ΣΕΙΡΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ: 31-33. Ταξίδι στην Ουγκάντα, στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και στην Ρουάντα

του Δρ Δημητρίου Κουτάντου – Εκπαιδευτικού, Διδάκτορα Ειδικής Αγωγής

Το Ταξίδι συνεχίζεται σε τρεις υπο-σαχάριες χώρες της Ανατολικής Αφρική, με τέσσερα ενσωματωμένα φιλμ στα οποία μεταξύ άλλων μπορείτε να δείτε τα παιδιά ενός σχολείου της Ουγκάντας να χορεύουν και να τραγουδούν, το «γορίλα των βουνών» να μας αγγίζει και ράφτινγκ στο Νείλο για μια πλήρη ενσώματη μάθηση. Μετά την επίσκεψη στην Ουγκάντα το 2010, στη συνέχεια με τη στήριξη του Συλλόγου των Εκπαιδευτικών και της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνης, αναπτύξαμε ένα διετές εκπαιδευτικό πρόγραμμα με το σχολείο/ορφανοτροφείο για παιδιά ορφανά από AIDS που είχα επισκεφτεί κοντά στην πόλη Kabale στα βουνά της Λίμνης Bunyonyi. Η εκπαιδευτικός σε αυτό το σχολείο και συνεργάτης μας στο πρόγραμμα, Crystal Evans, μοιράζεται μαζί μας τις επιτυχίες και την αγωνία τους να προσφέρουν εκπαίδευση στα παιδιά της χώρα τους. Το ταξίδι έφτασε ως τα βουνά της Ουγκάντας, του Κονγκό και της Ρουάντας. Μέσα στα παρθένα δάση χτυπάει η καρδιά της Αφρικής, είναι οι καρδιές των τελευταίων 880 «Γοριλών των Βουνών» (Γορίλες του Μπέρινγκε – Gorillas beringei) ή των «Γοριλών της ομίχλης» της ερευνήτριας Ντάιαν Φόσεϊ (1988). Ας τις αφουγκραστούμε για λίγο και ας ξανα-μάθουμε για τα όρια του πολιτισμού μας, την εκπαίδευσή μας και για εμάς τους ίδιους.

31. ΤΑΞΙΔΙ στην Ουγκάντα, το σχολείο για παιδιά ορφανά από AIDS

Με τη στήριξη του Συλλόγου των Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ρεθύμνης αναπτύξαμε μια γέφυρα συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα και το σχολείο για παιδιά ορφανά από AIDS «Loving Hearts Helping Hands». Ως εκπαιδευτικά μέσα χρησιμοποιήσαμε βίντεο και φωτογραφίες από την Αφρική σε μια Έκθεση Φωτογραφίας που επισκέφτηκαν περισσότεροι από 2500 μαθητές και ενήλικες, οι οποίοι συμμετείχαν εθελοντικά στην ανοικοδόμηση του ορφανοτροφείου. Οι θεματικές του προγράμματος αφορούσαν στην Οικολογία και τους Ανθρώπους της Αφρικής και η συνολική περιγραφή του βρίσκεται στο σύνδεσμο: https://www.eduportal.gr/bigf/photo-africa-krhth.pdf Επίσης στην προβολή που βρίσκεται στο σύνδεσμο http://youtu.be/6oQA8Dy_6-M μπορείτε να δείτε τις φωτογραφίες που παρουσιάσαμε αλλά κυρίως τις φωτογραφίες που μας έστειλαν λίγους μήνες αργότερα οι φίλοι μας από την Ουγκάντα, με τις οικοδομικές και άλλες εργασίες που ολοκλήρωσαν με την ανθρωπιστική βοήθεια που στείλαμε, καλλιεργώντας ταυτόχρονα σε όλους εμάς τις ανθρώπινες αξίες που χρειαστήκαμε: συγκίνηση, φαντασία, οραματισμό, εν-συναίσθηση, αλληλεγγύη, εθελοντικό ακτιβισμό, πλάτεμα εαυτού μέσα από τον διαφορετικό άλλο.

