Αυγ 21 2017

Γιατί πρέπει να ορίζετε τους φόβους σας κι όχι τους στόχους σας

Θεάσεις: 8.837

Οι δύσκολες αποφάσεις -αυτά που φοβόμαστε περισσότερο να κάνουμε, να ζητήσουμε και να πούμε- είναι πολύ συχνά ακριβώς αυτές που χρειάζεται να πάρουμε. Πώς μπορούμε να υπερβούμε την παράλυση και να δράσουμε; Ο Τιμ Φέρις μας παροτρύνει να φανταστούμε πλήρως όλα όσα φοβόμαστε και να τα καταγράψουμε λεπτομερώς, σε μία απλή μα αποτελεσματική άσκηση που ονομάζει «φοβο-θέτηση». Μάθετε περισσότερα για αυτήν την πρακτική που μπορεί να σας κάνει να θριαμβεύσετε σε αυτό το ιδιαίτερα αγχωτικό περιβάλλον και να σας βοηθήσει να ξεχωρίσετε τι είναι στο χέρι σας να κάνετε και τι όχι.

Παρακάτω το κείμενο της ομιλίας.

Αυτή η χαρούμενη φωτογραφία μου τραβήχτηκε το 1999. Ήμουν τελειόφοιτος κολλεγίου και είχα μόλις τελειώσει ένα μάθημα χορού. Ήμουν πολύ, πολύ ευτυχισμένος. Και θυμάμαι με ακρίβεια πού ήμουν περίπου μιάμιση εβδομάδα αργότερα. Καθόμουν πίσω στο παλιό μου φορτηγάκι στο πάρκινγκ της πανεπιστημιούπολης, όταν αποφασίσα να δώσω τέλος στη ζωή μου. Η απόφασή μου αυτή πολύ γρήγορα εξελίχθηκε ένα πλήρεςσχέδιο κι έφτασα τόσο κοντά στο χείλος του γκρεμού. Πιο κοντά από ποτέ. Ο μόνος λόγος που δεν τράβηξα τη σκανδάλη ήταν μερικές τυχαίες συγκυρίες. Αυτό που με τρόμαξε περισσότερο από αυτό το συμβάν, ήταν ο παράγοντας της τύχης.

Έτσι έγινα ιδιαίτερα μεθοδικός στο να εξετάζω διάφορες μεθόδους για να ελέγχω τα πάνω και τα κάτω της ζωής μου, κάτι που αποδείχτηκε καλή επένδυση. (Γελάει) Ένας συνηθισμένος άνθρωπος μπορεί να έχει έξι, το πολύ δέκα, μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια στη ζωή του. Πάσχω από διπολική διαταραχή. Είναι κληρονομικό. Είχα πάνω από 50 επεισόδια μέχρι στιγμής και μου έχουν μάθει αρκετά. Είχα πολλές αναμετρήσεις, πολλούς γύρους στο ρινγκ με το σκοτάδι κι έχω κρατήσει καλές σημειώσεις. Έτσι σκέφτηκα αντί να σας δώσω συνταγές επιτυχίας, ή τίποτα χαίλαϊτς μου, να μοιραστώ μαζί σας συνταγές για το πώς να μην είστε αυτοκαταστροφικοί, και κυρίως για το πώς να μην παραλύετε.

Και το εργαλείο που βρήκα και που αποδείχθηκε το πιο αποτελεσματικό δίχτυ ασφαλείας για συναισθηματική ελεύθερη πτώση έμελλε να γίνει και το εργαλείο που με βοήθησε να κάνω τις καλύτερές μου επαγγελματικές κινήσεις. Μα αυτό είναι δευτερεύουσας σημασίας. Και αυτό δεν είναι άλλο από τον Στωικισμό. Ξέρω ότι ακούγεται βαρετό.

(Γέλια)

Μπορεί να σκεφθείτε τον Σποκ, ή μία εικόνα σαν κι αυτήν εδώ.

(Γέλια)

Μία αγελάδα που στέκεται στωικά στη βροχή. Δεν είναι λυπημένη. Ούτε είναι ιδιαίτερα χαρούμενη. Είναι απλά ένα φλεγματικό ον, που δέχεται όσα του φέρνει η ζωή.

