Συνέντευξη για τις ΤΠΕ με αφορμή το 5ο Συνέδριο της Σύρου

Συνέντευξη του διαχειριστή της Ελληνικής Πύλης Παιδείας Γιάννη Σαλονικίδη στην “Ευφυή Εκπαίδευση”

Με αφορμή το 5ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο της Σύρου μου ζητήθηκε να απαντήσω σε μια σειρά ερωτήσεων από τους διαχειριστές του δικτυακού τόπου  “Ευφυής Εκπαίδευση” .

Στο κείμενο αναφέρονται οι σκέψεις μου για τις ΤΠΕ στην ελληνική εκπαίδευση.

“Συναντήσαμε το Γιάννη Σαλονικίδη στο 5ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο της Σύρου, όπου η Ευφυής Εκπαίδευση ήταν παρούσα. Οι απόψεις του για την εκπαίδευση και τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και βαρύτητα, όχι μόνο επειδή συμμετέχει ενεργά στο διάλογο για τη σωστή αξιοποίησή των ψηφιακών μέσων, αλλά και διότι είναι δάσκαλος και βιώνει καθημερινά τα ζητήματα για τα οποία θα μας μιλήσει παρακάτω.

Ο κος Σαλονικίδης είναι πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στις Φυσικές επιστήμες «Μιχάλης Δερτούζος» και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση e-Δίκτυο-ΤΠΕ-Ε, ενώ είναι και δάσκαλος στο 11ο Δημοτικό Σχολείο Ευόσμου. Είναι ένας από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους όσον αφορά στη διοργάνωση του Εκπαιδευτικού Συνεδρίου της Σύρου.

Ε.Ε.Είσαστε δάσκαλος και παράλληλα ασχολείστε με την τεχνολογία. Πως συμβιβάζονται οι ιδιότητες του εκπαιδευτικού και του θιασώτη των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών; Πως φτάσατε ως εδώ;

Γ.Σ.Η ενασχόλησή μου με τις ΤΠΕ ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια περίπου. Από την πρώτη στιγμή διαισθάνθηκα πως οι ΤΠΕ θα μπορούσαν να συνδυαστούν άριστα με την εκπαιδευτική μου ιδιότητα. Βέβαια στην αρχή η σχέση αυτή ήταν εργαλειακή, αλλά καθώς περνούσαν τα χρόνια διαπίστωσα πως οι ΤΠΕ ήταν δυνατόν να προσφέρουν νέα, ενδιαφέροντα, συνεργατικά περιβάλλοντα μάθησης επομένως μου έδωσαν τη δυνατότητα να βελτιωθώ επαγγελματικά και να διευρύνω το πεδίο δράσης μου. Σήμερα θεωρείται αναγκαία η καλή γνώση της τεχνολογίας για έναν εκπαιδευτικό, αφού το ζήτημα της ενσωμάτωσης των ΤΠΕ στην εκπαίδευση αποτελεί στόχο της εκπαιδευτικής μας πολιτικής. Απ’ αυτή τη σκοπιά δικαιώνονται οι αρχικές μου επιλογές, δηλ. να «επενδύσω» κόπο και χρόνο στην αξιοποίηση των ΤΠΕ για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Ε.Ε.Είστε πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών «Μιχάλης Δερτούζος» και συμμετέχετε στην Ελληνική Ένωση για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για τους σκοπούς και τη δράση αυτών των οργανώσεων;

Γ.Σ.Η Πανελλήνια Ένωση Εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στις Φυσικές επιστήμες «Μιχάλης Δερτούζος» ιδρύθηκε το 2003 από εκπαιδευτικούς – επιμορφωτές ειδικότητας φυσικών επιστημών. Στην πορεία όμως το σωματείο «αγκάλιασε» όλους τους εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να αξιοποιήσουν τις ΤΠΕ στη διδασκαλία. Ουσιαστικά πρόκειται για μια κοινότητα εκπαιδευτικών με κύριους στόχους την ανταλλαγή απόψεων για τη διδασκαλία με τη χρήση ΤΠΕ, την ενημέρωση για τις εξελίξεις στην τεχνολογία και το εκπαιδευτικό λογισμικό, την παραγωγή και το διαμοιρασμό εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων με ΤΠΕ κλπ.

