ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: Ελληνικά Ολοκαυτώματα 1940-1945, Η Εξέγερση του Πολυτεχνείου (Επέτειοι Ελλήνων στην Αφρική)

[3 σχολικές γιορτές με βίντεο και κείμενα]

Του Δρ. Δημητρίου Κουτάντου – Εκπαιδευτικού

Κοντομαρί, Κακόπετρος, Κάντανος, Ανώγεια, Βιάννος, Καλάβρυτα, Δίστομο, Κομμένο, Χορτιάτης, Γιαννιτσά, Πύργοι Εορδαίας, Κερδύλια κ.ά. «Η Ελλάδα ολόκληρη είναι ένα ολοκαύτωμα της ναζιστικής Γερμανίας», μας υπενθυμίζει ο αντιστασιακός Μανόλης Γλέζος. Το «Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών της Ελλάδας περιόδου 1940-1945», το οποίο αφορά στο κύριο μέρος του άρθρου, αποτελείται από 46 Δήμους και 4 Κοινότητες, στην περιφέρεια των οποίων υπάρχουν 90 αναγνωρισμένες Μαρτυρικές Πόλεις και Χωριά. Στον πρόλογο της έκδοσης του Δικτύου Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών με τίτλο: «Ελληνικά Ολοκαυτώματα 1940-1950» (εκδ. Λιβάνης, 2010), ο πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας γράφει: «Δεν υπάρχει λέξη που να χωράει τόσο πόνο, μίσος, οδύνη και εξευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας όσο η λέξη «Ολοκαύτωμα»». Τα ελληνικά ολοκαυτώματα της περιόδου 1940-1945 ήταν η βάρβαρη αντίδραση της Ναζιστικής Γερμανίας που δεν αναγνώρισε το δικαίωμα στον κατακτημένο λαό να αντισταθεί.  Οι Γερμανοί είχαν πει: «Ένας Γερμανός, ένα ολόκληρο χωριό». Ο ελληνικός λαός αντιστάθηκε στο ναζισμό και το φασισμό, και το πλήρωσε ακριβά. Ο πόλεμος αποκαλύπτει ανθρώπους, υπερασπίζει αξίες, διαμορφώνει ακόμη και συνειδήσεις. Σε μια σύγκρουση υπάρχουν οι θύτες, τα θύματα, αυτοί που αντιστέκονται αλλά και οι «παρευρισκόμενοι»/«bystander» (ένα πρόσωπο που είναι παρόν σε κάποιο γεγονός εκφοβισμού, πολέμου και παραμένει παρατηρητής/θεατής). Το πρόσωπο των ναζί υπήρξε κτηνώδες, υπήρξαν και μεμονωμένες περιπτώσεις Γερμανών στρατιωτών που αρνήθηκαν να εκτελέσουν τις απάνθρωπες εντολές και γι’ αυτό τους εκτέλεσαν, όπως επίσης, δυστυχώς, υπήρξαν και κάποιοι Έλληνες προδότες. Εκτός από τη μνήμη και την τιμή των θυμάτων, οι ξεχωριστές ιστορίες κάθε μαρτυρικού τόπου και οι ζωντανές αφηγήσεις των πρωταγωνιστών, μας καλούν όλους, αναγνώστες, εκπαιδευτικούς και μαθητές να σκεφτούμε μια ερώτηση, «εγώ τι θα έκανα στη θέση τους»; Άλλωστε η συγκίνηση είναι η άλλη μορφή της διδασκαλίας, η συγκίνηση και η μαρτυρία που τις περισσότερες φορές απουσιάζει από το σχολείο μας, το βολικό «βιβλίο σχολείο»/book school. Χρειάστηκαν περισσότεροι από πέντε μήνες για την έρευνα, τη συγκέντρωση του υλικού, το μοντάζ και την επιμέλεια του βίντεο και των κειμένων που ακολουθούν παρακάτω. Η επιλογή των τόπων μαρτυρίου βασίστηκε στην πρόσβαση μας στο οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό, στις συναντήσεις μας με συγγραφείς και θύματα πολέμου, όπως με τον Πρόεδρο της «Ένωσης Θυμάτων του Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου» κ. Αριστομένη Συγγελλάκη, με τον κ. Γεώργιο Σμπώκο στο Δήμο Ανωγείων και με τον κ. Αριστομένη Συγγελλάκη μέλος του «Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών». Τους ευχαριστούμε όλους θερμά για τη βοήθειά τους. Το βίντεο με τα ιστορικά αρχεία και τις μαρτυρίες, τα τραγούδια για τη χορωδία και τα κείμενα που παραθέτουμε, παρουσιάστηκαν σε σχολική γιορτή για την επέτειο της 28^ης Οκτωβρίου 1940 στην Ελληνική Κοινότητα της Κινσάσας στο Κονγκό. Η χρήση τους είναι απλή, κινηματογραφική προβολή του βίντεο μέσα στο οποίο έχουν ενσωματωθεί τα μουσικά αρχεία για τη χορωδία και αφήγηση από τους μαθητές των κειμένων στις ενότητες του βίντεο. Είναι στη διάθεση των εκπαιδευτικών και των αναγνωστών για αντίστοιχες εκδηλώσεις μνήμης, τιμής, μάθησης και συγκίνησης:

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ: ΚΟΝΤΟΜΑΡΙ, ΚΑΝΤΑΝΟΣ, ΒΙΑΝΝΟΣ, ΑΝΩΓΕΙΑ, ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ, ΔΙΣΤΟΜΟ, ΚΟΜΜΕΝΟ, ΧΟΡΤΙΑΤΗΣ, ΠΥΡΓΟΙ ΕΟΡΔΑΙΑΣ, ΚΕΡΔΥΛΙΑ κ.ά.