Κατά πάσα πιθανότητα δεν θα σκεφθείτε τον υπέρτατο ανταγωνιστή Μπιλ Μπέλιτσικ, τον προπονητή των Νιου Ίνγκλαντ Πάτριοτς, που κατέχει το ρεκόρ Σούπερ Μπόουλ στο NFL (Αμερικάνικο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου). Αν κι ο Στωικισμός έχει εξαπλωθεί ευρέως, σαν μέσο σκληραγώγησης, στα ανώτατα κλιμάκια του NFL τα τελευταία χρόνια. Ίσως δεν θα σκεφθείτε τους Ιδρυτικούς Πατέρες – τον Τόμας Τζέφερσον, τον Τζον Άνταμς και τον Τζορτζ Ουάσινγκτον για να ονομάσουμε κάποιους από τους οπαδούς του Στωικισμού. Ο Τζορτζ Ουάσινγκτον συγκεκριμένα έπαιζε και ένα έργο για έναν Στωικό – το όνομά του «Κάτο, μια Τραγωδία» – στα στρατεύματά του στην Βάλεϊ Φορτζ για να τους αναπτερώνει το ηθικό.

Γιατί λοιπόν άνθρωποι της δράσης επικεντρώνονταν τόσο πολύ σε μια αρχαία φιλοσοφία; Αυτό φαίνεται πολύ ακαδημαϊκό. Θα ήθελα να σκεφθείτε λιγάκι διαφορετικά για τον Στωικισμό. Σαν λειτουργικό σύστημα για να ευημερήσετε σε περιβάλλοντα με έντονο άγχος, για να παίρνετε καλύτερες αποφάσεις. Και όλα ξεκίνησαν εδώ, κατά κάποιον τρόπο, σ’ ένα αίθριο.

Βρισκόμαστε κάπου στο 300 π.Χ. στην Αθήνα όπου δίδασκε κάποιος Ζήνωνας από το Κίτιο της Κύπρου, περπατώντας γύρω από μία πολύχρωμη στοά γνωστή και ως «Ποικίλη Στοά». Από εκεί πήραν αργότερα το όνομά τους οι Στωικοί. Στον ελληνορωμαϊκό κόσμο, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν τον Στωικισμό ως ένα εκτενές σύστημα για να καταφέρουν πολλά και διάφορα. Το κυριότερο που ενδιαφέρει κι εμάς εδώ είναι η εξάσκηση στο να ξεχωρίζουμε αυτά που μπορούμε να ελέγξουμε από αυτά που δεν μπορούμε, και στη συνέχεια να δρούμε επικεντρωμένοι αποκλειστικά στα πρώτα από τα δύο. Αυτό μειώνει τη συναισθηματική αντιδραστικότητα, πράγμα που μπορεί να γίνει μια υπερδύναμη.

Για παράδειγμα, ας πούμε ότι είσαι κουόρτερμπακ. Χάνεις μία πάσα. Εξοργίζεσαι με τον εαυτό σου. Αυτό μπορεί να σου στοιχίσει το παιχνίδι. Άμα είσαι διευθύνων σύμβουλος και αγανακτήσεις με πολύτιμο εργαζόμενο για ένα μικροπαράπτωμα, μπορεί να σου κοστίσει τον εργαζόμενο. Εάν είσαι φοιτητής και σε πιάσουν οι μαύρες σου, κι αισθάνεσαι αβοήθητος και δίχως ελπίδα, εάν δεν το αντιμετωπίσεις μπορεί να σου κοστίσει τη ζωή σου. Οπότε διακυβεύονται πάρα, μα πάρα πολλά.

Και υπάρχουν πολλά εργαλεία που μπορείς να χρησιμοποιήσεις. Θα σας μιλήσω γι’ αυτό που άλλαξε τελείως τη ζωή μου το 2004. Με βρήκε τότε για δύο κυρίως λόγους: Ένας πολύ καλός φίλος, συνομήλικός μου, πέθανε ξαφνικά από καρκίνο του παγκρέατος. Ύστερα η τότε κοπέλα μου, που νόμιζα ότι θα παντρευτώ, με παράτησε. Δεν άντεξε άλλο και αν και δεν μου έστειλε γράμμα χωρισμού για να μου το πει, μου άφησε αυτό εδώ. Μία πλακέτα χωρισμού.

(Γέλια)

Δεν σας κάνω πλάκα. Την κράτησα. «Οι ώρες εργασίας τελειώνουν μετά τις 17:00». Μου το άφησε για να το τοποθετήσω στο γραφείο μου για λόγους υγείας, διότι εκείνη την περίοδο δ ούλευα πάνω στην πρώτη μου πραγματική εργασία. Δεν είχα ιδέα τι έκανα, δούλευα πάνω από 14 ώρες την ημέρα, εφτά μέρες τη βδομάδα. Έπαιρνα διεγερτικά για να αντέχω. Και ύστερα κατευναστικά για να χαλαρώσω και να μπορέσω να κοιμηθώ. Ήταν μια καταστροφή. Ένιωθα τελείως παγιδευμένος. Αγόρασα ένα βιβλίο για την απλότητα προσπαθώντας να βρω απαντήσεις.

