Νοέ 18 2007
Το Ιστολόγιο (Blog): μόδα ή «παιδαγωγικό εργαλείο»; (I)
Του Νίκου Δαπόντε, Δρ Διδακτικής ΦΕ & ΤΠΕ-Ε
Σε μια πρόσφατη συνέντευξη στην εφημερίδα Wall Street Journal σχετικά με το φαινόμενο «blog», ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Tom Wolfe , 76 ετών, ισχυρίστηκε ότι: «Αυτό που ονομάζεται μπλογκόσφαιρα (blogosphère) δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας χώρος φημών, κραυγών ναρκισσισμού και πληροφόρησης χωρίς τεκμηρίωση».
Αλλά και ο συμπατριώτης μας, Ανδριώτης Μιχάλης Δερτούζος, διεθνής προσωπικότητα της Πληροφορικής στον πλανήτη (που μας έφυγε), σε μια σχετικά πρόσφατη συνέντευξη του στην τοπική εφημερίδα «Άνεμος» της Άνδρου διατύπωσε την ακόλουθη άποψη για το διαδίκτυο: …>>>
Αυτή τη στιγμή το διαδίκτυο ή Internet δεν είναι τίποτε άλλο από μια συλλογή επιδειξιών και ηδονοβλεψιών, όχι με τη σεξουαλική έννοια αλλά με την έννοια ότι από τη μια πλευρά, ορισμένοι χτυπούν το στήθος και λένε “κοίτα τι έχω” και αυτή είναι η προσφορά, την οποία ή πουλάω ή παρουσιάζω σαν καύχημα. Από την άλλη μεριά υπάρχουν οι ηδονοβλεψίες οι οποίοι με το ποντικάκι πατάνε και κοιτάνε να δούνε τι υπάρχει. Όση διαφορά υπάρχει ανάμεσα στην εποχή της ατμομηχανής και του αεροπλάνου άλλη τόση υπάρχει ανάμεσα στην Πληροφορική του σήμερα και αυτό που θα αντιπροσωπεύει στο μέλλον. Όταν φτάσουμε στην εποχή του αεροπλάνου σε αναλογία, θα μπορούμε να βοηθάμε και να δουλεύουμε πραγματικά ο ένας για τον άλλο από απόσταση. |
Από την άλλη, ολοένα και περισσότεροι εκπαιδευτικοί σε όλο τον κόσμο δείχνουν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα μπλογκς (blogs) και πολλοί είναι αυτοί που τα εντάσσουν στην σχολική πράξη εκμεταλλευόμενοι την παιδαγωγική τους αξία (ομαδική εργασία, επικοινωνία με άλλους). Αυτό που μ’ έκανε, σήμερα, να ασχοληθώ με το συγκεκριμένο θέμα είναι ένας συνάδελφος ΠΕ04 που ξεκίνησε το blog του με τίτλο «Ας μπούμε σε μια τάξη» (http://didaskw.blogspot.com/) το Σεπτέμβρη του 2007 και με εντυπωσίασε πραγματικά τόσο ο λόγος του όσο και η ματιά του για την εκπαίδευση, τη σχολική τάξη και το πρόγραμμα σπουδών. Παλιότερα μου είχε προκαλέσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το blog του γνωστού συγγραφέα Νίκου Δήμου καθώς και η Τερέζα Γιακουμάτου, πρόσφατα, με την εισήγησή της «Κάτι τρέχει στο διαδίκτυο» στο 4ο Συνέδριο για τις ΤΠΕ-Ε (Σύρος, Μάιος 2007) που διοργάνωσε η «Ελληνική Ένωση για την Αξιοποίηση των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» (e-Δίκτυο-ΤΠΕ).
