ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: 76-78. Ταξίδι στην Ταϊλάνδη, στη Σιγκαπούρη και στο Μπουτάν

του Δρ Δημητρίου Κουτάντου – Εκπαιδευτικού, Διδάκτορα Ειδικής Αγωγής

Ο Natchanon Palloppayayoon, μοναχός για είκοσι χρόνια και σήμερα καθηγητής αγγλικών, μας αποκαλύπτει τις βουδιστικές αξίες που συνθέτουν μια «ανθρωπιστική εκπαίδευση». Οι 800 μικροί μαθητές του ασκούνται στην ηθική και στη σωματική κάθαρση για την κατανόηση εαυτού και κόσμου «όπως είναι». Χρησιμοποιεί το λεξιλόγιο της Ανατολής ηρεμία, γενναιοδωρία, αρετή, εγκράτεια, αλήθεια, ζωή, θάνατος, λαχτάρα, προσπάθεια, συναίσθηση, συγκέντρωση, έρευνα, όταν ο Δυτικός κόσμος χρησιμοποιεί λέξεις όπως ψυχική υγεία και συναισθηματική νοημοσύνη. Στα πέντε ενσωματωμένα βίντεο η βουδιστική Ταϊλάνδη, και σε πολιτισμική αντιπαράθεση η ελίτ των εκατομμυριούχων της Σιγκαπούρης με το Μπουτάν, η χώρα που επίσημα το 1972 αντιπαρέταξε στον οικονομικό όρο «Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν» τον όρο «Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία».

76. Ταξίδι στην Ταϊλάνδη, ο Βούδας είναι παντού!

Συνέντευξη με τoν Natchanon Palloppayayoon,  καθηγητής αγγλικών στο βουδιστικό σχολείο Dhamaratsusa
Είμαι καθηγητής αγγλικών στο βουδιστικό σχολείο Dhamaratsusa στην πόλη Chiang Mai. Το όνομα της πόλης μου στη γλώσσα Τάι σημαίνει η «νέα πόλη» («Chiang»/πόλη + «Mai/νέα»). Αν και θεμελιώθηκε το 1296 ονομάστηκε έτσι γιατί χτίστηκε στη θέση της αρχαιότερης πόλης Wiang Nopburi. Είναι το σημαντικότερο πολιτισμικό κέντρο της βόρειας Ταϊλάνδης με πέντε εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο. Στο παρελθόν η περιοχή ονομάζονταν  «ένα εκατομμύριο χωράφια ρυζιού», σήμερα αυτοί οι ορυζώνες είναι σκεπασμένοι από τα τσιμέντα των μοντέρνων κτιρίων. Στο σχολείο μας έχουμε 800 μαθητές ηλικίας 12-18 ετών. Oι μαθητές μας μελετούν για επτά χρόνια το βουδισμό παράλληλα με τα μαθήματα της γλώσσας, των μαθηματικών, της ιστορίας, των ξένων γλωσσών, τα κινέζικα, τα αγγλικά, τα γιαπωνέζικα κτλ. Όταν ολοκληρώσουν τη φοίτησή τους μπορούν να γίνουν μοναχοί ή να μη γίνουν, εξαρτάται από αυτούς.

(«Ταξίδι στην Ταϊλανδή» Πρώτο Μέρος 4 μικρές ιστορίες, Βίντεο διάρκειας 21’ λεπτών): Chiang Mai, α. Ο Βούδας είναι Παντού, β. Vassa, Απόσυρση για προσευχή και για να μην πατάνε τα σπαρτά, γ. Ένα σχολείο 800 μικρών Βουδιστών, Chiang Rai, δ. Εθνοτικές ομάδες Karen, Lahu, Hmong, Lisu, Akha, Mien, Padaung (Μουσική: Μιχάλης Ανδριτσόπουλος)