Η λέξη «Ουγκάντα» προέρχεται από τη γλώσσα Swahili του Βασίλειου Buganda και τις λέξεις «U»/γη, χώρα + «Ganda»/ομάδα ιθαγενών άγνωστης προελεύσεως. Οι «άνθρωποι της Ουγκάντας» ήταν κυνηγοί όπως μαρτυρούν τα ευρήματα που βρίσκονται στο Εθνικό Ανθρωπολογικό Μουσείο και προβάλλονται στο φιλμ παρακάτω. Η περιοχή ήταν υπό το Βρετανικό έλεγχο περίπου από το 1800 και η χώρα απέκτησε ανεξαρτησία στις 9 Οκτωβρίου 1962. Είναι μια από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, 38% του πληθυσμού ζει με 1.25$ την ημέρα, ενώ περισσότερο πλήτονται οι αγροτικές περιοχές και οι γυναίκες οι οποίες καλύπτουν χειρωνακτικά το 90% της αγροτικής καλλιέργειας. Αν και η βασική εκπαίδευση είναι υποχρεωτική πολλά παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο, εργάζονται στα χωράφια ή δεν έχουν καθόλου πρόσβαση στο εκπαιδευτικό σύστημα. Πολλές φιλανθρωπικές, ανθρωπιστικές οργανώσεις αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για μια στοιχειώδη φροντίδα. Σε ένα από αυτά τα προγράμματα, η συνεργάτης μας στην Ουγκάντα εκπαιδευτικός και υπεύθυνη του εκπαιδευτικού πλαισίου/σχολείου, «Loving Hearts Helping Hands», η Crystal Evans μοιράζεται τις εμπειρίες της μαζί μας. Ακολουθούν αποσπάσματα από το ημερολόγιο της επικοινωνία μας τα τελευταία δύο χρόνια.

«Ταξίδι στην Ουγκάντα», Βίντεο διάρκειας 29’ λεπτών): Εθνικό Ανθρωπολογικό Μουσείο (Kampala), Σύνορα Ουγκάντας & Κένυας (Tororo), Φύση – Οικισμοί “Διασχίζοντας την Ουγκάντα”, Στο ορφανοτροφείο για παιδιά ορφανά από AIDS (Λίμνη Bunyonyi), Kabale η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη, Οι πηγές του Νείλου, 6.500 χιλιόμετρα ως τις εκβολές του νότια της Κρήτης (Jinja), Ράφτινγκ στο Νείλο “Η Αφρική έχει πολύ αδρεναλίνη”, Μουσικοί και Μουσική (Καμπάλα)

Για την Έκθεση που κάναμε για τον Οικολογικό και Ανθρώπινο πλούτο της Αφρικής.

Crystal: Αυτό είναι πολύ όμορφο να το ακούσομε. Συμφωνώ ότι υπάρχει μεγάλος πλούτος στην Αφρική που συχνά παραβλέπεται… όπως είναι η χαρά των παιδιών.

Για τα πρώτα χωμάτινα τούβλα που κατασκεύασαν με τη βοήθεια μας.

Crystal: Έχουμε κάνει πολλά, πολλά τούβλα με τα χρήματα που μας στείλατε. Αυτά τα τούβλα θα χρησιμοποιηθούν στο κτίριο που θα κατασκευάσουμε. Έχουμε αρχίσει τώρα να θέτουμε τις βάσεις του…

Για την έναρξη των εργασιών της κατασκευής του κτιρίου.