Οι δραστηριότητές μας περιλαμβάνουν τη διανομή δωρεάν εκπαιδευτικού λογισμικού και την οργάνωση και διεξαγωγή επιμορφωτικών συναντήσεων, ημερίδων και εργαστηριακών παρουσιάσεων (περισσότερα: http://ekped.ekped.gr ). Όλα αυτά σε εθελοντική βάση, έπειτα από αίτημα των συναδέλφων ή των σχολικών μονάδων που ενδιαφέρονται, και χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση.

Το 2008 διοργανώσαμε το Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Ημαθίας με πολύ μεγάλη συμμετοχή εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων και ειδικοτήτων και ήδη διοργανώνουμε το 2ο Συνέδριο που θα διεξαχθεί την άνοιξη του 2010 στην Ημαθία.

Η Ελληνική Ένωση για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση – e-Δίκτυο-ΤΠΕ-Ε ιδρύθηκε το 2007, έπειτα από συζητήσεις δύο ετών, με πρωτοβουλία και υποστήριξη ομάδων εκπαιδευτικών της Σύρου, της Αθήνας, του Αγρινίου, της Ρόδου, της Πάτρας και της Θεσσαλονίκης καθώς και με τη συμπαράσταση μιας μερίδας Πανεπιστημιακών με επιστημονικά ενδιαφέροντα για τα λογισμικά, το διαδίκτυο και τη Διδακτική με τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Εκπροσωπεί εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, στελέχη της εκπαίδευσης, επιστήμονες – ερευνητές, παραγωγούς εκπαιδευτικού υλικού και ειδικούς με κοινό ενδιαφέρον την παιδαγωγική αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Οι στόχοι της είναι παρόμοιοι με αυτούς της Πανελλήνιας Ένωσης Εκπαιδευτικών «Μιχάλης Δερτούζος». Μια από τις σημαντικές δραστηριότητές της είναι και η διεξαγωγή του Εκπαιδευτικού Συνεδρίου για τις ΤΠΕ στη Σύρο. Επίσης μεγάλη αποδοχή από την εκπαιδευτική κοινότητα απολαμβάνουν οι δύο ανοικτές επιστολές που έχει υποβάλει στους αρμόδιους φορείς με θέμα: «Τα επτά εμπόδια για την ομαλή ένταξη των «Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας» και «Πρόταση του e-Δικτύου για την ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση».

Κοινή δραστηριότητα των δύο ενώσεων είναι η βράβευση των καλύτερων σχολικών ιστοσελίδων. Φέτος στη Σύρο διοργανώθηκε ο 3ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός με μεγάλη επιτυχία. Ελπίζουμε να καθιερωθεί ο διαγωνισμός ως θεσμός και να δώσει τα κίνητρα στους εκπαιδευτικούς να δημιουργήσουν δικτυακούς τόπους υψηλών προδιαγραφών με πλούσιο παιδαγωγικό περιεχόμενο.

Ε.Ε.Συμμετείχατε στη διοργάνωση του 5ου Συνεδρίου της Σύρου. Θα μας μιλήσετε για την ιστορία και τους στόχους του συνεδρίου;

Γ.Σ.Τα συνέδρια στη Σύρο ξεκίνησαν το Μάιο του 2001 και διεξάγονται ανελλιπώς ανά διετία. Σκοπός των Συνεδρίων είναι ο προβληματισμός και ο δημιουργικός διάλογος αναφορικά με την εφαρμογή των «Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση» (ΤΠΕ-Ε), καθώς και στις σύγχρονες πρακτικές τους, δίνοντας βαρύτητα σε θέματα διδακτικής μεθοδολογίας.

Χαρακτηριστικό όλων των συνεδρίων είναι το έντονο ενδιαφέρον που δείχνουν οι εκπαιδευτικοί για συμμετοχή και ο μεγάλος αριθμός των ανακοινώσεων.

Ε.Ε.Είσαστε ικανοποιημένος από την έκβαση του φετινού συνεδρίου; Τι θα λέγατε ότι ήταν το πλέον αξιοσημείωτο συμπέρασμα ή καινοτομία που παρουσιάστηκε;

Γ.Σ.Δεν θα μπορούσα παρά να είμαι ικανοποιημένος. Ενδεικτικά αναφέρω πως στο 5ο Συνέδριο παρουσιάστηκαν συνολικά 230 εισηγήσεις οι οποίες κάλυψαν μια ευρεία γκάμα θεματολογίας ΤΠΕ στην εκπαίδευση και σχεδόν όλες τις ειδικότητες εκπαιδευτικών. Επίσης παρουσιάστηκαν εισηγήσεις από προσκεκλημένους ομιλητές. Χρησιμοποιήθηκαν 13 αίθουσες για τις παρουσιάσεις, ενώ πραγματοποιήθηκαν και 4 εργαστήρια με θέματα Διδασκαλίας Ιστορίας με Ψηφιακές Βιβλιοθήκες, Φιλολογικά, Οπτική, Web 2.0, Περιβαλλοντική, Επεξεργασία Ψηφιακού Βίντεο, Δραστηριότητες με Μαθητικούς Υπολογιστές στην “Τάξη του Μέλλοντος”. Ο τελικός απολογισμός μάς δίνει έναν αριθμό 850 περίπου συνέδρων.

Σημεία που συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον των συνέδρων ήταν τα εργαστήρια MBL (Microcomputer Based Laboratory) ή των ΣΣΛΑ-Συστημάτων Συγχρονικής Λήψης και Απεικόνισης, το αντίστοιχο εργαστήριο εκπαιδευτικής ρομποτικής της ελληνικής ομάδας του ευρωπαϊκού έργου TERECoP (Teacher Education on Robotics-Enhanced Constructivist Pedagogical Methods) αλλά και οι παρουσιάσεις των διαδραστικών πινάκων από εταιρείες του χώρου.

Ε.Ε.Σε ποιους απευθύνεται το συνέδριο της Σύρου; Σε ποιους συστήνετε να το παρακολουθούν; Τι ανταπόκριση έχει, τελικά, από αυτούς τους ανθρώπους;

Γ.Σ.Το συνέδριο απευθύνεται στους Εκπαιδευτικούς όλων των γνωστικών αντικειμένων της Προσχολικής και Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, της Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, της Ειδικής Αγωγής, στους Επιμορφωτές των ΤΠΕ, καθώς και στους Σχολικούς Συμβούλους, και γενικότερα στα Στελέχη Εκπαίδευσης. Η ανταπόκριση φαίνεται να είναι μεγάλη κρίνοντας από τον αριθμό των συνέδρων που το παρακολουθούν αλλά και από τον αυξανόμενο αριθμό των εισηγήσεων που υποβάλλονται κάθε φορά.

Ε.Ε.Σε ποιο βαθμό αξιοποιείται η σύγχρονη τεχνολογία στην εκπαίδευση της χώρας μας; Τι βήματα έχουν γίνει και ποια πρέπει να γίνουν στο άμεσο μέλλον;

Γ.Σ.Οι διάφορες έρευνες για το ζήτημα αυτό δεν είναι ενθαρρυντικές. Έχουν γίνει βέβαια επενδύσεις σε τεχνολογικό εξοπλισμό και έργα υποδομής (δίκτυα ΗΥ, ευρυζωνικότητα κλπ.) αλλά ακόμη αναρωτιόμαστε για το πώς. Φαίνεται πως υπάρχουν προβλήματα σχεδιασμού και υλοποίησης για μια ολοκληρωμένη ενσωμάτωση και διδακτική αξιοποίηση των ΤΠΕ στο εκπαιδευτικό μας σύστημα. Κατά τη γνώμη μου είναι επιτακτική η αλλαγή των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών, η εξακτινωμένη επιμόρφωση και κυρίως η παιδαγωγική υποστήριξη των εκπαιδευτικών που θέλουν να χρησιμοποιήσουν ΤΠΕ στη διδασκαλία.

Ε.Ε.Οι εκπαιδευτικοί της χώρας μας είναι έτοιμοι να αξιοποιήσουν τα σύγχρονα ψηφιακά μέσα; Θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες και πόσο εύκολα πιστεύετε ότι θα τις ξεπεράσουν;

Γ.Σ.Θα ήταν επιπόλαιο να πούμε κάτι τέτοιο. Η είσοδος των ψηφιακών μέσων στην τάξη απαιτεί εκπαίδευση στη χρήση αλλά και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην παιδαγωγική αξιοποίησή τους. Έχουν βέβαια ολοκληρωθεί προγράμματα επιμόρφωσης με τα αντικείμενα αυτά, όμως το αποτέλεσμα είναι θολό.