Στην Ταϊλάνδη έχει επικρατήσει η παραδοσιακότερη μορφή του Βουδισμού η Theravada που σημαίνει η «διδασκαλία των γερόντων» [όπως και στο Λάος]. Η διδασκαλία των μαθητών μας βασίζεται σε αυτή την παράδοση και περιλαμβάνει είκοσι αρχές σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο ακολουθούν τη διδασκαλία του Βούδα το «Dhamma» ή «Dharma»/στήριξη. Το Dharma περιλαμβάνει «την κατανόηση/φώτιση της φύσης των πραγμάτων όπως είναι», «των νόμων της φύσης από ομαδική και ατομική οπτική», «τη διδασκαλία του Βούδα ως μια έκθεση (εκτίθεμαι) στο νόμο της φύσης και αυτό αφορά το πρόβλημα του ανθρώπινου πόνου». Η γνώση του Dharma, σε άλλες γλώσσες «nom» από την αρχαία ελληνική λέξη «Νόμος», μας βοηθάει να μην πέσουμε σε μια κατάσταση δυστυχίας. Είναι η καλλιέργεια της γνώσης με σωστή πρακτική άσκηση για τους νόμους και τις αρχές της πραγματικότητας, των φυσικών φαινομένων και της προσωπικότητας του ανθρώπου που βρίσκονται σε δυναμική αλληλεξάρτηση και αρμονία. Είναι ένα σύστημα ανάλυσης για τις αιτίες του πόνου και την πορεία προς την αναίρεσή του με μια πορεία «κάθαρσης» (Visuddhimagga/path of purification). Αυτή η κάθαρση περιλαμβάνει μια ηθική και υγιεινή ζωή. Στο τέλος της διαδρομής έχει γίνει καταστροφή των εσωτερικών αιτίων του πόνου για να ακολουθήσει μια βαθιά ειρήνη η «nirvana»/νιρβάνα.

Η διδασκαλία είναι αναλυτική και μακρόχρονη. Κάθε μαθητής φτάνει σε άλλο επίπεδο καλλιεργώντας: (α) την «γενναιοδωρία», (β) την «αρετή» (να μην καταστρέφει άλλες ζωντανές υπάρξεις, να μην παίρνει ότι δεν του έχει δοθεί, να έχει σεξουαλική εγκράτεια, εγκράτεια λόγου, εγκράτεια ύπνου, να αποφεύγει τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, τη διασκέδαση, τα κοσμήματα, τα καλλυντικά, τα αποσμητικά, να μη δέχεται χρήματα και πολύτιμες πέτρες), (γ) το sagga/παράδεισο (να βλέπεις ποιος είσαι), (δ) την adinava/εγκράτεια, (ε) την nekkhamma/αποκήρυξη, και (στ’) τις τέσσερις ευγενείς αλήθειες: 1. η αλήθεια της γέννησης, της ζωής, του θανάτου, του πόνου. 2. η αιτία, η καταγωγή, η λαχτάρα, η επιθυμία, η αφύπνιση. 3. η παύση, η διακοπή, η απελευθέρωση. 4. η ορθή άποψη, η αποφασιστικότητα, ο ορθός τρόπος ζωής, η ορθή προσπάθεια, η ορθή γνώση και συναίσθηση, η ορθή συγκέντρωση.

(«Ταξίδι στην Ταϊλανδή» Δεύτερο Μέρος 3 μικρές ιστορίες, Βίντεο διάρκειας 19’ λεπτών): Sukhothai, «Η Αυγή της Ευτυχίας» – “Dawn of Happiness”, Ayutthaya, “Η Βενετία της Ανατολής” – “Venice of East”, Μπανγκόγκ, «Άντρες από την Δύση Γυναίκες από την Ανατολή» (Μουσική: Μιχάλης Ανδριτσόπουλος)