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ 1940-1945 (ΣΧΟΛΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ 28Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ)gr-holocaust

Μια δεύτερη αφήγηση για το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ίσως κατάλληλη για μικρότερες ηλικίες. Έκτακτον ανακοινωθέν: «Εδώ ραδιοφωνικός σταθμός Αθηνών. Έκτακτον ανακοινωθέν. Η Ελλάς από τις 6 πρωινήν εις σήμερον, ευρίσκεται εις εμπόλεμων κατάσταση πόλεμο προς την Ιταλία…». 8η Μεραρχία Ημερήσια Διαταγή του Υποστράτηγου Χρ. Κατσιμήτρου, 28/10/1940 «Αξιωματικοί και οπλίται της Ογδόης Μεραρχίας, Ο Πρέσβης της Ιταλίας εν Αθήναις εζήτησεν από την Κυβέρνησιν ημών να διέλθη ο Ιταλικός Στρατός δια του εδάφους μας. Η Κυβέρνησις απέρριψε την αίτησιν ταύτην και διέταξε αντίστασιν μέχρις εσχάτων. Ήδη διανοίγεται το στάδιον της εκτελέσεως του υπέρτατου προς την πατρίδα καθήκοντος δια αντιστάσεως, μέχρι εσχάτων συμφώνως προς το σχέδιον ενεργείας. Αξιωματικοί και οπλίται της Ογδόης Μεραρχίας αμυνθήτε του Ιερού Πατρίου εδάφους μετά φανατισμού εναντίον του επιδρωμέως όστις θέλει να προσβάλη ημάς ύπουλως και άνανδρως. Αναμνησθήτε των ενδόξων παραδόσεων του Έθνους μας και πολεμήσατε μετά λύσσης κατά του ανάδρου εχθρού όστις τόσον ατίμως και άναδρως θέλει να προσβάλη τούτο. Δείξατε εις αυτόν ότι είμεθα εις θέσιν να δώσουμεν την δέουσαν απάντησιν όπως έδωσαν οι Πρόγονοί μας εις τους επιδρομείς Πέρσας. Ο Θεός ας βοηθήσει τον Τίμιον υπέρ Πατρίδος αγώνα μας και ας ευλογήσει τα όπλα μας διότι θα αγωνισθώμεν υπέρ βωμών και εστιών και υπέρ της ελευθερίας μας. Με την πεποίθησιν ακράδαντον υπέρ της νίκης αναφωνώ μεθ’ ημών.

Ζήτω, το Έθνος! Ζήτω, η Πατρίς! Ζήτω, ο Στρατός»!

28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940, ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ (ΣΧΟΛΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ ΚΕΙΜΕΝΑ & ΒΙΝΤΕΟ)

28Η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940 – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ (ΣΧΟΛΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ)

Το τανκ εισβάλει στο χώρο του Πολυτεχνείου. Οι φοιτητές κάνουν άλλη μια έξοδο στην νεότερη ελληνική ιστορία. Πριν από λίγες ημέρες τιμήσαμε την 28η Οκτωβρίου. Οι αγώνες ενός λαού έχουν συνέχεια. Ανάγνωσμα Πρώτο, Ανάγνωσμα Δεύτερο, Ανάγνωσμα Τρίτο. Πόσες εξόδους χρειάζεται να κάνουν οι Έλληνες; Όσους αγώνες χρειάζεται ο λαός για να κρατήσει την ελευθερία του. Απόσπασμα από το «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη, Ανάγνωσμα Τρίτο – Η Μεγάλη Έξοδος: «Τις ημέρες εκείνες έκαναν σύναξη μυστική τα παιδιά και λάβανε την απόφαση, επειδή τα κακά μαντάτα πλήθαιναν στην πρωτεύουσα, να βγουν έξω σε πλατείες με το μόνο πράγμα που τους είχε απομείνει: μια παλάμη τόπο κάτω από τ’ ανοιχτό πουκάμισο, με τις μαύρες τρίχες και το σταυρουδάκι του ήλιου. Όπου είχε κράτος η Άνοιξη. Και επειδή σίμωνε η μέρα που το Γένος είχε συνήθειο να γιορτάζει τον άλλο Σηκωμό, τη μέρα πάλι εκείνη ορίσανε για την Έξοδο. Και νωρίς εβγήκανε καταμπροστά στον ήλιο, με πάνου ως κάτου απλωμένη την αφοβία σα σημαία, οι νέοι με τα πρησμένα πόδια που τους έλεγαν αλήτες. Και ακολουθούσανε άντρες πολλοί, και γυναίκες, και λαβωμένοι με τον επίδεσμό και τα δεκανίκια. Όπου έβλεπες άξαφνα στην όψη τους τόσες χαρακιές, που ‘λεγες είχανε περάσει μέρες πολλές μέσα σε λίγη ώρα…».

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ (ΣΧΟΛΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ ΜΕ ΚΕΙΜΕΝΑ & ΒΙΝΤΕΟ)

Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ (ΣΧΟΛΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ)