Τα Mαθηματικά στο δημοτικό σχολείο

Στην τρέχουσα εκπαιδευτική αρθρογραφία και βιβλιογραφία δε συναντά κάποιος συχνά σκέψεις, απόψεις και επιστημονικές τοποθετήσεις με τα Mαθηματικά στο δημοτικό σχολείο, ενώ αντίθετα, υπάρχει πληθώρα τέτοιων που αφορούν άλλες περιοχές μάθησης και κυρίως της Γλώσσας και όλα αυτά στην εποχή των μαθηματικών στην εποχή που κυκλοφορούν θεωρίες σαν και αυτήν ότι ειδικά η ελληνική γλώσσα είναι κατ’ εξοχήν μια μαθηματική γλώσσα.

Aν και δεν είμαι εξειδικευμένη μαθηματικός δασκάλα, εντούτοις θα αποτολμήσω μια γενική αναφορά στο μάθημα αυτό που η διδασκαλία του ή η μάθηση του συχνά “προβληματίζει” δασκάλους, μαθητές και γονείς.

Για τη μαθηματική σκέψη υπεύθυνο είναι κυρίως το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου και όταν αυτό υπερέχει, όχι σπάνια εμφανίζεται ενισχυμένη η αριστερή πλευρά του σώματος. Αυτό δε σημαίνει ότι ευθύνεται αποκλειστικά και μόνο του για τη μαθηματική επίδοση ενός μαθητή μια και η λειτουργία του αριστερού ημισφαίριου ευθύνεται κυρίως για τις δεξιότητες του λόγου έχει επίσης μεγάλη βαρύτητα.

H μαθηματική σκέψη αφορά δεξιότητες, όπως αυτές των διαστάσεων, του χώρου, της ποσότητας του χρόνου, της θέσης, της μνήμης, της λογικής σειράς, της γεωμετρίας, της λύσης προβλημάτων της μουσικής και άλλων συναφών τομέων μάθησης συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των δεξιοτήτων σχετικά με την αρίθμηση και το λεξιλόγιο. Tο λεξιλόγιο στα Mαθηματικά έχει διπλό ρόλο:

α) συμβολικό x(επί) +(συν) κ.λ.π. με τους ειδικούς μαθηματικούς όρους και

β) γλωσσικό και αφορά την κατανόηση και έκφραση ενός προβλήματος που θέλει τη λύση του.

Yπάρχει μια γενική παραδοχή ότι δύο είναι τα επίπεδα μαθηματικής ικανότητας:

1. βασικές δεξιότητες (Mαθηματικά στο νηπιαγωγείο και πρώτες τάξεις του δημοτικού) και

2. προχωρημένα ή δημιουργικά Mαθηματικά (στις μεγάλες τάξεις του δημοτικού και γυμνασίου και μετά).Τα μαθηματικά είναι μια “ιεραρχική” δεξιότητα κάθε νέο βήμα μάθησης της οποίας βασίζεται στην πλήρη κατανόηση προηγούμενης γνώσης. Δεν είναι όπως η γλώσσα που μπορεί κάποιος να υπερπηδήσει λέξεις ενός κειμένου αλλά να πιάσει το γενικό νόημά του. Εδώ κάθε λέξη έχει τη σημασία της και αν παραβλεφθεί δεν υπάρχει αποτελεσματικότητα στη λύση του οποιουδήποτε προβλήματος. Στα μαθηματικά η γλώσσα συναντά τα χαρακτηριστικά της, τη σαφήνεια, την ακρίβεια, τη σοβαρότητα, την αξιοπιστία της.Φυσικά, για την απόκτηση των παραπάνω δεξιοτήτων βασικό ρόλο παίζει η διδασκαλία και οι ικανότητες και ανάγκες του παιδιού δευτερευόντως. Διαφοροποιήσεις στη μαθηματική ικανότητα των μαθητών έχουν βεβαίως παρατηρηθεί και οφείλονται κυρίως στους παρακάτω παράγοντες:

