Διευθυντής σχολικής μονάδας και τοπική κοινωνία

Του Κων/νου Θ. Πετρόπουλου, δασκάλου μετεκπαιδευμένου στην Οργάνωση-Διοίκηση και Σχεδιασμό της Εκπαίδευσης.

Για πολλούς αιώνες επικρατούσε η αντίληψη ότι η εκπαίδευση πρέπει να υπάγεται στις δεδομένες κανονιστικές, οικονομικές, θρησκευτικές και πολιτικές δομές της κοινωνίας, τις οποίες και οφείλει να υπηρετεί.

Τα εκπαιδευτικά συστήματα και οι παιδαγωγικοί τους στόχοι πρέπει να βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία και συμφωνία με την εκάστοτε κρατούσα κοινωνική τάξη και τις φιλοσοφικές, ηθικές, θρησκευτικές, αλλά και πολιτικές αρχές και αντιλήψεις.

Ήδη από το1888 ο Dillthey εξέφρασε την άποψη ότι «η εκπαίδευση είναι μια λειτουργία της κοινωνίας», ενώ ο Γάλλος κοινωνιολόγος Durkheim υποστήριξε ένθερμα ότι η εκπαίδευση αποτελεί κατά κύριο λόγο το μέσο με το οποίο η κοινωνία δημιουργεί και ανανεώνει συνέχεια τις προϋποθέσεις ύπαρξής της, μεταδίδοντας στις επερχόμενες γενεές εκείνο το μέτρο της ομοιογένειας που είναι απαραίτητο για τη συνέχιση της κοινωνίας και την ικανότητα αναπαραγωγής της.

Έτσι λοιπόν σήμερα η εκπαίδευση αποτελεί στην ουσία και στη πράξη ένα βασικό κοινωνικό γεγονός, ένα “κοινωνικό φαινόμενο” κατά τη φράση του Durkheim. Θα ήταν λοιπόν άξιο ενδιαφέροντος να μελετήσει κάποιος τις σχέσεις αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης ανάμεσα στο σύγχρονο σχολείο και στη τοπική κοινωνία. Αναφέραμε τη λέξη «τοπική» γιατί πιστεύουμε ότι οι πιο πάνω σχέσεις επηρεάζονται άμεσα και ίσως να διαφοροποιούνται ανάλογα με τις εκάστοτε πολιτικές, πολιτιστικές και οικονομικές συνθήκες μιας περιοχής.
Θα προσπαθήσουμε πιο κάτω να καταγράψουμε ένα σύνολο πρωτοβουλιών τις οποίες είναι δυνατόν να πάρει ο διευθυντής μιας σχολικής μονάδας ώστε να επιδράσει θετικά στην τοπική κοινωνία, στα πλαίσια της οποίας λειτουργεί το σχολείο. Στο επίκεντρο της τοπικής κοινωνίας βρίσκονται βέβαια σαν βασικές μονάδες οι γονείς που τις περισσότερες φορές οργανωμένοι μέσα από τους συλλόγους γονέων επηρεάζουν και επηρεάζονται άμεσα από την εκπαιδευτική διαδικασία.

Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα οι γονείς μέσω τη άμεσης και της έμμεσης φορολογίας συντηρούν το εκπαιδευτικό σύστημα και μέσα στο πλαίσιο της σχολικής διαδικασίας δέχονται τις υπηρεσίες της εκπαίδευσης. Από την άλλη πλευρά οι εκπαιδευτικοί λειτουργοί λειτουργούν ως διαμεσολαβητές της εκπαιδευτικής εξουσίας αλλά και ως ειδήμονες της παιδαγωγικής διαδικασίας προσφέροντας στους γονείς τη βοήθεια και την καθοδήγηση που επιζητούν. Θέλοντας να δώσουμε σαφή χαρακτηριστικά των πρωτοβουλιών που ζητούνται από το θέμα της παρούσας εργασίας μας θα επικεντρώσουμε την μελέτη μας σε μια συγκεκριμένη περιοχή και συγκεκριμένο σχολείο στο οποίο η τοπική κοινωνία παρουσιάζει έλλειμμα στην ενημέρωσή της ως προς τον τρόπο που μπορεί να παρεμβαίνει και να συμμετέχει ως αρωγός στην διαδικασία εκπαίδευσης των παιδιών της.
Εξετάζουμε το δημοτικό σχολείο του δήμου Βυτίνας όμορου δήμου του δήμου Τριπόλεως Αρκαδίας. Το τοπικό κοινωνικοπολιτιστικό επίπεδο βρίσκεται σε μια ανοδική πορεία λόγω της ραγδαίας αγροτοτουριστικής ανάπτυξης της περιοχής. Ο διευθυντής όμως της σχολικής μονάδας διαπιστώνει ότι υπάρχει ανάγκη η τοπική κοινωνία να είναι περισσότερο ενημερωμένη όσον αφορά την εκπαιδευτική διαδικασία και όσον αφορά τους τρόπους με τους οποίους θα αναπτυχθεί ουσιαστικότερη και συστηματικότερη συνεργασία μεταξύ σχολείου και τοπικής κοινωνίας.

