών: Χρησιμοποιούν εκφράσεις «αυτό θα το βάλω πρώτο, μετά το κίτρινο και τέλος το φουξ».Επίσης ακούμε συστάσεις νηπίων σε άλλα νήπια που δεν τοποθετούν σωστά τις κάρτες όπως «αυτό το χρώμα δεν μπαίνει εκεί! Θυμήσου..».
Τι έκαναν σε περίπτωση λάθους; Τα νήπια παρακινούνται να επιλύσουν από μόνα τους τις καταστάσεις προβληματισμού και διορθώνουν τα λάθη τους με βοήθεια από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Δίνεται αρκετός χρόνος στην κατανόηση τους λάθους. Το λάθος δεν φαίνεται αυθαίρετο στα μάτια του παιδιού αφού είτε το ίδιο, είτε οι συνομήλικοι φίλοι του είναι αυτοί που το ανακαλύπτουν. Η παρουσία του Νηπιαγωγού είναι διακριτική. Τα παιδιά δεν ζητούν τη βοήθειά μου. Έχει προηγηθεί μια πανομοιότυπη δραστηριότητα ως προς τη δομή και αισθάνονται περισσότερη ασφάλεια. Όποιες δυσκολίες προκύπτουν είναι μεμονωμένες Τα νήπια που κάνουν λάθη δέχονται αδιαμαρτύρητα τις συμβουλές και τις παραινέσεις των υπολοίπων παιδιών για να διορθώσουν τη σειρά των λουλουδιών με βάση όλα όσα έχουν συμφωνηθεί στην παρεούλα.
Συμπεράσματα: Η τρίτη και τελευταία δραστηριότητα ήταν ολόιδια με τις προηγούμενες ως προς τον τρόπο δράσης και τη δομή. Αυτό δεν φάνηκε να επηρεάζει τα νήπια που συμμετείχαν όλα και έδειξαν το ίδιο και περισσότερο ενδιαφέρον με τις άλλες δραστηριότητες. Από την εξέλιξη της δράσης των νηπίων έμεινα ικανοποιημένος. Τα παιδιά έδειξαν στην πλειοψηφία τους πως μπορούν να δημιουργούν, να αναπαράγουν ένα μοτίβο και να οδηγούν τη δράση τους σε μια σύνθεση, με βάση τον κανόνα διαδοχής που τα ίδια επινοούν. Το υλικό, το σενάριο και η δομή της δραστηριότητας ήταν τέτοια που επέτρεψε στα νήπια να εμβαθύνουν στην έννοια του μοτίβου με τη μικρότερη δυνατή παρέμβαση από μέρους μου.
ΠΗΓΕΣ
Κοινοποιήστε:
Σχετικά
By eduportal • Διδακτική • 0 • Tags: Μοτίβα, Νηπιαγωγείο