Το δεύτερο επίπεδο που φοιτούν οι μαθητές μας περιλαμβάνει τη μελέτη των sutra, vinaya, addidhamma. Sutra σημαίνει «το νήμα που συγκρατεί ενωμένα» και περιλαμβάνει τις κανονιστικές γραφές του βουδισμού. Vinaya σημαίνει «εκπαίδευση, πειθαρχία» και αφορά στο κανονιστικό πλαίσιο της βουδιστικής μοναστικής κοινότητας. Τέλος το AddIdhamma αφορά στην «έρευνα», τον τρόπο να ερευνάς, πως να τερματίσεις να υποφέρεις στη ζωή. Αυτό γίνεται με το διαλογισμό sammatakammatan και Vipassana/βιπάσσανα μια αρχαία τεχνική του ινδικού διαλογισμού ώστε να βλέπεις τα πράγματα όπως είναι. Είναι η μελέτη της ηρεμίας, της εσωτερικότητας, ότι συμβαίνει μέσα μας, τα συναισθήματά μας. Ο καθένας μας έχει διαφορετικά συναισθήματα. Ο δάσκαλος σε βοηθάει να γνωρίσεις το δρόμο των δικών σου συναισθημάτων με συγκέντρωση. Αυτές είναι οι είκοσι βασικές αρχές που μελετούν οι μαθητές μας. Σηκώνονται από τις τέσσερις το πρωί, πάνε στο ναό για μισή-μια ώρα και μετά έχουν πρωινό. Μετά πάνε στο σχολείο για τα μαθήματά τους. Ένας ενήλικας βουδιστής μοναχός χρειάζεται να ολοκληρώσεις τις εκατό αρχές.

Είδα κάποια παιδιά να κοιμούνται στην τάξη …
(γελάει) Αυτό συμβαίνει. Οι δάσκαλοι αφήνουν κάποια παιδιά να ξεκουραστούν. Και εγώ αφήνω τα παιδιά στην τάξη μου. Διδάσκω αγγλικά, παλιότερα δίδασκα αγγλικά στο πανεπιστήμιο και ακόμη πιο πριν ήμουν είκοσι χρόνια μοναχός.

Γιατί εγκατέλειψες το μοναχισμό …
Ο πατέρας μου αρρώστησε με καρκίνο και αυτό με απασχολούσε πολύ καιρό. Πως μπορούσα να τον βοηθήσω καλύτερα. Από το μοναστήρι δεν μπορούσα, είχα άλλα καθήκοντα. Για να τον βοηθήσω άφησα το μοναστήρι… Αργότερα πέθανε.

Δε σκέφτηκες να επιστρέψεις στο μοναστήρι;
Όχι, η ουσία για μένα πλέον είναι να ακολουθώ το Βούδα στην πράξη, μπορείς να είσαι μοναχός στην καρδιά σου, όχι μόνο με τα ρούχα. Ο βουδισμός είναι μια ανοιχτή φιλοσοφία ζωής. Ποτέ δεν θα σε προσηλυτίσει χτυπώντας την πόρτα σου ή αν είσαι χριστιανός δεν θα πούμε «δε σε δεχόμαστε». Μαθαίνουμε από τις παραδόσεις μας άλλα δεν θα πρέπει να τις υπηρετούμε. Κάποιες διδασκαλίες τις αφήνουμε πίσω. Όπως αυτή που έλεγε ότι μόνο οι άντρες θα μαθαίνουν να γράφουν και να διαβάζουν. Το πιο σημαντικό είναι να είσαι «κάλος άνθρωπος».

(«Ταξίδι στην Ταϊλανδή», Φωτογραφίες διάρκειας 9’ λεπτών): Πορτρέτα, Βούδες, Πιστοί, Βουδιστική ζωγραφική, Αρχαιότητες & Ναοί, Μαθητές & Σχολεία, “Σώστε τα δέντρα”)

Ο βουδισμός άλλαξε τη ζωή σου;
Κάθε στιγμή. Με διαλογισμό. Ο Βούδας μας λέει να γνωρίζουμε τον εαυτό μας. Κάθε στιγμή, να γνωρίζουμε τα συναισθήματά μας. Κάθε στιγμή. Είμαι στην τάξη μου και έχω σαράντα μαθητές, αυτοί μπορεί να πουν κάτι, όμως εκείνη τη στιγμή πρέπει να έχω τον έλεγχο των δικών μου συναισθημάτων, με θετική σκέψη και έλεγχο του νου μου.

