ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: 69-70. Ταξίδι στο Λάος και στην Ταϊβάν

του Δρ Δημητρίου Κουτάντου – Εκπαιδευτικού, Διδάκτορα Ειδικής Αγωγής

Το 2013 το Συμβούλιο της Ευρώπης ανακήρυξε το Λάος ως τον καλύτερο προορισμό στον κόσμο για την ελεύθερη διακίνηση, την ασφάλεια των επισκεπτών και τη διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής τους κληρονομιάς. Σήμερα ο ήχος της χαρούμενης μουσικής τους ακούγεται εντονότερα ενώ στα σχολεία τους δείχνουν μεγάλο ζήλο να μάθουν την αγγλική γλώσσα. Η μονοκομματική Μαρξιστική-Λενιστική διακυβέρνηση, η αυστηρότερη βουδιστική παράδοση Theravada και οι πολυπολιτισμικές εθνικές ομάδες αφήνουν πίσω τους την εσωτερικότητα του χρόνου τους και αναλαμβάνουν το ρίσκο να συναντηθούν με το σύγχρονο κόσμο. Οι εκπαιδευτικοί/ακαδημαϊκοί Δρ Mitscio Kiato και Δρ Duan Rong Lin από την Ταϊβάν, μια χώρα νησί με διπλάσιο πληθυσμό από την Ελλάδα και έκταση μόλις αυτής της Μακεδονίας, τονίζουν πόσο σημαντικά είναι η «ανεκτικότητα», ο διάλογος, η τέχνη για τη συμβίωση και την εκπαίδευση. Αυτές οι λέξεις γίνονται εικόνες στα τέσσερα ενσωματωμένα βίντεο από το καλοκαίρι του 2013.

69. Ταξίδι στο Λάος, μια χώρα που ακόμη ανταλλάσει ευχές με φαγητό!

Η υπό κατασκευή κινέζικη, ταχεία σιδηροδρομική γραμμή, των 36 ωρών που ενώνει το Πεκίνο με την πόλη Kunning στην νότια Κίνα, μέσω των πόλεων του Λάος (Luang Prabang και Vientiane) ίσως αλλάξει για πάντα την αυθεντική εικόνα αυτής της πανέμορφης χώρας. Ο κινέζικος δράκος βιάζεται να εξαπλωθεί, να μεγαλώσει και να τραφεί όπως τρέφεται και ο δυτικός πολιτισμός, συμπαρασύροντας τα πάντα στην Αφρική, στην Ασία και αλλού. Η παράδοση του Λάος έρχεται από άλλους χρόνους και εισέρχεται σε άλλους χρόνους. Σιγά σιγά το μονοκομματικό κομμουνιστικό κράτος, η Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λάος, ανοίγει τα σύνορα στους ξένους επισκέπτες και στα σχολεία διδάσκουν την αγγλική γλώσσα (βλ. βίντεο).

«Ταξίδι στο Λάος, Πρώτο Μέρος», Βίντεο διάρκειας 13’ λεπτών: Luang Prabang, Ανταλλάσσοντας βουδιστικές ευχές με φαγητό, Βούδας – το πρότυπο του εσωτερικού ανθρώπου, Το Χορό-δραμα Khon, Καθημερινά στους δρόμους του Λάος, Αντικρίζοντας τη γη από ψηλότερα (Μουσική: Μιχάλης Ανδριτσόπουλος)

Η αυστηρότερη και παραδοσιακότερη μορφή του Βουδισμού Theravada, που σημαίνει «Η διδασκαλία των Γερόντων», συνέβαλε στη διατήρηση της πολιτισμικής και οικολογικής τους κληρονομιάς που ανέλπιστα και διάπλατα απλώθηκε μπροστά μας: μοναστήρια και ναοί αφιερωμένοι στο Βούδα, πολύχρωμες τοιχογραφίες, μοναχοί να ανταλλάσουν ευχές με φαγητό, δεκάδες εθνοτικές ομάδες (άλλωστε το όνομα «Λάος» προέρχεται από την ομάδα «Lao»), χωράφια που καλλιεργούνται με τα χέρια, αρχαία χοροδράματα, οικολογικές διαδρομές, ακόμη και τα ερείπια της γαλλικής Ινδοκίνας είναι εδώ.