Σκέφθηκα λοιπόν, και εμείς εδώ τι κάνουμε μπροστά σ’ αυτό το πρωτοφανές διεθνές φαινόμενο; Επειδή έτσι γίνεται αλλού θα πρέπει και εμείς να κάνουμε το ίδιο; Όμως, μήπως έχουν δίκιο αυτοί οι εκπαιδευτικοί; Μήπως, βρίσκονται σε λάθος δρόμο; Ή μήπως και τα blogs δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια μόδα που θα περάσει; Μήπως, στη συνέχεια, δεν θα κάνει την εμφάνισή του και κάτι καινούριο; Μήπως θα πρέπει, τελικά, όλα να ξεκινάνε από τις πραγματικές μας ανάγκες και όχι το αντίστροφο;
Φέτος, 2007, σ’ ολόκληρο τον κόσμο τα blogs έχουν γενέθλια: γιορτάζουν τα δέκα χρόνια ζωής στον κυβερνοχώρο. Πράγματι, τα ιστολόγια ή ηλεκτρονικά ημερολόγια στο διαδίκτυο (blogs από την σύντμηση του weblogs = web + logs σύμφωνα με το λεξικό Oxford English Dictionary [1]) εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στα τέλη του 1977 στις Η.Π.Α. και αποτελούν μια εξελιγμένη μορφή των γνωστών μας «προσωπικών ιστοσελίδων» (websites). Αλλά η ραγδαία ανάπτυξη και διάδοσή τους σε ολόκληρο τον κόσμο ξεκίνησε κυρίως μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Τότε, πολλοί Αμερικανοί αισθάνθηκαν την ανάγκη όχι μόνο να εκφραστούν για τα γεγονότα αλλά και να προσφέρουν μια πληροφόρηση η οποία είναι εναλλακτική των επίσημων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.
Στη συνέχεια το φαινόμενο των blogs και των bloggers (συντακτών ή συγγραφέων των blogs) επεκτάθηκε τόσο κατά τη διάρκεια των τελευταίων αμερικανικών εκλογών όσο και εξαιτίας του πολέμου στο Ιράκ οπότε εμφανίστηκε μια πληθώρα warblogs. Σήμερα, σε όλες τις χώρες του κόσμου λειτουργούν εκατομμύρια ιστολόγια – από 2 εκατομμύρια το 2004 φθάσαμε τα 70 εκατομμύρια blogs το 2007 (σύμφωνα με την Technorati)- και έχουν εισβάλλει σε ποικίλες δραστηριότητες μας: από τις επιχειρήσεις, τα γεγονότα καθημερινής ζωής, τους πολιτικούς, τους νομικούς, τους δημοσιογράφους και τους τραγουδιστές μέχρι τους συγγραφείς, βιβλιοθηκονόμους, τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές, τους γονείς και τους ερευνητές.
οι πρώτες έχουν ως βασική μονάδα τους την «ιστοσελίδα», άρα είναι «σελιδο-κεντρικές», ενώ τα ιστολόγια είναι «καταχωρισο-κεντρικά» (σύμφωνα με την ελληνική wikipedia).
Σύμφωνα με έναν από τους Έλληνες blogger που ονόμασε το δικό του ημερολόγιο «Istologion-gr» το blog είναι «ένας μηχανισμός δυναμικής δημοσίευσης κειμένων, εικόνων και ήχων για όσους θέλουν να εκφράσουν τις σκέψεις, τις απόψεις, τις αναλύσεις και τα εσώψυχά τους μέσω των ιστοσελίδων τους».
