ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: 71-72. Ταξίδι στο Βιετνάμ και στις Φιλιππίνες

του Δρ Δημητρίου Κουτάντου – Εκπαιδευτικού, Διδάκτορα Ειδικής Αγωγής

Ο Jackie Nguyen επιζών και βετεράνος του πολέμου του Βιετνάμ, θυμάται μαζί με τη βαρβαρότητα, τα τούνελ, το χημικό Orange Agent και τον πόλεμο των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Μπροστά στις κάμερες: η «αυτοπυρπόληση του μοναχού», η «εν ψυχρώ εκτέλεση του Νκουγιέν Βαν Λεμ» και το «κορίτσι της ναπάλμ», εικόνες που αλλάζουν τις εσωτερικές ισορροπίες και στρέφουν την αμερικανική κοινή γνώμη ενάντια στον πόλεμο. Είναι ένας πόλεμος που από τότε έχουμε «παρακολουθήσει» αρκετές φορές, είναι η «εκπαίδευση» των ΜΜΕ. Η εκπαιδευτικός και ιστορικός Sam Duong ολοκληρώνει την αφήγηση για την ιστορία και τις εκπαιδευτικές κατευθύνσεις. Στα τέσσερα βίντεο οι ιστορικές μαρτυρίες, τα σχολεία, οι μαριονέτες νερού, τα νησιά του ασβεστόλιθου στον κόλπο Χαλόνγκ και στη «El Nido» των Φιλιππίνων και οι πανέμορφες βαθμίδες του ρυζιού των ορεσίβιων εθνοτικών ομάδων των δυο χωρών στις περιοχές Sapa και Ifugao.

71. Ταξίδι στο Βιετνάμ, ο πόλεμος της τεχνολογίας και των μέσων μαζικής ενημέρωσης

Συνέντευξη με τo βετεράνο του πολέμου του Βιετνάμ Jackie Nguyen

Ονομάζομαι Jackie Nguyen. Πρώτα είμαι επιζών και μετά βετεράνος του πολέμου του Βιετνάμ (1959-1975). Είμαι ο μοναδικός επιζών στην οικογένειά μου. Ο παππούς μου πέθανε στον πόλεμο με τους Γάλλους (Γαλλική Ινδοκίνα). Ο πατέρας μου στον πόλεμο με τους Αμερικάνους. Γεννήθηκα το 1949 στην πόλη Σαϊγκόν. Στο τέλος του πολέμου το 1975, όταν τα στρατεύματα του βόρειου Βιετνάμ μπήκαν στην πόλη, της έδωσαν το όνομα του κομμουνιστή προέδρου Ho Chi Minh, σήμερα η Σαϊγκόν ονομάζεται Χο Τσι Μιν…

Όταν έγινα δεκαοκτώ ετών βρέθηκα στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών να μαθαίνω αγγλικά. Αργότερα όταν άρχισε ο πόλεμος βρέθηκα να είμαι μεταφραστής των αμερικάνων. Τους συμπαθούσα και σήμερα η χώρα μου γνωρίζει ανάπτυξη από τις επισκέψεις των ξένων. Δούλευα για αυτούς, όμως τους έλεγα «δεν μπορείτε να κερδίσετε ένα πόλεμο πίστης, θα πρέπει να τους σκοτώσετε όλους». Θυμάμαι που βομβαρδίζαμε κάποιες περιοχές όπως αυτή που επισκεφτήκαμε μαζί, τα τούνελ Cu Chi των ανταρτών-Βιετκόνγκ. Δυο φίλοι μου σκοτώθηκαν σε αυτά τα τούνελ. Κανείς δεν ήξερε που ακριβώς ήταν, τα επισκέφτηκα αργότερα.

Ο πόλεμος έγινε. Μια μέρα η κόρη σκότωνε τον πατέρα. Γιατί δεν ήξερε ποιος σκότωνε ποιον. Τον πόλεμο άλλαξαν και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Θα μπορούσα να αφηγηθώ όλο τον πόλεμο με τρεις φωτογραφίες. Μπροστά στις κάμερες: το 1963 αυτοπυρπολήθηκε ο μοναχός Thich Quang Duc διαδηλώνοντας ενάντια στη μετα-αποικιακή, διορισμένη, καταπιεστική κυβέρνηση του Ngo Dinh Diem (1955-1963) στο Νότιο Βιετνάμ. Το 1968 ο στρατηγός Nguyen Ngoc Loan εκτελεί τον επαναστάτη Nguyen Van Lem. Το 1972 η Phan Thi Kim Phuc, το “κορίτσι της ναπάλμ”, τρέχει προς τις κάμερες και στρέφει την κοινή αμερικανική γνώμη ενάντια στον πόλεμο. Μπορείτε να παρακολουθήσετε τη μαρτυρία του Jackie Nguyen στο βίντεο που ακολουθεί.