Crystal: Σας στέλνω μερικές φωτογραφίες με την πρόοδο που κάνουμε με την κατασκευή του κτιρίου/σπιτιού μας και άλλες με τη Χριστουγεννιάτικη γιορτή μας. Σας ευχαριστούμε για τη συμβολή σας στη ζωή των παιδιών μας! Εκτός από το γεύμα και τη σόδα επίσης δώσαμε παπούτσια και δώρα σε όλους. Στο σαφάρι που πήγαμε τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να δουν την άγρια φύση της Ουγκάντας και να μάθουν για τη διατήρηση της άγριας πανίδας. Τα ζώα που είδαν περιλαμβάνουν το αναρριχητικό λιοντάρι, το Warthog, το kobb, τους νεροβούβαλους, τους ελέφαντες και τους κροκόδειλους. Επίσης επισκεφτήκαμε τις φυσικές θερμές πηγές και τις αλυκές. Τα παιδιά πήραν ένα οδηγό ξενάγησης του μουσείου. Σας στέλνουμε τις ευχαριστίες μας γιατί τώρα οι αίθουσες μας έχουν στέγες και αρχίσαμε να χτίζουμε το κτίριο για τα ορφανά. Θα προσθέσουμε μια «αίθουσα για τα μωρά» καθώς προηγουμένως τα μωρά συστεγάζονταν μαζί με τα μεγαλύτερα παιδιά.

Για τη συνέχεια των προσπαθειών.

Crystal: Ευχαριστούμε πάντα για την στήριξή σας. Με τη χορηγία σας αρχίσαμε να φτιάχνουμε μια τουαλέτα στο ορφανοτροφείο και στο σχολείο. Επίσης βάλαμε τη στέγη στο ορφανοτροφείο. Ελπίζουμε ότι όλα είναι εντάξει στην Ελλάδα. Με εκτίμηση, Οι φίλοι σας από την Ουγκάντα… Σας στέλνω κάποιες πρόσφατες φωτογραφίες με την πρόοδο που κάναμε στις εργασίες μας και είμαστε κοντά στην ολοκλήρωση του οίκου/κτιρίου. Τώρα χρειαζόμαστε απλά επίπλωση και βάψιμο. Επισυνάπτω επίσης φωτογραφίες για τη συλλογή του βρόχινου νερού στο νέο κτίριο για τα παιδιά μας. Η συμπόνια και οι ζεστές καρδιές σας ευλόγησαν τα παιδιά, ευχαριστούμε για το χρόνο που διαθέσατε για να προσφέρετε φροντίδα και πράξη που μπορούν να συνεισφέρουν σε ένα το φωτεινότερο μέλλον για ένα παιδί που έχει ανάγκη.

Για την εκπαίδευση στην Ουγκάντα.

Την περασμένη εβδομάδα, σοκαρίστηκα όταν διάβασα το «Νέο Όραμα», (μία από τις εφημερίδες της Ουγκάντα), τρόμαξα από το άρθρο που διάβασα. Η Ουγκάντα έχει το υψηλότερο ποσοστό εγκατάλειψης μαθητών από το σχολείο σε ολόκληρη την Ανατολική Αφρική. Η μελέτη που είχαν κάνει φοιτητές στη διάρκεια μιας σειρά ετών, ανέφερε ότι κάθε 100 μαθητές μόνο οι 25 θα αποφοιτήσουν από το Δημοτικό σχολείο. Αυτό πραγματικά δείχνει στο μυαλό και στην καρδιά μου την αξία που έχει η φροντίδα που προσφέρουμε για τα ορφανά παιδιά σε μια αγροτική κοινότητα της Ουγκάντας. Μας υπενθυμίζει πόσο σημαντικό είναι ότι χτίζουμε αίθουσες διδασκαλίας, εκπαιδεύουμε την κοινότητα σχετικά με τη σημασία της εκπαίδευσης και παρέχουμε φροντίδα για τα ορφανά παιδιά, ώστε αυτά να έχουν τη δυνατότητα να πηγαίνουν στο σχολείο αντί να εργάζονται ή να παντρεύονται σε νεαρή ηλικία. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά εδώ είναι τόσο πολλά. Η εκπαίδευση και η φροντίδα τους προσφέρει ελπίδα. Ευχαριστούμε την ύπαρξη ενός φάρου ελπίδας στη ζωή αυτών των παιδιών.