«Ταξίδι στο Λάος Δεύτερο Μέρος», Βίντεο διάρκειας 13’ λεπτών: Σε σχολεία του Λάος, Από Luang Prabang ως Houay Xai: “Ανεβαίνοντας τον ποταμό Μεκόνγκ δύο ημέρες “, Μέσα σε ένα χωράφι ρυζιού, 34 εθνοτικές ομάδες στο Χρυσό Τρίγωνο: «Hmong», «Lanten», «Alak» κ.ά., Στα ερείπια της Γαλλικής Ινδοκίνας (1857-1954). (Μουσική: Μιχάλης Ανδριτσόπουλος)

Για όλα τα παραπάνω, το 2013 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανακήρυξε τη Λαϊκή Δημοκρατία του Λάος ως τον καλύτερο προορισμό στον κόσμο για την «κυβερνητική προώθηση της ελεύθερης διακίνησης και ασφάλειας των επισκεπτών, της παροχής υπηρεσιών, της πρόσβασης σε χώρους ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και της επένδυσης στην διατήρηση ιστορικών χώρων» (εφημερίδα Vientiane Times).

«Ταξίδι στο Λάος», φωτογραφίες διάρκεια 8 λεπτά): “Βουδιστές Μοναχοί & Βουδιστικοί Ναοί”, “Στα ερείπια της Γαλλικής Ινδοκίνας 1887-1953”, “Μέσα και έξω από τα σχολεία του Λάος”, “Καθημερινά στο Λάος”: το ρύζι, ο ελέφαντας, το μεγάλο ποτάμι, καθημερινά

70. Ταξίδι στην Ταϊβάν, ή «Φορμόζα» δηλαδή η όμορφη!

«ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ/ Απ’ την κουρτίνα πίσω του παραθυριού μου/ ο γήλιος βασιλεύει, σουρουπώνει./ Μα στη χρυσή μου κάμαρα κανείς τα δάκρια μου δε βλέπει./ Έρμος ο κήπος και βουβός, γιατί πεθαίνεις άνοιξη./ Οι ανθοί της αχλαδιάς στρωθήκαν χάμου./ Και δεν τολμώ τη πόρτα μου ν’ ανοίξω» (Liu Fang – Ping, 8ος αιώνας).

Συνέντευξη με την Δρ Mitscio Kiato, υπεύθυνη Εκπαιδευτικών Ραδιοφωνικών Προγραμμάτων στην Ταϊβάν