Και βρήκα ένα απόφθεγμα που έκανε μεγάλη διαφορά στη ζωή μου. «Υποφέρουμε περισσότερο στη φαντασία μας παρά στην πραγματικότητα», του Σένεκα του Νεότερου, που ήταν διάσημος Στωικός συγγραφέας. Αυτό με οδήγησε στα γράμματά του, κι αυτά στην άσκηση: «Premeditatio malorum», που πάει να πει στα λατινικά: στοχασμός των κακών. Με απλά λόγια, οπτικοποιείς λεπτομερώς το χειρότερο δυνατό σενάριο που φοβάσαι, το οποίο σε αποτρέπει από το να δράσεις, έτσι ώστε να μπορέσεις να κουνηθείς και να υπερβείς αυτήν την παράλυση. Το προβλημά μου ήταν το μαϊμουδίσιο μυαλό μου – φωνακλάδικο και ασταμάτητο. Δεν μου ήταν αρκετό απλώς να σκέφτομαι τα προβλήματά μου. Χρειάστηκε να καταγράψω τις σκέψεις μου σε χαρτί. Έτσι δημιούργησα την εξής γραπτή άσκηση, που την ονόμασα «φοβο-θέτηση», όπως λέμε στοχοθέτηση, για τον εαυτό μου. Αποτελείται από τρεις σελίδες. Είναι σούπερ απλή.

Η πρώτη σελίδα είναι εδώ πέρα. «Τι κι αν…;» Βάζεις εδώ οτιδήποτε φοβάσαι, οτιδήποτε σου προκαλεί άγχος, οτιδήποτε αναβάλλεις. Να καλέσεις κάποιον σε ραντεβού, να τελειώσεις μια σχέση, να ζητήσεις προαγωγή, να παραιτηθείς, να ξεκινήσεις επιχείρηση. Οτιδήποτε. Για μένα ήταν να πάω διακοπές ύστερα από τέσσερα χρόνια και να αφήσω την επιχείρησή μου για ένα μήνα και να πάω στο Λονδίνο, όπου μπορούσα να μείνω στο δωμάτιο ενός φίλου μου δωρεάν, κι έτσι είτε να απαλλάξω την εταιρία μου από μένα που την κρατούσα πίσω ή να την κλείσω.

Στην πρώτη στήλη «Όρισε» καταγράφεις το χειρότερο που φαντάζεσαι ότι μπορεί να συμβεί εάν πας να πραγματοποιήσεις αυτό που φοβάσαι. Θέλεις 10 με 20 σενάρια. Δεν θα πω για όλα όσα έγραψα, μα θα σας δώσω δύο παραδείγματα. Το ένα ήταν πως άμα πάω Λονδίνο και είναι βροχερό τότε θα με πιάσει θλίψη, και θα είναι μία τεράστια σπατάλη χρόνου. Το δεύτερο ήταν πως μπορεί να χάσω μια ειδοποίηση από την εφορία, και να με περάσουν από έλεγχο ή να μου κάνουν έφοδο, να με κλείσουν ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων.

Ύστερα πάμε στη στήλη «Απέτρεψε». Σε αυτήν τη στήλη καταγράφεις τι μπορείς να κάνεις για να αποφύγεις αυτά που φοβάσαι, ή τουλάχιστον να μειώσεις έστω λιγάκι την πιθανότητα να συμβούν. Έτσι σχετικά με την κατάθλιψη στο Λονδίνο, θα μπορούσα να πάρω μία φορητή λυχνία μπλε φωτός και να τη χρησιμοποιώ 15 λεπτά κάθε πρωί. Ήξερα πως αυτό βοηθάει στην αποτροπή καταθλιπτικών επεισοδίων. Με την εφορία, θα μπορούσα να αλλάξω το email μου στη σελίδα τους ώστε αν στείλουν κάτι να πάει κατευθείαν στη διεύθυνση του λογιστή μου αντί για τη δική μου. Ευκολάκι.