«Ταξίδι στην Ουγκάντα», Φωτογραφία διάρκειας 14’ λεπτών): Jinja, οι πηγές του Νείλου 6.500 χιλιόμετρα ως τη Μεσόγειο, Από τα σύνορα της Κένυας ως την πρωτεύουσα Καμπάλα, Από την Καμπάλα ως την Κεμπάλα, Ένα σχολείο στα βουνά της λίμνης Μπουνιόνι (Lake Bunyonyi), Εθνικό Ανθρωπολογικό Μουσείο (Kampala) “Από την προϊστορία ως τον αποικισμό”

Για τα εκπαιδευτικά προγράμματα στο σχολείο «Loving Hearts Helping Hands».

Ενώ η Ουγκάντα έχει δύο εποχές, της ξηρασίας και των βροχών, τα προγράμματα μας για τους ενδιαφερόμενους χρονικά τα έχουμε χωρίσει σε τέσσερεις εποχές. Χέρια Βοήθειας: Για όσους από εσάς ενδιαφέρονται για ένα χεράκι βοήθειας το καλοκαίρι μπορείτε να συμμετέχετε με την αφήγηση μιας ιστορίας. Μπορείτε να αποστείλετε με e-mail μια προσωπική σας ιστορία ή ένα αγαπημένο παραμύθι για να εκτυπωθεί και να διαβαστεί στην τάξη και στη συνέχεια θα κάνουμε τέχνη με μαριονέτες που συνοδεύουν την ιστορία και θα σας στείλουμε φωτογραφίες από την ιστορία σας που θα προβάλετε στην τάξη μας. Μπορείτε να στείλετε ένα εικονογραφημένο αφηγηματικό βιβλίο.

Κολύμβηση: Μπορείτε να κάνετε μια δωρεά που θα πάει στην αγορά ενός πίνακα λακτίσματος και μαγιό. Ή μπορείτε στείλετε με ταχυδρομείο μαγιό για όλες τις ηλικίες.  Με τα μεγαλύτερα παιδιά θα κάνουμε ένα πρόγραμμα κολύμβησης τεσσάρων βδομάδων με μαθήματα κολύμβησης και ασφάλειας στο νερό. Ενώ ζούμε τόσο κοντά στη Λίμνη Bunyonyi, πολλά παιδιά (ή ενήλικες) δεν ξέρουν πώς να κολυμπήσουν. Η λίμνη βαθαίνει απότομα και δεν υπάρχει χρόνος διάσωσης και δυστυχώς, τόσο ενήλικες όσο και παιδιά χάνουν τις ζωές τους σε αυτά τα νερά. Πολλά παιδιά ζουν πολύ κοντά στη λίμνη και καθημερινά είναι στις ακτές της για να πλένουν τα ρούχα ή να κουβαλούν μπιτόνια νερού, ενώ άλλα που δεν ζουν κοντά στη λίμνη συχνά χρειάζεται να την διασχίσουν για να επισκεφτούν φίλους και συγγενείς τους.  Ελπίζουμε τα παιδιά που θα παρακολουθήσουν αυτά τα μαθήματα θα είναι σε θέση να επιτύχουν τις βασικές δεξιότητες κολύμβησης και ασφάλειας. Για τα μικρότερα παιδιά θα κάνουμε, επίσης, μια τάξη για να είναι ασφαλείς κοντά στο νερό.

Γαλλική γλώσσα: Θα κάνουμε μια εισαγωγή στη γαλλική γλώσσα μια και οι γείτονές μας στη Ρουάντα και στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό είναι γαλλόφωνες χώρες. Η διάρκεια αυτού του προγράμματος βασικών δεξιοτήτων θα είναι τεσσάρων εβδομάδων.