Οι δυσκολίες είναι δεδομένες. Δεν αρκεί η γνώση χειρισμού των μέσων. Απαιτείται, εκτός των άλλων, αλλαγή στάσης και ρόλου τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των μαθητών. Τέτοιου είδους αλλαγές δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη.

Ε.Ε.Ολοένα και περισσότερα σχολεία εξοπλίζονται με διαδραστικούς πίνακες. Ποια είναι η γνώμη σας γι αυτό το εργαλείο; Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι οι διαδραστικές τεχνολογίες όπως ο διαδραστικός πίνακας ή το διαδραστικό θρανίο θα αλλάξουν το πρόσωπο της εκπαίδευσης; Υπάρχουν κίνδυνοι που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη;

Γ.Σ.Ο διαδραστικός πίνακας (ή/και το διαδραστικό θρανίο) αποτελούν οπωσδήποτε μια καινοτομία στην εκπαίδευση. Διαθέτουν μια σειρά από τεχνολογικά χαρακτηριστικά που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε (λειτουργία με την αφή, ταχύτητα απεικόνισης, δυνατότητες αποθήκευσης και ανάκλησης πληροφοριών, συνεργασία απομακρυσμένων τάξεων κλπ.). Φαίνεται επίσης να έχουν θετικό αντίκτυπο στη συμμετοχή και την προσοχή των μαθητών στο μάθημα. Οι εκπαιδευτικοί από τη μεριά τους θα εκτιμήσουν το γεγονός πως έχουν ένα ακόμη εργαλείο για την καλύτερη υποστήριξη της διδασκαλίας τους.

Η γνώμη μου είναι πως οι τεχνολογίες αυτής της μορφής από μόνες τους δεν μπορούν να αλλάξουν το πρόσωπο της εκπαίδευσης. Ας μην ξεχνάμε πως πρόκειται για εργαλεία. Άρα η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται από τη χρήση. Για παράδειγμα, ποιο είναι το παιδαγωγικό όφελος εάν ένας μαθητής ολοκληρώσει μια άσκηση ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ πάνω σε έναν διαδραστικό πίνακα; Η ανησυχία μου είναι μήπως συνεχίσουμε να «ταΐζουμε το σκύλο του Pavlov»* με …διαδραστικά μέσα. Δεν αρκεί επομένως να έχει ο εκπαιδευτικός το μέσο αλλά να γνωρίζει τι να κάνει μ’ αυτό. Επανερχόμαστε λοιπόν στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, που τη θεωρώ θεμέλιο οποιασδήποτε αλλαγής στην εκπαίδευση.

* Αναφέρομαι σε μπιχεβιοριστικές θεωρίες μάθησης που θεωρούνται παρωχημένες και ακατάλληλες για την απόκτηση γνώσεων ανωτέρου επιπέδου.

Ε.Ε.Από την άλλη πλευρά, εμφανίζονται προτάσεις που αλλάζουν ατομικά το περιβάλλον του κάθε μαθητή, όπως η ιδέα του φορητού υπολογιστή ανά μαθητή. Ποια προσέγγιση είναι καλύτερη (διαδραστικός πίνακας ή φορητός ανά μαθητή) και γιατί; Οι δύο τάσεις μπορούν να συνδυαστούν;

Γ.Σ.Ειλικρινά αναρωτιέμαι εάν υπάρχει κάποιος άνθρωπος στην εκπαίδευση που θα μπορούσε με βεβαιότητα να απαντήσει στο ερώτημά σας.

Σίγουρα ο διαδραστικός πίνακας θα μπορούσε να ενταχθεί πολύ πιο εύκολα στη σχολική τάξη, αφού στην ουσία πρόκειται για ένα υποβοηθητικό εργαλείο της διδασκαλίας.