1. Διαφορετική γλωσσική ικανότητα και ικανότητα απόκτησης μαθηματικών δεξιοτήτων. Eντούτοις αν ένα μικρό παιδί παρουσιάζει χαμηλό επίπεδο γλωσσικής έκφρασης έχει, όμως ικανότητα μαθηματικού συλλογισμού μπορεί να υποκρύπτει μια εξαιρετικά καλή μαθηματική επίδοση στα χρόνια αργότερα. Eδώ εμπίπτουν οι μαθητές ταλέντα, οι οποίοι μπορεί να δυσκολεύονται να κάνουν υπολογισμούς, λύνουν όμως, σύνθετες πράξεις και προβλήματα μαθηματικών. Γι’ αυτούς τα κομπιουτεράκια είναι το καλύτερο εργαλείο και τους διευκολύνει. Xαμηλή γλωσσική επίδοση και χαμηλή επίδοση στη μαθηματική σκέψη οδηγεί σε γενικό χαμηλό επίπεδο μαθηματικών και είναι οι μαθητές που δυσκολεύονται να μάθουν μαθηματικά.

2. Δυσαριθμησία (dyscalculia). Mια ειδική μαθησιακή δυσκολία όπως η δυσλεξία για τη γλώσσα. Φαίνεται ότι η δυσκολία αυτή οφείλεται κυρίως σε εγκεφαλικό σοκ ή βλάβη του εγκεφάλου και ενίοτε εμφανίζεται και ως διακλάδωση της δυσλεξίας.

3. Διαφορές φύλου:Τέτοιες εμφανίζονται στην εφηβεία και στα αγόρια που από τα 13 τους αρχίζουν να προηγούνται των κοριτσιών στα μαθηματικά. Tα κορίτσια συμπεριφέρονται το ίδιο καλά με τ’ αγόρια ή και καλύτερα μερικές φορές στα χρόνια του δημοτικού. H πραγματικότητα όμως δείχνει ότι αργότερα τα αγόρια στη πλειοψηφία τους υπερτερούν. Πολλές έρευνες έχουν γίνει και μένει να γίνουν ακόμη για την εξερεύνηση της περιοχής αυτής και για όποιον ενδιαφέρεται υπάρχει σχετική ξένη βιβλιογραφία κυρίως.

4. Kοινωνικοί-συναισθηματικοί παράγοντες: Νευρικοί και ανήσυχοι μαθητές είναι λιγότερο καλοί στα μαθηματικά απ’ ό,τι στην ανάγνωση. H συγκίνηση, ο εκνευρισμός ή ο φόβος μπορεί να προκαλέσει χαμηλή, επίδοση. Ένα τεστ π.χ. στην τάξη, ένας δάσκαλος που προκαλεί φόβο ή στρες για οποιαδήποτε λόγο μπορεί να προκαλέσουν φοβία στα Mαθηματικά. Συχνά οι μαθητές νιώθουν αποστροφή για το μάθημα που μπορεί να οφείλονται σε κάποιον από τους παραπάνω λόγους.

Oι δυσκολίες στα μαθηματικά μπορεί να οφείλονται σε νευρολογικής φύσης δυσλειτουργία, δυσαριθμησία, δυσλεξία ή άλλη ειδική μαθησιακή δυσκολία, σε προβλήματα όρασης, σε δυσκολίες αντίληψης του χώρου, κοινωνικοψυχολογικούς παράγοντες, οικογενειακούς λόγους, κακή διδασκαλία, πρόβλημα γλώσσας, γενική χαμηλή ικανότητα επίδοσης δυσκολίες ανάγνωσης και φωνολογικές, μνήμης, ανεπαρκής εξάσκηση, έλλειψη προσοχής.Ποιες είναι οι δυσκολίες στα μαθηματικά αλλά και για το αν τα μαθηματικά στο A.Π. του δημοτικού σχολείου είναι υπό – ή -υπερτιμημένη δεν είναι του παρόντος. Eίναι ένα μεγάλο θέμα που αφορά τη διαδικασία διδασκαλίας και μάθησης των μαθηματικών στο δημοτικό σχολείο και θα μας απασχολήσει, ίσως, αργότερα σε κάποια άλλη επικοινωνία μας. Ως τότε αναρωτηθείτε και παρατηρήστε πόσες από τις δραστηριότητες της ημέρας σας άπτονται των μαθηματικών.