Πρώτες βοήθειες: Άλλο πρόγραμμα θα περιλαμβάνει τις πρώτες βοήθειες. Επίσης μόλις πάρω μια νέα φωτογραφική μηχανή είμαι αποφασισμένη να καλύψω την απόσταση που μας χωρίζει από τις σύγχρονες τεχνολογίες της ηλεκτρονικής επικοινωνίας και να δημιουργήσω ένα blog ενημέρωσης, έτσι θα μπορείτε να δείτε περισσότερα από όσα συμβαίνουν στις «Καρδιές Αγάπης και Χέρια Βοήθειας».

Για την ελληνική κρίση.

Crystal:  Ευλογίες Δ., Τι κάνεις; Άκουσα στις ειδήσεις ότι η χώρα σας αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα …. Θέλω να σας ευχαριστήσω γιατί ακόμη και αυτές τις στιγμές που η χώρα σας αντιμετωπίζει προκλήσεις σκεφτήκατε τα παιδιά μας. Μπορείτε να είστε πάντα ευλογημένοι για την τεράστια και γενναιόδωρη καρδιά σας. Ελπίζω να είχατε ένα όμορφο καλοκαίρι και ότι επίσης απολαμβάνετε ένα ωραίο Φθινόπωρο. Η εποχή των βροχών είναι ακόμα εδώ, βρέχει συνεχώς, βροχή, βροχή και περισσότερη βροχή. Με κάνει να θέλω να τραγουδήσω «Βροχή, βροχή φύγε!». Όχι μόνο είναι κρύο και υγρασία, αλλά επίσης δεν μας αφήνει να κάνουμε τις εργασίες που θέλουμε στο σχολείο μας, πολλά παιδιά έχουν γρίπη ή μερικές φορές καθιστά δύσκολο σε αυτά να έρθουν στο σχολείο. Ωστόσο, όλα τα υπόλοιπα είναι καλά και τα παιδιά έρχονται στο σχολείο φορώντας τα πουλόβερ και το χαμόγελο τους, πρόθυμα και έτοιμα να μάθουν. Κάνω μεγάλη προσπάθεια για να χρησιμοποιήσω την τεχνολογία για να βοηθήσει να μείνουμε σε επαφή με όλους, μπορείτε να ενημερωθείτε στην ιστοσελίδα μας http://www.lovingheartshelpinghands.com

32-33. ΤΑΞΙΔΙ στην Ρουάντα και στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, οι τελευταίοι 880 «Γορίλες των βουνών»

Στα όρια των τριών χωρών της Ουγκάντας, της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και της Ρουάντας επισκέφτηκα τους σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2012 τελευταίους 880 «Γορίλες των Βουνών» (Γορίλες του Μπέρινγκε, Ανατολικοί Γορίλες, Gorillas beringei). Ζουν στα Εθνικά Πάρκα Bwindi Impenetrable (αδιαπέραστο) και Virunga. Τα πάρκα έχουν υποστεί καταστροφές, τρομοκρατικές επιθέσεις (Bwindi 1999) ή έχουν γίνει αντικείμενο λείας των εμφυλίων πολέμων και άλλων συγκρούσεων (Virunga 2008, 2012). Μόνο στο Εθνικό Πάρκο Virunga από το 1994 και μετά έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 140 φύλακες από τους λαθροκυνηγούς και τους καταπατητές της γης. Ωστόσο η εμπειρία μας ήταν μοναδική, συγκινητική και ταυτόχρονα γεμάτη ομορφιά και θλίψη, για το μεγαλείο των μακρινών μας προγόνων αλλά και την έλλειψη σεβασμού του «πολιτισμού» μας απέναντί τους. Η επαφή μας ανέγειρε μεγάλα ερωτήματα για εμάς τους ίδιους και την εκπαίδευσή μας.

«Ταξίδι στην Ουγκάντα, στη Δημοκρατία του Κονγκό και στη Ρουάντα», Βίντεο διάρκειας 29’ λεπτών): Οι τελευταίοι 880 «Γορίλες των Βουνών» (Gorilla beringei beringei), “Η ομορφιά που πληγώνει”, Bwindi Impenetrable National Park (2000-2600 μέτρα υψόμετρο), Virunga National Park (680-5100 μέτρα υψόμετρο), Οικισμοί στα όρια των Πάρκων
Ο I. Geoffroy (1852) έκανε την παρακάτω ταξινόμηση για τους γορίλες και τους ανθρώπους, όπως παρατίθεται από τη Wikipedia στο λήμμα «Γορίλας».