Μια πρόσφατη πλοήγηση στο διαδίκτυο με σκοπό την αναζήτηση των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών των blogs σήμερα, κυρίως σε ευρωπαϊκές χώρες, με οδήγησε στα παρακάτω συμπεράσματα:
i) Η αμφίδρομη επικοινωνία ή διαδραστικότητα των ιστολογίων
Το ενδιαφέρον αρχίζει από τη στιγμή κατά την οποία ένα blog καταφέρνει να εγκαθιδρύσει μια αμφίδρομη επικοινωνία με τους αναγνώστες του. Αυτή η διαδραστικότητα επιτυγχάνεται από τη στιγμή που πολύ εύκολα και γρήγορα ένας αναγνώστης μπορεί να καταχωρήσει τις δικές του απόψεις, να εκφράσει τις αντιρρήσεις του στην αρχική καταχώριση του συγγραφέα ή/και των άλλων αναγνωστών. Η έκφραση των αναγνωστών ενός blog γίνεται άμεσα και χωρίς καμία απολύτως διαμεσολάβηση αλλά μέσα σ’ ένα πλαίσιο αρχών «δεοντολογίας» ιδιαίτερα στο χώρο της εκπαίδευσης. Αυτό αποτελεί και ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των blogs:
Τα blogs θα οικοδομούνται και θα επιβιώνουν μόνο εφόσον οι συγγραφείς και οι αναγνώστες τους θα έχουν την ανάγκη να «μοιράζονται» τις γνώσεις τους και να επικοινωνούν με άλλους πολίτες – αναγνώστες με κοινά ενδιαφέροντα. |
ii) Η δωρεάν παροχή λογισμικού (blogging software) και η ευκολία «στησίματος»
Οι πλατφόρμες πάνω στις οποίες «στήνονται» τα blogs παρέχονται δωρεάν και αυτό είναι σημαντικό ιδιαίτερα για τους ενδιαφερόμενους εκπαιδευτικούς. Χωρίς τεχνικές γνώσεις (δεν απαιτείτε καμιά γνώση προγραμματισμού HTML αλλά ούτε και εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις) μπορεί κάποιος να δημιουργήσει το δικό του blog και μάλιστα αυτό να το κάνει σε σύντομο χρονικό διάστημα (5-10 λεπτά). Προφανώς, με περισσότερες γνώσεις, διάθεση και χρόνο θα μπορούσε κάποιος να οικοδομήσει ένα άρτιο, χρηστικό και αισθητικά όμορφο ιστολόγιο.
Τα χαρακτηριστικά των ιστολογίων όπως η δωρεάν παροχή και η φιλοξενία τους, η πραγματικά εύχρηστη διαδραστικότητα συγγραφέων – αναγνωστών, η περιοδικότητα που οφείλουν να παρουσιάζουν, οδήγησε στο παγκόσμιο φαινόμενο της ύπαρξης εκατομμυρίων blogs, ένα φαινόμενο που στη βάση του είναι κοινωνικό. Το σύνολο των ιστολογίων του Ίντερνετ ονομάζεται μπλογκόσφαιρα (blogosphere ή blogsphere) και έτσι κατοχυρώνεται ως όρος που εκφράζει τις νέες κοινότητες του κυβερνοχώρου.
Το ενδιαφέρον σ’ αυτήν την περίπτωση, όπως αποδεικνύεται στην πράξη, βρίσκεται στο γεγονός ότι τα ιστολόγια συνδέονται πολύ στενά μεταξύ τους. Οι ίδιοι οι bloggers εμφανίζουν μια αξιοθαύμαστη συλλογικότητα με την έννοια ότι αισθάνονται την ανάγκη να συμμετέχουν ενεργά στις συζητήσεις των άλλων bloggers καθώς επίσης και να αναφέρουν στις συνδέσεις τους εκείνους τους bloggers με τους οποίους αισθάνονται να «συγγενεύουν» περισσότερο.
iv) Τα blogs είναι, κυρίως, θεματικά.
Αναφέρονται σε όλα τα θέματα της κοινωνικής ζωής: από τις προσωπικές απόψεις του συγγραφέα – blogger σχετικά με τρέχοντα γεγονότα της καθημερινής ζωής μέχρι την εξέλιξη που παρουσιάζει η ανάπτυξη ενός φυτού μέρα με τη μέρα. Μπορεί να αναφέρονται στην τεχνολογία, στην πολιτική, στην οικονομία, στις επιστήμες, στη μαγειρική και την αστρολογία ή ακόμα να εξειδικεύονται στην εκπαίδευση ή στη διδασκαλία ενός μαθήματος ή τέλος να παραπέμπουν στις εργασίες και τα προϊόντα άλλων ανθρώπων, όπως το Gizmodo (www.gizmodo.com ).