«Ταξίδι στο Βιετνάμ Πρώτο Μέρος 6 μικρές ιστορίες», Βίντεο διάρκειας 19’ λεπτών): α. Ο πόλεμος του Βιετνάμ (1959-1975), Στα υπόγεια Τούνελ Củ Chi, Μουσείο Πολέμου – War Remnants Museum, β. “Μαριονέτες νερού” από τον 11ο αιώνα – Water puppet, γ. Εκπαίδευση στο Βιετνάμ – Σχολεία και εργαστήρια, δ. Στην Πόλη Χο Τσι Μινχ – πρώην Σαϊγκόν, ε. Ένα Πλωτό Χωριό στον ποταμό Μεκόνγκ, στ’. Στην Πόλη Χόι Αν/Hoi An (Μουσική: Μιχάλης Ανδριτσόπουλος)

… Ήμουν έξι χρόνια στρατιώτης. Δέκα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου μπήκα τρία χρόνια «φυλακή» σε ένα πρόγραμμα «επανεκπαίδευσης» (re-education) γιατί είχα στηρίξει το Νότο. Τους είπα δεν είχα άλλη επιλογή. Είχα γεννηθεί στο Νότο, στη Σαϊγκόν. Μου άρεσε στη φυλακή, εκεί ήξερα ότι δεν θα με σκότωναν. Σκότωσα για να ζήσω. Οι βόρειοι επιτέθηκαν στο νότο. Εκεί στο Νότο μέσα στους αμερικάνους ζούσαν και οι αντάρτες Βιετκόνγκ. Την ημέρα δούλευαν για αυτούς και το βράδυ τους σκότωναν. Μετά τις έντεκα το βράδυ απαγορεύονταν η κυκλοφορία, σε πυροβολούσαν. Στον πόλεμο πήραν μέρος εκτός από τους Βιετναμέζους και τους Αμερικάνους, στρατιώτες από τη Νέα Ζηλανδία, τη Νότια Κορέα, ακόμη και δυο χιλιάδες Ταϊλανδοί με χίλιες κόμπρες. Τις άφηναν ελεύθερες το πρωί, δάγκωναν και επέστρεφαν.  Το Βιετνάμ ήταν απαίσιο στον πόλεμο.

Οι Αμερικάνοι έριξαν στο Βιετνάμ περισσότερες βόμβες από όσες είχαν χρησιμοποιήσει στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πολλοί πέθαναν μετά τον πόλεμο από τη μόλυνση του νερού και τους εδάφους. Για δέκα ολόκληρα χρόνια (1961-1971) ψέκαζαν τα δάση και τα χωράφια με το ζιζανιοκτόνο, χημικό-τοξικό Agent Orange που πήρε την ονομασία του από το πορτοκαλί του χρώμα. Κατέστρεφαν τα δάση που κρύβονταν οι αντάρτες αλλά και τις καλλιέργειες για να πεθάνουν από την πείνα. Όταν έριχναν το «χημικό» θυμάμαι που έλεγα στους αγρότες να μην τρέχουν να κρυφτούν, νόμιζαν ότι ήταν βόμβες. Ούτε εγώ ήξερα πόσο θανατηφόρο ήταν. Έριξαν είκοσι εκατομμύρια γαλόνια όταν μια μικρή κουταλιά μπορούσε να εξολοθρεύσει ένα ολόκληρο χωριό. Το 12% της έκτασης της χώρας μολύνθηκε. Το τοξικό Agent Orange δολοφόνησε σχεδόν μισό εκατομμύριο ανθρώπους και άλλα τόσα παιδιά γεννήθηκαν με μεταλλάξεις. Ο Ερυθρός Σταυρός αναφέρει ότι  επηρέασε τη ζωή τριών εκατομμυρίων ανθρώπων. Δώδεκα χρόνια πριν οι Αμερικάνοι έδωσαν τις πολεμικές αποζημιώσεις σε όλους τους συμμάχους, στους Βιετναμέζους όχι ακόμη. Δεν μιλάω για τον πόλεμο ούτε στη γυναίκα μου, ούτε στα δυο παιδιά μου. Οι νέοι του Βιετνάμ δεν θέλουν να ακούν για τον πόλεμο… Σήμερα η χώρα ακολουθεί μια «ανοιχτή πολιτική», έχουν χτιστεί χιλιάδες ξενοδοχεία για τους επισκέπτες που θέλουν να γνωρίσουν από κοντά την ιστορία, τα παραδόσεις και τη φύση μας.