Πώς γίνεται ο έλεγχος του νου;
Στο πρώτο επίπεδο με έλεγχο της αναπνοής-εισπνοής-εκπνοής. Με την άσκηση διαλογισμού πρωί και βράδυ στην αρχή, μετά αυτόματα κάθε στιγμή, με καλή συγκέντρωση. Θα δεις ένα έμπειρο μοναχό να έχει ένα «γαλήνιο πρόσωπο». Η εμπειρία είναι η σημαντικότερη. Εμείς οι δάσκαλοι δείχνουμε αλλά οι μαθητές μας μαθαίνουν για τους ίδιους… Ο πολιτισμός της χώρας μου δεν είναι μόνο ο βουδισμός ο οποίος έχει επηρεαστεί από ινδικά και κινέζικά στοιχεία. Στη βόρεια Ταϊλάνδη έχουμε πολλές εθνοτικές ομάδες καθεμιά από τις οποίες έχει τη δική της γλώσσα και τρόπο ζωής, τους Lana, Hmong, Lisu. Άλλοι πιστεύουν στη φύση και στον ανιμισμό.

Σε μια κοινότητα επισκέφτηκα το χώρο συγκέντρωσης μέσα στη φύση, εκεί μαζεύονται για τη γιορτή του νέου έτους, είχα δει ένα παρόμοιο χωράφι σε μια φυλή της Χιλής τους Mapuche…
Ναι βέβαια… Τον πολιτισμό της χώρας μου έρχονται να δουν και ξένοι επισκέπτες. Κάποιοι είναι κάλοι κάποιοι όχι.

Το ανέφερες και προηγουμένως, «καλός άνθρωπος», τι σημαίνει για σένα «καλοί» και «κακοί» άνθρωποι;
Καλοί είναι αυτοί που έρχονται για να μάθουν για την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας. Όσοι φροντίζουν τους γονείς τους, τους δασκάλους τους, δεν είμαι τέλειος όμως χρειαζόμαστε μια ισορροπία.  Κακοί είναι αυτοί που εμπλέκονται για παράδειγμα στην παιδική πορνεία…. Έχω ένα φίλο Έλληνα, τον λένε Δήμο, του αρέσει ο διαλογισμός, η σκέψη του κολυμπάει σαν το ψάρι.

77. Ταξίδι στη Σιγκαπούρη, των πολυεκατομμυριούχων και των απροστάτευτων εργατών!

Το όνομα «Σινγκαπόρα» σημαίνει «Πόλη των λιονταριών», από τις μαλαισιανές λέξεις «σίγκα» (λιοντάρι) και «πόρα» (πόλη). Με μια έκταση μικρότερη από αυτή της Κεφαλονιάς μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια σύγχρονη πόλη-κράτος. Ο πληθυσμός του νησιού, που μοιάζει με ένα τακτοποιημένο αστικό πάρκο, πλησιάζει τα πέντε εκατομμύρια. Η άλλοτε κραταιά αποικία των Κινέζων, των Ινδιών, των Βρετανών είναι σήμερα ένα από τα κορυφαία παγκοσμιοποιημένα εμπορικά κέντρα και λιμάνια της ελεύθερης οικονομίας. Η Σιγκαπούρη έχει το υψηλότερο ποσοστό εκατομμυριούχων στον κόσμο, με ένα στα έξι νοικοκυριά να ξεπερνά σε διαθέσιμο εισόδημα το ένα εκατομμύριο δολάρια. Ωστόσο έχει τις υψηλότερες κοινωνικές ανισότητες, δεν έχει θεσπιστεί κατώτατος μισθός για να μην παρεμποδίζεται η ανταγωνιστικότητα και η κυβέρνηση αρνείται ένα βασικό πρόγραμμα κοινωνικής πρόνοιας.