Η περίπτωση όμως του φορητού υπολογιστή ανά μαθητή είναι πολυσύνθετη. Ακούσαμε πρόσφατα την εξαγγελία του ΥΠΕΠΘ για την παροχή σε όλους τους μαθητές της Α΄ Γυμνασίου ενός φορητού ΗΥ με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Άραγε… έχει γίνει κάποια μελέτη σκοπιμότητας αυτής της παροχής; Είναι έτοιμο το σημερινό ελληνικό σχολείο να στηρίξει διδασκαλία βασισμένη σε ΗΥ; Με τι λογισμικό θα είναι εφοδιασμένοι αυτοί οι φορητοί; Ποιος θα το αξιολογήσει και θα το επιλέξει; Θα είναι ελεύθερο ή κάποιο από τα γνωστά εμπορικά πακέτα;

Ας μην ξεχνάμε πως ένα χρόνο πριν το ΥΠΕΠΘ είχε θέσει σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο ενσωμάτωσης φορητού μαθητικού ΗΥ στις σχολικές τάξεις (ΥΟΙΟ & ΥΠΕΠΘ, 2008). Εκεί δεκάδες εκπαιδευτικοί αλλά και φορείς είχαν καταθέσει τις απόψεις, τους προβληματισμούς και τις αντιρρήσεις τους. Τι απέγινε με τα συμπεράσματα της διαβούλευσης; Δεν ισχυρίζομαι πως είναι κακό να αποκτήσουν οι μαθητές έναν φορητό ΗΥ για το σπίτι, να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο κλπ. ούτε είναι κακό να δοθεί μια ανάσα στις επιχειρήσεις πληροφορικής που ασφυκτιούν, αλλά το ζήτημα του φορητού ΗΥ στο σχολείο είναι ένα τελείως διαφορετικό θέμα που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τη δέουσα σοβαρότητα.

Ε.Ε.Στο περιθώριο του συνεδρίου της Σύρου είχατε την ευκαιρία να δείτε από κοντά ένα διαδραστικό πίνακα SMART Board. Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας; Τι σας κίνησε περισσότερο το ενδιαφέρον;

Γ.Σ.Ο Smart Board ήταν πραγματικά εντυπωσιακός. Παρέχει δεκάδες ψηφιακές ευκολίες στον εκπαιδευτικό διευκολύνοντας κατά πολύ το έργο του. Αυτό που βρήκα ενδιαφέρον από παιδαγωγικής σκοπιάς ήταν οι δυνατότητες για συνεργατικές μορφές διδασκαλίας καθώς και ο συνδυασμός διαδραστικού πίνακα και tablet PC.

Ε.Ε.Τι τεχνολογική υποδομή μπορεί να χρειαστεί ένας εκπαιδευτικός φορέας, εκτός από τον εξοπλισμό της εκπαιδευτικής αίθουσας; Έχει γίνει δουλειά στην κατεύθυνση της οργάνωσης και διαχείρισης της σχολικής κοινότητας, του εκπαιδευτικού υλικού, κλπ. με χρήση νέων τεχνολογιών;

Γ.Σ.Πέρα από την προμήθεια του εξοπλισμού, απαραίτητη είναι η δικτύωση της τάξης (όχι μόνο με τις άλλες τάξεις αλλά και με άλλα σχολεία) και η πρόσβαση στο διαδίκτυο με υψηλές ταχύτητες. Παράλληλα θεωρώ πολύ σημαντική την ύπαρξη μια ψηφιακής βιβλιοθήκης στην οποία θα έχουν πρόσβαση όλοι οι εκπαιδευτικοί και μαθητές ενός σχολείου. Δεν θα πρέπει να αγνοηθούν ζητήματα όπως η οργάνωση της τάξης έτσι ώστε να ευνοούνται οι συνεργατικές μορφές διδασκαλίας και η αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών κατά τη διάρκεια του μαθήματος.

Στο ελληνικό δημόσιο σχολείο αυτές οι προϋποθέσεις δεν καλύπτονται και όπως αντιλαμβάνεστε έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας.