Έτσι θα αποφευχθεί το να μην λειτουργεί το συγκεκριμένο σχολείο ως κλειστό και απομονωμένο σύστημα ξεκομμένο εντελώς από το περιβάλλον. Εξάλλου ήδη ο διευθυντής της συγκεκριμένης σχολικής μονάδας έχει υπ’ όψη του ότι σε διάφορες χώρες βρίσκονται σε εξέλιξη εκατοντάδες παρεμβατικά προγράμματα που σκοπό έχουν να αυξήσουν την γονική εμπλοκή στην εκπαιδευτική διαδικασία για να βελτιωθεί έτσι και η επίδοση των παιδιών ιδιαίτερα εκείνων που προέρχονται από περιθωριοποιημένες οικογένειες.

Για τον λόγο αυτό ο διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Βυτίνας αποφάσισε να πάρει ένα σύνολο πρωτοβουλιών με στόχο το σχολείο να ανοιχθεί στην τοπική κοινωνία και αντίστροφα η τοπική κοινωνία να πάρει ενεργότερο μέρος στην εκπαιδευτική διαδικασία. Θέλησε δηλαδή να ενισχύσει τις σχέσεις αλληλεπίδρασης σχολείου και τοπικής κοινωνίας για τις οποίες διαπίστωσε ότι ήταν πολύ χαλαρές και ο στόχος του ήταν η αποδοτικότερη και ουσιαστικότερη λειτουργία του σχολείου του για το καλό των μαθητών του.
Έτσι προγραμμάτισε:

• Οργάνωση συνάντησης με τους εκπροσώπους όλων των τοπικών φορέων (δήμος, εξωραϊστικοί σύλλογοι, σύλλογος γονέων κ.α.) για μια συνολική συζήτηση-ενημέρωση.
• Προγραμματισμός συχνών συγκεντρώσεων σε συγκεκριμένο χρόνο και χώρο με τους πio πάνω εκπροσώπου των φορέων.
• Ενημέρωση του συλλόγου διδασκόντων για τον σχεδιασμό «ανοίγματος» του σχολείου στην τοπική κοινωνία.
• Συνεργασία με την δημοτική αρχή για την οργάνωση μιας πλήρως συγκροτημένης σχολικής βιβλιοθήκης.
• Προγραμματισμός μιας σειράς σεμιναρίων στα οποία θα κληθούν ειδικοί επιστήμονες και θα έχουν ως σκοπό να ενημερώσουν την τοπική κοινωνία σε σοβαρά παιδαγωγικά θέματα.
• Συμμετοχή των παιδιών του σχολείου σε κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα της τοπικής κοινωνίας όπως φεστιβάλ, τοπικές γιορτές κ.λ.π.
• Συμμετοχή του σχολείου σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς στα διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα ανταλλαγής επισκέψεων με διάφορα σχολεία του εξωτερικού.
• Στενή συνεργασία με τους τοπικούς εξωραϊστικούς συλλόγους για προγραμματισμό σειράς εκδηλώσεων που θα έχουν στόχο την ευαισθητοποίηση όλων των κατοίκων της περιοχής όσων αφορά το περιβάλλον και την προστασία του.
• Άνοιγμα των μαθητών στην τοπική κοινωνία με την παρουσίαση σειράς θεατρικών παραστάσεων με θέματα που έχουν σχέση με την ιστορικότητα της περιοχής.
• Σειρά εκδηλώσεων και εκθέσεων ζωγραφικής με τοπικά λαογραφικά στοιχεία.
• Καταγραφή όλων των τοπικών εθίμων.
• Έκδοση σχολικής εφημερίδας με θέματα που αφορούν όχι μόνο το σχολείο αλλά και την τοπική κοινωνία.

Το σύνολο των πιο πάνω πρωτοβουλιών του διευθυντή του συγκεκριμένου δημοτικού σχολείου λειτούργησε προς την κατεύθυνση της αλληλεπίδρασης μεταξύ του σχολείου του και της τοπικής κοινωνίας και πιστεύουμε ότι σε βάθος χρόνου αυτό το δυναμικό πλέγμα των σχέσεων συμβάλλει τόσο στην άνοδο του πνευματικού επιπέδου των κατοίκων της περιοχής όσο και στην αρτιότερη εκπλήρωση των παιδαγωγικών στόχων της συγκεκριμένης σχολικής μονάδας.