Μια χώρα νησί…
Είμαστε μια χώρα νησί, με έκταση τριανταπέντε χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα αλλά με είκοσι-τρία εκατομμύρια κατοίκους. Αυτή είναι η Ταϊβάν, όλες οι χώρες της Ασίας είναι πυκνοκατοικημένες, ιδιόμορφες πολιτισμικές κοινότητες. Μοιραζόμαστε το χώρο, τα αντικείμενα και τα σπίτια. Οι άνθρωποι είναι «ανεκτικοί» πρέπει να είναι ανεκτικοί. Ολόκληρη η χώρα είναι μια μεγάλη οικογένεια, όλοι είναι αδελφός, αδελφή, πατέρας, μητέρα. Πολλοί λαοί πέρασαν από εδώ για αυτό στην αρχιτεκτονική και στα ονόματα των πόλεων βλέπεις γιαπωνέζικες, κινέζικες, πορτογαλικές και ολλανδικές επιρροές. Τον 16ο αιώνα η Ταϊβάν δόθηκε στους Ολλανδούς και αργότερα στους Πορτογάλους. Οι Πορτογάλοι ονόμαζαν την Ταϊβάν, «Formosa/Φορμόζα», δηλαδή το «Νησί της Ομορφιάς». Αργότερα τον 19ο αιώνα, όταν ακόμη η Κίνα και η Ταϊβάν ήταν ενωμένες και αρνήθηκαν να ανοίξουν τα λιμάνια στη Δύση, οι Άγγλοι άρχισαν τον «Πόλεμο του Όπιου», το έθνος κατέρρευσε από τα ναρκωτικά, ήταν ένας ατιμωτικός πόλεμος, παραδόθηκαν άνοιξαν τα λιμάνια. Γιατί; Η Κίνα είχε ανακαλύψει το μπαρούτι αλλά το χρησιμοποιούσε μόνο για τα πυροτεχνήματα. Στον πόλεμο οι κινέζοι χρησιμοποίησαν μαχαιριά και ακόντια ενώ οι ευρωπαίοι το κινέζικο μπαρούτι στα όπλα και στα κανόνια! Μετά από αυτή την ήττα η σημερινή κινεζική εκπαιδευτική πολιτική άλλαξε στρατηγική. Υιοθετήθηκαν οι επιστήμες, ο δυτικός τρόπος σκέψης και οργάνωσης, οι ορθολογικές επιστήμες είχαν κερδίσει τον πόλεμο.
Το 1854 οι Ευρωπαίοι διαίρεσαν την Κίνα σε βορρά και νότο. Η Ταϊβάν δόθηκε στους Γιαπωνέζους. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο στην Κίνα υπήρχαν δύο πολιτικοί αρχηγοί, ο Mao Tse-Tung και ο Chiang Kai-Shek. Ο Chiang Kai-Shek εκδιώχτηκε και έγινε πρόεδρος της Ταϊβάν, το επίσημο όνομα της χώρας μου είναι «Δημοκρατία της Κίνας». Το 1947 οι κινέζοι προχώρησαν στη σφαγή των μορφωμένων γιατί φοβόντουσαν ότι οι μορφωμένοι ήταν απειλή για το καθεστώς. Αναφέρω αυτό το περιστατικό γιατί και ο πατέρας μου ήταν μορφωμένος και σχεδόν πέθανε στα βασανιστήρια. Σήμερα στην Ταϊβάν υπάρχει το πρόβλημα μειονοτήτων. Οι πρόγονοι των σημερινών Ταϊβανών προέρχονται από δύο κινέζικες επαρχίες, τη Φουκίν και την Κεντάλ. Τον 16ο αιώνα αυτές οι δύο επαρχίες είχαν εμφύλιο. Όσοι ήρθαν στην Ταϊβάν από τη Φουκίν μιλούν «Φουκανίζι», ενώ όσοι ήρθαν από την Κεντάλ μιλούν «Χάκα». Κατά κάποιο τρόπο η διαμάχη του παρελθόντος συνεχίζεται στην Ταϊβάν, αν και οι Κινέζοι πάντα διατηρούν σημαντικές θέσεις στην εξουσία. Ελπίζω να έχουμε ένα πιο ειλικρινή διάλογο για τις εθνικές ομάδες, όπως συμβαίνει με την επιλογή της θρησκείας. Οι περισσότεροι είναι βουδιστές, υπάρχουν και χριστιανοί. Η επιλογή της θρησκείας είναι ελεύθερη, ενώ στην Κινά θεωρείται επικίνδυνη για τη σκέψη των ανθρώπων. Η Ταϊβάν έχει προ πολλού ενταχτεί στο δυτικό τρόπο, ενώ η Κίνα μόνο τα τελευταία χρόνια ακολουθεί τη δική της κομμουνιστική καπιταλιστική πολιτική.

Ταξίδι στην Ταϊβάν ή στη Δημοκρατία της Κίνας», Βίντεο και Φωτογραφίες διάρκειας 5’ λεπτών): α. “Ταϊβάν ή Φορμόζα” δηλαδή η “γεμάτη ομορφιά” (Wulai), β. Η πρωτεύουσα Taipei, γ. Φωτογραφίες

Με ποιο τρόπο οι παραδόσεις επηρεάζουν την εκπαίδευση…
Θα σου δώσω ένα παράδειγμα. Η επίσημη γλώσσα στη χώρα μου ήταν η κινέζικη και οι άλλες γλώσσες καταπιέζονταν. Σε πολλά Ταϊβανέζικα σχολεία, ενώ η επίσημη γλώσσα ήταν η κινέζικη, στο διάλειμμα οι μαθητές μιλούσαν άλλες μητρικές γλώσσες, π.χ. Χάκα. Όμως το 1996 άρχισε η διαπολιτισμική εκπαίδευση. Η νέα κυβέρνηση αποδέχτηκε τις άλλες γλώσσες και οι μαθητές μαθαίνουν στη μητρική τους γλώσσα. Στην χώρα μου υπάρχουν προσχολικά πλαίσια και δωδεκάχρονη πρωτοβάθμια/δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Οι εξετάσεις για τα πανεπιστήμια είναι δύσκολες. Μερικοί μαθητές προετοιμάζονται επί δεκαέξι ώρες το εικοσιτετράωρο. Το πανεπιστήμιο στην Ταϊβάν σημαίνει εργασία, σε μια ανταγωνιστική και εξειδικευμένη αγορά εργασίας. Υπάρχει αυστηρή ιεράρχηση. Οι άνθρωποι παλεύουν για μια καλή εκπαίδευση που σημαίνει καλή καριέρα, χρήματα και ασφάλεια. Όμως υπάρχει μια σκοτεινή πλευρά γιατί έτσι η παιδεία καταντά χρηστική. Ο ανταγωνισμός είναι σκληρός και οι μαθητές βιώνουν δραματικές εμπειρίες. Όσοι αποτύχουν στις εξετάσεις αλλάζει η ζωή τους. Ιδιαίτερα για τις φτωχές μειονότητες το σχολείο είναι διέξοδος ή γκιλοτίνα. Όμως εκπαίδευση δεν σημαίνει μόνο γνώση. Είναι και η ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου σύμφωνα με τις αρχές του Κομφούκιου. Και ο βουδισμός μιλάει για το θείο φως, τον αυτοέλεγχο που αποτελούν βασικές εκπαιδευτικές μας αρχές.