Ε.Ε.Εκτός από τον υλικό εξοπλισμό, απαιτείται και λογισμικό. Τι ανάγκες καλύπτουν οι υπάρχοντες τίτλοι; Σε τι βαθμό είναι εξελληνισμένοι; Πόσο εύκολο είναι για τους εκπαιδευτικούς με φυσιολογική ή περιορισμένη εξοικείωση με την τεχνολογία να τους αξιοποιήσουν;

Γ.Σ.Θα μιλήσω για το δημοτικό σχολείο όπου γνωρίζω καλύτερα την κατάσταση. Μέχρι πριν από έναν χρόνο στα σχολεία μας υπήρχε ένα και μοναδικό επίσημο εκπαιδευτικό λογισμικό. Σήμερα έχουν σταλεί από το ΥΠΕΠΘ και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο περισσότεροι από 50 τίτλοι εκπαιδευτικού λογισμικού πλήρως εξελληνισμένου. Ως συνήθως όμως η ποσότητα δε συμβαδίζει πάντα με την ποιότητα. Εκτός από 2 ή 3 εκπαιδευτικά λογισμικά, όλα τα υπόλοιπα επιδέχονται κριτική για το σχεδιασμό και τα πιθανά παιδαγωγικά τους οφέλη. Δεν τίθεται επομένως θέμα εάν μπορούν οι εκπαιδευτικοί να τα αξιοποιήσουν αλλά εάν πρέπει.

Ε.Ε.Υπάρχει εκπαιδευτικό υλικό σε ψηφιακή μορφή; Το χρησιμοποιούν οι εκπαιδευτικοί;

Γ.Σ.Αν εννοείται στον ελληνικό χώρο, θα έλεγα πως υπάρχει διάσπαρτο υλικό κυρίως σε δικτυακούς τόπους εκπαιδευτικών και δευτερευόντως στις λίγες ελληνικές εκπαιδευτικές πύλες. Όμως είναι αμφίβολη η ποιότητά του αφού δεν υπάρχει κάποιος μηχανισμός αξιολόγησής του.

Οι εκπαιδευτικοί φαίνεται πως χρησιμοποιούν εκπαιδευτικό υλικό σε ψηφιακή μορφή, μόνο που το υλικό αυτό είναι συνήθως αξιολογικού χαρακτήρα (τεστ, διαγωνίσματα, ασκήσεις). Αυτό που απουσιάζει ή το βρίσκουμε σε ανεπαρκείς αριθμούς είναι το υλικό διερευνητικής μορφής, ανάπτυξης δημιουργικής – κριτικής σκέψης, προσομοιώσεων κλπ.

Ε.Ε.Ποιος είναι ο ρόλος των on-line κοινοτήτων εκπαιδευτικών; Υπάρχουν για να βοηθήσουν τα μέλη τους ή για να παράγουν κάποιο έργο με ευρύτερη απήχηση;

Γ.Σ.Οι on-line κοινότητες εκπαιδευτικών θα μπορούσαν να έχουν πολυποίκιλο ρόλο. Ξεκινώντας από την ενημέρωση για τις εξελίξεις στα παιδαγωγικά και τεχνολογικά θέματα, την ανταλλαγή απόψεων, τη συνεργασία, την τεχνική υποστήριξη κλπ. και φτάνοντας μέχρι την παραγωγή πρωτογενούς εκπαιδευτικού υλικού που θα μπορούσε να διατεθεί όχι μόνο στα μέλη της αλλά και σε όσους άλλους το επιθυμούν.

Τέτοιου είδους κοινότητες υπάρχουν αρκετές στη χώρα μας αν και πολλές απ’ αυτές δημιουργούνται στο πλαίσιο επιμορφωτικών δράσεων ή ευρωπαϊκών προγραμμάτων και παύουν να υφίστανται με τη λήξη των δράσεων. Βέβαια υπάρχουν και εξαιρέσεις όπως για παράδειγμα η Ελληνική Πύλη Παιδείας που λειτουργεί αδιάλειπτα από το 2005 διατηρώντας τα χαρακτηριστικά μιας τέτοιας κοινότητας.

Ε.Ε.Εσείς, ως εκπαιδευτικός, ποια τεχνολογικά μέσα αξιοποιείτε στη διδασκαλία ή άλλο τμήμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας;

Γ.Σ.Αρχικά θα ήθελα να τονίσω το εξής: Η πολυετής ενασχόλησή μου με τις ΤΠΕ και την εκπαίδευση με έχει κάνει σοφότερο και πολύ επιλεκτικό. Ολοένα και λιγότερο χρησιμοποιώ τις ΤΠΕ στην καθημερινή διδασκαλία. Πάντα πριν ξεκινήσω μια διδασκαλία αναρωτιέμαι εάν πραγματικά θα πετύχω καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα χρησιμοποιώντας ΤΠΕ. Δεν έχω ιδιαίτερη προτίμηση στα τεχνολογικά μέσα αρκεί να τηρείται αυτή η προϋπόθεση.