(«Ταξίδι στη Σιγκαπούρη», Φωτογραφίες και Βίντεο διάρκειας 4’ λεπτών): “Μια πολυπολιτισμική κοινωνία του μέλλοντος”, Κινέζικη συνοικία – Chinatown, Η Μικρή Ινδία, Μουσουλμάνοι, Η Φύση)

Οι δαπάνες για την εκπαίδευση κυμαίνονται στο 20% του ετήσιου εθνικού προϋπολογισμού. Το εθνικό πρόγραμμα Edusave χρηματοδοτεί μαθητές και σχολεία για να πετύχουν τους υψηλότερους στόχους, ενώ η μη εγγραφή των παιδιών στο σχολείο συνιστά για τους γονείς ποινικό αδίκημα. Η κύρια γλώσσα διδασκαλίας είναι η αγγλική σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που το 2010 απονεμήθηκε «παγκόσμια ηγετική» ταυτότητα. Όμως οι κοινωνικές ανισότητες συμπορεύονται με τις εκπαιδευτικές ανισότητες. Η αρχή της εκπαιδευτικής «αξιοκρατίας» συμβαδίζει με το status quo και τον ελιτισμό των εκατομμυριούχων. Από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση υπάρχουν προγράμματα για τους «προικισμένους μαθητές», ενώ στη δευτεροβάθμια ακολουθούνται οι διαδικασίες «Special» και «Express» για την ταχύτερη εξέλιξη των μαθητών στις βαθμίδες. Ο ελιτισμός στην εκπαίδευση ενισχύεται από τη δυνατότητα της ιδιωτικής παρέμβασης των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Αυτή είναι η κοινωνία της ελεύθερης αγοράς του μέλλοντος;

78. Ταξίδι στο Μπουτάν, η χώρα με υψηλό δείκτη «Ακαθάριστης Εθνικής Ευτυχίας»!

Η ονομασία «Μπουτάν» (Bhu-Utthan) σημαίνει «υψίπεδο» ή «στο τέλος του Θιβέτ». Το Μπουτάν βρίσκεται ανάμεσα στο Θιβέτ και στην Ινδία στις παρυφές των ανατολικών Ιμαλάϊων. Το 1972 ο βασιλιάς καθιέρωσε τον όρο «Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία» σε αντιπαραβολή με τον οικονομικό όρο «Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν». Και δεν είχε άδικο. Η χώρα είναι μία από τις φτωχότερες αλλά πιο ευτυχισμένες χώρες στην Ασία και στον κόσμο. Η ευτυχία των κατοίκων βασίζεται στη χρηστή διακυβέρνηση, στα εργασιακά τους δικαιώματα σε βιώσιμες επιχειρήσεις, στην «αειφόρο ανάπτυξη» με ισότητα των φύλων, στη διαφύλαξη της ιερής πολιτισμικής κληρονομιάς και στη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος.

(«Ταξίδι στο Μπουτάν», Βίντεο διάρκειας 7’ λεπτών): “Η χώρα με την Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία”, σωστή διακυβέρνηση & δικαιώματα, αειφόρο ανάπτυξη με ισότητα φύλων, διαφύλαξη πολιτισμού, προστασία περιβάλλοντος, Στην πρωτεύουσα Τιμπού ή Θίμφου, Από Τιμπού μέχρι Πουνάχα – 72 χιλιόμετρα 3 ώρες)

Ουσιαστικά μέχρι τη δεκαετία του 1950 η εκπαίδευση ήταν διαθέσιμη μόνο μέσω των μοναστηριών και η δευτεροβάθμια εκπαίδευση μόνο στη γείτονα Ινδία. Η ιστορία βασίζονταν στις προφορικές παραδόσεις, απουσία αρχείων και γραπτών πηγών. Με τη χρηματοδότηση της ΟΥΝΕΣΚΟ αναπτύχτηκε ένας κύκλος μαθημάτων για την ιστορία της χώρας και την παγκόσμια ιστορία. Το 1988 παρακολουθούσαν το σχολείο το ένα τέταρτο των παιδιών της πρώτης σχολικής ηλικίας. Το ποσοστό αλφαβητισμού στις αρχές του 1990 υπολογιζόταν σε 30% για τους άνδρες και 10% για τις γυναίκες. Η τρέχουσα εκπαιδευτική πολιτική τονίζει την σημασία της αυτοδυναμίας της χώρας και την ευαισθητοποίηση στη μοναδική πολιτισμική κουλτούρα και το περιβάλλον του Μπουτάν.