«Ταξίδι στο Βιετνάμ Δεύτερο Μέρος 4 μικρές ιστορίες», Βίντεο διάρκειας 19’ λεπτών): α. Ο Κόλπος “Ha Long”, Mνημείο παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς UNESCO, β. Sapa στις ορεσίβιες εθνοτικές ομάδες, “Χμονγκ” , “Τάο”, “Giay”, “Pho Lu”, “Tay”, γ. Η ορεσίβια αγορά Bac Ha, δ. Η πρωτεύουσα Ανόι – Hanoi, Ο Πρόεδρος Χο Τσι Μινχ (Μουσική: Μιχάλης Ανδριτσόπουλος)

Μόλις διασχίσεις τα σύνορα Καμπότζης-Βιετνάμ εξαφανίζονται τα τρίκυκλα και εμφανίζονται τα δίκυκλα. Εξαφανίζονται οι χαλαροί ρυθμοί των Χμερ και μπαίνουμε στη σφαίρα της επιρροής του κινέζικου δράκου. Κάποτε οι βιετναμέζοι έτρεχαν να κρυφτούν από τις αμερικανές βόμβες, σήμερα τρέχουν για το δυτικό όνειρο.

Συνέντευξη με την εκπαιδευτικό-ιστορικό Sam Duong

Η περιοχή του Βιετνάμ κατοικείται από τους αρχαίους χρόνους. Για δέκα αιώνες ήταν υπό την κινέζικη κατοχή και μετά κυβερνήθηκε από εγχώριους αυτοκράτορες. Η σύγχρονη ιστορία μας ξεκινά το 1800 όταν αποικηθήκαμε και αποτελέσαμε τμήμα της Γαλλικής Ινδοκίνας. Το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Γαλλική Ινδοκίνα καταλαμβάνεται από τους Ιάπωνες. O Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν η αρχή του τέλους της αποικιοκρατίας. Όταν οι Ιάπωνες υποχώρησαν αρχίζει ο Ψυχρός Πόλεμος, το βόρειο τμήμα του Βιετνάμ πέρασε στη σφαίρα επιρροής της Κίνας, της ΕΣΣΔ και των Βιετναμέζων κομμουνιστών. Δημιουργήθηκε η Ένωση για την Ανεξαρτησία Βιετμίνχ (Viet Minh) και το κομμουνιστικό κόμμα. Το 1946 ο Χο Τσι Μιν ανακηρύχθηκε πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας του Βιετνάμ (βόρειο τμήμα). Το νότιο τμήμα του Βιετνάμ καταλείφθηκε από τους βρετανούς που προσπάθησαν ανεπιτυχώς να ξαναδώσουν την εξουσία στους γάλλους αποικιοκράτες.

«Ταξίδι στο Βιετνάμ, Φωτογραφίες, Αρχείο Πολέμου & Βιετνάμ 2013, διάρκεια 11’ λεπτά): α. Αρχείο Πολέμου (1959-1975), Αφίσες, κτηνωδία, ψεκασμοί χημικών, Φωτογραφίες φωτογράφων που πέθαναν στον πόλεμο, β. Βιετνάμ 2013, “Πράσινο ξανά” – σχολεία