Έτσι χρησιμοποιώ το διαδίκτυο, κάποιο εκπαιδευτικό λογισμικό, μια προσομοίωση (συνήθως για έννοιες των φυσικών επιστημών), ολιγόλεπτα βίντεο κλπ. Αυτά συνοδεύονται συνήθως από φυλλάδια εργασίας για τους μαθητές. Για προβολές και παρουσιάσεις βρίσκω πολύ χρήσιμο τον διαδραστικό πίνακα που διαθέτει το σχολείο μου.

Ε.Ε.Συγκρίνοντας τη δημόσια με την ιδιωτική εκπαίδευση, υπάρχει διαφορά στο βαθμό αξιοποίησης των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία;

Γ.Σ.Δεν έχω εμπειρίες από την ιδιωτική εκπαίδευση ώστε να μπορώ να κάνω τέτοιου είδους συγκρίσεις. Στη δημόσια εκπαίδευση πάντως γίνεται ελάχιστη αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία, όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα των ερευνών του Ελληνικού «Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας»

Ε.Ε.Παρατηρούμε ότι η αξιοποίηση των ΤΠΕ στην ελληνική εκπαίδευση στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις πρωτοβουλίες ορισμένων πρωτοπόρων εκπαιδευτικών. Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να αναλάβει το τιμόνι κάποιος ευρύτερος φορέας που μπορεί να σχεδιάσει και να οργανώσει τη μετάβαση στο σχολείο του μέλλοντος σε καθολικό επίπεδο;

Γ.Σ.Ο μόνος φορέας που είναι αρμόδιος για κάτι τέτοιο είναι το ΥΠΕΠΘ. Σε πρόσφατη συνέντευξή του ο Υπουργός Παιδείας ανακοίνωσε ότι στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων και της έμφασης που δίνει στις νέες τεχνολογίες, θα δημιουργήσει μια πρότυπη σχολική τάξη του μέλλοντος, αξιοποιώντας τις τελευταίες τεχνολογίες, σε χώρο του Υπουργείου Παιδείας. Μια τάξη επισκέψιμη από όλους τους μαθητές της Ελλάδας. Η Τάξη του Μέλλοντος θα περιέχει όλες τις απαραίτητες υποδομές για εφαρμογή εξατομικευμένης εκπαίδευσης, χρησιμοποιώντας τις πιο σύγχρονες τεχνολογικά λύσεις. Θα περιμένουμε λοιπόν όλοι μας να δούμε περί τίνος πρόκειται. Ελπίζω αυτή τη φορά να ερωτηθούμε και να ληφθούν υπόψη οι προτάσεις μας για την «τάξη του μέλλοντος».

Βέβαια δεν σας κρύβω πως είναι πολλοί οι εκπαιδευτικοί που έχουν περισσότερες ανησυχίες για την «τάξη του παρόντος»…

Ε.Ε.Καθώς οι εκπαιδευτικοί φορείς εξοπλίζονται με μέσα πληροφορικής και επικοινωνιών, αυξάνουν οι ανάγκες τους σε τεχνική υποστήριξη. Πως αντιμετωπίζεται αυτό το πρόβλημα;

Γ.Σ.Αυτό το πρόβλημα το αντιμετωπίζουμε ήδη! Μην ξεχνάτε πως αυτή τη στιγμή υπάρχουν αρκετές δεκάδες χιλιάδες ΗΥ σε όλα τα σχολεία της χώρας. Όλος αυτός ο εξοπλισμός χρειάζεται συντήρηση και αρκετές φορές αντικατάσταση. Για το χρονικό διάστημα που ίσχυαν οι εγγυήσεις των προμηθευτών δεν υπήρχε πρόβλημα. Τώρα όμως έχουμε πολύ σοβαρό πρόβλημα. Διοικητικά το θέμα της τεχνικής υποστήριξης των σχολικών εργαστηρίων είναι στην ευθύνη των Κέντρων Πληροφορικής και Νέων Τεχνολογιών (ΚΕ.ΠΛΗ.ΝΕ.Τ) των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης. Στην πράξη, οι τεχνικοί είναι ελάχιστοι και δεν είναι ανθρωπίνως δυνατόν να καλύψουν τα σχολεία της περιοχής ευθύνης τους. Η τεχνική υποστήριξη απαιτεί καλύτερη επάνδρωση και φυσικά χρήματα. Απλούστατο…