Στο διάγραμμα παρουσιάζονται με συνοπτικό τρόπο τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα των ιστολογίων:
Το φαινόμενο των blogs και των bloggers απασχολεί σήμερα πολλούς και από πολλές οπτικές γωνίες. Από τη δική μας μεριά θα αναζητήσουμε πληροφορίες στο διαδίκτυο και θα θέσουμε ερωτήματα αναφορικά με τα λεγόμενα «Εκπαιδευτικά Ιστολογία».Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα η πολιτεία παρέχει τη δυνατότητα σε όλες τις σχολικές μονάδες της χώρας να δημιουργήσουν τις δικές τους «σχολικές ιστοσελίδες» (websites) μέσω του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου (Π.Σ.Δ.). Αυτή τη δυνατότητα αξιοποίησαν πολλά ελληνικά σχολεία (Δημοτικά, Γυμνάσια, Λύκεια και ΕΠΑΛ) και έφτιαξαν όμορφες και χρήσιμες ιστοσελίδες χάρη στο μεράκι και τη δουλειά των εκπαιδευτικών δημιουργών τους. Δυστυχώς, όμως, τα περισσότερα ελληνικά σχολεία δεν εκμεταλλεύονται, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, τη δωρεάν προσφερόμενη δυνατότητα για πολλούς και ποικίλους λόγους που εδώ δεν μας ενδιαφέρουν.
Σκέφθηκα ότι θα μπορούσαμε να ξεπεράσουμε τα σημερινά εμπόδια έκφρασης και επικοινωνίας όλων των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας (εκπαιδευτικών, μαθητών, γονέων και ενδιαφερομένων πολιτών) και αντί να επιμένουμε στις κλασικές ιστοσελίδες να χρησιμοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες που προσφέρουν τα εξειδικευμένα «Ιστολόγια».
-
«Συντονισμός της πολιτικής ένταξης των ΤΠΕ στα σχολεία»
-
«Δημιουργία ενός blog για παιδαγωγική χρήση»
-
«Αξιοποίηση ενός blog στη διδακτική πράξη»
-
«Διαμόρφωση ενός συλλογικού website».
ii) Παρουσιάζουν το σχολείο και τις δραστηριότητες του στην κοινωνία.
iii) Εξυπηρετούν κυρίως του ΓΟΝΕΙΣ, τους ΜΑΘΗΤΕΣ και το ΣΧΟΛΕΙΟ ως Κοινότητα.
(Βλέπε, το “Βιβλία, βιβλιοθήκες, εργαστήρια,σχολικές ιστοσελίδες. Ελλάδα-Ευρώπη ” στην εισήγηση μου στο «Τριήμερο Παιδείας» που διοργάνωσε η «Επιτροπή πρωτοβουλίας εκπαιδευτικών» (με τίτλο ΜΥΘΟΙ και ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ στην ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ) στη Σύρο, 16-17-18 Νοεμβρίου, 2006) στην ιστοσελίδα μας).