Την περίοδο 1945-1954 οι Γάλλοι δεν κατάφεραν να νικήσουν τους βόρειους Βιετμίνχ. Το 1954 μετά από την ήττα στην πόλη Ντιέν Μπιέν Φου η Γαλλία υπογράφει ανακωχή και η Συμφωνία της Γενεύης χωρίζει το Βιετνάμ σε δυο μέρη. Το Βόρειο τμήμα κυβερνούν οι κομμουνιστές οι οποίοι προσπαθούν να απελευθερώσουν και το Νότιο τμήμα που από τους Γάλλους πέρασε στη σφαίρα επιρροής των Αμερικάνων. Από το 1959 οι εχθροπραξίες κλιμακώνονται. Το 1960 ιδρύεται στο Νότιο τμήμα το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (National Liberation Front) με τους βιετναμέζους κομμουνιστές Βιετκόνγκ (Viet Cong). Οργανώνεται ανταρτοπόλεμος, οι Βιετκόνγκ εξοπλίζονταν από τη ΕΣΣΔ και το βόρειο Βιετνάμ μέσω του μυστικού «μονοπατιού του Χο Τσι Μιν». Ο πόλεμος του Βιετνάμ εκτός από ένα στρατιωτικό γεγονός ήταν και ένας πόλεμος των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Το 1968 γίνεται η επίθεση «Τετ». Η κάλυψη από τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης δείχνει στους αμερικάνους ότι το Βιετνάμ μετά από τρία χρόνια βομβαρδισμών και τις επιχειρήσεις μισού εκατομμυρίου αμερικανών στρατιωτών αντιστέκεται. Το 1973 αποχωρούν τα αμερικάνικα στρατεύματα και ο πόλεμος τελειώνει το 1975.
Όσον αφορά την εκπαίδευση λόγω του υψηλότερου βιοτικού επίπεδου σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ασίας, το Βιετνάμ έχει 90% αλφαβητισμό. Η εκπαίδευση δεν είναι δωρεάν και κάποιοι φτωχοί μαθητές δυσκολεύονται. Οι μαθητές μας έκτος από το παραδοσιακό βιετναμέζικο εκπαιδευτικό πρόγραμμα μαθαίνουν νέες τεχνολογίες και ξένες γλώσσες, κυρίως την αγγλική. Αυτές οι κατευθύνσεις σχετίζονται άμεσα με τις διεθνείς εξελίξεις και την προσπάθεια της οικονομίας μας να συνεχίσει να έχει ανοδική πορεία τις επέμενες δεκαετίες.
72. Ταξίδι στις Φιλιππίνες, επτά χιλιάδες νησιά

Με επτά χιλιάδες νησιά, τον πληθυσμό να πλησιάζει τα εκατό εκατομμύρια και την πολυπολιτισμική συνύπαρξη μειονοτήτων κινεζικής, ισπανικής, βρετανικής, αμερικάνικης, ινδικής, κορεάτικης, αραβικής και ινδονησιακής καταγωγής, οι Φιλιππίνες είναι ένας δυναμικός προορισμός. Η ονομασία «Φιλιππίνες» προέρχεται από το όνομα του Βασιλιά της Ισπανίας Φίλιππο Β’ (16ος αιώνας). Η τοπική φυλή Νεγκρίτο είναι αυστραλομαλαισιανής καταγωγής, έτσι οι χοροί και η μουσική μας μοιάζουν με τη μουσική και το χορό των αυτοχθόνων του Βόρνεο (βλ. σχετική δημοσίευση). Η Μανίλα έγινε πρωτεύουσα της νέας ισπανικής αποικίας το 1571. Ο ισπανοαμερικανικός πόλεμος άρχισε στην Κούβα το 1898 και έφθασε στις Φιλιππίνες που ανακήρυξαν ανεξαρτησία το 1946.

«Ταξίδι στις Φιλιππίνες, Βίντεο διάρκειας 5’ λεπτών): α. El Nido “Η φωλιά”, β. Infugao Μνημείο Πολιτισμικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ

Το εκπαιδευτικό σύστημα των Φιλιππίνων επηρεάστηκε από τα εκπαιδευτικά συστήματα της Ισπανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Την προισπανική περίοδο χρησιμοποιούσαν ένα σύστημα γραφής γνωστό ως baybayin. Όταν οι Ισπανοί έφτασαν εδώ έμειναν έκπληκτοι γιατί οι ντόπιοι είχαν υψηλότερο ποσοστό αλφαβητισμού από την Ισπανία. Οι Ισπανοί ιεραπόστολοι ίδρυσαν πολλά σχολεία. Λόγω της καλής δημόσιας εκπαίδευσης προέκυψε μια νέα κοινωνική τάξη μορφωμένων Φιλιππινέζων οι «ilustrados» (φωτισμένοι) που οδήγησαν το κίνημα της ανεξαρτησίας. Στις πρόσφατες εκπαιδευτικές αλλαγές ξεχωρίζει το πρόγραμμα «Κ-12» που έθεσε ως στόχους την καθολική εφαρμογή του νηπιαγωγείου και τα νέα προγράμματα σπουδών. Εκτός από την αγγλική στα νέα προγράμματα σπουδών εισήχθησαν και αρκετές μητρικές γλώσσες.