Ε.Ε.Μία σεβαστή μερίδα εκπαιδευτικών εκφράζει ανησυχίες και αντιρρήσεις όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης με ψηφιακά μέσα. Έχετε συναντήσει πολλές φορές τέτοια φαινόμενα τεχνοφοβίας; Πως τα αντιμετωπίζετε;

Γ.Σ.Ναι, σχεδόν σε κάθε παρουσίασή μου σε συνέδρια, ημερίδες ή ενδοσχολικές επιμορφώσεις υπάρχουν συνάδελφοι που θέτουν τέτοιου είδους ερωτήματα. Η απάντηση που δίνω έχει δύο σκέλη. 1ον Η τεχνολογία βρίσκεται ήδη μέσα στη ζωή μας και θα εμπλακεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον, όταν οι μαθητές μας θα είναι πλέον ενήλικοι. Άρα οφείλουμε ως εκπαιδευτικοί να τους «εξοπλίσουμε» κατάλληλα ώστε να αντιμετωπίσουν αυτή την πραγματικότητα (ψηφιακός αλφαβητισμός). 2ον Δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως οι ΤΠΕ επιτρέπουν στους μαθητές μας να αναπτύξουν νέες δεξιότητες και να αποκτήσουν νέες γνώσεις με πιο αποδοτικό τρόπο. Ουσιαστικά αποτελούν νέα μαθησιακά περιβάλλοντα τα οποία εμείς ως εκπαιδευτικοί δε μπορούμε να αγνοήσουμε.

Ε.Ε.Τελικά σε τι σημείο βρίσκεται η ελληνική εκπαίδευση όσον αφορά την αξιοποίηση των ΤΠΕ και συγκρίνοντας με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες; Τι θα δούμε στο άμεσο μέλλον;

Γ.Σ.Όπως προείπα, όλες οι ευρωπαϊκές μελέτες των τελευταίων ετών τοποθετούν τη χώρα μας αρκετά χαμηλά στην αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία , αν και δεν υστερούμε ιδιαίτερα σε ζητήματα εξοπλισμού και υποδομών (ΗΥ ανά μαθητή, δικτύωση, ευρυζωνικότητα). Τώρα βρισκόμαστε σε μια περίοδο στασιμότητας. Κατά τη γνώμη μου εκεί που θα πρέπει να εστιάσουμε είναι το ανθρώπινο δυναμικό και εννοώ την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στην αξιοποίηση των ΤΠΕ. Εξίσου σημαντική θεωρώ την παιδαγωγική υποστήριξη του εκπαιδευτικού σε επίπεδο περιφέρειας και σε επίπεδο σχολικής μονάδας. Έχει κατατεθεί σχετική πρόταση (3/11/2008) στο ΥΠΕΠΘ από την Ελληνική Ένωση για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση – e-Δίκτυο-ΤΠΕ-Ε με τίτλο: «Πρόταση του e-Δικτύου για την ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση»

Τελειώνω επισυνάπτοντας τον επίλογο της επιστολής αυτής, την οποία προσυπογράφω: «Το εκπαιδευτικό υλικό, όσο μελετημένο κι αν είναι, ουδέποτε θα πραγματοποιήσει μόνο του τους στόχους μας. Βελτιώνεται το περιεχόμενο των μαθημάτων για τους προικισμένους μαθητές, δεν λύνεται, όμως, το πρόβλημα για την ευρεία, απολύτως σεβαστή, πλειονότητα των μαθητών. Το να “μαστορεύουμε” νέα εκπαιδευτικά υλικά χωρίς να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις . . . απορροφά συνεχώς τεράστια ποσότητα χρόνου και χρημάτων, χωρίς να οδηγεί σε πρόοδο: παραμένουμε ακριβώς στην ίδια κατάσταση» A. Arons (1992)”