«Ταξίδι στην Ουγκάντα, στη Δημοκρατία του Κονγκό και στη Ρουάντα», Φωτογραφία διάρκειας 10’ λεπτών): Οι τελευταίοι 880 «Γορίλες των Βουνών» (Gorilla beringei beringei), “Η ομορφιά που πληγώνει”, Bwindi Impenetrable National Park (2000-2600 μέτρα υψόμετρο), Virunga National Park (680-5100 μέτρα υψόμετρο), Οικισμοί στα όρια των Πάρκων

Η Ρουάντα – «Rwanda» περιοχή που καλύπτεται από ένα σμήνος – ήρθε στο επίκεντρο της παγκόσμιας σκηνής μετά το 1994 και τις εθνοτικές συγκρούσεις ανάμεσα στις φυλές των Χούτου και των Τούτσι που χαρακτηρίστηκαν ως γενοκτονία. Σχετικά μπορείτε να παρακολουθήσετε τις ταινίες/ντοκιμαντέρ των Terry George (2004) Hotel Rwanda, Raoul Peck (2005) Sometimes in April, Michael Caton-Jones (2005) Shooting Dogs, διαθέσιμες με ελληνικούς υπότιτλους. Οι συγκρούσεις ανάμεσα στις δυο φυλές έχουν ιστορία πέντε αιώνων αλλά η αποικιακή πολιτική των διακρίσεων όξυνε τις αντιπαραθέσεις τους. Η χώρα απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1962. Όσον αφορά την εκπαίδευση ο Προεδρος Kagame ανακοινωσε κατά την προεκλογική εκστρατεία της επανεκλογής του το 2010 ότι σχεδιάζει να επεκτείνει τη δωρεάν εκπαίδευση και στο γυμνάσιο. Όμως όπως και στην Ουγκάντα πολλά παιδια στερούνται τη βασική εκπαίδευση λόγω της εγκατάλειψης, της παιδικής εργασίας ή την αδυναμία κάλυψης αγοράς της σχολικής ενδυμασίας και των βιβλίων.

Η Λαϊκή Δημοκρατίας του Κονγκό (όνομα που δόθηκε μετά την πτώση του μακροχρόνιου δικτάτορα Mobutu Sese Seko), πρώην Ζαΐρ, συνορεύει με εννέα αφρικανικές χώρες, έχει πληθυσμό περισσότερα από εβδομήντα εκατομμύρια και πήρε το όνομα της από τον ποταμό «Κονγκό». Στις 23 Ιανουαρίου του 2008 τερματίστηκε ο πόλεμος ανάμεσα στον κυβερνητικό στρατό και στους αντάρτες του στρατηγού Λοράν Νκουντά πρώην αρχηγού του Εθνικού Κογκρέσου Λαϊκής Αυτοάμυνας ο οποίος συνελήφθει το 2009. Μέχρι σήμερα δεν έχει σταθεροποιηθεί η ειρήνη στη χώρα αφού μόλις το 2011 έγινε προσπάθεια πραξικοπήματος. Το 2001 υπολογίζονταν ότι 67% του πληθυσμού ήταν αλφάβητοι, 81% άνδρες και 54% γυναίκες. Αν και η βασική εκπαίδευση είναι υποχρεωτική, Άρθρο 43 του Συντάγματος του 2005, το 2000 μόνο το 64% των παιδιών ηλικίας 10-14 φοιτούσαν σε σχολεία, ενώ λόγω του εξαετή εμφυλίου πολέμου 5,2 εκ. μαθητών δεν είχαν εκπαίδευση. Ως πρώην Βελγική αποικία το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας είναι παρόμοιο με αυτό του Βελγίου.