«Το blog ευνοεί την προσωπική έκφραση μέσα από κείμενα και εικόνες. Το θέμα του blog είναι: δες αυτό που συμβαίνει σε μένα και γύρω μου. Το blog μπορεί να είναι προσωπικό ή συλλογικό, αλλά το κύριο χαρακτηριστικό του βρίσκεται στο ότι εγγράφεται σε κάτι «τοπικό». Το ενδιαφέρον για την εκπαίδευση είναι εύλογο. Τα σχολεία, πέρα από το ρόλο της μετάδοσης γνώσεων και δεξιοτήτων έχει και το καθήκον να επιτρέψει στους μαθητές να αποκτήσουν ικανότητες έκφρασης όχι μόνο στη μητρική του γλώσσα αλλά και σε άλλες γλώσσες τόσο προφορικά όσο και γραπτά, μέσα από εικόνες και μουσική. Χωρίς αυτήν την ικανότητα έκφρασης, οι μαθητές δεν θα μπορέσουν να συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή. Οι διεθνείς συγκρίσεις δείχνουν ότι το σχολείο μας δεν είναι και τόσο αποτελεσματικό. Για ποιο λόγο να αφήσουμε ένα τέτοιο εργαλείο έκφρασης στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση;»
Serge Pouts-Lajus , συνιδρυτής του παρατηρητηρίου των ΤΠΕ-Ε στην Ευρώπη ”Observatoire des technologies pour l”éducation en Europe (OTE) και του γνωστού από παλιά δικτυακού τόπου, Café Pédagogique
«Το blog είναι ένα εργαλείο διαχείρισης περιεχομένου, ένα χώρος που μας επιτρέπει να συνοψίσουμε, να κατηγοριοποιήσουμε και να εγγράψουμε την πληροφορία αλλά κυρίως είναι ένα τόπος όπου μπορούμε να στοχαστούμε και να δεσμευτούμε σε ποικίλα αντικείμενα. Προσφέρει στο άτομο τη δυνατότητα να εκφραστεί στο Ίντερνετ κάτι που του επιτρέπει (μέσα από την ανταλλαγή) να μετασχηματίσει και να εμπλουτίσει αυτό που λέμε και κατά συνέπεια να αλλάξει το ίδιο και να αισθανθεί ικανός να επηρεάσει τον κόσμο στον οποίο ζει. Επομένως, ένα blog θα μπορούσε να γίνει ένας χώρος διαδραστικής διδασκαλίας, ένας χώρος προσωπικού και συλλογικού διαλόγου, ένα χώρος ελευθερίας»
Barbara Juzwiak Dieu, εκπαιδευτικός από τη Βραζιλία
http://www.francparler.org/articles/dieu2005.htm
«Πρέπει να καταλάβουμε ότι το blog υπερβαίνει τις λειτουργίες, τις δυνατότητες και τη δυναμική των παραδοσιακών websites και του forum: προσφέρει τις δύο δυνατότητες (website και forum) στο εσωτερικό του ίδιου χώρου. Επίσης, επιτρέπει την ανάπτυξη μιας επικοινωνίας και μιας συζήτησης. Επιπλέον, προσφέρει στο διδάσκοντα τη δυνατότητα να αναπτύξει ένα χώρο συμβουλευτικό για τους μαθητές. Πιστεύω ότι οι χρήστες των blogs αξιοποιούν άμεσα την τεράστια δυναμικότητα του διαδικτύου».
Mario Tomé, Καθηγητής και διαχειριστής του blog, Fle net
http://cours.ifmadrid.com/prof/blog/blog-interview.htm
Mario Asselin, συγγραφέας του blog, Mario tout de go
http://www.cafepedagogique.net/disci/pratiques/63.php
[1] Βλέπε στην αμερικάνικη ηλεκτρονική εφημερίδα Wall Street Journal . Εκεί δημοσιεύθηκε ένα αφιέρωμα στο ιστορικό εμφάνισης των blogs με πρώτο τον Jorn Barger με το blog Robot Wisdom, το οποίο είναι ενεργό μέχρι σήμερα.
-
http://www.netschoolbook.gr/epimorfosi/conferences/ppt-kati-trexei-4may2007-Syros.pdf (εισήγηση της Τερέζας Γιακουμάτου στο συνέδριο της Σύρου)
-
http://pedagogie.ac-aix-marseille.fr/tice/juridique/article.php3?id_article=18 Τι είναι blog – κανόνες λειτουργίας και “ποινές” των μαθητών. (τελευταία πρόσβαση 28/10/2007)
-
http://hgsembat.over-blog.com/ (από εδώ πήρα τη γελοιογραφία)
-
www.ypepth.gr
-
http://nikosdimou.blogspot.com/ (blog του Νίκου Δήμου)(Σύντομα το II μέρος)
Πάρα πολύ ωραίο το άρθρο σας, πολύ επεξηγηματικό και εμπεριστατωμένο. Είναι από τα άρθρα εκείνα που ο αναγνώστης μαθαίνει και διδάσκεται πολλά πράγματα. Να είστε καλά και Καλή χρονιά.