Θρησκευτικές αξίες ή η παγκοσμιοποίηση;
Σίγουρα υπάρχει και η επίδραση του καπιταλισμού, του υλισμού. Οι άνθρωποι τείνουν να σκέφτονται περισσότερο τα υλικά αγαθά. Οι νέοι θέλουν μια καλή δουλειά και περισσότερα χρήματα. Οι νέοι μας σε πολλά δε διαφέρουν από τα παιδιά της δύσης, πάνε ντισκοτέκ, παίρνουν ναρκωτικά. Έζησα και σπούδασα σε πολλές χώρες, στην Ταϊβάν, στις Η.Π.Α., στον Καναδά και στην Αγγλία. Άλλαξαν πολλά. Οι νέοι της πατρίδας μου μου φαίνονται τόσο διαφορετικοί. Όμως πιστεύω ότι η εκπαίδευση του υλισμού πρέπει να εμπλουτιστεί από τον κομφουκιανισμό, για την αντιμετώπιση των ανθρώπινων συγκρούσεων, του θυμού, της έχθρας, τους πειρασμούς που κατάγονται από την ύλη. Όσο πιο πολλά έχεις τόσο πιο πολλά θέλεις, δεν υπάρχει τέλος. Χρειάζεται να προσπαθήσουμε, οι άνθρωποι μπορούν να δουν τη διαφορά. Οι μαθητές μαθαίνουν να σκέφτονται. Παλιά δεν μπορούσαν να διαφωνήσουν με τους δασκάλους. Σήμερα σκέφτονται για τη ζωή τους έχουν τη δυνατότητα για «κριτική και ανεξάρτητη γνώση».

Πώς είδες την εκπαίδευση στην Αγγλία, στις Η.Π.Α. και στον Καναδά;
Στις πλούσιες δυτικές χώρες τα εκπαιδευτικά συστήματα μοιάζουν. Η δυτική εκπαίδευση μιλάει για τον ατομισμό και τη φιλελευθεροποίηση. Υπάρχει μεγάλο χάος στα σχολεία. Πολλές πρώιμες ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, ναρκωτικά, βία. Αυτά συμβαίνουν και στην Ταϊβάν αλλά λιγότερο. Η οικογενειακή εκπαίδευση χρειάζεται να «αναρρώσει». Στις ασιατικές χώρες η οικογένεια έχει μεγαλύτερη επίδραση. Αν δω ένα παιδί να παραφέρεται στο δρόμο έχω δικαίωμα και ευθύνη να του μιλήσω. Στη δύση αν παρέμβεις οι γονείς θα σου πουν, «κλείσε το στόμα σου». Δεν μπορούμε να μιλάμε για την απόλυτη επικράτηση της δύσης γιατί το σημαντικότερο είναι οι οικουμενικές αξίες. Οι τριτοκοσμικές χώρες δεν είναι οικονομικά δυνατές, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν έχουν πολιτισμική κληρονομιά. Για αυτό οι άνθρωποι της Ταϊβάν εκτιμούν τον ελληνικό πολιτισμό που είναι ένας από τους τέσσερις μεγάλους/γνωστούς πολιτισμούς του κόσμου μαζί με τον κινέζικο, τον ινδικό και τον αιγυπτιακό. Πολιτισμικά είμαστε αδελφοί και αδελφές, χρειαζόμαστε σεβασμό και επικοινωνία.