Τέλος πάμε στη στήλη «Διόρθωσε». Εάν όντως συμβεί αυτό που φοβάσαι, τι μπορείς να κάνεις για να το διορθώσεις, έστω και στο ελάχιστο, ή σε ποιον μπορείς να απευθυνθείς για βοήθεια; Στην πρώτη περίπτωση, στο Λονδίνο, θα μπορούσα να ξοδέψω λίγο περισσότερα και να πάω στην Ισπανία να χαρώ τον ήλιο και να διορθώσω τη ζημιά. Στην περίπτωση που θα έχανα ένα γράμμα από την εφορία, θα μπορούσα να καλέσω έναν φίλο μου δικηγόρο ή να ρωτήσω έναν καθηγητή δικαίου τι έχουν να προτείνουν, σε ποιον πρέπει να απευθυνθώ, πώς άλλοι άνθρωποι έχουν αντιμετωπίσει το ίδιο στο παρελθόν. Έτσι μια ερώτηση που πρέπει να σκέφτεστε όταν βρίσκεστε στην πρώτη σελίδα είναι: Έχει κανείς άλλος στην ιστορία -λιγότερο έξυπνος ή αποφασισμένος- αντιμετωπίσει με επιτυχία το ίδιο; Κατα πάσα πιθανότητα η απάντηση είναι «Ναι».

(Γέλια)

Η δεύτερη σελίδα είναι απλή: Ποια είναι τα οφέλη από μια προσπάθεια έστω και μισοεπιτυχημένη; Παίζουμε με τους φόβους μας εδώ και ρίχνουμε μία συντηρητική ματιά στα πιθανά οφέλη. Έτσι άμα προσπαθήσεις αυτό που φοβόσουν, μπορεί να αναπτύξεις αυτοπεποίθηση ή κάποια άλλη δεξιότητα, μπορεί να έχεις συναισθηματικά, οικονομικά ή άλλα οφέλη; Ποια μπορεί να είναι τα οφέλη άμα τα καταφέρεις; Ξόδεψε 10 με 15 λεπτά σ’ αυτό.

Τρίτη σελίδα. Ίσως η πιο σημαντική, οπότε μην την παραλείψετε. «Το Κόστος της Αδράνειας». Οι άνθρωποι ξέρουν να βρίσκουν τι μπορεί να πάει στραβά εάν δοκιμάσουν κάτι καινούργιο, π.χ. να ζητήσουν για προαγωγή. Αυτό όμως που συχνά δεν σκεφτόμαστε είναι το κόστος του υπάρχοντος status quo – εάν δεν αλλάξουμε τίποτα. Έτσι πρέπει να αναρωτιόμαστε, εάν αποφύγω αυτήν την πράξη ή απόφαση, ή κάποια άλλη παρόμοια, πώς θα είναι η ζωή μου π.χ. σε έξι μήνες, ή ένα-δύο χρόνια από τώρα; Οποιαδήποτε πρόβλεψη πιο μακρινή είναι απλά απροσδιόριστη. Και σκεφθείτε ξανά λεπτομερώς – πώς θα είστε συναισθηματικά, οικονομικά, σωματικά, οτιδήποτε.

Και όταν το έκανα αυτό, ζωγράφισα μία δραματική εικόνα. «Χορηγούσα» ουσίες στον εαυτό μου, η εταιρία μου ήταν έτοιμη να τιναχτεί ανά πάσα στιγμή στον αέρα, εάν δεν πήγαινα διακοπές. Οι σχέσεις μου ξεφτίζανε ή αποτυγχάνανε. Και συνειδητοποίησα ότι η αδράνεια δεν ήταν πλέον επιλογή για εμένα.

Αυτές είναι οι τρεις σελίδες. Αυτό ήταν. Αυτό θα πει φοβο-θέτηση. Κι ύστερα κατάλαβα πως σε κλίμακα από το ένα ως το 10, όπου 1 είναι για τον ελάχιστο αντίκτυπο και 10 για το μέγιστο, εάν έκανα το ταξίδι, ρίσκαρα 1-3 προσωρινό και αναστρέψιμο πόνο, για 8-10 θετικής και καθοριστικής αλλαγής στη ζωή μου που θα μπορούσε να είναι σχεδόν μόνιμη. Κι έτσι το έκανα το ταξίδι. Τίποτα απ’ όσα φοβόμουνα δεν έγινε. Υπήρχαν κάποιες δυσκολίες βέβαια. Κατάφερα να απελευθερώσω τον εαυτό μου από την επιχείρηση. Κατέληξα να επεκτείνω το ταξίδι σε ένα που κράτησε 18 μήνες γύρω από τον κόσμο, κάτι που έγινε η βάση του πρώτου μου βιβλίου και που με έφερε σήμερα εδώ.

Και μπορώ να πω πως όλες οι μεγαλύτερες επιτυχίες μου και η αποφυγή των μεγαλύτερων καταστροφών μου, επετεύχθησαν χάρη στη συνήθειά μου να φοβο-θετώ τουλάχιστον κάθε τρεις μήνες. Δεν είναι πανάκεια. Κάποιοι από τους φόβους σας καλά κάνουν και υπάρχουν.