Συνέντευξη με την Δρ Duan Rong Lin, Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής & Τέχνης

Ταϊβάν, μια χώρα-νησί σε απόσταση αναπνοής από τον Κινέζικο κολοσσό!
Μένω στην πόλη Τάιτζον όπου το φθινόπωρο έχουμε βροχές και ζέστη, τους «ταϊπούν». Συνορεύουμε με την Κίνα στη θάλασσα. Λόγω διακοπής των επίσημων σχέσεων μας, μπορούμε να πάμε εκεί μόνο διαμέσου τρίτης χώρας. Έχουμε κοινή γλώσσα αλλά διαφορετική γραφή. Στην Κίνα έχουν κομμουνισμό, εμείς δημοκρατία δηλαδή ανοιχτή κοινωνία. Είμαστε μια ελεύθερη χώρα. Μπορούμε να δούμε ότι τώρα είμαστε καλύτερα από αυτούς. Κατέχουμε επιχειρήσεις και ταξιδεύουμε ελεύθερα στο εξωτερικό. Οι Ταϊβανοί είναι εργατικοί, πολλές εταιρίες μας έχουν συμβόλαια με τις Ιαπωνικές εταιρείες, υπάρχει ένας εμπορικός δρόμος. Επίσης η κυβέρνηση μας στέλνει ειδικευμένους εργάτες στην Ινδονησία και στις Φιλιππίνες. Έχουμε καλή εκπαίδευση, οι γονείς μας επενδύουν στην εκπαίδευση.
Ως ανεξάρτητη πλέον χώρα πώς οργανώνεται την εκπαίδευσή σας;
Δημήτρη, πρόσεχε! Για κάποιες χώρες στη διεθνή πολιτική σκηνή ακόμα και σήμερα δεν είμαστε ανεξάρτητη χώρα. Πολλές χώρες δε μας έχουν αναγνωρίσει. Πρόσφατα οι Η.Π.Α. πιέστηκαν από την Κίνα να διακόψουν τις σχέσεις τους μαζί μας, για να διατηρήσουν τις δικές τους σχέσεις. Στην εκπαίδευση, οι γονείς μπορούν να στείλουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά ή σε δημόσια σχολεία από μωρά. Όσοι έχουν χρήματα προτιμούν τα ιδιωτικά σχολεία με πισίνα, αγγλικά, τέχνη.

Ποιος τελικά θεωρείται «καλός πολίτης»;
Αυτός που προσαρμόζεται στην κοινωνία, αναπτύσσει καριέρα και επιχειρήσεις, φυσικά να μη ληστεύει. Στα σχολεία διδάσκουμε την ηθική, το σεβασμό στον άνθρωπο και στο περιβάλλον, την τάξη στις δημόσιες υπηρεσίες. Οι μαθητές σέβονται τους εκπαιδευτικούς αλλά όχι πάντοτε. Όλοι μας έχουμε αλλάξει. Όμως οι δάσκαλοι πάνε στο σχολείο να διδάξουν και οι μαθητές να μάθουν. Εγώ είμαι εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής, η κυβέρνηση στηρίζει την ενσωμάτωση στα «κανονικά» σχολεία. Οι γονείς διατηρούν το δικαίωμα να πάνε το παιδί τους όπου θέλουν. Είναι πρόβλημα οι δάσκαλοι που δεν έχουν γνώση και βοήθεια. Τι να κάνουν με σαράντα παιδιά στην τάξη; Οι πόλεις μας είναι πυκνοκατοικημένες και τα άτομα με ειδικές ανάγκες έχουν περισσότερες δυσκολίες. Στο σπίτι μου ζωγραφίζω, αλλά χρησιμοποιώ την τέχνη και στη δουλειά μου. Η εκπαίδευση μέσα από την τέχνη αφήνει τα παιδιά ελεύθερα να κινηθούν, να ανακαλύψουν, να αυτό-θεραπευτούν και να μάθουν. Μπορώ να δω πολλούς καλούς ανθρώπους όμως και ένταση στον κόσμο. Ελπίζω ότι θα έχουμε ειρήνη. Αυτή είναι η ελπίδα μου. Οι Έλληνες που γνώρισα ήταν φιλικοί και υπομονετικοί. Ξέρω ότι θα έρθω στη χώρα σας και ότι στην χώρα σας έχει ζέστη.