(Γέλια)

Μα δεν πρέπει να καταλήξετε σε αυτό το συμπέρασμα χωρίς πρώτα να τους περάσετε από το μικροσκόπιο. Δεν σημαίνει πως θα κάνει όλες τις δύσκολες στιγμές ή αποφάσεις εύκολες, μα σίγουρα θα διευκολύνει πολλές απ’ αυτές.

Θα ήθελα να κλείσω με έναν από τους αγαπημένους μου, σύγχρονους Στωικούς. Αυτός είναι ο Τζέρζι Γκρέγκορεκ. Είναι τετράκις παγκόσμιος πρωταθλητής της άρσης βαρών των Ολυμπιακών, πολιτικός μετανάστης, καταξιωμένος ποιητής, 62 χρονών. Και μπορεί ακόμα να με βάλει κάτω όπως και πολλούς από εσάς εδώ πέρα. Είναι ένας εντυπωσιακός τύπος.

Πέρασα πολύ χρόνο στη δική του στοά, ψάχνοντας συμβουλές για τη ζωή και την προπόνησή μου. Υπήρξε μέλος της Αλληλεγγύης στην Πολωνία, που υπήρξε ένα μη βίαιο κίνημα για την κοινωνική αλλαγή που καταπατήθηκε βίαια από την κυβέρνηση. Έχασε την καριέρα του ως πυροσβέστης. Ύστερα ο μέντοράς του, ένας ιερέας, απήχθη, βασανίστηκε, δολοφονήθηκε, και πετάχτηκε σε ένα ποτάμι. Ύστερα δέχτηκε απειλές κι αυτός. Μαζί με τη γυναίκα του το έσκασαν από την Πολωνία, πηδώντας από χώρα σε χώρα μέχρι να καταλήξουν στις ΗΠΑ χωρίς υπάρχοντα. Κοιμούνταν στα πατώματα.

Πλέον ζει στο Γούντσαϊντ της Καλιφόρνια, ένα πολύ όμορφο μέρος, και από τους 10.000 ανθρώπους, που έχω γνωρίσει στη ζωή μου, σίγουρα βρίσκεται στο τοπ 10, σε επιτυχία και ευτυχία. Και έπεται ατάκα, οπότε δώστε προσοχή. Του έστειλα μερικές εβδομάδες πριν, για να τον ρωτήσω άμα είχε διαβάσει ποτέ για τη Στωική φιλοσοφία. Και μου έστειλε αυτό το δισέλιδο κατεβατό. Πράγμα που δεν το συνηθίζει. Διότι είναι λακωνικός τύπος.

(Γέλια)

Όχι μόνο γνώριζε για τον Στωικισμό, μα μου ανέφερε πως σε όλες τις σημαντικές αποφάσεις του, τα σημεία καμπής της ζωής του, όταν έπρεπε να υψώσει το ανάστημά του για τις αρχές και τα ιδανικά του, είχε χρησιμοποιήσει στωικές πρακτικές και κάτι ανάλογο της φοβο-θέτησης. Κάτι που με κατέπληξε.

Και τελείωσε με αυτά τα δύο. Νούμερο ένα: Δεν μπορούσε να φανταστεί ζωή πιο όμορφη από αυτήν ενός Στωικού. Και το τελευταίο ήταν το μάντρα του, το οποίο το εφαρμόζει παντού και το ίδιο μπορείτε να κάνετε κι εσείς:

«Εύκολες αποφάσεις, δύσκολη ζωή. Δύσκολες αποφάσεις, εύκολη ζωή».

Οι δύσκολες αποφάσεις -αυτά που φοβόμαστε περισσότερο να κάνουμε, να ζητήσουμε ή να πούμε- είναι συνήθως και αυτές που συχνά χρειάζεται να πάρουμε. Και οι μεγαλύτερες δοκιμασίες που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε δεν πρόκειται να λυθούν με άνετες συζητήσεις, είτε μέσα στο κεφάλι σας, είτε με άλλους ανθρώπους.

Σας παροτρύνω λοιπόν να αναρωτηθείτε: Πού στις ζωές σας αυτήν τη στιγμή, η φοβο-θέτηση μπορεί να είναι πιο σημαντική από τη στοχο-θέτηση; Έχοντας πάντα στο μυαλό τα λόγια του Σένεκα, «Υποφέρουμε περισσότερο στη φαντασία μας απ’ ό,τι στην πραγματικότητα».

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Χειροκρότημα)

ΠΗΓΗ: TED

By • Αγωγή Υγείας • 0